ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΒΙΟ ΤΟΥ ΙΣΙΔΩΡΟΥ ΖΟΥΡΓΟΥ!!
Συνέντευξη στη Δέδε Ελισσάβετ
Είναι από τις σημαντικότερες μορφές της σημερινής ελληνικής πεζογραφίας
και ταυτόχρονα δάσκαλος εδώ και 30 χρόνια.
Ένας ταξιδευτής των λόγων και της ζωής που πάντα αναζητά τη δική του "Ιθάκη"στους δρόμους της Θεσσαλονίκης που αγάπησε , και σε όσα προάγουν τον Άνθρωπο.
Ο Ισίδωρος Ζουργός μάς ανοίγει το φιλόξενο σπίτι του
και μοιράζεται μαζί μας σκέψεις και στοχασμούς γύρω από τον έρωτα και τις αξίες της ζωής!Αναλύει τα απώτερα νοήματα του έργου του.Προσδιορίζει τον ρόλο του δασκάλου και αξιολογεί το λογοτεχνικο τοπίο του σήμερα.
1. ΕΡΩΤΗΣΗ- Με αφορμή την επικείμενη μεγάλη παρουσίαση σας για το βιβλίο Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΜΑΤΙΑΣ ΑΛΜΟΣΙΝΟ" στη Χαλκιδική, ας μιλήσουμε για τον πιο πρόσφατο ήρωά σας...
Είπατε ότι θέλατε να γράψετε για έναν καλό άνθρωπο".
Συνέντευξη στη Δέδε Ελισσάβετ
Είναι από τις σημαντικότερες μορφές της σημερινής ελληνικής πεζογραφίας
και ταυτόχρονα δάσκαλος εδώ και 30 χρόνια.
Ένας ταξιδευτής των λόγων και της ζωής που πάντα αναζητά τη δική του "Ιθάκη"στους δρόμους της Θεσσαλονίκης που αγάπησε , και σε όσα προάγουν τον Άνθρωπο.
Ο Ισίδωρος Ζουργός μάς ανοίγει το φιλόξενο σπίτι του
και μοιράζεται μαζί μας σκέψεις και στοχασμούς γύρω από τον έρωτα και τις αξίες της ζωής!Αναλύει τα απώτερα νοήματα του έργου του.Προσδιορίζει τον ρόλο του δασκάλου και αξιολογεί το λογοτεχνικο τοπίο του σήμερα.
1. ΕΡΩΤΗΣΗ- Με αφορμή την επικείμενη μεγάλη παρουσίαση σας για το βιβλίο Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΜΑΤΙΑΣ ΑΛΜΟΣΙΝΟ" στη Χαλκιδική, ας μιλήσουμε για τον πιο πρόσφατο ήρωά σας...
Είπατε ότι θέλατε να γράψετε για έναν καλό άνθρωπο".
Πώς ορίζετε όμως τον "Καλό Άνθρωπο";
ΙΣΙΔΩΡΟΣ ΖΟΥΡΓΟΣ - Δεν ορίζεται ο "καλός άνθρωπος- απλά βιώνεται.Υπάρχει αδυναμία ορισμού , καθώς υπεισέρχεται η σχετικότητα των εννοιών.
Από την άλλη, στην καθημερινή μας ζωή χρησιμοποιούμε αβίαστα και με μεγάλη βεβαιότητα τον όρο "ένας καλόψυχος άνθρωπος".
Ήθελα να μιλήσω λοιπόν για έναν "καλόψυχο άνθρωπο", έναν "θετικό άνθρωπο", έναν θετικό ήρωα- γιατί τα τελευταία χρόνια ζούμε πολύ δυσάρεστες περιπέτειες στον κοινωνικό και συλλογικό μας βίο, οπότε- και ως αναγνώστες και ως συγγραφείς- έχουμε ανάγκη από θετικούς ήρωες.
Εγώ προσωπικά είχα ανάγκη να πιαστώ από έναν θετικό χαρακτήρα.
2 ΕΡΩΤΗΣΗ - Βλέπουμε τον Ματίας ανάμεσα στα άλλα να αναμετράται με το ζήτημα του Θεού -ίσως και λίγο "καζαντζακικά"- καθώς βιώνει μια εσωτερική ευλάβεια αναμεμιγμένη με κριτική διάθεση.
Ποια είναι η θέση σχετικά με το Θεό που θέλατε να περάσετε μέσα από αυτό;
ΙΣ Ζ- Οι συγγραφείς δε συνηθίζουν να μιλάνε άμεσα για τον εαυτό τους.
Μιλάνε μέσω των ηρώων τους ή μερικές φορές σωπαίνουν και μέσω εκείνων...
Ας μιλήσουμε λοιπόν για τον Ματίας κι όχι για μένα.
Ο Ματίας είναι ένας άνθρωπος της εποχής που γεννιέται ο Ορθολογισμός και ταυτόχρονα έχουμε μια ανάφλεξη μεσσιανικών προσδοκιών αλλά και της δεισιδαιμονίας- μιας νοσηρής θρησκευτικότητας, δηλαδή.
Αυτός ο άνθρωπος ζει τη Γένεση της Επιστήμης, χρησιμοποιεί τον Ορθό Λόγο για να δυναμώσει την επιστήμη του , αλλά ταυτόχρονα αυτή η μεγάλη του μαθητεία στον ορθό λόγο του δημιουργεί μια νοσταλγία της θεϊκής ανάγνωσης του κόσμου.
Ξέρετε, όταν ξεκινά η εποχή της "απομάγευσης" του κόσμου, γεννιέται και η νοσταλγία εκείνης της παλιάς "μαγικής" ματιάς.
Νομίζω ο Ματίας βιώνει αυτό που πολλοί βιώνουν και σήμερα: Ζώντας σε μια εποχή ορθολογισμού νοσταλγούμε κάποια μεταφυσική, υπερβατική ανάγνωση του κόσμου.Ο Ματίας είναι, τελικά, ένας "νοσταλγός του Θεού", αλλά με όρους ανθρωπιστικούς και όρους λογικής.
3. ΕΡΩΤΗΣΗ- Στο βιβλίο σας όμως "Αποσπάσματα Από το Βιβλίο Του Ωκεανού" ασχολείστε κι εσείς με τις δοξασίες και τους λαικούς θρύλους...
Ι. ΖΟΥΡΓΟΣ- Πραγματεύομαι τη λαϊκή παράδοση, αυτόν τον υπέροχο πλούτο, με τους πρωταγωνιστές των παραμυθιών.
Ο κόσμος του παραμυθιού είναι ες αεί γοητευτικός και δεν πρέπει να περιβάλλεται με ενοχή.
Η θρησκευτικότητα είναι ένα άλλο θέμα, το οποίο δεν ταυτίζεται με την έννοια των παραμυθιών.
Σκοπός των παραμυθιών είναι η απεικόνιση ενός μαγικού κόσμου όπου οι φυσικοί νόμοι υποχωρούν.
Μη μου πείτε ότι δεν είναι γοητευτικό αυτό!
4. ΕΡΩΤΗΣΗ- Κάτι άλλο που βλέπουμε στον Ματίας είναι μια Ευρώπη που ψάχνει την ταυτότητά της.Εντοπίζετε αναγωγές στο σήμερα;;
ΖΟΥΡΓΟΣ- Όταν γράφτηκε ο Ματίας -πριν 3μιση χρόνια- ήδη φαίνονταν οι κραδασμοί της Ευρώπης.
Ο "Ματίας" είναι ,μπορούμε να πούμε, ο "Πρώτος Ευρωπαίος άνθρωπος", που απεικονίζεται λογοτεχνικά.
"Ευρωπαίος Άνθρωπος" σημαίνει "πολύγλωσσος", "με ανεκτικότητα στις βασικές θρησκείες της ηπείρου"," με εργαλείο τον ορθό λόγο και αγάπη για την επιστήμη" προχωρά μέσα στα σύνορα μιας Ευρώπης κατά μία έννοια ενοποιημένης- ως Republica Christianna".
Το στοίχημα του Ευρωπαίου πολίτη, το οποίο ενυπάρχει στον "Ματίας", είναι ένα διακύβευμα σημερινό.
5. ΕΡΩΤΗΣΗ - Στον αντίποδα προς τον θετικό Ματίας, στη Σκιά της Πεταλούδας" έμπνευσή σας ορίσατε τους Αποτυχημένους. Σε τι συνίσταται η έννοια της "αποτυχίας";
ΖΟΥΡΓΟΣ- Μιλώντας για τη "Σκιά Της Πεταλούδας" η λέξη "Αποτυχημένοι" μπαίνει για να προκαλέσει έναν μεγάλο κύκλο συζητήσεων.
Θα έλεγα ότι εδώ η έννοια της "Αποτυχίας" δεν είναι κάτι το οποίο σκαλώνει μόνο σε κοινωνικά δεδομένα.
Η Σκιά της Πεταλούδας είναι ένα βιβλίο των ταπεινών σαφώς- αυτών, δηλαδή, που με πρώτη ανάγνωση, ορίζονται ως κοινωνικά αποτυχημένοι.
Κυρίως όμως, είναι ένα βιβλίο των ανθρώπων οι οποίοι είναι "υπαρκτικά αποτυχημένοι" .
Δηλαδή εκείνων που νιώθουν την ερημιά της ύπαρξης .
Πιστεύω ότι κάθε άνθρωπος - ως ατελές ον -είναι εν δυνάμει "αποτυχημένος".
Ένα ον που δεν μπορεί να πραγματώσει όλα όσα επιχειρεί και ονειρεύεται.
6. ΕΡΩΤΗΣΗ- Ο έγκριτος παιδίατρος Ματσανιώτης όμως όριζε ως βιολογικό θρίαμβο του ανθρώπου πως;παρά την επίγνωση της θνητότητάς του ο άνθρωπος κατορθώνει να ξεπερνά τη ματαιότητα και να δημιουργεί Πολιτισμό...
Ι.Ζ.- Συμφωνώ απόλυτα. Μάλιστα θα έλεγα ΄κάτι το οποίο προφανώς κι ο Ματσανιώτης το ξέρει:
Ότι η αίσθηση της τραγικότητας του ανθρώπου συνίσταται στο ότι έχει επίγνωση της θνητότητάς του.
Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον σε αυτόν τον πλανήτη που έχει συνείδηση της θνητότητάς του και παρόλα αυτά παλεύει να γεφυρώσει το χάος. Αυτό το τελευταίο είναι πολύ "καζαντζακικό", γιατί, να σας θυμίσω πως, ο Καζαντζάκης πριν πεθάνει έλεγε ότι " ο άνθρωπος οφείλει να είναι ένας "desperando" ", δηλαδή αυτός που παλεύει να γεφυρώσει το χάος κι ας ξέρει ότι αυτό είναι αγεφύρωτο.
7.ΕΡΩΤΗΣΗ- Ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη αρετή σε έναν άνθρωπο;
ΖΟΥΡΓΟΣ - Την καλοσύνη...φυσικά!!!(χαμογελάει)
8. ΕΡΩΤΗΣΗ- Στη "Σκιά της Πεταλούδας" βλέπουμε να διαγράφεται ανάγλυφα το ζοφερό κλίμα του Εμφυλίου - με τον πλέον αιματηρό τρόπο.
Σήμερα, σημειώνεται μια αναμόχλευση διχαστικής ρητορικής και άνοδος της Ακροδεξιάς.
Πώς θα μπορούσαμε να αναγνώσουμε αυτήν την παραλληλία;
Ι.ΖΟΥΡΓΟΣ - Σε κάθε εποχή κρίσης και καταβαράθρωσης των δημοκρατικών θεσμών , σε κάθε εποχή που ο κοινωνικός ιστός βρίσκεται σε κίνδυνο, εμφανίζονται πολλές "λύσεις και πρακτικές" .
Έχει ειπωθεί από πολλούς ότι η εποχή μας σήμερα παραπέμπει στον Μεσοπόλεμο , όπου είχαμε ανάπτυξη όλων των φασιστικών και ναζιστικών κινημάτων , αυτόν τον εχθρό της Δημοκρατίας.
Και σήμερα αυτά υπάρχουν εν σπέρματι, αλλά επιτρέψτε μου να πιστεύω ότι αυτή η κατάσταση κάπως θα ομαλοποιηθεί γιατί πλέον υπάρχει μια εμπειρία στους ανθρώπους που θα τους αποτρέψει από γενικευμένες ακρότητες.
9.ΕΡΩΤΗΣΗ- Το πρωτόλειό σας είναι ο "Φράουστ", μια παραβολή που παραπέμπει στον Γκαίτε, όπως φανερώνει αυτή η παράφραση στον τίτλο.
I.Ζ.- Πρόκειται για ένα βιβλίο που είχε τη φιλοδοξία να συνομιλήσει με έναν πολύ βασικό μύθο της "ευρωπαϊκής ψυχής" , τον μύθο του "Δόκτορα Φαούστους".
Σε αυτόν έχουμε έναν επιστήμονα ο οποίος θυσιάζει την ψυχή του χάριν της γνώσης και της νεότητας.
Νομίζω ότι είναι ο βασικός ευρωπαϊκός μύθος, γιατί δηλώνει την αγάπη του Ευρωπαίου ανθρώπου για το Άπειρο, που δεν υπάρχει τόσο στους άλλους πολιτισμούς.
Ο Δόκτορ Φαούστους αντιπροσωπεύει τον Ευρωπαίο και για τη δίψα του Απείρου μπαίνει στην Αμαρτία για να το κατακτήσει!
Αυτό πάντα για μένα ήταν ένας πολύ ελκυστικός "μύθος" και με τον "Φράουστ" αναζήτησα μέσω αυτού την απάντηση στα εξής ερωτήματα:
"Πώς θα ήταν η σχέση ενός συγγραφέα με το Κακό;"
"Πώς θα"διαμορφωνόταν αυτό το μεφιστοφελικό σκηνικό στη Θεσσαλονίκη, τέλη της δεκαετίας του' 80";
10. ΕΡΩΤΗΣΗ- Νιώσατε προσωπικά να ... "ενδίδετε" , αναζητώντας αυτό το ελκυστικό Άπειρο" ;
Ι.Ζ.- Νομίζω πως , έτσι κι αλλιώς, κάθε δημιουργός, κάθε καλλιτέχνης έχει μια "αμαρτωλή" σχέση με το "Άπειρο" και κάνει απεγνωσμένες προσπάθειες για να το ψαύσει.
11. ΕΡΩΤΗΣΗ- Βασικό συστατικό του έργου σας ο έρωτας- είτε ως μέθεξη, αντίβαρο στον θάνατο, θυσία...Τι είναι τελικά και τι τον νοηματοδοτεί ;
Ι.ΖΟΥΡΓΟΣ- Πιστεύω πως ο έρωτας δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ανάγκη να φύγουμε από τα δεσμά του "Εγώ" μας και να "συναντήσουμε τον "Άλλον".
Αυτή η "Συνάντηση με τον Άλλον" είναι "συνάντηση σωμάτων, ψυχών λόγων ,συνειδήσεων.
'Ερωτας ίσον Συνάντηση και κατ' επέκταση κάθε κοινωνία συνιστά με τη σειρά της μια συνάντηση και οφείλει να είναι στον πυρήνα της "ερωτική".
Έρωτας λοιπόν είναι αυτό που θα ξεπερνά τις αλυσίδες του "Εγώ" , και θα μας σπρώχνει να ανταμώνουμε, έτσι ώστε να μπορούμε να κουβαλήσουμε αυτό το φορτίο της μοναξιάς, που, όπως είπαμε προηγουμένως, προκύπτει από τη συνείδηση της θνητότητας.
Αυτή η προσπάθεια να αποδεσμευτούμε λοιπόν από το "Εγώ" μας ενέχει κάτι το θυσιαστικό σαφώς.
Τις συντεταγμένες της Συνάντησης τις ορίζει ο καθένας μόνος του...
Γενεσιουργός αιτία και του Έρωτα ,της Φιλίας και τoυ κοινωνείν γενικά, είναι η αγωνία να σπάσουμε τα ατομικά μας όρια, οδεύοντας προς τη "Συνάντηση".
12. ΕΡΩΤΗΣΗ - Στα "Ανεμώλια" όμως μέσα στα πλαίσια του έρωτα βλέπουμε μια σύγκρουση ανάμεσα στα δύο φύλα.
Ι. ΖΟΥΡΓΟΣ- Το συγκρουσιακό στοιχείο στα "Ανεμώλια" υπάρχει για να εξυπηρετήσει την πολύ συγκεκριμένη επιθυμία του έργου αυτού να "συνομιλήσει" με τον ομηρικό κόσμο.
Επειδή ο ομηρικός ξεκινά με έναν πόλεμο και ολοκληρώνεται με μια "περιπλάνηση" και με "τη σφαγή των μνηστήρων ", επιστρατεύεται αυτή η σύγκρουση για να εξυπηρετήσει το αρχικό γειτόνεμα με την ομηρική ατμόσφαιρα.
Από κει και πέρα, η σύγκρουση αυτή θα καταλήξει σε μία ουσιαστική παράδοση -μπορεί και υποταγή- του άντρα μπροστά στη γυναικεία ψυχή.
Νομίζω οι περιπτώσεις του "Κομμωτηρίου στην Αθήνα" και της "οδυσσειακής επιστροφής" του πρωταγωνιστή, δείχνουν το μεγαλείο της γυναίκας και κατά πόσο αυτό επικαλύπτει τελικά και τον ίδιο τον ομηρικό κόσμο, περικλείοντας τελικά και την ουσία του.
15. Τελικά ποια είναι η Ιθάκη;
Ι.Ζ. - "Ο καθείς και.." η Ιθάκη του!
Δεν υπάρχουν γεωγραφικές συντεταγμένες που την ορίζουν.
Ο καθένας την ξέρει και την αντιλαμβάνεται όταν το ρεύμα του πλοίου του τον πηγαίνει εκεί . Είναι εκεί που ο καθένας βρίσκει την αρμονία, εν πλω προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση...
13. ΕΡΩΤΗΣΗ- Μιλώντας για επιστροφή, πάμε στη δική σας Ιθάκη, την πανταχού παρούσα στο έργο σας Θεσσαλονίκη...Τι είναι τελικά για σας αυτή η πόλη;
Ι.Ζ. -Ξέρετε, είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση γιατί είναι σα να προσπαθείς να βάλεις σε δύο -τρεις προτάσεις όσα έζησες κι αγάπησες...
Η Θεσσαλονίκη είναι αυτό που με περιέχει!
Είναι η ατομική και συλλογική μου μνήμη, είναι ο τόπος μου,είναι η ιστορία μου,είναι ο προορισμός μου.
Είναι αυτό το οποίο με έσπρωξε από νωρίς να φύγω και να γνωρίσω, αλλά και "αυτό" που θα με περιμένει "πίσω" για πάντα.
Φωτογραφημένος για την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
14. ΕΡΩΤΗΣΗ- Το άλλο στοιχείο που δεσπόζει στο έργο σας είναι η Ιστορία.Υπάρχει κάποια προσωπικότητα που ξεχωρίζετε κ που ενδεχομένως θα θέλατε να αναπτύξετε σε κάποιο μυθιστόρημα;
Ι.Ζ.- Ξέρετε, σε αυτού του είδους τις ερωτήσεις ελλοχεύει ο κίνδυνος κι η ενοχή να παραλείψεις πολύ σημαντικές περιπτώσεις, επειδή στιγμιαία δεν έγινε η ανάκληση του ονόματός τους.
Απλά αυθόρμητα σας λέω ότι στην περίπτωση ,ας πούμε της Ελλάδας , δεν μπορώ να ξεχάσω τον Ιωάννη Καποδίστρια...
Μάλιστα, μπαίνω στην ιστορικά αβάσιμη υπόθεση πώς θα ήταν αυτός ο τόπος αν ο Καποδίστριας είχε ζήσει άλλα 20 χρόνια ως κυβερνήτης...
Από την άλλη ας μη μένουμε μόνο σε στρατιωτικούς και πολιτικούς. Γεννήθηκαν σε αυτή τη χώρα πολλές προσωπικότητες της Επιστήμης και των Γραμμάτων...
Γιατί να μη θυμόμαστε τον ογκολόγο -ερευνητή Παπανικολάου για παράδειγμα;
Η παρέλαση των σημαντικών ανθρώπων είναι τελικά πολύ μεγάλη, αλλά εξίσου μεγάλη ήταν κι αυτή των ανθρώπων που δημιούργησαν μονάχα προβλήματα!
Θέλω να πιστεύω ότι οι πρώτοι είναι πάντα περισσότεροι...
Πάντως δε μου αρέσει να έχω μια υπαρκτή προσωπικότητα στο κέντρο της ανάπτυξης του μυθιστορήματος. Προτιμώ την παρουσία ιστορικών προσώπων περιφερειακά στο έργο μου . Θυμηθείτε το πέρασμα του Καραΐσκάκη από την "Αηδονόπιτα" που, αν κι ήταν μια παράγραφος, το θεωρώ σημαντικό, όπως και τη συζήτηση του ήρωα μου με τον λόρδο Μπάυρον.
Το ίδιο συμβαίνει και στον "Ματίας", όπου παρελαύνουν προσωπικότητες, όπως ο "Καντεμίρ", που λάτρευα χρόνια για την κοσμική οθωμανική μουσική του, κι ήταν στοίχημα να συνομιλήσει δύο σελίδες με τον ήρωά μου.
Έτσι και στο μέλλον τα ιστορικά πρόσωπα θα μπαίνουν όχι κεντρικά, αλλά για "να μας κλείνουν το μάτι "από απόσταση.
15. ΕΡΩΤΗΣΗ- Πιστεύετε ότι η λογοτεχνία έχει και παιδευτική αξία;
ΙΖ.- Νομίζω πως αυτό υπήρξε ένα ταμπού των φιλολογικών σπουδών τα προγενέστερα χρόνια.
Διάβασα πρόσφατα μια αμερικάνικη πραγματεία πάνω σε αυτό ,της Martha C. Nussbaum, η οποία ανέφερε πως
"τελικά η Λογοτεχνία έχει μια παιδευτική διάσταση που δεν πρέπει να την παραλείπουμε."
Εκείνο που με ενοχλεί είναι ο ωμός διδακτισμός.
Ο Διδακτισμός είναι εχθρός της Τέχνης.
Η Τέχνη έχει την ανάγκη του μετεωρισμού και της αμφισβήτησης, που ο διδακτισμός τα παραμερίζει προς χάριν συγκεκριμένων μηνυμάτων.
Η έννοια της μαθητείας και της Παιδείας όμως υφίστανται στη λογοτεχνία και είναι διακριτές.
16. ΕΡΩΤΗΣΗ- Εσείς ποιο συγγραφικό όραμα υπηρετείτε;
ΙΖ- Νομίζω ότι όλα ξεκινούν από μια τάση μίμησης των ανθρώπων.
Γι αυτό απαραίτητη προϋπόθεση για να υπάρξει κάποιος Συγγραφέας είναι να έχει υπάρξει πρώτα "Αναγνώστης"!
Πρώτα γεννιέται ο Αναγνώστης κι έπειτα ο Συγγραφέας...
Για τον ποιητή δεν είναι απαραίτητο, καθώς είχαμε ποιητές της δημοτικής παράδοσης ή ψαλμωδούς διαφόρων θρησκειών που δε γνώριζαν γραφή κι ανάγνωση κι έδωσαν αριστουργήματα!
Στο δια ταύτα:
Δικό μου συγγραφικό όραμα είναι να φτιάχνω κόσμους, που να συγκινούν εμένα και τους αναγνώστες.
Να γεννάω λογοτεχνικές περσόνες που να αλληλεπιδρούν.
Να γεννάω ανθρώπους ,εικόνες, μυρωδιές.
Με άλλα λόγια ,ισχύει αυτό που νέος είχα αντιληφθεί και έλεγα στον "Φράουστ":
"Υπάρχει μια αμαρτωλή σκιά στον κάθε συγγραφέα, γιατί γεννώντας κόσμους, επιδιώκει να αποκτήσει εμπειρίες Θεού!"
Φωτο από κάποια εκδήλωση (Διαδίκτυο)
16. ΕΡΩΤΗΣΗ- Η Τέχνη πρέπει να παίρνει θέση σε καιρούς κρίσεων;
Ι.Ζ.- Η Τέχνη πρέπει να παίρνει θέση με τον δικό της τρόπο ΄ομως. Όχι σαν ανακοίνωση ή ξεκάθαρη θέση.
Η Τέχνη πασχίζει για έναν καλύτερο κόσμο με τα δικά της "όπλα".
Τα έργα της Τέχνης, με το καλλιτεχνικό ανάστημα βοηθούν τον κόσμο να γίνει καλύτερος!
Δε θυμόμαστε για παράδειγμα τη δήλωση ενός συγγραφέα ή ενός ζωγράφου για ένα πολιτικό ζήτημα.
Έναν πίνακα όμως αντιπολεμικό ή ένα βιβλίο αντιναζιστικό έχουν μείνει και τα μνημονεύουμε όλοι.
Να μιλάει η Τέχνη με την Τέχνη. Είναι διαφορετικό θέμα αν οι καλλιτέχνες δημιουργοί με την ιδιότητα του πολίτη έχουν και μια άλλη κοινωνική δράση. Ας τους συγχαρούμε για αυτό ως πολίτες και όχι ως καλλιτέχνες.
Η Ιστορία της Λογοτεχνίας μάς έχει δώσει άσχημα παραδείγματα.
Έχουμε προσωπικότητες της Τέχνης με έργο απίστευτου διαμετρήματος, οι οποίοι όμως στην προσωπική τους διαδρομή στήριξαν τον φασισμό, τον σταλινισμό ή και τον αντισημιτισμό.
Εμείς τα παραμερίζουμε αυτά και κρατάμε το έργο τους.
17. ΕΡΩΤΗΣΗ - Υπάρχει σήμερα μια σφόδρα απαξιωτική στάση προς την επονομαζόμενη "ελαφριά λογοτεχνία".Ενίοτε οι αναφορές αγγίζουν τα όρια του προσβλητικού. Εσείς πώς το βλέπετε;
Ι.Ζ.- Καταρχήν, δεν είμαι αναγνώστης της λεγόμενης εύπεπτης λογοτεχνίας ,της "λογοτεχνίας παραλίας", η οποία γιγαντώθηκε τα τελευταία χρόνια!
Δεν τη διαβάζω, όχι γιατί θέλω να σας κάνω τον... βαρυσπούδαστο ,αλλά γιατί πραγματικά δεν μπορώ -μου προκαλεί μεγάλη πλήξη.
Από την άλλη, δεν υπάρχει "μαύρη ανάγνωση".Η ανάγνωση είναι πάντα κάτι θετικό, γιατί συνειρμικά δημιουργεί στον αναγνώστη εικόνες.
Είμαι υπέρ της ανάγνωσης , αλλά θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει μια απαραίτητη διαβάθμιση, όπως σε όλα τα πράγματα άλλωστε.
Δεν είναι όλα τα βιβλία το ίδιο!
Το κριτήριο για μένα είναι η"ποιότητα",όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ και κάποιοι άνθρωποι του χώρου με τους οποίους συμφωνώ.
Σίγουρα δε λέω ότι "κάποια βιβλία πρέπει να πάνε στην ...πυρά!" Όχι.
Θα ήθελα όμως, από τους νέους αναγνώστες, να διαβάζουν βιβλία τα οποία να έχουν μια κάποια γλωσσική φιλοδοξία. Ας σμιλέψουν τα κριτήριά τους για πιο ποιοτικές επιλογές:Αγωνία γλώσσας και ταυτόχρονα έρωτας της αναζήτησης.
Εκείνο που βρίσκω εκνευριστικό σε αυτά τα βιβλία της ελαφριάς λογοτεχνίας είναι ο τρόπος που χειρίζονται τη γλώσσα και αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα.
Μου θυμίζουν λίγο αυτά τα χιλιοπαιγμένα σίριαλ δεύτερης κατηγορίας.
Όταν ο αναγνώστης μετατρέπεται σε "τηλεθεατή" σίριαλ χαμηλού επιπέδου" θεωρώ ότι αντλεί το μίνιμουμ από την ανάγνωση.
Η Ανάγνωση μπορεί να δώσει πολλά περισσότερα.
Αυτό δε σημαίνει όμως πως πετάμε στα σκουπίδια βιβλία ή πως δεν ..αγγίζουμε αυτό το είδος.
Και φυσικά δε σημαίνει ότι η σοβαρή λογοτεχνία δικαιούται να κάνει bullying στην ελαφριά πεζογραφία!
Απλά, "έκαστος εφ' ω ετάχθη" και να έχουμε επίγνωση τι προσφέρει ο καθένας στο κοινό στρωμένο τραπέζι αυτού του κόσμου.
18. Έρωτηση- Έχετε γίνει αποδέκτης της ευρείας αποδοχής που εκφράστηκε και μέσα από δύο βραβεύσεις.Πώς αισθάνεσθε γι αυτό;
ΙΖ (χαμογελάει)- Είναι ανθρώπινο να χαίρεσαι.
Νιώθω μια ικανοποίηση, γιατί τα βραβεία που έχω πάρει (ΕΚΕΒΙ και Public) προέρχονται από την αναγνωστική κοινότητα εν συνόλω.
Από την άλλη αναρωτιέσαι μήπως μια βράβευση είναι ένα φρένο.
Δε μένω πολύ στα βραβεία:Ακόμη κι αν δεν έρθει άλλο, εγώ πάλι θα συνεχίσω να γράφω.
19. ΕΡΩΤΗΣΗ- Χαίρετε και της αποδοχής πολλών έγκριτων ανθρώπων του χώρου των γραμμάτων.Πώς μπορεί κάποιος να μην πέσει στην παγίδα της έπαρσης τη της επανάπαυσης;
I.Z.- Δεν είναι εύκολο. Έχει να κάνει με τον χαρακτήρα του ανθρώπου.Πρέπει ο συγγραφέας να λέει κάθε μέρα ότι "Στα χαρτιά σου μπορεί να είσαι ο δημιουργός των πάντων και έξω από τα χαρτιά σου μπορεί να είσαι ένα τίποτα"!
Γι αυτό χρειάζεται μια συνειδητή προσπάθεια ταπεινοφροσύνης.
20.ΕΡΩΤΗΣΗ- Αρνητική κριτική έχετε δεχθεί;
ΙΖ- Μιλώντας για εφημερίδες κ εγκριτές ιστοσελίδες, έχει συμβεί ,αλλά όχι συχνά.
Είναι ανθρώπινο να δυσανασχετείς στην αρνητική κριτική, για να είμαστε ειλικρινείς.
Από την άλλη έχει μεγάλη σημασία ο τρόπος που ο άλλος εκφράζει τη διαφωνία του και λέει ότι δεν του αρέσει ένα έργο σου.
Έχουν υπάρξει αρνητικές κριτικές που και τεκμηριωμένες ήταν, και ευγενέστατες.
Ωφελήθηκα λίγες μέρες αργότερα κάνοντας ερωτήσεις στον εαυτό μου με βάση κάποιο αρνητικό σχόλιο.
Από την άλλη , μέσα από τον τρόπο μπορείς να διακρίνεις μήπως "υπάρχει ιδιοτέλεια πίσω από μια αρνητική προσέγγιση ."
Ας μην κρυβόμαστε: Δεν είναι όλες οι κριτικές ελεύθερες μιας υστεροβουλίας.
21. ΕΡΩΤΗΣΗ- Ποιοι συγγραφείς έχουν σταθεί έμπνευση για σας διαχρονικά;
ΙΖ- Έχω αγαπήσει συγγραφείς με πάθος.
Ήμουν ο αναγνώστης που αναζητούσε στοιχεία για τη ζωή εκείνων που δεν ήταν εν ζωή, ή άφηνε λουλούδια στον τάφο τους ως ένδειξη ευγνωμοσύνης.
Μπαίνουμε στον κίνδυνο παράλειψης, αλλά ας κάνουμε ενδεικτικές αναφορές.
Έχω υπάρξει ως παιδί "θρεμμένος" από τον Ιουλίο Βερν και από τον Καζαντζάκη, τον οποίο λάτρεψα.
Ήταν πολύ δύσκολο να τον αποτινάξω από πάνω μου, αλλά ήταν απαραίτητο να κάνω αυτήν την εικονική "πατροκτονία"για να μπορέσω να προχωρήσω με τον δικό μου τρόπο στη Λογοτεχνία..
Επίσης, ζυμώθηκα με τη γενιά του '30.
Η ρώσικη πεζογραφία του 19ου αιώνα, με άγγιζει πολύ.Είναι μεγάλη η συμβολή των Ρώσων κλασσικών στον παγκόσμιο Πολιτισμό και την παγκόσμια σκέψη και θεωρώ ότι ακόμη και με τον σοβιετικό της χαρακτήρα.Αν και δεν την παρακολουθώ πολύ θεωρώ ότι και σήμερα ακόμη η ρωσική λογοτεχνία συνεχίζει να αναμετράται με ενδιαφέρουσες προκλήσεις.
Επίσης με αγγίζει η ιρλανδική λογοτεχνία.
κι η αμερικάνικη (Στάινμπεκ , Λόντον κλπ)
Οι Αμερικάνοι συγγραφείς ζούσαν σε μια μεγάλη ήπειρο κι , ατενίζοντας ορίζοντες, έκαναν την εμπειρία αυτή λογοτεχνία.
Αν με ρωτούσαν ποιον συγγραφέα θα ήθελα να συναντήσω , θα επέλεγα τον Στάινμπεκ.
Να τον γνωρίσω σε ανθρώπινες στιγμές, στο κτήμα του:
Θα ήθελα να κουβεντιάσω με τον Στάινμπεκ γιατί ήταν ένας λογοτέχνης που αγάπησε πολύ τους ανθρώπους και αποτυπώθηκε αυτό στο έργο του!!
Είναι κάτι που μου το έμαθε ο Στάινμπεκ:
"Αν θέλεις να κάνεις Λογοτεχνία αξιώσεων ο δρόμος είναι να αγαπήσεις πολύ τους ανθρώπους- στην ουσία τους κι όχι με γλυκερές εκφράσεις άμεσης κατανάλωσης!"
22. ΕΡΩΤΗΣΗ- Ποιο βιβλίο ανάμεσα στα άλλα έχει στιγματίσει την κοσμοθεωρία σας;
ΙΖ- Προτιμώ να πω ότι "πολλά βιβλία με έχουν στιγματίσει αισθητικά" σε διάφορους χώρους.
"Οι Αόρατες Πόλεις "του Ίταλο Καλβίνο για παράδειγμα.
Θα μπορούσα κάνω αναφορά σε δοκίμια όπως το
"Ορθοδοξία και Δύση στη νεότερη Ελλάδα" του Χρήστου Γιανναρά, ή τα δοκίμια του Steiner.
Θα μπορούσα να σας μιλήσω ακόμη για
την ποίηση του Σεφέρη
ή τους "Μονολόγους" του Τζόυς "σε μια ιρλανδέζικη μπιραρία".
23. ΕΡΩΤΗΣΗ- Σύγχρονους συγγραφείς διαβάζετε;
ΙΖ- Πάρα πολύ, γιατί εγώ ασχολούμαι πολύ με ιστορικά περιβάλλοντα και αυτοί με "επαναφέρουν" αναγνωστικά στη σύγχρονη εποχή.
Προτιμώ να μιλήσω μόνο για ξένους συγγραφείς ,γιατί καταλαβαίνετε ότι θα νιώσω άσχημα αν διαπιστώσω πως εδώ παρέλειψα κάποιον Έλληνα ανάμεσα σε κείνους που διαβάζω.
Ο Σεμπάστιαν Μπάρι, λοιπόν, με αγγίζει, ο Τζον Μπάνβιλ, ή Εγγλέζοι όπως ο Άντριου Μίλερ...
28. ΕΡΩΤΗΣΗ - Έχετε δηλώσει πως μέχρι ώρας δε θα θέλατε να γράψετε παιδικό βιβλίο...Με την ιδιότητα του εκπαιδευτικού όμως θα σας ρωτούσα ποια παιδικά βιβλία εσείς ξεχωρίζετε;
ΙΖ - Ξέρετε , στο παιδικό βιβλίο δεν είναι τόσο οι τίτλοι αλλά τα πρόσωπα.
Έχουμε συγγραφείς με τέτοια προσφορά στον "κόσμο του παιδιού" , που δεν μπορεί να εξαντληθεί σε έναν τίτλο.
Πρόκειται για ομάδα τίτλων που γεννά ένας συγγραφέας κι αποτελούν ολόκληρο λογοτεχνικό κόσμο.
Δε θα μπορούσα να περιορίσω σε τίτλους την προσφορά του Χρήστου του Μπουλώτη του Μάνου Κοντολέων, του Βαγγέλη του Ηλιόπουλου ή παλαιότερων.(με τον κίνδυνο να παραλείψουμε σημαντικές αναφορές).
Ας πούμε, είναι μεγάλο κεφάλαιο, η συνομιλία του κόσμου του Μάνου Κοντολέων με το κοινωνικά θέματα ή η συνομιλία του Τριβιζά με τα παιχνίδια της γλώσσας...
Να θυμηθείς τα "Αγάλματα που κρυώνουν";
"Την Παράξενη Αγάπη του Αλόγου και της Λεύκας";;;
Νέοι κόσμοι.
Κάποτε είπα σε έναν συγγραφέα παιδικών βιβλίων ότι
"Εμείς οι συγγραφείς της ενήλικης λογοτεχνίας σας θαυμάζουμε γιατί εσείς έχετε αναγνώστες οι οποίοι μεγάλωσαν μαζί σας."
Μια γλυκιά ζήλεια είναι αυτή...
24. ΕΡΩΤΗΣΗ- Ο Κ.Χ. Μύρης στο Χρονικό όριζε ότι "κέρδος του δασκάλου είναι οι ψυχές που έστρεψε στο φως".
Ο Βίρβος στον "Θεσσαλικό Κύκλο" όριζε τον δάσκαλο ως "σαλπιγκτή της Ελευθερίας" ονομάζοντας έτσι τον Μαρίνο Αντύπα.
Εσείς πώς αντιλαμβάνεστε την αποστολή του δασκάλου;
ΙΖ- Ο δάσκαλος είναι όλα αυτά τα ωραία που είπατε. Υπάρχουν πολλοί ακόμη σημαντικοί ορισμοί και από την Λογοτεχνία.
Για παράδειγμα ο δάσκαλος προσεγγίζεται ως "Πνευματική προστασία" σε βιβλία όπως "ο Φύλακας Στη Σίκαλη" .
Εκεί , "δάσκαλος" ήταν ένας έφηβος που ήθελε να προστατεύει τα παιδιά ενώ αυτά έπαιζαν μπάλα σε ένα χωράφι κοντά σε γκρεμούς "...
Το έχω αναφέρει πολλές φορές.
Εμένα απ'όλα ένα με συγκινεί:
Ότι ο Δάσκαλος είναι ο "θεματοφύλακας της παιδικής αθωότητας"!Της παιδικότητας.
"Ο Θεματοφύλακας του δικαιώματος να ζήσουν οι μαθητές ένα μέρος της ζωής τους ως παιδιά".
Όπως συχνά λέω και σε γονείς με τους οποίους έχω τριβή εδώ και 30 χρόνια :
"Τα παιδιά δεν πρόκειται να συγχωρήσουν ούτε τους δασκάλους ούτε τους γονείς αν τους στερήσουμε πρόωρα την παιδική ηλικία.
25. ΕΡΩΤΗΣΗ- Πώς αξιολογείτε την κατάσταση στον χώρο της Παιδείας;
IΖ- Είμαι της άποψης ότι πρέπει να συμφωνήσουμε σε ορισμένα πράγματα κι αυτά να μην αλλάξουν μέσα σε...ένα χρόνο! Υπάρχει ο δαίμονας των συνεχών αλλαγών.
Είναι δυνατόν να φυτεύεις ένα φυτό σε έναν κήπο και πριν προλάβεις να δεις αν σου αποδίδει καρπούς, να το ξεριζώνεις για να βάλεις ένα καινούριο;
Για την Παιδεία απαιτείται μακρόπνοο πλάνο και μια σύμπνοια.
Απο το y tube (Ομιλια Αγία Γραφή και Ελληνική Λογοτεχνία - Ισίδωρος Ζουργός)
26.ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς κρίνετε την τάση υποβάθμισης των Αρχαίων ως "νεκρή γλώσσα";
ΙΖ- Εγώ ανήκα στην "καταραμένη γενιά" , η οποία σε όλο το Γυμνάσιο έκανε Αρχαία μόνο από μετάφραση,χωρίς επαφή με τα πρωτότυπα κείμενα.
Αργότερα, ως άνθρωπος που ασχολήθηκε με τη γλώσσα, κλήθηκα να γεμίσω μόνος μου το κενό, που οφειλόταν στην έλλειψη συστηματικής σπουδής του πρωτότυπου.
Άρα ο,τιδήποτε μειώνει την ενασχόληση μας με την ελληνική γλώσσα με βρίσκει αντίθετο απ'όπου κι αν προέρχεται.
Η τριβή με τα Αρχαία Ελληνικά δεν είναι μόνο θέμα κληρονομιάς, αλλά ενέχει τη δυνατότητα να αποτελέσει ένα αγαθό με οικονομική σημασία:
Σκεφτείτε να είχαμε τα καλύτερα μαθήματα Αρχαίων Ελληνικών στον κόσμο, ή τα κορυφαία μεταπτυχιακά για Αρχαία Ελληνικά για παράδειγμα!
27.ΕΡΩΤΗΣΗ Σας αρέσει η επαφή με το κοινό;
ΙΖ- Μου αρέσει.Έχω ταξιδέψει πολύ και στην Ελλάδα και σε ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού και μου αρέσει πάρα πολύ να κουβεντιάζω με τον κόσμο.
Πιστεύω ότι κάθε συγγραφέας έχει να μάθει από τους αναγνώστες του- όχι για να τους κάνει τα αναγνωστικά τους χατήρια ,αλλά για να γίνει ο ίδιο αρτιότερος κι ευστοχότερος.
28.ΕΡΩΤΗΣΗ - Αν και είστε ένας επικοινωνιακός άνθρωπος απέχετε από τις διαδικτυακές μεθόδους επικοινωνίας.Γιατί;
I.Ζ- Ο λόγος είναι ότι ο χρόνος μου είναι περιορισμένος, διότι εργάζομαι στην εκπαίδευση εδώ και 30 χρόνια κι είμαι και πατέρας δύο παιδιών.
Έχω επίσης πολλή έρευνα, διότι γράφω μεγάλα βιβλία και αναζητώ το καλύτερο αποτέλεσμα στον μικρότερο χρόνο...
Έχω αναγνωστικές προτεραιότητες πολύ σημαντικές.
Ο χρόνος "δε μου ανήκει".
Από την άλλη, έχω μια δυσπιστία απέναντι σε αυτήν τη διαδικτυακή φλυαρία -αυτήν την περιττολογία που γίνεται μεφιστοφελική πολλές φορές για τον κόσμο, και τον κάνει να "χάνει την ψυχή του".
29.ΕΡΩΤΗΣΗ- Ετοιμάζετε τώρα κάποιο νέο βιβλίο;
ΙΖ- Δουλεύω ένα καινούριο βιβλίο που θα εμπεριέχει πάλι τις γνωστές μου ...εμμονές, γιατί, ξέρετε, εμείς οι συγγραφείς είμαστε εμμονικά όντα! (χαμογελάει)
Θα έχει σχέση με την Ιστορία και με τη Θεσσαλονίκη ασφαλώς.
Αν όλα πάνε καλά θα κυκλοφορήσει μέσα στο 2017 και ο τίτλος του θα είναι "Λίγες και Μία Νύχτες".
30 .ΕΡΩΤΗΣΗ- Φτάνοντας στο τέλος , υπάρχει κάποιο μήνυμα που θα θέλατε να μεταφέρετε στους αναγνώστες μας
ΙΖ- H ανάγνωση έχει πολλά πρόσωπα.
Έχουμε αναγνώσεις χρησιμοθηρικές , στατικές , αναγκαστικές ή ανάγνωσεις ..."ελευθέρας βοσκής".Τις κρατάμε όλες.
Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας και την τόσο όμορφη, εποικοδομητική συζήτηση που είχαμε.
ΙΣΙΔΩΡΟΣ ΖΟΥΡΓΟΣ - Δεν ορίζεται ο "καλός άνθρωπος- απλά βιώνεται.Υπάρχει αδυναμία ορισμού , καθώς υπεισέρχεται η σχετικότητα των εννοιών.
Από την άλλη, στην καθημερινή μας ζωή χρησιμοποιούμε αβίαστα και με μεγάλη βεβαιότητα τον όρο "ένας καλόψυχος άνθρωπος".
Ήθελα να μιλήσω λοιπόν για έναν "καλόψυχο άνθρωπο", έναν "θετικό άνθρωπο", έναν θετικό ήρωα- γιατί τα τελευταία χρόνια ζούμε πολύ δυσάρεστες περιπέτειες στον κοινωνικό και συλλογικό μας βίο, οπότε- και ως αναγνώστες και ως συγγραφείς- έχουμε ανάγκη από θετικούς ήρωες.
Εγώ προσωπικά είχα ανάγκη να πιαστώ από έναν θετικό χαρακτήρα.
2 ΕΡΩΤΗΣΗ - Βλέπουμε τον Ματίας ανάμεσα στα άλλα να αναμετράται με το ζήτημα του Θεού -ίσως και λίγο "καζαντζακικά"- καθώς βιώνει μια εσωτερική ευλάβεια αναμεμιγμένη με κριτική διάθεση.
Ποια είναι η θέση σχετικά με το Θεό που θέλατε να περάσετε μέσα από αυτό;
ΙΣ Ζ- Οι συγγραφείς δε συνηθίζουν να μιλάνε άμεσα για τον εαυτό τους.
Μιλάνε μέσω των ηρώων τους ή μερικές φορές σωπαίνουν και μέσω εκείνων...
Ας μιλήσουμε λοιπόν για τον Ματίας κι όχι για μένα.
Ο Ματίας είναι ένας άνθρωπος της εποχής που γεννιέται ο Ορθολογισμός και ταυτόχρονα έχουμε μια ανάφλεξη μεσσιανικών προσδοκιών αλλά και της δεισιδαιμονίας- μιας νοσηρής θρησκευτικότητας, δηλαδή.
Αυτός ο άνθρωπος ζει τη Γένεση της Επιστήμης, χρησιμοποιεί τον Ορθό Λόγο για να δυναμώσει την επιστήμη του , αλλά ταυτόχρονα αυτή η μεγάλη του μαθητεία στον ορθό λόγο του δημιουργεί μια νοσταλγία της θεϊκής ανάγνωσης του κόσμου.
Ξέρετε, όταν ξεκινά η εποχή της "απομάγευσης" του κόσμου, γεννιέται και η νοσταλγία εκείνης της παλιάς "μαγικής" ματιάς.
Νομίζω ο Ματίας βιώνει αυτό που πολλοί βιώνουν και σήμερα: Ζώντας σε μια εποχή ορθολογισμού νοσταλγούμε κάποια μεταφυσική, υπερβατική ανάγνωση του κόσμου.Ο Ματίας είναι, τελικά, ένας "νοσταλγός του Θεού", αλλά με όρους ανθρωπιστικούς και όρους λογικής.
Ι. ΖΟΥΡΓΟΣ- Πραγματεύομαι τη λαϊκή παράδοση, αυτόν τον υπέροχο πλούτο, με τους πρωταγωνιστές των παραμυθιών.
Ο κόσμος του παραμυθιού είναι ες αεί γοητευτικός και δεν πρέπει να περιβάλλεται με ενοχή.
Η θρησκευτικότητα είναι ένα άλλο θέμα, το οποίο δεν ταυτίζεται με την έννοια των παραμυθιών.
Σκοπός των παραμυθιών είναι η απεικόνιση ενός μαγικού κόσμου όπου οι φυσικοί νόμοι υποχωρούν.
Μη μου πείτε ότι δεν είναι γοητευτικό αυτό!
4. ΕΡΩΤΗΣΗ- Κάτι άλλο που βλέπουμε στον Ματίας είναι μια Ευρώπη που ψάχνει την ταυτότητά της.Εντοπίζετε αναγωγές στο σήμερα;;
ΖΟΥΡΓΟΣ- Όταν γράφτηκε ο Ματίας -πριν 3μιση χρόνια- ήδη φαίνονταν οι κραδασμοί της Ευρώπης.
Ο "Ματίας" είναι ,μπορούμε να πούμε, ο "Πρώτος Ευρωπαίος άνθρωπος", που απεικονίζεται λογοτεχνικά.
"Ευρωπαίος Άνθρωπος" σημαίνει "πολύγλωσσος", "με ανεκτικότητα στις βασικές θρησκείες της ηπείρου"," με εργαλείο τον ορθό λόγο και αγάπη για την επιστήμη" προχωρά μέσα στα σύνορα μιας Ευρώπης κατά μία έννοια ενοποιημένης- ως Republica Christianna".
Το στοίχημα του Ευρωπαίου πολίτη, το οποίο ενυπάρχει στον "Ματίας", είναι ένα διακύβευμα σημερινό.
5. ΕΡΩΤΗΣΗ - Στον αντίποδα προς τον θετικό Ματίας, στη Σκιά της Πεταλούδας" έμπνευσή σας ορίσατε τους Αποτυχημένους. Σε τι συνίσταται η έννοια της "αποτυχίας";
ΖΟΥΡΓΟΣ- Μιλώντας για τη "Σκιά Της Πεταλούδας" η λέξη "Αποτυχημένοι" μπαίνει για να προκαλέσει έναν μεγάλο κύκλο συζητήσεων.
Η Σκιά της Πεταλούδας είναι ένα βιβλίο των ταπεινών σαφώς- αυτών, δηλαδή, που με πρώτη ανάγνωση, ορίζονται ως κοινωνικά αποτυχημένοι.
Κυρίως όμως, είναι ένα βιβλίο των ανθρώπων οι οποίοι είναι "υπαρκτικά αποτυχημένοι" .
Δηλαδή εκείνων που νιώθουν την ερημιά της ύπαρξης .
Πιστεύω ότι κάθε άνθρωπος - ως ατελές ον -είναι εν δυνάμει "αποτυχημένος".
Ένα ον που δεν μπορεί να πραγματώσει όλα όσα επιχειρεί και ονειρεύεται.
6. ΕΡΩΤΗΣΗ- Ο έγκριτος παιδίατρος Ματσανιώτης όμως όριζε ως βιολογικό θρίαμβο του ανθρώπου πως;παρά την επίγνωση της θνητότητάς του ο άνθρωπος κατορθώνει να ξεπερνά τη ματαιότητα και να δημιουργεί Πολιτισμό...
Ι.Ζ.- Συμφωνώ απόλυτα. Μάλιστα θα έλεγα ΄κάτι το οποίο προφανώς κι ο Ματσανιώτης το ξέρει:
Ότι η αίσθηση της τραγικότητας του ανθρώπου συνίσταται στο ότι έχει επίγνωση της θνητότητάς του.
Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον σε αυτόν τον πλανήτη που έχει συνείδηση της θνητότητάς του και παρόλα αυτά παλεύει να γεφυρώσει το χάος. Αυτό το τελευταίο είναι πολύ "καζαντζακικό", γιατί, να σας θυμίσω πως, ο Καζαντζάκης πριν πεθάνει έλεγε ότι " ο άνθρωπος οφείλει να είναι ένας "desperando" ", δηλαδή αυτός που παλεύει να γεφυρώσει το χάος κι ας ξέρει ότι αυτό είναι αγεφύρωτο.
7.ΕΡΩΤΗΣΗ- Ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη αρετή σε έναν άνθρωπο;
ΖΟΥΡΓΟΣ - Την καλοσύνη...φυσικά!!!(χαμογελάει)
8. ΕΡΩΤΗΣΗ- Στη "Σκιά της Πεταλούδας" βλέπουμε να διαγράφεται ανάγλυφα το ζοφερό κλίμα του Εμφυλίου - με τον πλέον αιματηρό τρόπο.
Σήμερα, σημειώνεται μια αναμόχλευση διχαστικής ρητορικής και άνοδος της Ακροδεξιάς.
Πώς θα μπορούσαμε να αναγνώσουμε αυτήν την παραλληλία;
Ι.ΖΟΥΡΓΟΣ - Σε κάθε εποχή κρίσης και καταβαράθρωσης των δημοκρατικών θεσμών , σε κάθε εποχή που ο κοινωνικός ιστός βρίσκεται σε κίνδυνο, εμφανίζονται πολλές "λύσεις και πρακτικές" .
Έχει ειπωθεί από πολλούς ότι η εποχή μας σήμερα παραπέμπει στον Μεσοπόλεμο , όπου είχαμε ανάπτυξη όλων των φασιστικών και ναζιστικών κινημάτων , αυτόν τον εχθρό της Δημοκρατίας.
Και σήμερα αυτά υπάρχουν εν σπέρματι, αλλά επιτρέψτε μου να πιστεύω ότι αυτή η κατάσταση κάπως θα ομαλοποιηθεί γιατί πλέον υπάρχει μια εμπειρία στους ανθρώπους που θα τους αποτρέψει από γενικευμένες ακρότητες.
9.ΕΡΩΤΗΣΗ- Το πρωτόλειό σας είναι ο "Φράουστ", μια παραβολή που παραπέμπει στον Γκαίτε, όπως φανερώνει αυτή η παράφραση στον τίτλο.
I.Ζ.- Πρόκειται για ένα βιβλίο που είχε τη φιλοδοξία να συνομιλήσει με έναν πολύ βασικό μύθο της "ευρωπαϊκής ψυχής" , τον μύθο του "Δόκτορα Φαούστους".
Ο μύθος αυτός εμφανίζεται για πρώτη φορά σε λαϊκή φυλλάδα τα τέλη του 15ου αιώνα στη Βάτη Βυττεμβέργη.
Ο μύθος λοιπόν του Δόκτορα Φαούστους είναι πλήρως προσαρμοσμένος στον ύστερο Μεσαίωνα και στην αρχή της Αναγέννησης.Σε αυτόν έχουμε έναν επιστήμονα ο οποίος θυσιάζει την ψυχή του χάριν της γνώσης και της νεότητας.
Νομίζω ότι είναι ο βασικός ευρωπαϊκός μύθος, γιατί δηλώνει την αγάπη του Ευρωπαίου ανθρώπου για το Άπειρο, που δεν υπάρχει τόσο στους άλλους πολιτισμούς.
Ο Δόκτορ Φαούστους αντιπροσωπεύει τον Ευρωπαίο και για τη δίψα του Απείρου μπαίνει στην Αμαρτία για να το κατακτήσει!
Αυτό πάντα για μένα ήταν ένας πολύ ελκυστικός "μύθος" και με τον "Φράουστ" αναζήτησα μέσω αυτού την απάντηση στα εξής ερωτήματα:
"Πώς θα ήταν η σχέση ενός συγγραφέα με το Κακό;"
"Πώς θα"διαμορφωνόταν αυτό το μεφιστοφελικό σκηνικό στη Θεσσαλονίκη, τέλη της δεκαετίας του' 80";
10. ΕΡΩΤΗΣΗ- Νιώσατε προσωπικά να ... "ενδίδετε" , αναζητώντας αυτό το ελκυστικό Άπειρο" ;
Ι.Ζ.- Νομίζω πως , έτσι κι αλλιώς, κάθε δημιουργός, κάθε καλλιτέχνης έχει μια "αμαρτωλή" σχέση με το "Άπειρο" και κάνει απεγνωσμένες προσπάθειες για να το ψαύσει.
11. ΕΡΩΤΗΣΗ- Βασικό συστατικό του έργου σας ο έρωτας- είτε ως μέθεξη, αντίβαρο στον θάνατο, θυσία...Τι είναι τελικά και τι τον νοηματοδοτεί ;
Ι.ΖΟΥΡΓΟΣ- Πιστεύω πως ο έρωτας δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ανάγκη να φύγουμε από τα δεσμά του "Εγώ" μας και να "συναντήσουμε τον "Άλλον".
Αυτή η "Συνάντηση με τον Άλλον" είναι "συνάντηση σωμάτων, ψυχών λόγων ,συνειδήσεων.
'Ερωτας ίσον Συνάντηση και κατ' επέκταση κάθε κοινωνία συνιστά με τη σειρά της μια συνάντηση και οφείλει να είναι στον πυρήνα της "ερωτική".
Έρωτας λοιπόν είναι αυτό που θα ξεπερνά τις αλυσίδες του "Εγώ" , και θα μας σπρώχνει να ανταμώνουμε, έτσι ώστε να μπορούμε να κουβαλήσουμε αυτό το φορτίο της μοναξιάς, που, όπως είπαμε προηγουμένως, προκύπτει από τη συνείδηση της θνητότητας.
Αυτή η προσπάθεια να αποδεσμευτούμε λοιπόν από το "Εγώ" μας ενέχει κάτι το θυσιαστικό σαφώς.
Τις συντεταγμένες της Συνάντησης τις ορίζει ο καθένας μόνος του...
Γενεσιουργός αιτία και του Έρωτα ,της Φιλίας και τoυ κοινωνείν γενικά, είναι η αγωνία να σπάσουμε τα ατομικά μας όρια, οδεύοντας προς τη "Συνάντηση".
12. ΕΡΩΤΗΣΗ - Στα "Ανεμώλια" όμως μέσα στα πλαίσια του έρωτα βλέπουμε μια σύγκρουση ανάμεσα στα δύο φύλα.
Ι. ΖΟΥΡΓΟΣ- Το συγκρουσιακό στοιχείο στα "Ανεμώλια" υπάρχει για να εξυπηρετήσει την πολύ συγκεκριμένη επιθυμία του έργου αυτού να "συνομιλήσει" με τον ομηρικό κόσμο.
Επειδή ο ομηρικός ξεκινά με έναν πόλεμο και ολοκληρώνεται με μια "περιπλάνηση" και με "τη σφαγή των μνηστήρων ", επιστρατεύεται αυτή η σύγκρουση για να εξυπηρετήσει το αρχικό γειτόνεμα με την ομηρική ατμόσφαιρα.
Από κει και πέρα, η σύγκρουση αυτή θα καταλήξει σε μία ουσιαστική παράδοση -μπορεί και υποταγή- του άντρα μπροστά στη γυναικεία ψυχή.
15. Τελικά ποια είναι η Ιθάκη;
Ι.Ζ. - "Ο καθείς και.." η Ιθάκη του!
Δεν υπάρχουν γεωγραφικές συντεταγμένες που την ορίζουν.
Ο καθένας την ξέρει και την αντιλαμβάνεται όταν το ρεύμα του πλοίου του τον πηγαίνει εκεί . Είναι εκεί που ο καθένας βρίσκει την αρμονία, εν πλω προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση...
13. ΕΡΩΤΗΣΗ- Μιλώντας για επιστροφή, πάμε στη δική σας Ιθάκη, την πανταχού παρούσα στο έργο σας Θεσσαλονίκη...Τι είναι τελικά για σας αυτή η πόλη;
Ι.Ζ. -Ξέρετε, είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση γιατί είναι σα να προσπαθείς να βάλεις σε δύο -τρεις προτάσεις όσα έζησες κι αγάπησες...
Η Θεσσαλονίκη είναι αυτό που με περιέχει!
Είναι η ατομική και συλλογική μου μνήμη, είναι ο τόπος μου,είναι η ιστορία μου,είναι ο προορισμός μου.
Είναι αυτό το οποίο με έσπρωξε από νωρίς να φύγω και να γνωρίσω, αλλά και "αυτό" που θα με περιμένει "πίσω" για πάντα.
14. ΕΡΩΤΗΣΗ- Το άλλο στοιχείο που δεσπόζει στο έργο σας είναι η Ιστορία.Υπάρχει κάποια προσωπικότητα που ξεχωρίζετε κ που ενδεχομένως θα θέλατε να αναπτύξετε σε κάποιο μυθιστόρημα;
Ι.Ζ.- Ξέρετε, σε αυτού του είδους τις ερωτήσεις ελλοχεύει ο κίνδυνος κι η ενοχή να παραλείψεις πολύ σημαντικές περιπτώσεις, επειδή στιγμιαία δεν έγινε η ανάκληση του ονόματός τους.
Απλά αυθόρμητα σας λέω ότι στην περίπτωση ,ας πούμε της Ελλάδας , δεν μπορώ να ξεχάσω τον Ιωάννη Καποδίστρια...
Μάλιστα, μπαίνω στην ιστορικά αβάσιμη υπόθεση πώς θα ήταν αυτός ο τόπος αν ο Καποδίστριας είχε ζήσει άλλα 20 χρόνια ως κυβερνήτης...
Από την άλλη ας μη μένουμε μόνο σε στρατιωτικούς και πολιτικούς. Γεννήθηκαν σε αυτή τη χώρα πολλές προσωπικότητες της Επιστήμης και των Γραμμάτων...
Γιατί να μη θυμόμαστε τον ογκολόγο -ερευνητή Παπανικολάου για παράδειγμα;
Η παρέλαση των σημαντικών ανθρώπων είναι τελικά πολύ μεγάλη, αλλά εξίσου μεγάλη ήταν κι αυτή των ανθρώπων που δημιούργησαν μονάχα προβλήματα!
Θέλω να πιστεύω ότι οι πρώτοι είναι πάντα περισσότεροι...
Πάντως δε μου αρέσει να έχω μια υπαρκτή προσωπικότητα στο κέντρο της ανάπτυξης του μυθιστορήματος. Προτιμώ την παρουσία ιστορικών προσώπων περιφερειακά στο έργο μου . Θυμηθείτε το πέρασμα του Καραΐσκάκη από την "Αηδονόπιτα" που, αν κι ήταν μια παράγραφος, το θεωρώ σημαντικό, όπως και τη συζήτηση του ήρωα μου με τον λόρδο Μπάυρον.
Το ίδιο συμβαίνει και στον "Ματίας", όπου παρελαύνουν προσωπικότητες, όπως ο "Καντεμίρ", που λάτρευα χρόνια για την κοσμική οθωμανική μουσική του, κι ήταν στοίχημα να συνομιλήσει δύο σελίδες με τον ήρωά μου.
Έτσι και στο μέλλον τα ιστορικά πρόσωπα θα μπαίνουν όχι κεντρικά, αλλά για "να μας κλείνουν το μάτι "από απόσταση.
15. ΕΡΩΤΗΣΗ- Πιστεύετε ότι η λογοτεχνία έχει και παιδευτική αξία;
ΙΖ.- Νομίζω πως αυτό υπήρξε ένα ταμπού των φιλολογικών σπουδών τα προγενέστερα χρόνια.
Διάβασα πρόσφατα μια αμερικάνικη πραγματεία πάνω σε αυτό ,της Martha C. Nussbaum, η οποία ανέφερε πως
"τελικά η Λογοτεχνία έχει μια παιδευτική διάσταση που δεν πρέπει να την παραλείπουμε."
Εκείνο που με ενοχλεί είναι ο ωμός διδακτισμός.
Ο Διδακτισμός είναι εχθρός της Τέχνης.
Η Τέχνη έχει την ανάγκη του μετεωρισμού και της αμφισβήτησης, που ο διδακτισμός τα παραμερίζει προς χάριν συγκεκριμένων μηνυμάτων.
Η έννοια της μαθητείας και της Παιδείας όμως υφίστανται στη λογοτεχνία και είναι διακριτές.
16. ΕΡΩΤΗΣΗ- Εσείς ποιο συγγραφικό όραμα υπηρετείτε;
ΙΖ- Νομίζω ότι όλα ξεκινούν από μια τάση μίμησης των ανθρώπων.
Γι αυτό απαραίτητη προϋπόθεση για να υπάρξει κάποιος Συγγραφέας είναι να έχει υπάρξει πρώτα "Αναγνώστης"!
Πρώτα γεννιέται ο Αναγνώστης κι έπειτα ο Συγγραφέας...
Για τον ποιητή δεν είναι απαραίτητο, καθώς είχαμε ποιητές της δημοτικής παράδοσης ή ψαλμωδούς διαφόρων θρησκειών που δε γνώριζαν γραφή κι ανάγνωση κι έδωσαν αριστουργήματα!
Στο δια ταύτα:
Δικό μου συγγραφικό όραμα είναι να φτιάχνω κόσμους, που να συγκινούν εμένα και τους αναγνώστες.
Να γεννάω λογοτεχνικές περσόνες που να αλληλεπιδρούν.
Να γεννάω ανθρώπους ,εικόνες, μυρωδιές.
Με άλλα λόγια ,ισχύει αυτό που νέος είχα αντιληφθεί και έλεγα στον "Φράουστ":
"Υπάρχει μια αμαρτωλή σκιά στον κάθε συγγραφέα, γιατί γεννώντας κόσμους, επιδιώκει να αποκτήσει εμπειρίες Θεού!"
16. ΕΡΩΤΗΣΗ- Η Τέχνη πρέπει να παίρνει θέση σε καιρούς κρίσεων;
Ι.Ζ.- Η Τέχνη πρέπει να παίρνει θέση με τον δικό της τρόπο ΄ομως. Όχι σαν ανακοίνωση ή ξεκάθαρη θέση.
Η Τέχνη πασχίζει για έναν καλύτερο κόσμο με τα δικά της "όπλα".
Τα έργα της Τέχνης, με το καλλιτεχνικό ανάστημα βοηθούν τον κόσμο να γίνει καλύτερος!
Δε θυμόμαστε για παράδειγμα τη δήλωση ενός συγγραφέα ή ενός ζωγράφου για ένα πολιτικό ζήτημα.
Έναν πίνακα όμως αντιπολεμικό ή ένα βιβλίο αντιναζιστικό έχουν μείνει και τα μνημονεύουμε όλοι.
Να μιλάει η Τέχνη με την Τέχνη. Είναι διαφορετικό θέμα αν οι καλλιτέχνες δημιουργοί με την ιδιότητα του πολίτη έχουν και μια άλλη κοινωνική δράση. Ας τους συγχαρούμε για αυτό ως πολίτες και όχι ως καλλιτέχνες.
Η Ιστορία της Λογοτεχνίας μάς έχει δώσει άσχημα παραδείγματα.
Έχουμε προσωπικότητες της Τέχνης με έργο απίστευτου διαμετρήματος, οι οποίοι όμως στην προσωπική τους διαδρομή στήριξαν τον φασισμό, τον σταλινισμό ή και τον αντισημιτισμό.
Εμείς τα παραμερίζουμε αυτά και κρατάμε το έργο τους.
17. ΕΡΩΤΗΣΗ - Υπάρχει σήμερα μια σφόδρα απαξιωτική στάση προς την επονομαζόμενη "ελαφριά λογοτεχνία".Ενίοτε οι αναφορές αγγίζουν τα όρια του προσβλητικού. Εσείς πώς το βλέπετε;
Ι.Ζ.- Καταρχήν, δεν είμαι αναγνώστης της λεγόμενης εύπεπτης λογοτεχνίας ,της "λογοτεχνίας παραλίας", η οποία γιγαντώθηκε τα τελευταία χρόνια!
Δεν τη διαβάζω, όχι γιατί θέλω να σας κάνω τον... βαρυσπούδαστο ,αλλά γιατί πραγματικά δεν μπορώ -μου προκαλεί μεγάλη πλήξη.
Από την άλλη, δεν υπάρχει "μαύρη ανάγνωση".Η ανάγνωση είναι πάντα κάτι θετικό, γιατί συνειρμικά δημιουργεί στον αναγνώστη εικόνες.
Είμαι υπέρ της ανάγνωσης , αλλά θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει μια απαραίτητη διαβάθμιση, όπως σε όλα τα πράγματα άλλωστε.
Δεν είναι όλα τα βιβλία το ίδιο!
Το κριτήριο για μένα είναι η"ποιότητα",όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ και κάποιοι άνθρωποι του χώρου με τους οποίους συμφωνώ.
Σίγουρα δε λέω ότι "κάποια βιβλία πρέπει να πάνε στην ...πυρά!" Όχι.
Θα ήθελα όμως, από τους νέους αναγνώστες, να διαβάζουν βιβλία τα οποία να έχουν μια κάποια γλωσσική φιλοδοξία. Ας σμιλέψουν τα κριτήριά τους για πιο ποιοτικές επιλογές:Αγωνία γλώσσας και ταυτόχρονα έρωτας της αναζήτησης.
Εκείνο που βρίσκω εκνευριστικό σε αυτά τα βιβλία της ελαφριάς λογοτεχνίας είναι ο τρόπος που χειρίζονται τη γλώσσα και αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα.
Μου θυμίζουν λίγο αυτά τα χιλιοπαιγμένα σίριαλ δεύτερης κατηγορίας.
Όταν ο αναγνώστης μετατρέπεται σε "τηλεθεατή" σίριαλ χαμηλού επιπέδου" θεωρώ ότι αντλεί το μίνιμουμ από την ανάγνωση.
Η Ανάγνωση μπορεί να δώσει πολλά περισσότερα.
Αυτό δε σημαίνει όμως πως πετάμε στα σκουπίδια βιβλία ή πως δεν ..αγγίζουμε αυτό το είδος.
Και φυσικά δε σημαίνει ότι η σοβαρή λογοτεχνία δικαιούται να κάνει bullying στην ελαφριά πεζογραφία!
Απλά, "έκαστος εφ' ω ετάχθη" και να έχουμε επίγνωση τι προσφέρει ο καθένας στο κοινό στρωμένο τραπέζι αυτού του κόσμου.
ΙΖ (χαμογελάει)- Είναι ανθρώπινο να χαίρεσαι.
Νιώθω μια ικανοποίηση, γιατί τα βραβεία που έχω πάρει (ΕΚΕΒΙ και Public) προέρχονται από την αναγνωστική κοινότητα εν συνόλω.
Από την άλλη αναρωτιέσαι μήπως μια βράβευση είναι ένα φρένο.
Δε μένω πολύ στα βραβεία:Ακόμη κι αν δεν έρθει άλλο, εγώ πάλι θα συνεχίσω να γράφω.
19. ΕΡΩΤΗΣΗ- Χαίρετε και της αποδοχής πολλών έγκριτων ανθρώπων του χώρου των γραμμάτων.Πώς μπορεί κάποιος να μην πέσει στην παγίδα της έπαρσης τη της επανάπαυσης;
I.Z.- Δεν είναι εύκολο. Έχει να κάνει με τον χαρακτήρα του ανθρώπου.Πρέπει ο συγγραφέας να λέει κάθε μέρα ότι "Στα χαρτιά σου μπορεί να είσαι ο δημιουργός των πάντων και έξω από τα χαρτιά σου μπορεί να είσαι ένα τίποτα"!
Γι αυτό χρειάζεται μια συνειδητή προσπάθεια ταπεινοφροσύνης.
20.ΕΡΩΤΗΣΗ- Αρνητική κριτική έχετε δεχθεί;
ΙΖ- Μιλώντας για εφημερίδες κ εγκριτές ιστοσελίδες, έχει συμβεί ,αλλά όχι συχνά.
Είναι ανθρώπινο να δυσανασχετείς στην αρνητική κριτική, για να είμαστε ειλικρινείς.
Από την άλλη έχει μεγάλη σημασία ο τρόπος που ο άλλος εκφράζει τη διαφωνία του και λέει ότι δεν του αρέσει ένα έργο σου.
Έχουν υπάρξει αρνητικές κριτικές που και τεκμηριωμένες ήταν, και ευγενέστατες.
Ωφελήθηκα λίγες μέρες αργότερα κάνοντας ερωτήσεις στον εαυτό μου με βάση κάποιο αρνητικό σχόλιο.
Από την άλλη , μέσα από τον τρόπο μπορείς να διακρίνεις μήπως "υπάρχει ιδιοτέλεια πίσω από μια αρνητική προσέγγιση ."
Ας μην κρυβόμαστε: Δεν είναι όλες οι κριτικές ελεύθερες μιας υστεροβουλίας.
21. ΕΡΩΤΗΣΗ- Ποιοι συγγραφείς έχουν σταθεί έμπνευση για σας διαχρονικά;
ΙΖ- Έχω αγαπήσει συγγραφείς με πάθος.
Ήμουν ο αναγνώστης που αναζητούσε στοιχεία για τη ζωή εκείνων που δεν ήταν εν ζωή, ή άφηνε λουλούδια στον τάφο τους ως ένδειξη ευγνωμοσύνης.
Μπαίνουμε στον κίνδυνο παράλειψης, αλλά ας κάνουμε ενδεικτικές αναφορές.
Έχω υπάρξει ως παιδί "θρεμμένος" από τον Ιουλίο Βερν και από τον Καζαντζάκη, τον οποίο λάτρεψα.
Ήταν πολύ δύσκολο να τον αποτινάξω από πάνω μου, αλλά ήταν απαραίτητο να κάνω αυτήν την εικονική "πατροκτονία"για να μπορέσω να προχωρήσω με τον δικό μου τρόπο στη Λογοτεχνία..
Επίσης, ζυμώθηκα με τη γενιά του '30.
Η ρώσικη πεζογραφία του 19ου αιώνα, με άγγιζει πολύ.Είναι μεγάλη η συμβολή των Ρώσων κλασσικών στον παγκόσμιο Πολιτισμό και την παγκόσμια σκέψη και θεωρώ ότι ακόμη και με τον σοβιετικό της χαρακτήρα.Αν και δεν την παρακολουθώ πολύ θεωρώ ότι και σήμερα ακόμη η ρωσική λογοτεχνία συνεχίζει να αναμετράται με ενδιαφέρουσες προκλήσεις.
Επίσης με αγγίζει η ιρλανδική λογοτεχνία.
κι η αμερικάνικη (Στάινμπεκ , Λόντον κλπ)
Οι Αμερικάνοι συγγραφείς ζούσαν σε μια μεγάλη ήπειρο κι , ατενίζοντας ορίζοντες, έκαναν την εμπειρία αυτή λογοτεχνία.
Αν με ρωτούσαν ποιον συγγραφέα θα ήθελα να συναντήσω , θα επέλεγα τον Στάινμπεκ.
Να τον γνωρίσω σε ανθρώπινες στιγμές, στο κτήμα του:
Θα ήθελα να κουβεντιάσω με τον Στάινμπεκ γιατί ήταν ένας λογοτέχνης που αγάπησε πολύ τους ανθρώπους και αποτυπώθηκε αυτό στο έργο του!!
Είναι κάτι που μου το έμαθε ο Στάινμπεκ:
"Αν θέλεις να κάνεις Λογοτεχνία αξιώσεων ο δρόμος είναι να αγαπήσεις πολύ τους ανθρώπους- στην ουσία τους κι όχι με γλυκερές εκφράσεις άμεσης κατανάλωσης!"
22. ΕΡΩΤΗΣΗ- Ποιο βιβλίο ανάμεσα στα άλλα έχει στιγματίσει την κοσμοθεωρία σας;
ΙΖ- Προτιμώ να πω ότι "πολλά βιβλία με έχουν στιγματίσει αισθητικά" σε διάφορους χώρους.
"Οι Αόρατες Πόλεις "του Ίταλο Καλβίνο για παράδειγμα.
Θα μπορούσα κάνω αναφορά σε δοκίμια όπως το
"Ορθοδοξία και Δύση στη νεότερη Ελλάδα" του Χρήστου Γιανναρά, ή τα δοκίμια του Steiner.
Θα μπορούσα να σας μιλήσω ακόμη για
την ποίηση του Σεφέρη
ή τους "Μονολόγους" του Τζόυς "σε μια ιρλανδέζικη μπιραρία".
23. ΕΡΩΤΗΣΗ- Σύγχρονους συγγραφείς διαβάζετε;
ΙΖ- Πάρα πολύ, γιατί εγώ ασχολούμαι πολύ με ιστορικά περιβάλλοντα και αυτοί με "επαναφέρουν" αναγνωστικά στη σύγχρονη εποχή.
Προτιμώ να μιλήσω μόνο για ξένους συγγραφείς ,γιατί καταλαβαίνετε ότι θα νιώσω άσχημα αν διαπιστώσω πως εδώ παρέλειψα κάποιον Έλληνα ανάμεσα σε κείνους που διαβάζω.
Ο Σεμπάστιαν Μπάρι, λοιπόν, με αγγίζει, ο Τζον Μπάνβιλ, ή Εγγλέζοι όπως ο Άντριου Μίλερ...
28. ΕΡΩΤΗΣΗ - Έχετε δηλώσει πως μέχρι ώρας δε θα θέλατε να γράψετε παιδικό βιβλίο...Με την ιδιότητα του εκπαιδευτικού όμως θα σας ρωτούσα ποια παιδικά βιβλία εσείς ξεχωρίζετε;
ΙΖ - Ξέρετε , στο παιδικό βιβλίο δεν είναι τόσο οι τίτλοι αλλά τα πρόσωπα.
Έχουμε συγγραφείς με τέτοια προσφορά στον "κόσμο του παιδιού" , που δεν μπορεί να εξαντληθεί σε έναν τίτλο.
Πρόκειται για ομάδα τίτλων που γεννά ένας συγγραφέας κι αποτελούν ολόκληρο λογοτεχνικό κόσμο.
Δε θα μπορούσα να περιορίσω σε τίτλους την προσφορά του Χρήστου του Μπουλώτη του Μάνου Κοντολέων, του Βαγγέλη του Ηλιόπουλου ή παλαιότερων.(με τον κίνδυνο να παραλείψουμε σημαντικές αναφορές).
Ας πούμε, είναι μεγάλο κεφάλαιο, η συνομιλία του κόσμου του Μάνου Κοντολέων με το κοινωνικά θέματα ή η συνομιλία του Τριβιζά με τα παιχνίδια της γλώσσας...Να θυμηθείς τα "Αγάλματα που κρυώνουν";
"Την Παράξενη Αγάπη του Αλόγου και της Λεύκας";;;
Νέοι κόσμοι.
Κάποτε είπα σε έναν συγγραφέα παιδικών βιβλίων ότι
"Εμείς οι συγγραφείς της ενήλικης λογοτεχνίας σας θαυμάζουμε γιατί εσείς έχετε αναγνώστες οι οποίοι μεγάλωσαν μαζί σας."
Μια γλυκιά ζήλεια είναι αυτή...
24. ΕΡΩΤΗΣΗ- Ο Κ.Χ. Μύρης στο Χρονικό όριζε ότι "κέρδος του δασκάλου είναι οι ψυχές που έστρεψε στο φως".
Ο Βίρβος στον "Θεσσαλικό Κύκλο" όριζε τον δάσκαλο ως "σαλπιγκτή της Ελευθερίας" ονομάζοντας έτσι τον Μαρίνο Αντύπα.
Εσείς πώς αντιλαμβάνεστε την αποστολή του δασκάλου;
ΙΖ- Ο δάσκαλος είναι όλα αυτά τα ωραία που είπατε. Υπάρχουν πολλοί ακόμη σημαντικοί ορισμοί και από την Λογοτεχνία.
Για παράδειγμα ο δάσκαλος προσεγγίζεται ως "Πνευματική προστασία" σε βιβλία όπως "ο Φύλακας Στη Σίκαλη" .
Εκεί , "δάσκαλος" ήταν ένας έφηβος που ήθελε να προστατεύει τα παιδιά ενώ αυτά έπαιζαν μπάλα σε ένα χωράφι κοντά σε γκρεμούς "...
Το έχω αναφέρει πολλές φορές.
Εμένα απ'όλα ένα με συγκινεί:
Ότι ο Δάσκαλος είναι ο "θεματοφύλακας της παιδικής αθωότητας"!Της παιδικότητας.
"Ο Θεματοφύλακας του δικαιώματος να ζήσουν οι μαθητές ένα μέρος της ζωής τους ως παιδιά".
Όπως συχνά λέω και σε γονείς με τους οποίους έχω τριβή εδώ και 30 χρόνια :
"Τα παιδιά δεν πρόκειται να συγχωρήσουν ούτε τους δασκάλους ούτε τους γονείς αν τους στερήσουμε πρόωρα την παιδική ηλικία.
25. ΕΡΩΤΗΣΗ- Πώς αξιολογείτε την κατάσταση στον χώρο της Παιδείας;
IΖ- Είμαι της άποψης ότι πρέπει να συμφωνήσουμε σε ορισμένα πράγματα κι αυτά να μην αλλάξουν μέσα σε...ένα χρόνο! Υπάρχει ο δαίμονας των συνεχών αλλαγών.
Είναι δυνατόν να φυτεύεις ένα φυτό σε έναν κήπο και πριν προλάβεις να δεις αν σου αποδίδει καρπούς, να το ξεριζώνεις για να βάλεις ένα καινούριο;
Για την Παιδεία απαιτείται μακρόπνοο πλάνο και μια σύμπνοια.
26.ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς κρίνετε την τάση υποβάθμισης των Αρχαίων ως "νεκρή γλώσσα";
ΙΖ- Εγώ ανήκα στην "καταραμένη γενιά" , η οποία σε όλο το Γυμνάσιο έκανε Αρχαία μόνο από μετάφραση,χωρίς επαφή με τα πρωτότυπα κείμενα.
Αργότερα, ως άνθρωπος που ασχολήθηκε με τη γλώσσα, κλήθηκα να γεμίσω μόνος μου το κενό, που οφειλόταν στην έλλειψη συστηματικής σπουδής του πρωτότυπου.
Άρα ο,τιδήποτε μειώνει την ενασχόληση μας με την ελληνική γλώσσα με βρίσκει αντίθετο απ'όπου κι αν προέρχεται.
Η τριβή με τα Αρχαία Ελληνικά δεν είναι μόνο θέμα κληρονομιάς, αλλά ενέχει τη δυνατότητα να αποτελέσει ένα αγαθό με οικονομική σημασία:
Σκεφτείτε να είχαμε τα καλύτερα μαθήματα Αρχαίων Ελληνικών στον κόσμο, ή τα κορυφαία μεταπτυχιακά για Αρχαία Ελληνικά για παράδειγμα!
27.ΕΡΩΤΗΣΗ Σας αρέσει η επαφή με το κοινό;
ΙΖ- Μου αρέσει.Έχω ταξιδέψει πολύ και στην Ελλάδα και σε ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού και μου αρέσει πάρα πολύ να κουβεντιάζω με τον κόσμο.
Πιστεύω ότι κάθε συγγραφέας έχει να μάθει από τους αναγνώστες του- όχι για να τους κάνει τα αναγνωστικά τους χατήρια ,αλλά για να γίνει ο ίδιο αρτιότερος κι ευστοχότερος.
28.ΕΡΩΤΗΣΗ - Αν και είστε ένας επικοινωνιακός άνθρωπος απέχετε από τις διαδικτυακές μεθόδους επικοινωνίας.Γιατί;
I.Ζ- Ο λόγος είναι ότι ο χρόνος μου είναι περιορισμένος, διότι εργάζομαι στην εκπαίδευση εδώ και 30 χρόνια κι είμαι και πατέρας δύο παιδιών.
Έχω επίσης πολλή έρευνα, διότι γράφω μεγάλα βιβλία και αναζητώ το καλύτερο αποτέλεσμα στον μικρότερο χρόνο...
Έχω αναγνωστικές προτεραιότητες πολύ σημαντικές.
Ο χρόνος "δε μου ανήκει".
Από την άλλη, έχω μια δυσπιστία απέναντι σε αυτήν τη διαδικτυακή φλυαρία -αυτήν την περιττολογία που γίνεται μεφιστοφελική πολλές φορές για τον κόσμο, και τον κάνει να "χάνει την ψυχή του".
29.ΕΡΩΤΗΣΗ- Ετοιμάζετε τώρα κάποιο νέο βιβλίο;
ΙΖ- Δουλεύω ένα καινούριο βιβλίο που θα εμπεριέχει πάλι τις γνωστές μου ...εμμονές, γιατί, ξέρετε, εμείς οι συγγραφείς είμαστε εμμονικά όντα! (χαμογελάει)
Θα έχει σχέση με την Ιστορία και με τη Θεσσαλονίκη ασφαλώς.
Αν όλα πάνε καλά θα κυκλοφορήσει μέσα στο 2017 και ο τίτλος του θα είναι "Λίγες και Μία Νύχτες".
30 .ΕΡΩΤΗΣΗ- Φτάνοντας στο τέλος , υπάρχει κάποιο μήνυμα που θα θέλατε να μεταφέρετε στους αναγνώστες μας
ΙΖ- H ανάγνωση έχει πολλά πρόσωπα.
Έχουμε αναγνώσεις χρησιμοθηρικές , στατικές , αναγκαστικές ή ανάγνωσεις ..."ελευθέρας βοσκής".Τις κρατάμε όλες.
Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας και την τόσο όμορφη, εποικοδομητική συζήτηση που είχαμε.
ΙΖ- Κι εγώ σας ευχαριστώ.
Ελισσάβετ Δέδε
Διαβάστε στη σελίδα μας την παρουσίαση για τη ΣΚΙΑ ΤΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ του Ισίδωρου Ζουργού
Πηγη εικονας agriniolife.gr
Ελισσάβετ Δέδε
Διαβάστε στη σελίδα μας την παρουσίαση για τη ΣΚΙΑ ΤΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ του Ισίδωρου Ζουργού
Πηγη εικονας agriniolife.gr
Ουαου μεγαλη επιτυχια αυτη η συνεντυευξη απο αυτον τον κορυφαιο συγγραφεα!!οι ιδανικες ερωτησεις που ανεδειξαν εναν ποιοτικο ανθρωπο, εναν αληθινο Δασκαλο!
ΑπάντησηΔιαγραφή