Όλο Το Φως Που Δεν Μπορούμε Να Δούμε, Αντονυ Ντορ
Είδος: Iστορικό Δράμα
Βαθμολογία: 7,5/10
Είδος: Iστορικό Δράμα
Βαθμολογία: 7,5/10
Φέτος , στα Βραβεία Pulitzer, τη σκυτάλη από την "Καρδερίνα" του 2014 πήρε το βιβλίο του Άντονι Λορ "Το Φως Που Δεν Μπορούμε να Δούμε ", μια επίσης δραματική ιστορία που πραγματεύεται το οδοιπορικό δυο εφήβων στον Πόλεμο.
Ένα βιβλίο σίγουρα ενδιαφέρον,με στιγμές συγκίνησης αλλά - θα τολμήσω να πω- λιγάκι "υπεριτιμημένο", αν λαβει κανείς υπόψη την αίγλη που το συνοδεύει λόγω της διάκρισης Pulitzer .
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η Μαρί Λορ Λεπλάν ζει στο Παρίσι με τον πατέρα της που είναι κλειθροποιός του μουσείου Φυσικής Ιστορίας.
Στα 6 της χρόνια τυφλώνεται , όμως η στοργή του πατέρα της, κι η φαντασία της χρωματίζουν τις μέρες της, ενόσο εκείνη, ταξιδεύει με την Μπράιγ στους κόσμους του Βερν και μαθαίνει ξανά τον κόσμο μέσα από τη μινιατούρα της πόλης που φιλόπονα κατασκεύασε ο πατέρας της.
Όταν οι Γερμανοί εισβάλλουν στη Γαλλία, πατέρας και κόρη καταφεύγουν στο παραθαλάσσιο οχυρό του Σαιντ Μαλό, κουβαλώντας ένα επικίνδυνο μυστικό.
Εκεί θα φιλοξενηθούν από τον ιδιότροπο θείο Ετιέν και την τρυφερή οικονόμο του.
Ταυτόχρονα, στη ναζιστική Γερμανία, ο Βέρνερ Πφέννιχ μεγαλώνει με την αδελφή του τη Γιούττα σε ένα ορφανοτροφείο, με την προοπτική να εργαστεί στο ίδιο ανθρακωρυχείο όπου σκοτώθηκε ο πατέρας του.
Όταν όμως επιδιορθώνει τυχαία ένα χαλασμένο ραδιόφωνο, αναδεικνύεται η σπάνια ευφυία του που του δίνει θέση σε μια από τις Ακαδημίες των Ες Ες.
Εκεί συναντά νέα πρόσωπα -κι έναν γίγαντα ανάμεσά τους, ενώ διδάσκεται την απανθρωπιά, την αναλγησία και την τέχνη να μοιράζεις βασανιστικό θάνατο στους πιο αδύναμους.
Ηθικά αναχώματα για τον νεαρό Βέρνερ, η ανάμνηση της ορφανής αδελφής του, της ασυμβίβαστης Γιούττας και ένας παράξενος φίλος του που μιλά με τα πουλιά.
Οι ζωές της Μαρί Λορ και του Βέρνερ Πφένιχ θα διασταυρωθούν για όσο κρατά το ανέμισμα ενός φουστανιού και το κράτημα των χεριών, αλλά θα είναι αρκετό για να φωτίσει το σκοτάδι του πολέμου.
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Μια νεανική ιστορία πολέμου και ανθρωπιάς με ειδικό συγκινησιακό βάρος, πίσω από το προφανές, απέσπασε φέτος το βραβείο Πούλιτζερ!
Πρόκειται για την πρωτότυπη έμπνευση του Άντονυ Ντορ "Όλο Το Φως Που Δεν Μπορούμε να Δούμε", που παρακολουθεί την ηθική ωρίμανση δυό παιδιών ενός Γερμανού και μας Γαλλιδούλας κάτω από τη σκιά του ναζισμού.
Δεν ξέρω αν είναι τυχαία η τάση να σαρώνουν στο βραβείο Pulitzer ιστορίες που άπτωνται του κρίσιμου ζητήματος της ενηλικίωσης.
Πρώτα η Καρδερίνα αναφερόταν στη Νέα Υόρκη του 70, εδώ μεταφερόμαστε σε μια εποχή ακόμη πιο σκληρή...
Βρισκόμαστε στην Ευρώπη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Η ιστορία μας ξεκινά από το στιγμιότυπο ενός βομβαρδισμού προς το τέλος του πολέμου, όταν μια ομάδα Γερμανών στρατιωτών εγκλωβίζεται στα χαλάσματα ενός ξενοδοχείου και μια τυφλή κοπελίτσα προσπαθεί να συνειδητοποιήσει "τι ακριβώς έχει συμβεί" στη βομβαρδισμένη γειτονιά της.
Από κείνο το σημείο ακολουθούν διαρκή, αλλά σαφή πισωγυρίσματα στον χρόνο και αρχίζει να μας ξεδιπλώνεται με κοφτά, εναλλασσόμενα κεφάλαια η πορεία δυο νέων παιδιών- ενός Γερμανού και μιας Γαλλιδούλας- σε μια ιδιότυπη παραλληλία που κορυφώνεται στο σημείο της παράξενης συνάντησης τους!!
Από τη μια, παρακολουθούμε η ανηφορική πορεία ενός νεαρού κοριτσιού στον Γολγοθά της τύφλωσης.Ο συγγραφέας με μοναδική παραστατικότητα χαρτογραφεί τις διαδρομές στο σκοτάδι, όταν το φως του νου και της στοργής υποκαθιστά τη θεμελιώδη αίσθηση της Όρασης.
Αυτή η διεισδυτικότητα του Ντορ στο ανεξιχνίαστο σύμπαν της Τυφλότητας, μάς κάνει να εκτιμήσουμε το ανεκτίμητο δώρο των υγιών ματιών,χωρίς να αγγίζει την πολιτική αλληγορία του Σαραμάγκου στην ομώνυμη "δυστοπία" του.
Ωστόσο, η περίπτωση της Μαρί Λορ μπορεί να συγκριθεί με την αριστουργηματική ματιά του Πάτρικ Ζίσκιντ στα Μυστήρια μιας άλλη ανθρώπινης αίσθησης,της Όσφρησης, όπως ξεπρόβαλλε στο "Άρωμα" μέσω του Ζαν Μπατίστ Γκρενουίγ (άλλος ένας Γάλλος).
Κι οι δυο ήρωες κατορθώνουν να χαρίσουν στους γύρω τους εκείνο που οι ίδιοι στερούνται: Ό "Ζαν Μπατίστ" το κορυφαίο άρωμα, η Μαρί Λορ με λιγότερο συμβολικές αναφορές σκορπά το φως!Το φως της καλοσύνης και της αγνότητας.
Όλα αυτά στο βιβλίο του Ντορρ συνυπάρχουν με τρυφερούς οικογενειακούς δεσμούς που αναδεικνύονται μέσα στην καθημερινή τριβή- είτε με τον ευρηματικό πατέρα, είτε με τον γερο θείο που ξανανιώνει.
Μέσα στην πορεία της Μαρί Λορ ακολουθούμε το κύμα φυγής των Γάλλων από τον αστικό ιστό του Παρισιού, μόλις εισέβαλαν οι Γερμανοί, όπως το περιέγραψε και η Γαλλοεβραία συγγραφέας Ιρέν Νεμιρόφσκι στη Γαλλική Σουίτα, ενώ στις ζοφερεές μέρες προβάλλουν ετερόκλητοι χαρακτήρες- σε ατομικές μάχες, στιγμιότυπα αλληλεγγύης και προδοσίας.
Φόβος αντάμα με την ελπίδα κι απώλεια διαψεύσει την προσμονή μέσα σε ένα ανυποψίαστο τοπίο ενός ρομαντικού οχυρού στην ακροθαλασσιά:
Νοτίζονται τα μαλλιά μας από την αρμύρα του Ατλαντικού Ωκεανού, στο παραθαλάσσιο τείχος, με την παρέλαση των κοχυλιών και των σαλιγκαριών, με τη μουσική των γλάρων και του παλιού ραδιοφώνου.
Αυτό θα γίνει συνδετικός κρίκος με ένα γερμανικό ορφανοτροφείο, δίπλα σε ανθρακωρυχείο, όπου προβάλλει όλη η εξαθλίωση μιας ηττημένης κοινωνίας που δέχθηκε πρόθυμα το πιο αποτρόπαιο όραμα αντεκδίκησης.
Βήμα-βήμα ιχνηλατείται η πορεία μιας μικρής ιδιοφυίας , του Βέρνερ Πφένιχ, που προσωποποιεί την επιθυμία του καθεστώτος να συνθέσει μια ελίτ υπερανθρώπων.
Ο Βέρνερ, αφήνοντας ένα περιβάλλον φτώχειας και ταπεινότητας, θα γαλουχηθεί στην έπαρση και την απανθρωπιά της ναζιστικής στρατιωτικής Ακαδημίας, που έχει όραμα να σωριάσει τα ερείπια του κόσμου στα πόδια του Χίτλερ.
Γύρω από τον νεαρό σπουδαστή Βέρνερ πλήθος πρόσωπα.
Οι μαθητές, οι καθηγητές, στρατιωτικοί των Ες Ες -καθένας με τις ιδιαιτερότητές του σε ένα σύστημα θανάτου, που ισοπεδώνει το άτομο ...
Ανάμεσά σε όλους, ο μαθητής Φρήντριχ με την τραγική μοίρα συγκλονίζει τον αναγνώστη, ενόσο ατενίζει πουλιά σε έναν ουρανό λαβωμένο από τα πολεμικά αεροπλάνα και αντιαεροπορικά βλήματα.
Αυτός ο χαρακτήρας δεσπόζει με τη δυναμική των αφανών ηρώων και συνιστά το ηθικό ανάχωμα στην ψυχή του Βέρνερ, όταν προβάλλει απειλητική η αποχαύνωση της ομοιομορφίας κι η αφομοίωση στα ναζιστικά πρότυπα.
Αυτά τα δύο σκηνικά θα βρουν σημείο τομής στην Κατοχή της Γαλλίας και σε ένα τρομακτικό μυστικό που εδράζεται σε έναν αρχαίο θρύλο κι ένα πολύ ιδιαίτερο αντικείμενο.
Όπως ακριβώς στο βιβλίο της Ταρττ, με το οποίο οι συσχετισμοί είναι σχεδόν... "καρμικοί".
Στην Καρδερίνα επρόκειτο για έναν ολλανδικό πίνακα από το Μουσείο Τέχνης.
Στο "Φως" του Ντορ 'ένα άλλο Μουσείο, της Φυσικής Ιστορίας, δανείζει στο μυθιστόρημά μας έναν από τους πιο εκθαμβωτικούς θησαυρούς του πυροδοτώντας ένα παράξενο , αγωνιώδες κυνήγι με φόντο τον Πόλεμο...
"Το Φως Που Δεν Μπορούμε Να Δούμε" έχει κι αυτό μια θεματολογική προσεγγιση πρωτότυπη, όπως κι ο προκάτοχος του Πούλιτζερ- μόνο που και τα δύο ξοδεύουν πολλές σελίδες στις εξαντλητικές περιγραφές.
Από τη μια,λοιπόν και στο "Φως[...]" το σκηνικό ζωντανεύει και καθίσταται βίωμα του αναγνώστη- από την άλλη όμως, τα πρόσωπα, η δράση- κι ενίοτε τα συναισθήματα- "πνίγονται" σε ένα δάσος λεπτομερειών, που ανακόπτουν τη φόρτιση κι ενδεχομένως σε κάποια σημεία κουράζουν λίγο.
Ακριβώς παρόμοια αίσθηση με την κατά τα άλλα γοητευτική "Καρδερίνα" μου άφησε αυτή η πλευρά του βιβλίου.Υπαρχει κι αλλό κοινό σημείο:.
Έχουμε και σε "Όλο Το Φως Που Δεν Μπορούμε Να Δούμε" έναν ιδιότυπο ερωτισμό, σχεδόν άυλο, που όμως εδώ θα "τελεσφορήσει" με ένα απρόσμενο τρόπο.
Ένιωσα ίσως να μου λείπουν λίγο κάποια πιο έντονα στιγμιότυπα ανάμεσα στα δυο παιδιά, εντούτοις αισθάνθηκα τις καρδιές τους να πάλλονται σε ένα υπόκωφο-γι'αυτό σπαρακτικό- σκίρτημα, που αποδείχθηκε καταλυτικό και σωτήριο, με διαφορετικό τρόπο για τον καθένα τους.
Ισως λείπει η ιδιαίτερη εκείνη κορυφωση που την περιμένεις μάταια να ερθει κι αυτή "σε στήνει"... σαν λεωφορειο μεσα στη βροχη!;
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Μια νεανική ιστορία πολέμου και ανθρωπιάς με ειδικό συγκινησιακό βάρος, πίσω από το προφανές, απέσπασε φέτος το βραβείο Πούλιτζερ!
Πρόκειται για την πρωτότυπη έμπνευση του Άντονυ Ντορ "Όλο Το Φως Που Δεν Μπορούμε να Δούμε", που παρακολουθεί την ηθική ωρίμανση δυό παιδιών ενός Γερμανού και μας Γαλλιδούλας κάτω από τη σκιά του ναζισμού.
Δεν ξέρω αν είναι τυχαία η τάση να σαρώνουν στο βραβείο Pulitzer ιστορίες που άπτωνται του κρίσιμου ζητήματος της ενηλικίωσης.
Πρώτα η Καρδερίνα αναφερόταν στη Νέα Υόρκη του 70, εδώ μεταφερόμαστε σε μια εποχή ακόμη πιο σκληρή...
Βρισκόμαστε στην Ευρώπη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Η ιστορία μας ξεκινά από το στιγμιότυπο ενός βομβαρδισμού προς το τέλος του πολέμου, όταν μια ομάδα Γερμανών στρατιωτών εγκλωβίζεται στα χαλάσματα ενός ξενοδοχείου και μια τυφλή κοπελίτσα προσπαθεί να συνειδητοποιήσει "τι ακριβώς έχει συμβεί" στη βομβαρδισμένη γειτονιά της.
Από κείνο το σημείο ακολουθούν διαρκή, αλλά σαφή πισωγυρίσματα στον χρόνο και αρχίζει να μας ξεδιπλώνεται με κοφτά, εναλλασσόμενα κεφάλαια η πορεία δυο νέων παιδιών- ενός Γερμανού και μιας Γαλλιδούλας- σε μια ιδιότυπη παραλληλία που κορυφώνεται στο σημείο της παράξενης συνάντησης τους!!
Από τη μια, παρακολουθούμε η ανηφορική πορεία ενός νεαρού κοριτσιού στον Γολγοθά της τύφλωσης.Ο συγγραφέας με μοναδική παραστατικότητα χαρτογραφεί τις διαδρομές στο σκοτάδι, όταν το φως του νου και της στοργής υποκαθιστά τη θεμελιώδη αίσθηση της Όρασης.
Αυτή η διεισδυτικότητα του Ντορ στο ανεξιχνίαστο σύμπαν της Τυφλότητας, μάς κάνει να εκτιμήσουμε το ανεκτίμητο δώρο των υγιών ματιών,χωρίς να αγγίζει την πολιτική αλληγορία του Σαραμάγκου στην ομώνυμη "δυστοπία" του.
Ωστόσο, η περίπτωση της Μαρί Λορ μπορεί να συγκριθεί με την αριστουργηματική ματιά του Πάτρικ Ζίσκιντ στα Μυστήρια μιας άλλη ανθρώπινης αίσθησης,της Όσφρησης, όπως ξεπρόβαλλε στο "Άρωμα" μέσω του Ζαν Μπατίστ Γκρενουίγ (άλλος ένας Γάλλος).
Κι οι δυο ήρωες κατορθώνουν να χαρίσουν στους γύρω τους εκείνο που οι ίδιοι στερούνται: Ό "Ζαν Μπατίστ" το κορυφαίο άρωμα, η Μαρί Λορ με λιγότερο συμβολικές αναφορές σκορπά το φως!Το φως της καλοσύνης και της αγνότητας.
Όλα αυτά στο βιβλίο του Ντορρ συνυπάρχουν με τρυφερούς οικογενειακούς δεσμούς που αναδεικνύονται μέσα στην καθημερινή τριβή- είτε με τον ευρηματικό πατέρα, είτε με τον γερο θείο που ξανανιώνει.
Μέσα στην πορεία της Μαρί Λορ ακολουθούμε το κύμα φυγής των Γάλλων από τον αστικό ιστό του Παρισιού, μόλις εισέβαλαν οι Γερμανοί, όπως το περιέγραψε και η Γαλλοεβραία συγγραφέας Ιρέν Νεμιρόφσκι στη Γαλλική Σουίτα, ενώ στις ζοφερεές μέρες προβάλλουν ετερόκλητοι χαρακτήρες- σε ατομικές μάχες, στιγμιότυπα αλληλεγγύης και προδοσίας.
Φόβος αντάμα με την ελπίδα κι απώλεια διαψεύσει την προσμονή μέσα σε ένα ανυποψίαστο τοπίο ενός ρομαντικού οχυρού στην ακροθαλασσιά:
Νοτίζονται τα μαλλιά μας από την αρμύρα του Ατλαντικού Ωκεανού, στο παραθαλάσσιο τείχος, με την παρέλαση των κοχυλιών και των σαλιγκαριών, με τη μουσική των γλάρων και του παλιού ραδιοφώνου.
Αυτό θα γίνει συνδετικός κρίκος με ένα γερμανικό ορφανοτροφείο, δίπλα σε ανθρακωρυχείο, όπου προβάλλει όλη η εξαθλίωση μιας ηττημένης κοινωνίας που δέχθηκε πρόθυμα το πιο αποτρόπαιο όραμα αντεκδίκησης.
Βήμα-βήμα ιχνηλατείται η πορεία μιας μικρής ιδιοφυίας , του Βέρνερ Πφένιχ, που προσωποποιεί την επιθυμία του καθεστώτος να συνθέσει μια ελίτ υπερανθρώπων.
Ο Βέρνερ, αφήνοντας ένα περιβάλλον φτώχειας και ταπεινότητας, θα γαλουχηθεί στην έπαρση και την απανθρωπιά της ναζιστικής στρατιωτικής Ακαδημίας, που έχει όραμα να σωριάσει τα ερείπια του κόσμου στα πόδια του Χίτλερ.
Γύρω από τον νεαρό σπουδαστή Βέρνερ πλήθος πρόσωπα.
Οι μαθητές, οι καθηγητές, στρατιωτικοί των Ες Ες -καθένας με τις ιδιαιτερότητές του σε ένα σύστημα θανάτου, που ισοπεδώνει το άτομο ...
Ανάμεσά σε όλους, ο μαθητής Φρήντριχ με την τραγική μοίρα συγκλονίζει τον αναγνώστη, ενόσο ατενίζει πουλιά σε έναν ουρανό λαβωμένο από τα πολεμικά αεροπλάνα και αντιαεροπορικά βλήματα.
Αυτός ο χαρακτήρας δεσπόζει με τη δυναμική των αφανών ηρώων και συνιστά το ηθικό ανάχωμα στην ψυχή του Βέρνερ, όταν προβάλλει απειλητική η αποχαύνωση της ομοιομορφίας κι η αφομοίωση στα ναζιστικά πρότυπα.
Αυτά τα δύο σκηνικά θα βρουν σημείο τομής στην Κατοχή της Γαλλίας και σε ένα τρομακτικό μυστικό που εδράζεται σε έναν αρχαίο θρύλο κι ένα πολύ ιδιαίτερο αντικείμενο.
Όπως ακριβώς στο βιβλίο της Ταρττ, με το οποίο οι συσχετισμοί είναι σχεδόν... "καρμικοί".
Στην Καρδερίνα επρόκειτο για έναν ολλανδικό πίνακα από το Μουσείο Τέχνης.
Στο "Φως" του Ντορ 'ένα άλλο Μουσείο, της Φυσικής Ιστορίας, δανείζει στο μυθιστόρημά μας έναν από τους πιο εκθαμβωτικούς θησαυρούς του πυροδοτώντας ένα παράξενο , αγωνιώδες κυνήγι με φόντο τον Πόλεμο...
"Το Φως Που Δεν Μπορούμε Να Δούμε" έχει κι αυτό μια θεματολογική προσεγγιση πρωτότυπη, όπως κι ο προκάτοχος του Πούλιτζερ- μόνο που και τα δύο ξοδεύουν πολλές σελίδες στις εξαντλητικές περιγραφές.
Από τη μια,λοιπόν και στο "Φως[...]" το σκηνικό ζωντανεύει και καθίσταται βίωμα του αναγνώστη- από την άλλη όμως, τα πρόσωπα, η δράση- κι ενίοτε τα συναισθήματα- "πνίγονται" σε ένα δάσος λεπτομερειών, που ανακόπτουν τη φόρτιση κι ενδεχομένως σε κάποια σημεία κουράζουν λίγο.
Ακριβώς παρόμοια αίσθηση με την κατά τα άλλα γοητευτική "Καρδερίνα" μου άφησε αυτή η πλευρά του βιβλίου.Υπαρχει κι αλλό κοινό σημείο:.
Έχουμε και σε "Όλο Το Φως Που Δεν Μπορούμε Να Δούμε" έναν ιδιότυπο ερωτισμό, σχεδόν άυλο, που όμως εδώ θα "τελεσφορήσει" με ένα απρόσμενο τρόπο.
Ένιωσα ίσως να μου λείπουν λίγο κάποια πιο έντονα στιγμιότυπα ανάμεσα στα δυο παιδιά, εντούτοις αισθάνθηκα τις καρδιές τους να πάλλονται σε ένα υπόκωφο-γι'αυτό σπαρακτικό- σκίρτημα, που αποδείχθηκε καταλυτικό και σωτήριο, με διαφορετικό τρόπο για τον καθένα τους.
Ισως λείπει η ιδιαίτερη εκείνη κορυφωση που την περιμένεις μάταια να ερθει κι αυτή "σε στήνει"... σαν λεωφορειο μεσα στη βροχη!;
Eνιωσα ότι μένει ασαφές κι ανολοκλήρωτο το συναισθηματικό περίγραμμα και το συναίσθημα που ένωσε τους δυο ήρωες...
Ενώ οι επιμέρους ψηφίδες της πλοκής ήταν ενδιαφέρουσες αφ εαυτού τους , η σύζευξή τους δεν έγινε αρμονικά...
Η σπαρακτική και τόσο συγκινητική ιδέα με τα δύο παιδιά που βιώνουν ένα διαφορετικό είδος ερήμωσης κι ελλείμματος τελικά μένει αναξιοποίητη , κι αυτό εμπόδισε το ΦΩΣ που Δεν Μπορούμε Να Δούμε" να αναδειχθεί ως αριστούργημα.Αυτό όμως δεν αναιρεί τη δεδομένη αξία του υπέροχου κατά τα άλλα αυτού μυθιστορήματος.
Ο γλυκόπικρος απόηχος του βιβλίου, άλλωστε,εστω κι έτσι- δικαιώνει τον αναγνώστη που αχνοβλέπει την κάθαρση διασχίζοντας μαζί με τους ήρωεςτο τούνελ του πολέμου κ του ηθικού αποπροσανατολισμού, με προορισμόντο "Φως" της αγάπης και της Θυσίας!!!
Γιατί το αληθινό φως δεν το βλέπουνε τελικά τα μάτια, αλλά οι "Καθαροί Τη Καρδία" οι οποίοι σύμφωνα με την Επί Του όρους Ομιλία , "τον Θεό όψονται"...
Ο γλυκόπικρος απόηχος του βιβλίου, άλλωστε,εστω κι έτσι- δικαιώνει τον αναγνώστη που αχνοβλέπει την κάθαρση διασχίζοντας μαζί με τους ήρωεςτο τούνελ του πολέμου κ του ηθικού αποπροσανατολισμού, με προορισμόντο "Φως" της αγάπης και της Θυσίας!!!
Γιατί το αληθινό φως δεν το βλέπουνε τελικά τα μάτια, αλλά οι "Καθαροί Τη Καρδία" οι οποίοι σύμφωνα με την Επί Του όρους Ομιλία , "τον Θεό όψονται"...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου