Γκαστον Λερού, ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΗΣ ΟΠΕΡΑΣ

                                      Το Φάντασμα Της Όπερας, Gaston Leauroux

                                           Κατηγορία    : Kλασσική Λογοτεχνία
                                            Είδος: Ρομαντικό Θρίλερ
                                             Βαθμολογία: 10/10 !

                                            
Εκδότης  ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ- ΛΙΒΑΝΗΣ
Πρωτότυπος Τίτλος Le Fantome de l 'Opera
Μετάφραση  Κλαμπατσέα Άντα
Σελίδες  458
Κατηγορία Αστυνομική Λογοτεχνία
Ημερομηνία Έκδοσης 2004
ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗ - Φθινόπωρο του 2017!!

Εκδόθηκε 23 Σεπτεμβρίου 1909- κι όμως!!!
Τόσα χρόνια μετά, συνεχίζει να μαγεύει παγκοσμίως με τη ζοφερή του σαγήνη και τους αξεπέραστους ,ευρηματικούς χαρακτήρες - είτε μέσα από απειράριθμες μεταφράσεις, είτε πάνω στη θεατρική σκηνή ως το κορυφαίο μιούζικαλ του Andrew Loyd Weber, είτε στο σινεμά.
Ασφαλώς πρόκειται για το «Φάντασμα της Όπερας», του Γαλλου συγγραφέα Γκαστόν Λερού- το θρυλικό μυθιστόρημα γοτθικού μυστηρίου, που αποτέλεσε έμπνευση για το κορυφαίο, [ομώνυμο] μιούζικαλ όλων των εποχών!

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Τέλη του 19ου αιώνα, η Όπερα του Παρισιού κυοφορεί στα πέτρινα σπλάχνα της ένα μυστικό θανάσιμο που απειλεί τον αστραφτερό της κόσμο…

          Ένας κόσμος παράλληλος, ένα άβατο που κρύβει μίσος, με τη μυστική του Λίμνη να καθρεφτίζει την τερατώδη όψη εκείνου, μακρυά από τα αδιάκριτα βλέμματα…
          Ανεξήγητα ατυχήματα σε σχέση με το «απαράβατο Θεωρείο 5» της Όπερας Γκαρνιέ σκορπίζουν τον θρύλο του «Φαντάσματος» τη στιγμή που εκεί καταφθάνει η αφελής, ταλαντούχα Κριστίν Νταέ.

               Η μυστηριώδης παρουσία, που κινεί τα νήματα στον μικρόκοσμο της Όπερας γίνεται τελικά ο σπουδαίος Δάσκαλος για την ανύποπτη Κριστίν , ο «Άγγελος της Μουσικής» που τη μυεί στην Τέχνη και την οδηγεί ως την απόλυτη επιτυχία.
           Μια απαγωγή αποκαλύπτει τελικά, πως πίσω από το «Φάντασμα» κρύβεται μια ασύλληπτη ανθρώπινη τραγωδία και ένα παράφορο πάθος που απειλεί να τινάξει τα πάντα στον αέρα…
         Κι αυτό που θα μείνει στο τέλος είναι- τρομακτικός και ουράνιος μαζί- ο Ύμνος του «Έρωτα- Θριαμβευτή»…

                                                               

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

  Δε χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις για το πασίγνωστο Φάντασμα της Όπερας" του Γκαστόν Λερού.

           Πρόκειται για τον λαμπρότερο συνδυασμό αστυνομικού θρίλερ και ψυχογραφήματος, διαποτισμένου με έναν γοτθικό ρομαντισμό που σπαράσσει την καρδιά σου ως τα τρίσβαθα!

          Μια αγωνιώδης περιπλάνηση στα άδυτα του εγκλήματος και της ανθρώπινης ψυχής, ένας ύμνος στη Μουσική και στον Έρωτα!
   Το «Φάντασμα της Όπερας» αποτελεί την τρανότερη απόδειξη πως η αστυνομική λογοτεχνία μπορεί πραγματικά να αγγίξει όλο το μεγαλείο του Κλασσικού, να ανυψωθεί ως τη φιλοσοφία και να συγκινήσει τελικά τον καθένα- όχι μονάχα το «εξειδικευμένο» κοινό της…

                Όνειρο και δράμα, φαντασία και αγωνία ισορροπούν ιδανικά σε μια πρωτότυπη σύνθεση που προέκυψε τόσο απρόσμενα:

Ο Λερού εμπνεύστηκε το μυθιστόρημα του καταρχήν όταν ως ανταποκριτής της Λε Ματέν κάλυπτε την Υπόθεση της Οπερας του Παρισιού όπου στα υπόγειά της στεγάστηκε κελί για στασιαστές της Κομμούνας του Παρισιού (Εξέγερση Εθνοφρουράς κι εργατών του Παρισιού). Από κει ξεκίνησαν όλα κι έτσι γεννήθηκε το μυθιοστόρημα αυτό!

Oλα "στο Φάντασμα της Οπερας" εκτυλίσσονται σε παράλληλες αφηγήσεις-ηρώων παρατηρητών που σχηματοποιούν το πορτρέτο του βασικού ήρωα -τεχνική που σαν παζλ δίνει την πλήρη εικόνα όπως στα Wathering Heights της Μπροντέ για παράδειγμα).
            Σκηνικό του δράματος στο βιβλίο του Λερού είναι η επιβλητική Όπερα Garnier του Παρισιού.
Απόλυτα εναρμονισμένο, δηλαδη, με την επικαιρότητα του 1908 όπου η Όπερα του Παρισιού ήταν ένα ακριβό στολίδι χλιδής κι ένας ναός της Τέχνης- σύμβολο ένδοξο της πολιτισμικής άνθισης ολόκληρης της Γαλλίας, αλλά με τα υπόγειά της να έχουν υπάρξει τόποι κράτησης εξεγερμένων τοπυ Παρισιού.
Όμως εδώ, τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται:
Κουρτίνες από ακριβό ύφασμα- πορφυρές από το βελούδο ή το αίμα;
Ένας βαρύτιμος πολυέλαιος, που ως μετεωρίτης φλεγόμενος σηματοδοτεί τον όλεθρο.
Οι κατακόμβες αναστενάζουν από οδύνη...
Μια σκιά παραμονεύει τη μικρή, εκκολαπτόμενη σοπράνο.
          Κι όσο αγωνιούμε για τη  αδιόρατη απειλή, μάς τυλίγουν βιολιά, ο στιβαρός ήχος του κλειδοκύμβαλου ,κι η θεόπνευστη Λύρα του Ορφέα...
          Ο Γκαστόν Λερού μας σεργιανά στο μεγαλείο της Μουσικής και πλέκει αριστοτεχνικά τον εφιάλτη, αξιοποιώντας ως αλληγορικές ψηφίδες του "παζλ" αριστουργήματα της Κλασσικής Μουσικής και του Θεάτρου.
Ο συγγραφέας ξεδιπλώνει, λοιπόν, το δράμα του, μέσα από την παραβολική παρουσίαση έργων, όπως η Μαργαρίτα του Γκονέ,
ο κολασμένος Φάουστ,
 η στοιχειωμένη Κοπέλια,
ο Σικελικός Εσπερινός του Βέρντι, 
η Λουκρητία Βοργία, 
ενόσο ο δικός του "Νεκρός" προσδοκά ως "Λάζαρος" την Ανάσταση του- (χωρίς να ξέρουμε σίγουρα αν ο συγγραφέας εννοεί τον Λάζαρο του Σούμπερτ ή τη σύνθεση La Resurrection de Lazare από τον Raoul Pugno  στα 1879...*.)
            Κάπως έτσι, η Tέχνη στον Λερού γίνεται γέφυρα ανάμεσα στα χθόνια και στον Ουρανό, καθώς είναι ο τρόπος των θνητών να ψηλαφίσουν το θείο
Η Μουσική, όμως ταυτόχρονα μετουσιώνεται και σε άρνηση της ζωής , σε εκδικητική μανία, και ποινή ισόβια:
Εδώ, το Τραγούδι της Ζωής συμπλέκεται με τις συγχορδίες του Άδη, όσο καταβυθιζόμαστε στα άδυτα της Όπερας- σε έναν κόσμο βγαλμένο από τη Θεία Κωμωδία του Dante Alligueri...

Και σαν χορός σε Αρχαία Τραγωδία, διαβαίνουν τούτο το αναπόδραστο "Καθαρτήριο της Μουσικής, πρόσωπα ανυποψίαστα και συνένοχα, αποζητώντας τον χαμό ή τη λύτρωση:
Ο παράφορος Ραούλ(Raoul, Vicomte de Chagny),που αναζητά τον αδελφό του και τον παιδικό του έρωτα
η μαντάμ Ζυρί, 
και -παντεπόπτης ,θαρρείς- 
ο σπινθηροβόλος, "εξωτικός" Πέρσης- 
με την απόκρυφη γνώση μιας "Αριάδνης"- να φωτίζει σα λάμπα θυέλλης έναν λαβύρινθο ανελέητα θανάσιμο.
       Μέσα στα όλα η αέρινη κι εύθραυστη Κριστίν Νταέ (Christine Daae) στο μεγάλο Δίλημμα:
Από τη μια ένας έρωτας γήινος, αθώος και τρυφερός 
Από την άλλη, η ιερή φρίκη, η πρόκληση του απόλυτου!
Μια πρόκληση "αθανασίας, τόσο εκθαμβωτικά δυσβάσταχτη στη θνητή φύση, την προορισμένη για την ασφάλεια του "μέτριου"...
Κριστίν ,Ραούλ, Πέρσης:Αναζητούν απαντήσεις και βιώνουν πόθους καθημερινούς:
             "Ναυαγοί της Στύγας" όλοι τους, προσμένουν την ετυμηγορία του σκοτεινού "Βαρκάρη", που κινεί τη ζωή και τον θάνατο.
Μια "ετυμηγορία" που εκκινεί από το μίσος και ζητεί την "aπάντηση" στην απώτατη Αγάπη...
    Αυτός δεν είναι παρά ο Έρικ, ο αιρετικός πρωταγωνιστής του Leroux, που δεν έχει όμοιό του στα λογοτεχνικά χρονικά!
Ο Έρικ είναι ένα πλάσμα βγαλμένο από τα απώτατα ερέβη της ανθρώπινης ύπαρξης!
Ένας κληρωτός της κόλασης, ζυμωμένος με τον θάνατο- που επιμένει αμετανόητα να ατενίζει τον Ουρανό! 
             Ο απεχθής Έρικ είναι ο μεγάλος έκπτωτος, ο μεγάλος περιθωριακός, που κλείδωσαν γι' αυτόν ερμητικά όλες οι πόρτες! 
Είναι ο μεγάλος Ξένος: 
Ο Διαφορετικός που η κοινωνία τον έχρισε "τέρας" κι εκείνος της επέστρεψε τούτη την "αυτοεκπληρούμενη προφητεία", "πρόθυμος καθρέφτης" της σκληρότητάς της! 
"Πορτρέτο" ανηλεώς φιλάληθες, ο "αποκρουστικός" Έρικ ξεμπροστιάζει τον  κοινωνικό ευγονισμό, που ζητά να συντρίψει τις αποκλίσεις από τον χειραγωγήσιμο μέσο όρο.
        Σε μια κοινωνία που του ματαιώνει την ταυτότητα του ο Ιδιοφυής Μουσικός Έρικ βιώνει το παθος και την αλήθεια του- κι ας του κοστίζει την απόλυτη μόνωση.

Ο Έρικ, από ψυχαναλυτική σκοπιά συμβολίζει το εσωτερικό σκοτάδι του καθενός, τις πιο σκοτεινές γωνιές του ασυνειδήτου- του φροϋδικού μας id- όπως αυτό ισορροπεί την αλήθεια μας κι αναζητά την πλήρωσή του:
Αυτήν την εσωτερική ασχήμια που όλοι μας τρέμουμε κι αναβάλλουμε να αντιμετωπίσουμε, μένοντας μακρυά από την "ομορφιά" που μας ανήκει, και το γνώθι σ'αυτόν που τη γεννά: 
            Στη λογοτεχνική ύπαρξη του Έρικ, δηλαδή, συμπυκνώνονται καλειδοσκοπικά οι φωτοσκιάσεις της ανθρώπινης ψυχής, όπως εκείνη ταλαντεύεται ανάμεσα στο Σκότος και στο Φως ,στο Καλό και στο Κακό στη Δημιουργία και την Καταστροφή.
Κι όμως ο Έρικ παραμένει ένα πλάσμα σαγηνευτικά ακέραιο... 
Ένα πλάσμα που βιώνει την απόλυτη Ασχήμια και αναρριχάται  από αυτήν ηρωικά, για να πετάξει με τσακισμένα -μα περήφανα φτερά- ως την απρόσιτη Ομορφιά- σε ένα "τέλος θριαμβευτικό, που παιανίζει την Ανάσταση"! 
              Γιατί...ο Έρικ- πέρα και πάνω απ'όλα -προσωποποιεί την αέναη πάλη ανάμεσα στον Άγγελο και στον Δαίμονα που μένεται από καταβολής κόσμου:
Εδώ χρίζεται ξεκάθαρα ο Νικητής, ο "Θριαμβευτής", και η "μεγαλεπήβολη σύνθεση" του Έρικ ολοκληρώνεται στο κρεσέντο μιας παράξενης Θυσίας, δείχνοντας πως δεν υπάρχει άλλη Οδός "θέωσης", από τον οικειοθελή Γολγοθά για χάρη ενός Άλλου...
           Έτσι, ο παραμορφωμένος Έρικ βρίσκει τελικά το Πρόσωπό του, καταφάσκοντας την απόλυτη μέθεξη με το Μυστήριο του Έρωτα.
Είναι η αφορμή που τον βγάζει από τη μόνωση που τόσο μισούσε κατά βάθος:
"Ο Άνθρωπος που ζει μόνος του είναι ή θηρίο ή θεός" ορίζει ο Αριστοτέλης, και ο αποδιωγμένος Έρικ, που χρίστηκε "θηρίο" από τους ανθρώπους, αποζητά διακαώς τον "θεό" που υπάρχει μέσα στον άνθρωπο!!!
Ο Έρικ , λοιπόν, πέρα από την Τέχνη του και μέσω αυτής επιζητεί  τη Συνάντηση με τον Άλλον,δηλαδή  τη θεϊκή πνοή της αγάπης- και με την Κριστίν Νταέ παίρνει το ρίσκο να την διεκδικήσει, βγαίνοντας από την ασφάλεια της μοναξιάς του:

Προσφέρει στην αγαπημένη του τον "πλούτο" του, δηλαδή τη Γνώση.O,τι έχει και δεν έχει!
Την φροντίζει και την προσκυνά ευλαβικά, χωρίς να αξιώσει τίποτα- ακόμη κι όταν αυτή βρέθηκε ανυπεράσπιστη στα χέρια του...

Ο Έρικ βιώνει τον έρωτά του με την "Άκρα Ταπείνωση" που ζητά η ευαγγελική περικοπή, νικώντας κατά κράτος τον πειρασμό να εξουσιάσει, όπως συνήθως προτιμάμε στις σχέσεις.
Η ανυπότακτη Ιδιοφυΐα, λοιπόν, γίνεται άφοβος Προσκυνητής της Αγάπης σε απόλυτη Παραχώρηση εαυτού, όπως μόνο οι λαβωμένοι ξέρουν να είναι...
Ο Έρικ κοινωνός της ανώτατης "Ευλογίας", όπως μόνο οι "καταραμένοι από τους ανθρώπους" μπορούν να γίνουν!
Ένας "ωραίος" αμαρτωλός, που αναδύθηκε από τα Σκότη και άγιασε στο Μαρτύριο του Έρωτά του, όσο ελάχιστοι "ενάρετοι" μπόρεσαν στον εγκρατή τους βίο...
      O τερατόμορφος Έρικ του Γκαστόν Λερού μας διδάσκει την Ομορφιά, που μόνο οι Πληγές μπορούν να "ζωγραφίσουν".

Την Αληθινή Ομορφιά.Την απρόσιτη στην ατσαλάκωτη συμμετρία...
Αυτός είναι ο τρομερός Έρικ:

Μια πρόκληση να σπάσουμε- όπως αυτός- την ασφάλεια του εγωισμού μας και να καούμε στη φωτιά του Έρωτα- για να γίνουμε φως στη νύχτα κάποιων άλλων -(παραφράζοντας και τον Χικμέτ). 
Αυτός είναι ο Έρικ:
O "Ιδανικός και... Πανάξιος Εραστής" της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας!
To αξέχαστο,απέραντα τραγικό "Φάντασμα", που αξίζει όσο λίγοι να λέγεται Άνθρωπος...

Εδώ, ας σημειωθεί πως ο Γκαστόν Λερού εμπνεύστηκε τον ήρωά του από έναν νεαρό Γάλλο πιανίστα, ονόματι Έρνεστ και τον εβαλε στα υπόγεια της Όπερας που κάποτε υπήρξαν και περιστασιακή φυλακή.
Ο φημολογούμενος Ερνστ έχασε την αγαπημένη του από φωτιά στο Ωδείο της Οδού Πελετιέ, η οποία άφησε τον ίδιο με καμμένο πρόσωπο.
         Στις 28 Οκτωβρίου του 1873, ο Ερνεστ κατέφυγε στα υπόγεια της Όπερας, όπου έζησε ως τέλος της ζωής του, συνθέτοντας ένα μνημειώδες έργο στον Έρωτα και τον Θάνατο.Η σωρός του δε βρέθηκε.
Θρύλος ή πραγματικότητα ένα είναι βέβαιο:
Πως λαμπρά πνεύματα σαν του Λερού μπορούν μέσω της Τέχνης να ανυψώνουν τον "Κληρωτό του Χώματος" ως το Αληθινό Φως, ατενίζοντας την πολυπόθητη "θέωσή" του!

                                        Ελισσάβετ  Δέδε
  

                                   ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ                              

               GASTON LEROUX - ΓΚΑΣΤΟΝ ΛΕΡΟΥ (Παρίσι 6 Μαίου 1868 - Νίκαια 15 Απριλίου 1927) 
Ο Γκαστόν Λερού ήταν Γάλλος συγγραφέας και δημοσιογράφος. 
Αρχικά δούλεψε ως δικαστικός ρεπόρτερ στην εφημερίδα "Ηχώ" του Παρισιού και αργότερα ως κριτικός θεάτρου. 
Το 1905, ως επίσημος ανταποκριτής της εφημερίδας "Λε Ματέν", πήγε στη Ρωσία και κάλυψε τις πρώτες εξεγέρσεις εναντίον του τσάρου, ενώ ταξίδεψε σε Ισπανία και Μαρόκο.

Μια άλλη υπόθεση που κάλυψε ήταν αυτή της όπερας του Παρισιού, γιατί στο υπόγειά της φυλακίστηκαν συμμετέχοντες στην Κομμούνα του Παρισιού.  
Το 1907 , ο Λερού εγκατέλειψε τη δημοσιογραφία και στράφηκε στη συγγραφή βιβλίων. 
Έγραψε πολλά μυθιστορήματα και κάποια θεατρικά έργα. 
Το πρώτο του βιβλίο ήταν το "Μυστήριο του κίτρινου δωματίου", ενώ το πιο γνωστό του έργο είναι το "Φάντασμα της όπερας", το οποίο έχει ανεβεί πολλές φορές στη σκηνή κι έχουν γυριστεί πολλές ταινίες που βασίζονται σ` αυτό αλλά και το πιο γνωστό μιούζικαλ όλων των εποχών σε μουσική Andrew Loyd Weber. 
Το 1919 ο Λερού δημιούργησε τη δική του εταιρεία παραγωγής ταινιών.
 Άλλα έργα του είναι τα εξής: 
"Ο άνθρωπος που είδε το διάβολο", 
"Το στοιχειωμένο κάθισμα", 
"Η διπλή ζωή του Θεόφραστου Λονγκέ" Παντρεύτηκε δυο φορές .

                            
*Θα υπάρξει ξεχωριστό άρθρο για τις αποδόσεις του έργου στο σινεμά...

*(Πηγή σχετικά με τον "Λάζαρο""Λέσχη Του Βιβλίου -αρθρο Νικολέτα Μποντιόλη)