Πέμπτη 27 Οκτωβρίου 2016

ΜΑΟΥΤΧΑΟΥΖΕΝ, Ιάκωβος ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΗΣ

                                                                          Μαουτχάουζεν, Ιάκωβος Καμπανέλλης
                                           Κλασσική Ελληνική Πεζογραφία
                                              Είδος: Μαρτυρία/Hμιβιογραφικό Μυθιστόρημα
                                              Βαθμολογία: 10/10!

Αριθμός σελίδων: 360
Εκδόσεις :         Κέδρος
Τελευταία Εκδοση :     2012
Έτος Πρώτης Εκδοσης : 1963
Πρωτος Εκδότης :       Θεμέλιο
Tιμή στην Αγορά : 15ευρώ - 10,60 ευρώ

Ο
 "πατριάρχης" του Σύγχρονου Ελληνικού Θεάτρου, ο σπουδαίος Ιάκωβος Καμπανέλλης, που τόσο αγαπήθηκε από έργα σαν το "Μεγάλο Μας Τσίρκο" και την "Αυλή των Θαυμάτων" ή ταινίες σαν τη "Στέλλα" και την "Οδό Ονείρων"κατέθεσε ένα και μοναδικό πεζογράφημα, που στάθηκε αρκετό για να αναδείξει την ευαισθησία και τον βαθύ του ανθρωπισμό, συγκλονίζοντας το κοινό.
           Πρόκειται για το "Μαουτχάουζεν", που συνιστά προσωπική μαρτυρία του Ιάκωβου Καμπανέλλη, από την εφιαλτική διετία 1943- 1945, που ο ίδιος- 24χρονος νεαρός- βρέθηκε όμηρος των Γερμανών στο ομώνυμο στρατόπεδο συγκέντρωσης κοντά στο Λιντς.
Η μαρτυρία Μαουτχάουζεν συνιστά ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία του Β Παγκόσμιου Πολέμου και ένα από τα ηχηρότερα αντιπολεμικά έργα της Ελληνικής, αλλά και της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας!

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Βρισκόμαστε στις 5 Μαΐου του 1945.
Τα συμμαχικά στρατεύματα έχουν ήδη εισέλθει στην Αυστρία και απελευθερώνουν το στρατόπεδο του Μαουτχάουζεν...
          Τους Αμερικάνους στρατιώτες της 31ης Τεθωρακισμένης Στρατιάς τους υποδέχονται περίπου 140.000 αποστεωμένοι όμηροι, περιχαρείς για την ανέλπιστη σωτηρία τους από τα νύχια της ναζιστικής θηριωδίας!Είναι ένα ποσοστό 1/9 που είχε γλυτώσει...
Ανάμεσά τους κι ο νεαρός τότε  Ιάκωβος Καμπανέλλης!(κάτω σε φωτο του από τις μέρες τις Απελευθέρωσης)
Εβραίοι, Ισπανοί, Σοβιετικοί, Ισπανοί, Τσέχοι, Έλληνες γίνονται μια αγκαλιά, πανηγυρίζοντας την επιβίωσή τους, καθώς οι Αμερικάνοι στρατιωτικοί επιχειρούν να περιθάλψουν τους αρρώστους και να οργανώσουν τους επιζήσαντες σε ομάδες ,ώστε να δρομολογηθεί η επιστροφή κάθε εθνικότητας στην πατρίδα της!
'Ωσπου να οργανωθούν οι αποστολές για κάθε χώρα, οι όμηροι αναγκάζονται να συνυπάρξουν στο απελευθερωμένο πλέον στρατόπεδο, "επανασυναρμολογώντας" τα κομμάτια της ψυχής τους και ανακτώντας την ιδιότητα του ελεύθερου πολίτη.
Έτσι ενώνονται πλήθος ετερόκλητων ανθρώπων, που, πληγωμένοι όλοι τους, μοιράζονται αναμνήσεις και περιστατικά από τη φριχτή τριετία τους στο Μαουτχάουζεν και τα χέρια των Ες Ες.
        Ο Αντώνης του Λατομείου, οι δραπέτες της Παράγκας 20, oi Ισπανοί Δημοκράτες όμηροι -"δωράκι" του Δικτάτορα Φράνκο στο Μαουτχάουζεν του "συμμάχου" Χίτλερ-, η κρυφή εβραϊκή σύναξη, η αλληλεγγύη των Ρώσων και πληθώρα προσώπων παρελαύνουν σε ένα σκηνικό φρίκης 3 περίπου χρόνων!
             Τώρα, οι επιζήσαντες (απελευθερωμένοι) όμηροι καλούνται να συνυπάρξουν με τις μνήμες και με την μικροκοινωνία των "αθώων" Αυστριακών αγροτών γύρω από το στρατόπεδο, οι οποίοι θα τους επιφυλάξουν δυσάρεστες εκπλήξεις και μια γνώση οδυνηρή.
            Στα μάτια του αναγνώστη λοιπόν παρελαύνουν στιγμιότυπα ασύλληπτης βαρβαρότητας, χωρίς την παρηγορητική ψευδαίσθηση ότι ανήκουν στη μυθοπλασία. Είναι όλα αλήθεια.
          Το εκπληκτικό αυτό τρίμηνο, μέχρι την επιστροφή του στην Ελλάδα, ο νεαρός Ιάκωβος θα αποκτήσει έναν φίλο- στοχαστή, θα αισθανθεί το σφιχταγκάλιασμα των εθνών κάτω από τον πόθο της ειρήνης, ενώ θα αισθανθεί το σκίρτημα του έρωτα να επιστρέφει σαρωτικό, στα μάτια μιας παράξενης Εβραιολιθουανής, της νεαρής Γιαννίνα Ρίμκουτι.
             Θα αντέξουν οι επιζήσαντες κάτω από την απόλυτη γνώση της ανθρώπινης σκληρότητας;
            Θα καταφέρουν άραγε να χτίσουν ξανά  μέσα από τα ερείπια μια νέα εποχή ευτυχίας και συναδέλφωσης; Πότε η Ανθρωπότητα θα πετύχει επιτέλους το "Ποτέ Ξανά;"

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ 
Το Μαουτχάουζεν του Ιάκωβου Καμπανέλλη συνιστά ένα αυτοβιογραφικό κείμενο, δοσμένο σαν ένα μυθιστόρημα με συγκινησιακή ισχύ μεγατόνων! Ένα βιβλίο που σοκάρει, προβληματίζει και χαράσσεται σαν καυτό τατουάζ στην ψυχή του αναγνώστη...
Όπως μαρτυρά και ο τίτλος, το "Μαουτχάουζεν" του Ιάκωβου Καμπανέλλη συνιστά έναν  φόρο τιμής σε όσα υπέφερε ο ίδιος και αμέτρητοι άλλοι αθώοι στο αυστριακό αυτό στρατόπεδο συγκέντρωσης- από τα χέρια των απάνθρωπων Ες Ες, (αλλά και της γερμανικής κοινωνίας όπως θα αποδειχθεί...)
               Το Μαουτχάουζεν του Καμπανέλλη ανήκει στη Λογοτεχνία του Ολοκαυτώματος, αποτελώντας μάλιστα ένα από τα κορυφαία της δείγματα!
                  Συνιστά ένα παζλ αναμνήσεων του Καμπανέλλη από το στρατόπεδο και τους συγκρατούμενούς του, που πρωτοδημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ". Το 1963, όμως η αφήγηση αυτή απέκτησε τη συμπαγή μορφή ενός καλοστημένου βιβλίου που πρωτοεκδόθηκε από τις εκδόσεις "Θεμέλιο".
Ακολούθησαν πολλές επανεκδόσεις από τον οίκο του Κέδρου και το έργο αποδείχθηκε σημαντικότατος λογοτεχνικός σταθμός, όχι μόνο για την Ελλάδα:
           Το Ολοκαύτωμα είναι θέμα που έχει συζητηθεί όσο ίσως κανενα άλλο ιστορικό ζήτημα!
Η παγκόσμια βιβλιογραφία καταμετρά πλήθος προσωπικών μαρτυριών και βιογραφιών, διασωθέντων Εβραίων.
Στην ελληνική βιβλιογραφία, ξεχώρισε η μαρτυρία του Χρήστου Σαμουηλίδη από το Μπούχενβαλντ, του Σλόμο Βενέτσια "Sonderkommando"(από τα Κρεματόρια του Άουσβιτς!) και το "Warum?" της Βάσως Σταματίου και αρκετά άλλα.
Από ξένα έργα έχουν διαδοθεί βιβλία σαν τη "Νύχτα" του Ελί Βιζέλ, το "Μυθιστόρημα Ενός Ανθρώπου Χωρίς Πεπρωμένου" του Κερτές ,"Το... Άουσβιτς όπως το Εξήγησα Στην Κόρη Μου" κι "Η Λίστα του Σίντλερ".Σε όλα αυτά αξίζει να συνυπολογιστεί το εμβληματικό έργο του φιλειρηνιστή Γερμανού Έριχ- Μαρία Ρέμαρκ "Σκελετός 509", που- αν και προϊόν μυθοπλασίας- αποτυπώνει με αφοπλιστική πιστότητα την ανθρωπογεωγραφία ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης και την ψυχολογία των τροφίμων του.
Την πρωτοκαθεδρία στα έργα του Ολοκαυτώματος, στην παγκόσμια συνείδηση, την κατέχει η κατάθεση του Ιταλοεβραίου χημικού Πρίμο Λέβι ,το "Εάν Αυτό Είναι Ο Άνθρωπος", από το Άουσβιτς
Αποτέλεσμα εικόνας για εαν αυτο ειναι ο ανθρωπος           Το "Εάν Αυτό Είναι ο Άνθρωπος" πέραν της προσωπικής μαρτυρίας, συνιστά μια ανατομία της κόλασης που ονομάζεται ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ο Πρίμο Λέβι με το νυστέρι του οξυδερκούς ψυχογραφήματος συνθέτει μια κοινωνιολογική πραγματεία, αποτιμώντας ψύχραιμα το ακραίο αυτό βίωμα, διατηρώντας την απαραίτητη απόσταση που κάποιες στιγμές, όμως, αγγίζει την ψυχρότητα. Ο Πρίμο Λέβι πασχίζει να επουλώσει το ατομικό του βίωμα μέσα από την επιστήμη κ τη συλλογική αποτίμησή του.
            To Μαουτχάουζεν του Καμπανέλλη, στον αντίποδα, δε "συμφιλιώνεται" με τη φρίκη είναι διαποτισμένο από τη μεσογειακό συναισθηματισμό κι έναν λυρισμό σπαρακτικό που το ανυψώνει ως το επίπεδο Ποίησης! Μεταδίδει αυτούσιο το βίωμα, έτσι που κανείς μας να μην... ξανακοιμηθεί πια ανυποψίαστος κι αμέτοχος!
          Επιπλέον η δομή του Μαουχάουζεν με τους πολυθάριθμους χαρακτήρες, δίνει το πλεονέκτημα μιας πολύπλευρης οπτικής που περιλαμβάνει εικόνες από διαφορετικά πρόσωπα του δράματος -κι όχι μονάχα τη μονόπλευρη οπτική "του ενός" όπως γίνεται στον Λέβι.
             Το κείμενο, σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση του νεαρού Ιάκωβου, είναι χτισμένο σε ένα διττό χρονικό επίπεδο: Αφετηρία είναι η μέρα της απελευθέρωσης του Μαουτχάουζεν -και η οργάνωση των επιζησάντων σε αποστολές επιστροφής στις χώρες τους.
Αυτή η συνύπαρξη των απελευθερωμένων πλέον -ανδρών και γυναικών- γίνεται αφορμή διαδοχικών flash back από διάφορα περιστατικά.
Το έργο, μέσα από την πολυπρόσωπη φύση του, ανάγεται σε ένα μωσαϊκό συγκλονιστικών διηγήσεων, που συνθέτει ένα αποτρόπαιο πανόραμα της πιο παράλογης δυστυχίας που εμπνεύστηκε ο άνθρωπος για άνθρωπο!
Ο άκρατος σαδισμός των Ες Ες στρατιωτών- από τον ανώτατη αρχή, τον Χίμμλερ και τον Τσιράις, μέχρι τον ανώνυμο φρουρό"του πολυβολείου- διαγράφεται ανάγλυφος και αποδεικνύει το εφιαλτικό αποτέλεσμα μιας αγωγής και μιας προπαγάνδας που έχει εξοβελίσει από την ψυχή του ατόμου τη Συμπόνια.
        Τα Στρατόπεδα Εξόντωσης σαν το Μαουτχάουζεν αποτελούν το τελικό στάδιο της ρήσης
"Όπου καίνε βιβλία, θα κάψουν και ανθρώπους!"
        Η "μαρτυρία" του Καμπανέλλη, λοιπόν, δίνει βήμα, όχι μόνο στην ατομική εμπειρία, όχι μόνο στις μνήμες των ζωντανών- αλλά και στους απαγχονισμένους της Πλατείας, στους αποστραγγισμένους από τη δουλειά, "στους φαγωμένους από τα σκυλιά", στους διάτρητους από σφαίρες σε παιχνίδια σκοποβολής των Ες Ες και των παιδιών τους ακόμη!
      Επιπλέον, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης με τη συναισθηματική του ματιά αναδεικνύει το μέγεθος της θηριωδίας και του υποβιβασμού της ανθρώπινης ύπαρξης στο "κτήνος".
Μας κάνει θεατές στη σκανδαλώδη διχοτόμηση του Ανθρωπίνου Όλου και τον χωρισμό του Αιώνιου Ζεύγους, πίσω από τα συρματοπλέγματα του Μαουτχάουζεν, πίσω από τον εξευτελισμό του ανθρώπινου κορμιού...
           "Οι Κυριακές" του Μαουτχάουζεν" αποτελούν ένα μοναδικό διαμάντι ερωτικής ποίησης που θα το ζήλευε ο κάθε Ρίλκε, ο και ο κάθε Σίλλερ κι όλοι οι ρομαντικοί του 19ου αιώνα...Ένα μεταμοντέρνο "Άσμα Ασμάτων"- όχι στα λιβάδια του Ισραήλ τώρα, αλλά στον "Κάμπο του Θανάτου...Ο έρωτας όμως είναι παρών και τις μέρες της απελευθέρωσης με τον Έλληνα Ιάκωβο να χάνεται στη μελαγχολική γοητεία της Γιαννίνα με τα μελαγχολικά μάτια-("μεγάλα για να χωράει ο φόβος").
Μια απροσδόκητη παρουσία θα σχηματίσει ένα ιδιότυπο ερωτικό τρίγωνο με απρόβλεπτη έκβαση!
              Συνοδοιπόρος, στο ταξίδι της επιβίωσης και της αυτογνωσίας του Ιάκωβου, καθώς και "συνωμότης του στον πρόσφατο έρωτά του με τη "Γιαννίνα", ο Βίλχελμ Σνάιντερ, ένας Γερμανός κομμουνιστής που με την αιχμηρή του διάυγεια στοχάζεται, ενώ θα ομολογήσει την πλήρη συνενοχή της γερμανικής κοινωνίας στο Έγκλημα :"Βλάκα! Oλα τα ξέρανε! Όλα τα βλέπανε...
Βλέπανε τους αποστεωμένους ομήρους να δουλεύουν στα έργα οδοποιίας,στα χωράφια,στα εργοστάσια". Μην τους πιστέυεις!Αν ισχυριστούν ότι δεν ξέρανε, πάει να πει ότι δε θέλουν να διορθωθούν."(Προς επίρρωσιν των λόγων του γλυκύτατου φιλέλληνα Σνάιντερ, ήρθε δυστυχώς η στάση των Αυστριακών αγροτών, απέναντι στους απελευθερωμένους ομήρους που θα τη δείτε στο βιβλίο...)
           Xωρία γνήσιας πολιτικής σκέψης και ζητήματα βαθιά ηθικά, λοιπόν, προσδίδουν φιλοσοφική διάσταση στην αριστουργηματική κι αιματηρή μαρτυρία του Ιάκωβου Καμπανέλλη.
Γι αυτόν τον λόγο μπορεί το Μαουτχάουζεν να συγκριθεί και με τη συγκλονιστική "Σπίθα Της Ζωής"του ανθρωπιστή συγγραφέα Ρέμαρκ που ο κεντρικός ήρωας είναι επίσης Γερμανός αντιφρονούς προ το ναζιστικό καθεστώς, που στοχάζεται στο κολαστήριο ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης.Έ χουμε κι εκεί δυνατούς χαρακτήρες και πολύ δυνατές στιγμές, όμως απουσιάζει ο λυρισμός με τον ίδιο τρόπο που λείπει από το "Ουδέν Νεότερον Από Το Δυτικό Μέτωπο"(για τα χαρακώματα του Α' ΠΠ) αν το συγκρίνουμε με τη "Ζωή Εν Τάφω" του Έλληνα Μυριβήλη.
Είναι ίσως ο "αιγαιοπελαγίτικος" λυρισμός μας, που απουσιάζει συνήθως από τον λόγο των Βορειοευρωπαίων.
       Το Μαουτχάουζεν κλείνει την περιήγηση στα τοπία της ανθρώπινης κτηνωδίας -λυπηρά, αφοπλιστικά, με μια σκοτεινή απειλή να αιωρείται ως το χειρότερο αμάρτημα του ανθρώπου, δηλαδή ως "Αμετανοησία"!
Για όλα αυτά, εγώ θεωρώ το "Μαουτχάουζεν" το ανώτερο έργο από όσα μας έχουν παραδοθεί σχετικά με το Ολοκαύτωμα. Προσωπικά, τολμώ να το βάλω πάνω κι από τα εξαίσια κοινωνιολογικά κείμενα του Ιταλοεβραίου Πρίμο Λέβι, πράγμα που ίσως κάποιοι κριτικοί κύκλοι ανά τον κόσμο δε θα συμμερίζονταν.
          Το βιβλίο του Καμπανέλλη, όμως, είναι "εξίσου παγκόσμιας εμβέλειας" ,αλλά συνάμα είναι λιγότερο "επιστημονικό, παραμένοντας πολύ πιο "ανθρώπινο", γι αυτό σπαρακτικό. Αγγίζει πρώτα την καρδιά και έπειτα τη λογική. Διαπερνά σαν κομπρεσέρ κάθε ρανίδα της ψυχής με τον πόνο, με την αποστροφή, αλλά και τη λαχτάρα για ζωή ,εγείροντας μιαν γλυκιά ενσυναίσθηση, που εξευγενίζει τον αναγνώστη! Δε σου επιτρέπει να μείνεις "αλώβητος", την ίδια ώρα που ο Λέβι αισθάνομαι πως ορθώνει ένα τείχος αξιοπρέπειας και α-πάθειας, που κάποιες στιγμές αποστεγνώνει τον τρόμο σου. Δεν ξέρω πόσο η "λαική ψυχή" μπορεί να εισπράξει τα διδάγματά του.
Το Μαουτχάουζεν του Καμπανέλλη, όμως αγκάλιασε με τρόπο προσιτό τον αγωνία του Ανθρώπου και τόσα πάσχοντα έθνη! Είναι ένα έργο διεθνές, δοσμένο με ελληνική σπιρτάδα και ποιητικότητα λόγου, που δύσκολα αφήνει ασυγκίνητο κάποιον, ανεξαρτήτως γνωστικής ετοιμότητας.
Η αξία του, όμως, στο παγκόσμιο στερέωμα αναδείχθηκε κυρίως μέσα από τη Μουσική, όταν ο Καμπανέλλης μετέγραψε τα μαρτυρία και τα πρόσωπα του βιβλίου, σε έναν κύκλο τραγουδιών, που ταυτίζονται με το κείμενο.
Μόλις  η μουσική ιδιοφυΐα του Μίκη Θεοδωράκη το 1966. ανέλαβε τα πολύτιμα λόγια του Καμπανέλλη, γεννήθηκε το μουσικό έπος "Μπαλάντα Του Μαουτχάουζεν", που το ερμήνευσε η 16χρονη τότε χαρισματική Μαρία Φαραντούρη ,με τρόπο ανεπανάληπτο.
Το κεντρικό κομμάτι του δίσκου , με τίτλο,"Άσμα Ασμάτων" είναι ο ωραιότερος ερωτικός θρήνος που γράφτηκε ποτέ και παραπέμπει στα θρηνητικό κάλεσμα του Βασιλιά Σολομώντα προς τη "Νύφη" στο βιβλικό "Άσμα Ασμάτων", που χρονολογείται 7 αιώνες πριν τον Χριστό.(μτφ Σεφέρης/Μεταγραφή Λ.Παπαδόπουλος)
Το τραγούδι συνιστά μια μεταφορά των μαρτυριών που πέρασαν οι Εβραίοι, όχι πλέον στην Αίγυπτο των Φαραώ, αλλά στις νέες "πυραμίδες των ναζιστικών κρεματορίων"... Από την εύφορη Χανάαν του "Ερωτευμένου Βασιλιά", στις "αφιλόξενες" βελανιδιές της Αυστρίας -κι αντί για χρυσούς "κέδρους", τώρα, ενώπιον του Νυμφίου ορθώνονται  οι καμινάδες... Είναι ο Άνθρωπος που μάταια αναζητά την Αγάπη του ξανά σε ένα Κάλεσμα Δημιουργίας".
              Στα υπόλοιπα κομμάτια συναντούμε τον Αντώνη από τους Αμπελόκηπους με την εκπληκτική ιστορία από το Λατομεία Βίντερ Γκράαμπεν, τους "δραπέτες της Παράγκας 10"(Γιάννος Μπερ) και το "τετ α τετ του Ιάκωβου με τη Γιαννίνα και τις αναμνήσεις τους στο απελευθερωμένο στρατόπεδο".
Το "Άσμα Ασμάτων" έγινε το τραγούδι μνήμης του Μαουτχάουζεν και στους εορτασμούς της Απελευθέρωσης του Μαουτχάουζεν είναι αυτό που ηχεί από τα μεγάφωνα σαν Ύμνος για χιλιάδες επιζώντες αλλά και διαδηλωτές της ειρήνης - σε κάθε επέτειο: Ναι. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης με το Μαουτχάουζεν και την "κραυγή" του έρωτα κόντρα στα πολυβόλα έγινε μια παγκόσμια προσωπικότητα!
Προσωπικά πρώτα γνώρισα τον δίσκο αυτόν -γύρω στα 11μου χρόνια και ως φοιτήτρια διάβασα το εξαίσιο βιβλίο που έδωσε σάρκα και οστά στα πρόσωπα των τραγουδιών αυτών .(Βάζω τον συνδεσμο και σας προτείνω να τα ανακαλύψετε παράλληλα.)

Με αυτές τις μελωδίες συντροφιά,  το βιβλίο γίνεται ένα αλησμόνητο βίωμα απανθρωπιάς και συνάμα ανθρωπιάςΕμπειρία σπαραγμού και έρωτα. Βιβλίο επίγνωσης κι ευθύνης αναπόδραστης.
         Το "Μαουτχάουζεν" του Καμπανέλλη ενχαράσσεται στην ψυχή του αναγνώστη κι από φόρος τιμής μετουσιώνεται κάλεσμα ευθύνης  όλων μας προς "τους υπόλοιπους 8 άτυχους".Προς το 
"Κατ 'Εικόνα και κατ Ομοίωσιν", για το οποίο είμαστε πλασμένοι:
"Γιατί,... (όπως "μας κλείνει το μάτι" ο φιλέλληνας στοχαστής),...
"Αν πούμε ότι δεν ξέραμε, θα πει ότι δε θέλουμε να διορθωθούμε..."
                          
                                                               Δέδε Ελισσάβετ


                                                         ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Το βιβλίο αυτό έφερε (το 2012-2013) στο προσκήνιο ο σκηνοθέτης Θέμης Μουμουλίδης ανεβάζοντας μια σπουδαία παράσταση στο θέατρο Badminton.
Ο Στέλιος Μάινας υπήρξε ένας συγκλονιστικός "αφηγητής- γραφιάς"
Η Μαριάννα Πολυχρονίδου μια σεμνή, βασανισμένη "Γιαννίνα",
Ο Γιώργος Πυρπασόπουλος ένας γεμάτος μεράκι για τη ζωή Ιάκωβος,
ενώ ο Άρης Λεμπεσόπουλος απέδωσε την πικρή στοχαστικότητα του Σνάιντερ.
Αυτή η παράσταση ήταν ο ιδανική μνεία στον υπέροχο Δημοκράτη και γνήσια πνευματικό άνθρωπο Ιάκωβο Καμπανέλλη και στο Μαουτχάουζεν που διαμόρφωσε ολόκληρο το καλλιτεχνικό του ύφος και την επίλογη του τα έργα του να πραγματεύονται πάντα φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα κ την πολυτάραχη Ιστορία μας,  παλεύοντας για την αναβάθμιση του Ανθρώπου...
Η γαλλική έκδοση του “ΜΑΟΥΤΧΑΟΥΖΕΝ” του Ιάκωβου Καμπανέλλη τιμήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2020 με το σημαντικό βραβείο μεταφρασμένης λογοτεχνίας Prix du Livre Etranger 2020 France Inter – Le Journal du Dimanche (εκδόσεις Albin Michel, 2020 – σε μετάφραση της Solange Festal-Livanis).

ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΔΙΣΚΟΥ "ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΜΑΟΥΤΧΑΟΥΖΕΝ" και Η ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Το 1966 ο Ιάκωβος Καμπανέλλης πήγε 4 ποιήματα του από τις ενότητες του βιβλίου του στον Μίκη Θεοδωράκη για να τα μελοποιήσει.
Ο Μίκης επέλεξε ερμηνεύτριά του τη νεαρή τότε- μόλις 19 ετών!-  Μαρία Φαραντούρη και συμπλήρωσε αυτόν τον κορυφαίο δίσκο με έναν κύκλο 6 τραγουδιών τον Κυκλο Φραντούρη-πράγμα που δεν έκανε σε κανεναν αλλον ερμηνευτή του.
Έτσι γεννήθηκε ΤΟ ΜΑΟΥΤΧΑΟΥΖΕΝ κι έγινε ένας δίσκος παγκόσμιος , μια ωδή του έρωτα, ενάντια στον πόλεμο και το μίσος.

ΤΑ 4 ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΕΙΝΑΙ:

ΑΣΜΑ ΑΣΜΑΤΩΝ (Οι όμηροι, χωρισμενοι σε άνδρες κ γυναίκες από τα συρματοπλέγματα ατενίζουν τη λαβωμένη εικόνα του αντίθετου φύλου,αναζητώντας χαμένους συντρόφους όπως ο Σολομών τη Νύφη στο βιβλικό Ποίημα σ. 219-231-"Ερωτικο") 


Τι ωραία που είν’ η αγάπη μου
με το καθημερνό της φόρεμα
κι ένα χτενάκι στα μαλλιά.
Κανείς δεν ήξερε πως είναι τόσο ωραία.

Κοπέλες του Άουσβιτς,
του Νταχάου κοπέλες,
μην είδατε την αγάπη μου;

Την είδαμε σε μακρινό ταξίδι,
δεν είχε πια το φόρεμά της
ούτε χτενάκι στα μαλλιά.

Τι ωραία που είν’ η αγάπη μου,
η χαϊδεμένη από τη μάνα της
και τ’ αδελφού της τα φιλιά.
Κανείς δεν ήξερε πως είναι τόσο ωραία.

Κοπέλες του Μαουτχάουζεν,
κοπέλες του Μπέλσεν,
μην είδατε την αγάπη μου;

Την είδαμε στην παγερή πλατεία
μ’ ένα αριθμό στο άσπρο της το χέρι,
με κίτρινο άστρο στην καρδιά.

Τι ωραία που είν’ η αγάπη μου,
η χαϊδεμένη από τη μάνα της
και τ’ αδελφού της τα φιλιά.
Κανείς δεν ήξερε πως είναι τόσο ωραία.



ΑΝΤΩΝΗΣ (ο συγκατούμενος από τρους Αμπελοκήπους κι η ιστορία του Λατομείου  σ 129-138"ο Ηρωας Πουλουσε Φρουτα")

Εκεί στη σκάλα την πλατιά
στη σκάλα των δακρύων
στο Βίνερ Γκράμπεν το βαθύ
το λατομείο των θρήνων

Εβραίοι κι αντάρτες περπατούν
Εβραίοι κι αντάρτες πέφτουν,
βράχο στη ράχη κουβαλούν
βράχο σταυρό θανάτου.

Εκεί ο Αντώνης τη φωνή
φωνή, φωνή ακούει
ω καμαράντ, ω καμαράντ
βόηθα ν’ ανέβω τη σκάλα.

Μα κει στη σκάλα την πλατιά
και των δακρύων τη σκάλα
τέτοια βοήθεια είναι βρισιά
τέτοια σπλαχνιά είν’ κατάρα.

Ο Εβραίος πέφτει στο σκαλί
και κοκκινίζει η σκάλα
κι εσύ λεβέντη μου έλα εδω
βράχο διπλό κουβάλα.

Παίρνω διπλό, παίρνω τριπλό
μένα με λένε Αντώνη
κι αν είσαι άντρας, έλα εδώ
στο μαρμαρένιο αλώνι.


Ο ΔΡΑΠΕΤΗΣ (η αντιμετώπιση που είχαν οι όμηροι κι οι δραπέτες από τους Αυστριακούς πολίτες των γύρω αγροικιών σ. 65-77)


Ο Γιάννος Μπερ απ’ το βοριά
το σύρμα δεν αντέχει.
Κάνει καρδιά, κάνει φτερά,
μες στα χωριά του κάμπου τρέχει.

"Δώσε, κυρά, λίγο ψωμί
και ρούχα για ν’ αλλάξω.
Δρόμο να κάνω έχω μακρύ,
πάν’ από λίμνες να πετάξω."

Όπου διαβεί κι όπου σταθεί
φόβος και τρόμος πέφτει.
Και μια φωνή, φριχτή φωνή
"κρυφτείτε απ’ τον δραπέτη".

"Φονιάς δεν είμαι, χριστιανοί,
θεριό για να σας φάω.
Έφυγα από τη φυλακή
στο σπίτι μου να πάω."

Α, τι θανάσιμη ερημιά
στου Μπέρτολτ Μπρεχτ τη χώρα.
Δίνουν το Γιάννο στους Ες Ες,
για σκότωμα τον πάνε τώρα.


ΑΜΑ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ (Ο Ιάκωβος κι η Γιαννίνα επισκέπτονται τους τόπους των βασανιστηριών και κάνουν έρωτα εκεί για να ξορκίσουν τις μνήμες του θανάτου)

Κορίτσι με τα φοβισμένα μάτια
κορίτσι με τα παγωμένα χέρια,
άμα τελειώσει ο πόλεμος
μη με ξεχάσεις.

Χαρά του κόσμου, έλα στην πύλη
να φιληθούμε μες στο δρόμο
ν’ αγκαλιαστούμε στην πλατεία.

Κορίτσι με τα φοβισμένα μάτια
κορίτσι με τα παγωμένα χέρια,
άμα τελειώσει ο πόλεμος
μη με ξεχάσεις.

Στο λατομείο ν’ αγαπηθούμε
στις κάμαρες των αερίων
στη σκάλα, στα πολυβολεία.

Κορίτσι με τα φοβισμένα μάτια
κορίτσι με τα παγωμένα χέρια,
άμα τελειώσει ο πόλεμος
μη με ξεχάσεις.

Έρωτα μες στο μεσημέρι
σ’ όλα τα μέρη του θανάτου
ώσπου ν’ αφανιστεί η σκιά του.

Κορίτσι με τα φοβισμένα μάτια
κορίτσι με τα παγωμένα χέρια,
άμα τελειώσει ο πόλεμος
μη με ξεχάσεις.




Τον δίσκο συμπληρώνουν 6 ακόμη καταπληκτικά κομμάτια του Νίκου Γκάτσου k άλλων (όπως ο Λειβαδίτης,η ο Χριστοδούλου)- "άσχετα" ίσως προς το Μαουτχάουζεν -"σχετικά" όμως με την ελπίδα και τα όμορφα ιδανικά της ζωής, που όλοι μας πρέπει να υπηρετούμε για να μην ξαναυπάρξουν ποτέ Μαουτχάουζεν και Άουσβιτς.


Πηγές των φωτο: 
1)Εταιρεία παραγωγών 5η Εποχή(Πρόγραμμα Παράστασης "Mauthausen"
2)Διαδίκτυο
3) Η Επίσημη Ιστοσελίδα Του Ιάκωβου Καμπανέλλη!!! Περιηγηθείτε μέσω του link στην Οδό Ονείρων και στην Αυλή των Θαυμάτων ενός φωτεινού μυαλού των Νεοελληνικών Γραμμάτων!




ΜΑΡΙΝΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ, Μετά Τη Βροχή

                                          Μετά Τη Βροχή, Μαρίνα Πετροπούλου
                                      Είδος: Αισθηματικό
                                       Βαθμολογία: 6,5/10
Αποτέλεσμα εικόνας για μετα τη βροχη πετροπουλου
Φέτος, η Μαρίνα Πετροπούλου γιόρτασε τη 15η επέτειο συγγραφικής δραστηριότητας, εμπλουτίζοντας την εργογραφία της με ένα ακόμη κοινωνικών αποχρώσεων αισθηματικό μυθιστόρημα, με τους ήρωές της να περιμένουν το ουράνιο τόξο "Μετά Τη Βροχή".

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η Χαρά στα 16 της γνώρισε έναν έρωτα απροσδόκητο,με τον ωραίο Μιχάλη κι ένιωθε την απόλυτη ευτυχία που μπορεί αν γευθεί μια έφηβη.
Εντελώς βίαια, παράγοντες έξω από εκείνη "δολοφόνησαν την αγάπη της μαζί με τη...χαρά, διαρρηγνύοντας ανεπανόρθωτα τη σχέση της με τους γονείς της.
            Χρόνια αργότερα η Χαρά, μητέρα μιας υπέροχης κόρης και ταγμένη στο καθήκον μιας συμβατικής μεσοαστικής οικογένειας, ζει περιτριγυρισμένη από αγαπημένα πρόσωπα, που όταν ρίξουν τις μάσκες τους θα της αποκαλύψουν μιαν αποτρόπαιη πραγματικότητα.
Θα μείνει η Χαρά όρθια σε αυτή την καταιγίδα για να αξιωθεί την ξαστεριά"Μετά τη Βροχή";

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Το "Μετά Τη Βροχή" ακολουθεί τη νέα τάση της Μαρίνας Πετροπούλου να συνθέτει οικογενειακές ιστορίες ανιχνεύοντας στο "υπέδαφός" τους ανομολόγητα πάθη, απωθημένα και εφιαλτικά μυστικά.
Εδώ κεντρικός άξονας είναι ο απωθημένος έρωτας μιας γυναίκας που της υφάρπαξαν τη ζωή κι εκείνη δε βρήκε το θάρρος να διεκδικήσει πίσω όταν έπρεπε.
              Η πένα της συγγραφέως την παρακολουθεί την ηρωίδα της τη Χαρά Απέργη, στην οδό της συνθηκολόγησης και στο χτίσιμο μιας συμβιβασμένης αρμονίας στο σκηνικό μιας τυπικής ελληνικής οικογένειας- με έναν σύζυγο στο κατόπι μιας καριέρας και ένα γλυκό παιδί να θέτει στόχους κ όνειρα για σπουδές και μια υγιή "αγάπη".
         Με ώριμη ματιά η Μαρίνα Πετροπούλου σκιαγραφεί τις εσωτερικές συγκρούσεις μιας γυναίκας στο κατώφλι των 40, που, ενώ μετρά φυσιολογικές απώλειες, συνειδητοποιεί τα προσωπικά της κενά και την επίπλαστη ευτυχία της.
Σε αυτή τη διαδρομή αυτογνωσίας ανακύπτουν εφιαλτικά μυστικά και ανατροπές.
ΗΠετροπούλου χειρίζεται πολύ καλά την αίσθηση που αφήνει το φινάλε, γλυκόπικρο όπως η ζωή...
            Το βασικό μειονέκτημα στο βιβλίο είναι πως μια παράξενη βιασύνη διακρίνει την αφήγηση.
Υπάρχει μια προφορικότητα στον λόγο που τον αποστερεί από καλολογικά στοιχεία.
Η διήγηση λοιπόν κυλά γοργά και πολύ επιφανειακά, χωρίς να δίνει "χρόνο στους χαρακτήρες να αναπτυχθούν.
Ο αναγνώστης δε συνδέεται με τους πρωταγωνιστές του δράματος και δε συμπάσχει "όσο πρέπει" μαζί τους.
Είναι σα να παρακολουθεί από μακρυά ή να ακούει έναν περίοικο να μεταφέρει "τα συνταρακτικά γεγονότα που διημείφθησαν στην περιοχή του".
Αυτό δυστυχώς το είχα παρατηρήσει και στα 2 πρόσφατα βιβλία της συγγραφέως κι είναι κάτι που πρέπει να το προσέξει γιατί "μειώνει" λίγο την γοητεία των πολύ εύστοχων εμπνεύσεών της!
       Παρακάμπτοντας αυτό, στο βιβλίο αυτό σας περιμένει ένα συγκλονιστικό οικογενειακό δράμα, με απροσδόκητες εξελίξεις και αναδυόμενα μυστικά που ανατρέπουν την αρχική εικόνα!
Βιβλία σαν και αυτό χρησιμοποιούν τα συστατικά της ωμής πραγματικότητάς μας και απόλυτα αληθοφανείς και πειστικούς χαρακτήρες, βγαλμένους από τον μέσο άνθρωπο με αναγνωρίσιμα πάθη.
Έτσι, η συγγραφέας αποδεικνύει ότι πίσω από τη "βιτρίνα" της οικογενειακής ηρεμίας μας- ενίοτε- μπορεί να κρύβονται θύελλες, όταν δεν έχουμε κατακτήσει την αυτογνωσία και όταν δε διαχωρίζουμε την προσφορά από τη "θυματοποίηση" κι αυτή είναι μια διαπίστωση που αφορά καθέναν από εμάς.
         Και όταν έρθει η "μπόρα" οι ήρωες αναμετρώνται με την απώτερη αλήθεια τους και προσδοκούν το ουράνιο τόξο "μετά την κάθαρση της Βροχής"...Γιατί πάντα έρχεται όταν πιστεύουμε στη νέα μέρα.


ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ Η ΖΩΗ

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

Κυριακή 16 Οκτωβρίου 2016

ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ, Kristin Hannah

                                 Kristin Hannah, Το Αηδόνι
                                                Είδος: Iστορικό Δράμα
                                                  Βαθμολογία 10/10!
                                                 Αποτέλεσμα εικόνας για το αηδονι βιβλιο

Το πιο πολυσυζητημένο ίσως βιβλίο του 2016, μετρά πολυάριθμες διακρίσεις:
Για 55 εβδομαδες ηταν Νο1 best seller στη λίστα των New York Times.
Νο1 στη Wall Street Journal.
Ανακηρύχθηκε Νο1 μυθιστόρημα απο την ευρεία παγκόσμια αναγνωστική κοινότητα του Goodreads.
Ήταν από τα πρώτα σε πωλήσεις βιβλία στο δίκτυο Amazon για το 2015.
Έτσι στην αρχή, διατήρησα μια μικρή επιφύλαξη, όπως με όλα γενικώς τα "πολυ-"(-συζητημένα ,-διαφημισμένα, -βραβευμένα) βιβλία."Κρατώ μικρό αναγνωστικό καλάθι. Όμως:
Αυτό που διάβασα δικαίωσε πλήρως όλους τους επαίνους, τις διακρίσεις και τους διθυράμβους, που του αποδόθηκαν, και του αξίζουν άλλοι τόσοι!
Το "Αηδόνι" είναι ένα "γλυκόλαλο" δείγμα υψηλής Λογοτεχνίας, ένα Έπος των Γυναικών, της Μητρότητας και της Αντίστασης στην απανθρωπιά των ναζί - μπροστά και πίσω από τα μέτωπα των μαχών:
Ένα εγκώμιο στο ψυχικό μεγαλείο των Μικρών αυτού του κόσμου!
Παράλληλα αποτελεί ένα τραγικό πανόραμα του Β Παγκοσμίου Πολέμου, που έχει σχεδόν "απ'όλα", χωρίς τίποτα να υπάρχει αυθαίρετα- χάριν εντυπωσιασμού.
Ως αναγνώστρια νιώθω ευλογημένη που το αξιώθηκα!

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στο χωριό Καλιβό η γλυκιά δασκάλα, Βιάν, βλέπει την όμορφη οικογενειακή της ζωή να τραυματίζεται όταν ο σύζυγός της Αντουάν επιστρατεύεται για το μέτωπο, ενόψει της επιθετικότητας των ναζί, κι αναγκάζεται να τον αποχαιρετήσει μέσα σε πλήθος αναμνήσεων.
              Σύντομα η εισβολή των Γερμανών στη Γαλλία φέρνει τη Βιάν αντιμέτωπη με έναν σκληρό αγώνα επιβίωσης με συνοδοιπόρο τη μοναδική της φίλη τη Ρασέλ.
            Όταν το σπίτι της επιτάσσεται από έναν αξιωματικό της Βέρμαχτ, η Βιάν θα αναγκαστεί να συμβιώσει με τον εχθρό, κάνοντας ό,τι μπορεί για να προστατεύσει τη μοναχοκόρη της, Σοφί, από την πείνα, τους αδυσώπητους χειμώνες και έναν κόσμο αμείλικτο, κάτι που θα τη φέρει πολλές φορές αντιμέτωπη με την ίδια της συνείδηση.
Ταυτόχρονα η φλογερή αδελφή της, η γοητευτική Ίζαμπελ, βαθιά πληγωμένη από την απόρριψη της οικογένειας της και πάντα ατίθαση, θα ενταχθεί στις γραμμές των ηρωικών Παρτιζάνων, για να βρει έναν απροσδόκητο, βαθύ έρωτα.
Ισορροπώντας ανάμεσα στις συμπληγάδες του πολέμου και των οικογενειακών πληγών, οι δυο αδελφές θα χαράξουν πορείες παράλληλες.
         Κι όταν όλα θα έχουν τελειώσει, δε θα μείνει παρά το κελάηδημα του Αηδονιού να διαλαλεί στα πέρατα την ομορφιά της ζωής και το μεγαλείο της Ανθρώπινης Ψυχής...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Το Αηδόνι συνιστά έναν αιματοβαμμένο ύμνο στην ανθρωπιά και τη γυναικεία ψυχή, συνθέτοντας ένα σπαρακτικό χρονικό του ειδεχθέστερου Πολέμου που γνώρισε η Ευρώπη.
Μην περιμένετε όμως να δείτε μεγαλεπήβολες μάχες και λαμπρά ανδραγαθήματα παρασημοφορημένων στρατηγών:
"Το Αηδόνι" συνιστά πρωτίστως μια πραγματεία για τα πάθη των Αμάχων,
μια ελεγεία των "Μικρών", που ο δικός τους αθόρυβος πόλεμος είχε διττή υπόσταση:Tην ελευθερία και τη διάσωση του "Ανθρώπου"!
             
Η ιστορία του βιβλίου εστιάζει στη Γαλλική Κατοχή, καθώς αυτή αποτελεί το λίκνο του σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτισμού, κι η δική της κατάκτηση ήταν που λάβωσε κατάστηθα το ευρωπαϊκό πνεύμα!
"Το Αηδόνι" λοιπόν, προστίθεται στο πάνθεον των σπουδαίων έργων που μίλησαν για τη Γαλλία του Πολέμου.
              Στη συνείδηση του ελληνόφωνου κοινού σίγουρα δεσπόζει, η επιστολή του Αλμπέρ Καμί 
"Σε Έναν Γερμανό Φίλο", 
και το βραβευμένο με Pulitzer 2015 "'Ολο Το Φως Που Δεν Μπορούμε Να Δούμε".
Ένα ακόμη βιβλίο με παρεμφερή θεματολογία (τη συνύπαρξη κατακτητών Γερμανών με κατακτημένους Γάλλους αμάχους κaι την αλληλεπίδραση στο χθες και το σήμερα) είναι "Το Κορίτσι Που Άφησες Πίσω"
της Jojo Moyes.
         Ιδιαίτερη περίπτωση συνιστά το σχεδίασμα "Γαλλική Σουίτα" της Ιρέν Νεμιρόφσκι, που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη θεματολογική συνάφεια με "Το Αηδόνι", (καθώς αναφέρεται επίσης στην επίταξη ενός γαλλικού σπιτιού), και συνιστά επίτευγμα καθώς το έγραψε μια Εβραία στην Κατοχή- λίγο πριν τον εκτοπισμό της.
Ασφαλώς στη βιβλιογραφία θα εντοπίσουμε κι άλλα πολλά σχετικά αναγνώσματα, όπως το ιδιάζον
"Φως Μες Στο Σκοτάδι" της δικής μας Μαρίνας Κουλούρη.
            Εντούτοις, κανένα σχετικό έργο δεν είναι τόσο συμπαγές, τόσο πλήρες όσο το Αηδόνι.
Κανένα τους δεν αναβλύζει τέτοια θύελλα συναισθημάτων όσο Το Αηδόνι!

Η γλώσσα όμορφη ,στρωτή και σχετικά απλή, καθιστά την αφήγηση γοητευτική, διατηρώντας το ενδιαφέρον αμείωτο.
Έχουμε μικρές παρεμβολές από στιγμιότυπα στο παρόν, που σκηνοθετούν την απορία του αναγνώστη για την ταυτότητα της άρρωστης ηλικιωμένης, που θα μας αποκαλυφθεί στο τέλος επιφυλάσσοντας άλλη μια μικρή εξέλιξη .
               Ζωηρή εικονοπλασία χωρίς πνιγηρές λεπτομέρειες, ζωντανεύει κάθε τόπο και χώρο, μεταφέροντας τον αναγνώστη από τα πεδία της μάχης μέχρι τις γαλλικές φτωχογειτονιές των πεινασμένων πολιτών, που οι κατακτητές βασανίζουν αλύπητα:
          Μαζί με τους ήρωες, λοιπόν, δοκιμάζουμε την αγωνία των "άδοξων" συσσιτιών και την παγερή ανάσα του ανελέητου χιονιά, που σε συμμαχία Θανάτου με την Πείνα ζώνει τους αμάχους και τα ανήμπορα παιδάκια..
          Παράλληλα, ο αναγνώστης χώνεται σε κρύπτες ή διαβαίνει δύσβατα βουνά και λαγκαδιές - από το Παρίσι ως τα Πυρηναία- εισχωρώντας κι εκείνος στο δίκτυο της Αντίστασης, που παραπέμπει στο βιβλίο "Παιδιά της Ελευθερίας".
           Χαρακτηριστικό περιγραφικό στιγμιότυπο στο Αηδόνι , όπως και σε άλλα σχετικά βιβλία, είναι η- βιβλικού τύπου, -μεταμοντέρνα θαρρέις- "νέα Έξοδος" που βίωσαν οι Γάλλοι, όταν με την εισβολή των Γερμανών σωρηδόν εγκατέλειψαν το Παρίσι,αναζητώντας πανικόβλητοι καταφύγιο στην επαρχία.

                                                     Αποτέλεσμα εικόνας για χιτλερ παρισι
           
Έμφαση, όμως, δίνεται στην ιχνηλάτηση των χαρακτήρων που σκιαγραφούνται υποδειγματικά, χωρίς εξιδανικεύσεις- με όλες τις αδυναμίες και τα απωθημένα τους, με τις μικρές συνθηκολογήσεις τους και τις μεγαλειώδεις υπερβάσεις τους.Πρόσωπα με οικεία πάθη, ελαττώματα και μικρές ήττες.
Οι ήρωες στο Αηδόνι δεν είναι χάρτινες" μαριονέττες κατευθυνόμενων αναγνωστικών συγκινήσεων, αλλά άνθρωποι με σάρκα και οστά.
Όλα αυτά καθιστούν τον αναγνώστη συνοδοιπόρο στις συγκρούσεις και τις ηρωικές στιγμές τους:

Με οδύνη παρακολουθούμε την πρόωρη ωρίμανση παιδιών,που ο πόλεμος τους στέρησε οικογένεια και την ανεμελιά.
Καρδιοχτυπούμε με τη μωρομάνα, την Εβραία Ρασέλ και χαμογελάμε πικρά στην παιδική φιλία ανάμεσα στη μεγαλύτερη κόρη της, Σάρα, και τη Σοφί της Βιάν.
Ο πατέρας μας συγκλονίζει με την απρόβλεπτη πορεία του.  
Ο μόνος χαρακτήρας που ίσως άξιζε να αναλυθεί περισσότερο είναι ο Γκατεόν, που ωστόσο κερδίζει επάξια μια θέση στην καρδιά μας.
          Όλα τα πρόσωπα, λοιπόν,κουβαλούν το προσωπικό τους δράμα κι έρχονται αντιμέτωπα με διλήμματα συνειδήσεως, που προβληματίζουν και τον αναγνώστη.
            Η συγγραφική οξυδέρκεια της Χάννα παρουσιάζει επίσης δυο αντίθετους ανθρωπότυπους από τις τάξεις των ναζί, διαχωρίζοντας την ατομική ευθύνη και την προσωπική ηθική από τη απρόσωπη μάζα, "επιστρέφοντας" στον καθένα από τους Γερμανούς ήρωές της το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης (έστω κι αν αυτοί γαλουχήθηκαν κάτω από τη χιτλερική μεγαλομανία.)
Η κτηνωδία εναλλάσσεται με την ανωτερότητα,ο σαδισμός με την κατανόηση και η δολιότητα με την εντιμότητα- σε ένα συμπληρωματικό μοτίβο που επηρεάζει δραματικά τη ζωή κάποιων ηρώων, κορυφώνοντας τη θλίψη ,τον αποτροπιασμό και την αγωνία.
         Στο επίκεντρο όμως έρχεται η αδελφική σχέση δύο ετερόκλητων γυναικών:
Της συναισθηματικής, πρακτικής Βιάν, που δρα υπό το πρίσμα της μητέρας από τη μια
και της ασυμβίβαστης, ερωτικής Ίζαμπελ, που λειτουργεί κάτω από την παρόρμηση και τα ιδανικά της.
            Εκκινώντας από το ίδιο οικογενειακό τραύμα χαράζουν πορείες διαφορετικές, αλλά αναγκάζονται να συμβιώσουν.
Το χάσμα τους θα ενταθεί όταν ο λοχαγός Μπεκ επιτάσσει το σπίτι κι η Βιαν ακολουθεί τις εντολές των Γερμανών, για να διαφυλάξει την κόρη της, Σοφί, ενώ η Ίζαμπελ επιλέγει να τους προκαλεί διαπνεόμενη από το πνεύμα της Αντίστασης!
          Μια αδερφική σχέση, γεμάτη διακυμάνσεις κι απωθημένα, ενοχές, οργή και... στοργή, που κορυφώνεται άκρως δραματικά- χωρίς γλυκερά στερεότυπα "ψυχαναγκαστικού δεσίματος"! 
          Μόνο σε... εγχειρίδιο "διαπαιδαγώγησης και οικογενειακής ζωής" θα βρίσκαμε τόσο ανάγλυφα ψυχογραφημένο αυτόν τον γεμάτο αντιφάσεις αδερφικό δεσμό ανάμεσα σε δύο αδελφές με τόσο αλλότρια ιδιοσυγκρασία και ηλικιακό χάσμα.
Η μοναδικότητα, όμως, αυτού του βιβλίου έγκειται στο γεγονός πως είναι από τα λίγα ίσως πολεμικού περιεχομένου βιβλία που αναδεικνύουν σε πρώτο πλάνο τον νευραλγικό ρόλο των γυναικών, που, είτε εντάσσονται κι αυτές σε επιχειρήσεις ριψοκίνδυνες , είτε-συνηθέστερα- μένουν να φυλάγουν Θερμοπύλες στα μετόπισθεν.
         Μέσα από την αψίκορη ΄Ιζαμπελ και τη χαμηλόφωνη Βιάν εκφράζονται δυο αντίρροπες τάσεις, που εδώ συνιστούν όψεις ενός κοινού νομίσματος:
Της αξιοπρέπειας!

Στο Αηδόνι αναδεικνύεται η Γυναίκα σε πολλαπλές διαστάσεις της...
Δεσπόζουσα φυσικά είναι η Γυναίκα -Μάνα, που δίνει προτεραιότητα στην επιβίωση των παιδιών της με κάθε τίμημα.
Στο Αηδόνι όμως μεταδίδεται το ύψιστο μήνυμα πως η μητρότητα δεν είναι βιολογικός δεσμός, αλλά εξακτινώνεται προς κάθε παιδί που έχει ανάγκη- ως θυσιαστική νοοτροπία της Γυναίκας απέναντι στο Παιδί κι ως απώτερη ευθύνη προς την Ανθρωπότητα, ανυψώνοντας το μητρικό ένστικτο σε μια γενναιότητα αθόρυβη, γι αυτό ακατανόητη και απρόσιτη σε θορυβώδεις μαχητές...
Αυτή η πτυχή είναι από τις πλέον αφοπλιστικές στο βιβλίο και υπογραμμίζει την πιο μεγαλειώδη πλευρά της θηλυκότητας.
             Στο Αηδόνι, όμως, παρακολουθούμε και τον γυναικείο έρωτα να εναλλάσσει πρόσωπα.
Άλλωτε η αγάπη της γυναίκας εκφράζεται ως  νοσταλγία και μακρινή φροντίδα, άλλοτε όμως την αναβαπτίζει και την εμπνέει σε δυναμικούς αγώνες για έναν καλύτερο κόσμο.
            Είναι και κάτι στιγμές όμως που ο έρωτας προσλαμβάνει διαστάσεις του απαγορευμένου παγιδεύοντας την καρδιά στην ενοχή ή που δείχνει στη γυναίκα την πιο αποτρόπαιη πτυχή του .
            Στο Αηδόνι επίσης προβάλλει η γυναικεία Φιλία με στιγμές συντροφικότητας, μικρές προδοσίες και αυταπάρνηση.
Πλάι σε όλα αυτά, έχουμε γενναίες αγωνίστριες της Αντίστασης, που επιδίδονται σε κατορθώματα δύσκολα και για τους άντρες ακόμη.
Ο νους του Έλληνα αναγνώστη ανατρέχει στις Ηπειρώτισσες που τόσο βοήθησαν στον ανεφοδιασμό του ρακένδυτου στρατού μας ή στις μάνες που σα Σπαρτιάτισσες ξεπροβόδισαν έντιμους ταγούς της λευτεριάς(γιους και συζύγους) -για να φτάσει σε λεβέντισσες της Αντίστασής "μας" όπως η Λέλα Καραγιάννη κι η Ηρώ Κωνσταντοπούλου...
           Η δική μας ηρωίδα, η Γαλλίδα καλλονή Ίζαμπελ, τάσσει τα νιάτα της σε λυσσαλέο πόλεμο όπλων και μυαλού και ορθώνεται στο ανάστημα μιας μαρτυρικής Ηλέκτρας Αποστόλου, ανηφορίζοντας γενναία σε έναν Γολγοθά ασύλληπτο στην κοινή λογική, που παραστατικά μάς μεταφέρει η Kristin Ηannah γεμίζοντάς μας φρίκη και δίκαιη αγανάκτηση...
           Από το "Αηδόνι", τέλος, δε θα απουσιάσουν ούτε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης σε μια μνεία γλαφυρότατη και ανατριχιαστική!
Το φινάλε επιφυλάσσει συγκλονιστικές στιγμές που σημαδεύουν την ψυχή.

Όλες οι παράμετροι της ζωής παρελαύνουν από το Αηδόνι ανάγοντας τους δευτεραγωνιστές σε φορείς των ανώτερων αξιών του ανθρώπου.
Αυτό είναι το Αηδόνι που μέσα από τις καλογραμμένες σελίδες του αποδίδει μια Ωδή στην ανώνυμη γυναίκα του Πολέμου καταγγέλλοντας τα αθώα του θύματα- για να καταλήξει σε μια  υπόσχεση ελπίδας.
        Ποιος αναγνώστης θα μείνει άραγε αδάκρυτος μπροστά στις στιγμές που χαράζουν την ψυχή με αβίαστη οδύνη και ατόφια συγκίνηση;
Ποιος θα μείνει απαθής στα ηχηρά μηνύματα ανθρωπιάς που ήρθε να σαλπίσει, αναμορφώνοντας την ψυχή όλων μας;
        Ένα βιβλίο που το κουβαλάς πολύ μετά αφότου το ολοκληρώσεις σαν πολύτιμο θησαυρό ψυχής!

Θεωρώ ότι το Αηδόνι συνιστά από τα πολυδιάστατα εκείνα μυθιστορήματα, που οπωσδήποτε πρέπει κάθενας μας να ανακαλύψει, διότι ταξιδεύουν την καρδιά, εμπλουτίζουν τις γνώσεις και προβληματίζουν γόνιμα το μυαλό!!!!
           Είναι δε από τα  ιδανικότερα αναγνώσματα για τους λάτρεις της πολυτάραχης ιστορικής περιόδου, του ΒΠΠ, που χώρισε στα δυο τον αιώνα μας.

Διαβάστε παρουσιάσεις για άλλα έργα της Hannah "Στον Αστερισμό Του Βιβλίου"

Άννα Ζάγκερς , Ο 7ος ΣΤΑΥΡΌΣ

                                             Ο Έβδομος Σταυρός, Anna Zegkers
                                             Eίδος: Ιστορικό Μυθιστόρημα (Ναζιστική Γερμανία)
                                             Βαθμολογία: 8/10
                         
Δύο είναι τα σημαντικότερα έργα που σκιαγράφησαν την καθημερινότητα του ανώνυμου Γερμανού πολίτη κάτω από τη σκιά της χιτλερικής εξουσίας:
Το ένα είναι το πολυβραβευμένο "Μόνος Στο Βερολίνο" του Χανς Φαλάντα σχετικά με μια βερολινέζικη συνοικία, που την έχει τυλίξει το ναζιστικό μίσος, και την αφύπνιση ενός ζεύγους όταν χάθηκε ο μοναχογιός του σε αυτόν τον αδηφάγο πόλεμο:
Το άλλο είναι ο "7ος Σταυρός" της Άννα Ζάγκερς, ως το οδοιπορικό μιας Απόδρασης από Στρατόπεδο Συγκέντρωσης αποτελεί ένα "παράξενο" και διορατικό βιβλίο που σκιαγραφεί την εξάπλωση του ναζιστικού τρόμου, πολύ πριν το ξέσπασμα του πολέμου. Η συγγραφέας του, μέλος του ΚΚΓ, το συνέγραψε βασιζόμενη σε μαρτυρίες Γερμανών πρώην κρατουμένων σε "προπολεμικά" στρατόπεδα συγκέντρωσης -σαν το Νταχάου.
           Το πολύπαθο χειρόγραφο, δίνοντας εικόνα ενός πρώιμου στρατόπεδου συγκέντρωσης, από αυτά που έστησαν σταδιακά τα φονικά Ες Ες του Χίμμλερ σε όλη την Ευρώπη, πέρασε μετά δυσκολίας από τη χιτλερική Γερμανία και πρωτοεκδόθηκε τελικά το 1942 στην Αμερική, όπου ειχε καταφύγει η πολιτική πρόσφυγας , Άννα Ζέγκερς.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
1933. Στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Βεστχόφεν, 7 πλατάνια έχουν κοπεί παράξενα σχηματίζοντας 7 σταυρούς, οι οποίοι -κατ' έμπνευση του σαδιστή διοικητή του, του Φάρενμπεργκ- "περιμένουν" να "υποδεχθούν" 7 δραπέτες...
          5 μέρες μετά, μόνον ο ένας σταυρός έχει μείνει κενός:
Είναι εκείνος που προσμένει τον 7ο δραπέτη Γκέοργκ Χάισλερ, ενόσο εκείνος περιδιαβαίνει τα περίχωρα της Φρανκφούρτης και την παλιά του ζωή για να συναντήσει τις αντιφάσεις μιας κοινωνίας που βυθίζεται ολοένα και περισσότερο σε ένα σκοτάδι με ελάχιστους θύλακες αντίστασης στον ναζιστικό ζόφο:
Θα σταθούν αρκετοί αυτοί για να τον οδηγήσουν στη σωτηρία; 

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ 
Ο "Έβδομος Σταυρός" της Άννα Ζάγκερς συνιστά ένα δυνατό κοινωνικό μυθιστόρημα με υπόκωφη ένταση κι ενδιαφέροντες χαρακτήρες, που ιχνηλατεί όσο λίγα τη διάβρωση της γερμανικής κοινωνίας υπό το νέο καθεστώς και διεισδύει στην ψυχή του αναγνώστη πολύ αποτελεσματικά, εγείροντας την κρίση του:
          Ο ανατριχιαστικός τίτλος του βιβλίου αιχμαλωτίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, περικλείοντας, σε μια φράση, όλη την αγωνία, τη διαστροφή και την άμετρη φρίκη του ναζισμού.
Ο "σταυρός" αποτελεί ευθύ συμβολισμό του Μαρτυρίου  και η Άννα Ζέγκερς αξιοποιεί την πανόσια εικόνα του Θείου Πάθους από την Καινή Διαθήκη, προκειμένου να αναδείξει τον "Γολγοθά των Αθώων", όπως τον σκηνοθέτησε η ελίτ των Ναζί με αποκορύφωμα το δολοφονικό πλέγμα των Ες Ες γύρω από τους Ανυπεράσπιστους.
6 "εσταυρωμένοι": Η Ανθρωπότητα "εσταυρωμένη"Αποτελεί έναν από τους πιο συγκλονιστικούς τίτλους που έχω δει σε βιβλίο.Τίτλος που το βιβλίο του δεν ακολουθεί την υποσχόμενη έντασή του και τις σαδιστικές σκηνές που αυτός προδιαγράφει, αλλά τον απώτερο συμβολισμό του.
       Ο "Έβδομος Σταυρός",λοιπόν, ανήκει σε κείνα τα οξυδερκή, πολιτικής υφής έργα που, αφουγκραζόμενα τον παλμό της συγχυσμένης εποχής τους, "βλέπουν μπροστά" και αποδεικνύονται προφητικά: Είναι από εκείνες τις προειδοποιητικές φωνές που ματαιοπονούν μες στα τραγούδια της ανεμελιάς και του εφησυχασμού.
                Ο "7ος Σταυρός" γράφτηκε το 1937, όταν η Ευρώπη του Τσάμπερλαιν και του Νταλαντιέ είχε ισότιμο συνομιλητή τον Χίτλερ και (1938) ασκούσε ανόητες πολιτικές κατευνασμού και παθητικές "Συφωνίες του Μονάχου", ανοίγοντας τον δρόμο στον Χίτλερ να εξαγάγει τη θηριωδία που άσκησε στη δική του χώρα ως τότε.
Αφορμή της δράσης στον "7ο Σταυρό" της Ζάγκερς είναι ένα περιστατικό πολλαπλής απόδρασης στο στρατόπεδο συγκέντρωσης "Βεστχόφεν".
Όπως και ο Ρέμαρκ στη Σπίθα Ζωής, έτσι κι η Ζάγκερς στήνει ένα φανταστικό σκηνικό δράσης με βάση όμως τα ήδη υπάρχοντα στρατόπεδα συγκέντρωσης που είχαν ήδη στηθεί για αντιφρονούντες Γερμανούς και κομμουνιστές στο Νταχάου (1933) και μετέπειτα στο Σαξενχάουζεν κλπ.
             
Ανάμεσα στους 7 δραπέτες, η συγγραφέας εστιάζει στον ήρωά της Γκέοργκ Χάισλερ, ο οποίος είναι ο μοναδικός που διαφεύγει τη σύλληψη, στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου.
            Η συγγραφέας ανατέμνει την ψυχολογία του Δραπέτη και τις αγωνιώδεις διαδρομές του, σε ένα οδοιπορικό ανάμεσα σε πόλεις, ποτάμια, γέφυρες και όχθες "αγεφύρωτες".
Παραπέμπει αυτή η πορεία, στον "Γιάννο Μπερ" από το γνωστό τραγούδι του Καμπανέλλη , μόνο που για τον Γερμανό Γκέοργκ Χάισλερ στη ναζιστική Γερμανία αποδεικνύεται πως δεν υπάρχει πια "σπίτι" να τον περιμένει...Η πατρίδα που ήξερε έχει σκορπίσει στις φυλακές και στον τρόμο.
            Με επίκεντρο τον Χάισλερ, η Ζάγκερς μας συστήνει πλήθος προσώπων που σχετίζονται ποικιλοτρόπως με την πρότερη ζωή του φυγά.
Στις σελίδες λοιπόν παρελαύνει όλος ο κοινωνικός του κύκλος:
           Συναντάμε την πρώην γυναίκα του κ μάνα της κόρης του, την ονειροπόλα Έλλη, (κόρη ενός κλασσικά προσκολλημένου σε αυτήν στοργικού πατέρα), έναν άσπονδο φίλο, έναν ξεχασμένο συμμαθητή, σπουδαστές που καλούνται να ωριμάσουν πρόωρα, μέλη της ανερχόμενης ναζιστικής στρατοκρατικής ελίτ και φυσικά εκπροσώπους της γερμανικής υπαίθρου και της πρωτογενούς παραγωγής,αφού για το ναζιστικό καθεστώς η έννοια της πάτριας γης δεσπόζει.(βοσκός).
         Πρόσωπα που η απόδραση τα φέρνει αντιμέτωπα με αναμνήσεις ευχάριστες και οδυνηρές, ενόσο μπροστά τους ορθώνονται αναπόδραστα ηθικά διλήμματα.
           Είναι το κρίσιμο μεταίχμιο που το άτομο καλείται να εγκαταλείψει την ουδετερότητά του, η στιγμή που ο Σαββόπουλος σημειώνει ότι πρέπει "να αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιους να αφήσεις".
            Η παρουσία του διωκώμενου Γκέοργκ αναδεικνύει ποιότητες χαρακτήρων, κυρίως όμως αναδεικνύει τη σκιά του φόβου που έχει ζώσει κάθε πολίτη κάτω από την πολυπλόκαμη ναζιστική εξουσία: Μια εξουσία που συνθλίβει το Πρόσωπο,καταλύοντας την ιδιωτικότητά του και την αυτοδιάθεσή του. Η καχυποψία κι η προδοσία έχουν δηλητηριάσει κάθε γειτονιά,κάθε σπιτικό. Το καθεστώς έχει παρεισφρήσει σε κάθε κάμαρα, 
Αυτοί που δοκιμάζονται δεν είναι μόνο οι πολίτες, αλλά και οι ίδιοι οι δραπέτες, που κάτω από την ίδια ισοπεδωτική συνθήκη εμφανίζουν διαφορετικά επίπεδα ανθεκτικότητας. Οι ιδιοσυγκρασίες τους σηματοδοτούν διαφορετικές αντιδράσεις με φιγούρα πανταχού παρούσα κι έμπνευση, τον καρτερικό Βάλαου.
Χαρακτήρες, που αναλογούν σε πραγματικά μεγάλα βιβλία: Aπόλυτα πειστικοί και αναγνωρίσιμοι στα καθημερινά μέτρα του μέσου ανθρώπου.Θα μπορούσαν να είναι καποιοι από εμάς. 
      Μέσω των ηρώων της, η Άννα Ζέγκερς συνθέτει ένα κοινωνιολογικό κολάζ της προπολεμικής Γερμανίας τους πρώτους μήνες της ανόδου των Ναζί, όταν ήδη ο τρόμος έχει σφίξει τη μέγγενη του γύρω από τους πολίτες.
          Σε περιεκτικές αναφορές και σε συνεργασία με την εξαιρετική επιμέλεια, από το βιβλίο ξεπηδά το γερμανικό πνεύμα, η ιδιαίτερη προτεσταντική κουλτούρα κι αναδυόμενη πραγματικότητα του εθνικοσοσιαλισμού.
Παράλληλα, τίθενται ερωτήματα ατομικής ηθικής!
Θα μιλούσα για ένα πραγματικό αριστούργημα αν δεν έβρισκα κάποιες λεπτομερείς περιγραφές υπερβολικά μακροσκελείς και τον ρυθμό σε ορισμένα σημεία μακρόσυρτο.
       Επίσης κάποιες εναλλαγές στο πρόσωπο της αφήγησης αφήνουν μικρά νοηματικά κενα. Υπάρχει μια ανισομέρεια ανάμεσα στην διεξοδικότητα ορισμένων περιγραφών και στην αφαιρετικότητα άλλων(πχ ανάκριση Βάλαου).
               
Ωστόσο ο "Έβδομος Σταυρός" παραμένει αξιόλογο βιβλίο και συνιστά ένα από τα χαρακτηριστικότερα λογοτεχνικά δείγματα που ανέδειξαν το δράμα του απλού πολίτη στη Γερμανία του Χίτλερ. Αξίζει να το ανακαλύψει ο αναγνώστης, για να προβληματιστεί γύρω από τους ηθικούς μετασχηματισμούς του ατόμου κ της κοινωνίας μπροστά σε καταστάσεις κρίσεων.
              Ένα βιβλίο, που οι αναγωγές του στο σήμερα είναι ανησυχητικές και προβληματίζουν κατά πόσο τα έθνη διδάχθηκαν από την ύστερη γνώση που με τόσο αίμα πλήρωσαν...
Η έκδοση του Κέδρου με εντυπωσίασε καθώς, πέρα από το "απολαυστικό" μέγεθος και την ωραία ποιότητα σελίδων, είχε ένα πένθιμο χρώμα, υποβλητικό...
Οι εύστοχα βαμμένες μαύρες σελίδες του στην αρχή, ένιωσα πως ήταν "διαποτισμένες από την τέφρα των κρεματορίων".
Η "καταλληλότερη" αισθητική προσέγγιση για ένα έργο που ανέδειξε την ανθρώπινη βαρβαρότητα και τον πόνο των αθώων.



                              Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ANNA SEGHERS
                                              Anna Seghers
,