Υπόσχομαι να Μην Ξεχάσω, Γιώργος Πολυράκης
Είδος: Iστορικό
Βαθμολογία: 9/10
Φέτος ο αγαπημένος Γιώργος Πολυράκης, διατηρώντας τον ιστορικό προσανατολισμό αυτής της φάσης στο έργο του, στρέφει τη ματιά του σε μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της Παγκόσμιας Ιστορίας:
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Είδος: Iστορικό
Βαθμολογία: 9/10
Φέτος ο αγαπημένος Γιώργος Πολυράκης, διατηρώντας τον ιστορικό προσανατολισμό αυτής της φάσης στο έργο του, στρέφει τη ματιά του σε μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της Παγκόσμιας Ιστορίας:
Πρόκειται για τη Γενοκτονία των Αρμενίων που στα 1915 σημάδεψε με το ματωμένο χνάρι της τον Αιώνα μας.
Το βιβλίο του Πολυράκη έρχεται σαν χρέος και υπόσχεση ιερή: "Υπόσχομαι Να Μην Ξεχάσω"!
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο Κεβόρκ και η Νεβάρτ είναι δυο νέα παιδιά που πλάθουν όνειρα στο γραφικό Ερτζιζαν όπου η αρμενική κοινότητα ανθεί.
Τα γεγονότα του Α Παγκόσμιου πολέμου όμως αναζωπυρώνουν τα μίση και στρέφουν τις τούρκικες ορδές εναντίον των χριστιανικών πληθυσμών με την επίζηλη οικονομική αίγλη.
Το βάρος τις επίθεσης σήκωσε ο αρμενικός λαός, σε μια ανευ προηγουμένου επιχείρηση ολικής εξόντωσής του, ενορχηστρωμένη από μεθοδεύσεις γερμανικής έμπνευσης και υλοποιημένη από
το μίσος των Νεότουρκων.
Η Γενοκτονία είναι γεγονός: Κάτω από αυτό,
ο Κεβόρκ και η Νεβάρτ θα χωριστούν...
Τα βήματα εκείνης την οδηγούν στη Θεσσαλονίκη.
Ο Κεβόρκ θα γνωρίσει την κόλαση του εκτοπισμού στην έρημο της Συρίας, αλλά θα επιβιώσει για να φτάσει μετά από πλήθος δοκιμασιών στον Πειραιά.
Η Γενοκτονία είναι γεγονός: Κάτω από αυτό,
ο Κεβόρκ και η Νεβάρτ θα χωριστούν...
Τα βήματα εκείνης την οδηγούν στη Θεσσαλονίκη.
Ο Κεβόρκ θα γνωρίσει την κόλαση του εκτοπισμού στην έρημο της Συρίας, αλλά θα επιβιώσει για να φτάσει μετά από πλήθος δοκιμασιών στον Πειραιά.
Γύρω τους θα προστεθούν κι άλλα πρόσωπα με το ατομικό τους δράμα στην ψυχή...
36χρόνια μετά ένα ακριβό κόσμημα σε σχήμα μιας κατακόκκινης καρδιάς θα ενώσει το κομμένο νήμα της μοίρας
36χρόνια μετά ένα ακριβό κόσμημα σε σχήμα μιας κατακόκκινης καρδιάς θα ενώσει το κομμένο νήμα της μοίρας
!!!!!Βιβλίο αδυσώπητο!Βιβλίο που καίει Άλλο ένα μυθιστόρημα έρχεται να προστεθεί στη βιβλιοθήκη μας από τον αγαπημένο συγγραφέα που 20χρόνια μεσουρανεί στα λογοτεχνικά μας πράγματα με μια μεστή παρουσία. Έργο που σε σημαδεύει ανεξίτηλα.
Παρότι το δραματικό στοιχείο κυριαρχεί σε όλα τα μυθιστορήματα του Πολυράκη, όπου ζωή, θάνατος κι έρωτας περιστρέφονται σε ένα αιματηρό γαϊτανάκι, το "Υπόσχομαι Να Μην Ξεχάσω" συνιστά το πιο τραγικό από όλα του τα έργα.
Προφανώς ευθύνεται και το καθεαυτό θέμα του βιβλίου..
Το "Υπόσχομαι Να Μην Ξεχάσω" του Γιώργου Πολυράκη συνιστά ένα παραστατικό χρονικό της Γενοκτονίας των Αρμενίων (1915) όπως δεν έχει παραδοθεί ποτέ ξανά στην ελληνική μυθιστοριογραφία!
Πώς θα μπορούσες να βγεις αλώβητος από τέτοια γνώση όταν σ'τη μεταφέρει η γλαφυρή και φιλαλήθης πένα του Γιώργου Πολυράκη- αυτού του ένθερμου ιχνηλάτη της ανθρώπινης καρδιάς και της Ιστορίας ;
Όσα διαβάσετε στο "Υπόσχομαι Να Μην Ξεχάσω" δύσκολα θα τα ξεπεράσετε.
Κι ίσως δεν πρέπει...
Το θέμα το είχε αγγίξει επιτυχημένα ο Γάλλος Ζιλμπέρ Ζινουέ με το εξαιρετικό "Ερεβάν", το οδοιπορικό δυο αδελφών από την αντιστασιακή δράση του Ντασνάκ ως τον εκτοπισμό και τη σωτηρία.(Άλλωστε η Γαλλία υπήρξε ευαισθητοποιημένη στο ζήτημα της Γενοκτονίας από τις πρώτες που την αναγνώρισαν επισήμως)
Ο Γιώργος Πολυράκης όμως εμπλουτίζει αυτή τη ματιά του με το μεσογειακό συναισθηματισμό και μια αφοβιά, σκιαγράφοντας απροσχημάτιστα τη φρίκη μέσα από πίνακες άμετρης βαρβαρότητας, αλλά απόλυτης "γνησιότητας".
Οι Αρμένιοι σε αυτό το βιβλιο υψώνουν τη Φωνή της Μνήμης
και του αδικαίωτου Αίματος.
Ο Γιώργος Πολυράκης τώρα, γίνεται
η φωνή των πνιγμένων του Ευφράτη,
η κραυγή των εξευτελισμένων γυναικών στην Κιλικία,
η "ιερά αποκαθήλωση" των παλουκωμένων κοριτσιών,
το δάκρυ των εξωρυγμένων οφθαλμών από τα κομματιασμένα κορμιά, στο Ερζερούμ,
το κατηγορώ των βιασμένων παιδιών
η αναπόφευκτα κόκκινη στάμπα στην τούρκικη χαντζάρα.
Πώς θα μπορούσες να βγεις αλώβητος από τέτοια γνώση όταν σ'τη μεταφέρει η γλαφυρή και φιλαλήθης πένα του Γιώργου Πολυράκη- αυτού του ένθερμου ιχνηλάτη της ανθρώπινης καρδιάς και της Ιστορίας ;
Όσα διαβάσετε στο "Υπόσχομαι Να Μην Ξεχάσω" δύσκολα θα τα ξεπεράσετε.Κι ίσως δεν πρέπει...
Το θέμα το είχε αγγίξει επιτυχημένα ο Γάλλος Ζιλμπέρ Ζινουέ με το εξαιρετικό "Ερεβάν", το οδοιπορικό δυο αδελφών από την αντιστασιακή δράση του Ντασνάκ ως τον εκτοπισμό και τη σωτηρία.(Άλλωστε η Γαλλία υπήρξε ευαισθητοποιημένη στο ζήτημα της Γενοκτονίας από τις πρώτες που την αναγνώρισαν επισήμως)
Ο Γιώργος Πολυράκης όμως εμπλουτίζει αυτή τη ματιά του με το μεσογειακό συναισθηματισμό και μια αφοβιά, σκιαγράφοντας απροσχημάτιστα τη φρίκη μέσα από πίνακες άμετρης βαρβαρότητας, αλλά απόλυτης "γνησιότητας".
Οι Αρμένιοι σε αυτό το βιβλιο υψώνουν τη Φωνή της Μνήμης
και του αδικαίωτου Αίματος.
Ο Γιώργος Πολυράκης τώρα, γίνεται
η φωνή των πνιγμένων του Ευφράτη,η κραυγή των εξευτελισμένων γυναικών στην Κιλικία,
η "ιερά αποκαθήλωση" των παλουκωμένων κοριτσιών,
το δάκρυ των εξωρυγμένων οφθαλμών από τα κομματιασμένα κορμιά, στο Ερζερούμ,
το κατηγορώ των βιασμένων παιδιών
η αναπόφευκτα κόκκινη στάμπα στην τούρκικη χαντζάρα.
Μια παρέλαση ματωμένων φαντασμάτων.
Μια αποτρόπαιη εκταφή νεκρών ονείρων, νεκρών ελπίδων μιας ολάκερης γενιάς.
Αυτή είναι, λοιπόν, η Γενοκτονία των Αρμενίων από τους Νεότουρκους:
Το πρώτο μαζικό-συστηματοποιημένο- έγκλημα του -υποτίθεται- "πολιτσμενου κόσμου",( αν φυσικά εξαιρέσουμε το Ονειδος της Δουλείας και τα φρικιαστικά εγκλήματα που ο ειδεχθής βασιλιάς Λεοπόλδος κυνικά διέταξε εναντίον των Μαυρων στις βέλγικες κτήσεις του Κογκό τέλη του 19ου αιώνα!)
Η μανία με την οποία οι Τούρκοι εξόντωναν τους Αρμένιους είναι παροιμιώδης κ στέκεται απευθείας πρόδρομος του Εβρσικού Ολοκαυτώματος , χψοντας ανοίξει τν δρόμο της Βαρβαρότητας.
Η Γενοκτονία των Αρμενίων από ένα συντεταγμένο, ισχυρό κρατος στις παρυφές της Ευρώπης- κάτω από τα μάτια της Δύσης- κατέδειξε πως καμιά διεθνής συνθήκη δεν είναι ικανή να θέσει φραγμούς στο μίσος και το ρατσιστικό μένος που ενας τακτικός στρατός κ επίσημες κρατικές αρχές μπορούν να εξαπολύσουν ενάντια στους πιο Αδύναμους, αρκεί αυτό να μη θίγει οικονομικά συμφεροντα.
Κι ήταν καιρός να δούμε κατάματα αλήθειες που μας ενοχλούν, ίσως όχι για τη φυσική ασχήμια τους τόσο, αλλά γιατι ξεμπροστιάζουν τον βαθμό της κτηνωδίας στην οποία ενδίδουμε πρόθυμα, προδίδοντας
την ουράνια καταγωγή της ύπαρξης μας.Είναι καιρός να δούμε πόσο αδίστακτοι ειναι όσοι εμπορεύονται τον Πόλεμο.
Μέρα τη μέρα ,στιγμή τη στιγμή, λοιπόν, ξετυλίγεται το αποτρόπαιο σκηνικό του μαζικού αυτού εγκλήματος μέσα από περιγραφές, προσωπογραφίες των εμπνευστών του και επίσημα εγγραφα...
O συγγραφέας μάς συστήνει τους προδρόμους του κεμαλισμού Ταλάατ- Εμβέρ- Τζεμάλ και τους συν αυτοίς, που με κυνισμό σχεδίασαν κι εξετέλεσαν τη Γενοκτονία.
Παράλληλα μας μεταφέρει το δραματικό παρασκήνιο και την απεγνωσμένη προσπάθεια διεθνών παρατηρητών- βασικά Αμερικάνων (και Γερμανών ακόμη ιεραποστόλων σε αντίθεση με τους Πρώσους επιτελικούς)- να αποτρέψουν τη Σφαγή.
Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως ο συγγραφέας ενδιαφέρεται και για όσα ακολούθησαν της Γενοκτονίας.
Η αλληλεγγύη των απανταχού Αρμενιων υπήρξε συνδετικός κρίκος, που εξασφαλίσε τη διατήρηση της εθνικής τους συνείδηση ενόσο προόδευαν στους τόπιους εγκατάστασης του σε Ευρώπη και Αμερική ακόμα.
Με εθνικό αυτοσεβασμό όμως οι Αρμένιοι απαίτησαν αποκατάσταση της δικαιοσύνης και ο Πολυράκης μεταφέρει ένα εκπληκτικό κι εναγώνιο παρασκήνιο από το αρμενικό δίκτυο που μεθόδευσε την τιμωρία κι εκτέλεση των Ενόχων- με έμφαση στον δολοφόνο Ταλάατ Πασά...
Η όλη επιχείρηση- με έναν ήρωα άρτια σκιαγραφημένο, θυμίζει την περίπτωση του μεταγενέστερου Εβραίου, Σιμόν Βίζενταλ που με τους καταπληκτικούς του "τιμωρούς" ξετρύπωσαν, στα 1962, τον φυγόδικο ναζί Άντολφ Άιχμαν, τιμωρώντας τον, ενώπιον της Ανθρωπότητας, όπως του άξιζε για τα φριχτά του εγκλήματα κατά το Ολοκαύτωμα!
Όπως στους "Μακρινούς Ορίζοντες", ο συγγραφέας προετοιμάζει αρχικά το σκηνικό με καθαρά ιστοριογραφικές αναφορές κι επειτα ενσωματώνει τους ήρωές του σε αυτό- τεχνική κάπως αμφισβητούμενη από φιλολογικής σκοπιάς.
Ίσως όμως η επιλογή του αυτή συμβαδίζει με το γεγονός ότι το παρασκήνιο της Αρμενικής Γενοκτονίας δεν είναι τόσο γνωστό στο ελληνικό κοινό (αν και παρουσιάζει ομοιότητες προς την τραγωδία του Ποντιακού Ελληνισμού κ επειτα τους Μικρασιάτες).
Στο "Υποσχομαι Να Μην Ξεχάσω" υπάρχει μια ανακολουθη εναλλαγή στον χρόνο, που όμως αποσαφηνίζεται όταν ολοκληρώνεται το εργο.
Η ιστοριογραφική αυτή διάθεση αμβλύνεται και το έργο κορυφώνεται με το ατομικό δράμα των ηρώων και μια σπαρακτική αγάπη, που αφοπλίζει ως το τέλος.
Η εξιδανίκευση του έρωτα που ανθεί σχεδόν άκοπα, (με "αφύσικο" ρομαντισμό άλλων εποχών) δεν πρέπει να "ξενίσει", καθώς είναι απλά "όχημα" ώστε να τονιστούν οι αντιθέσεις Ειρήνης και Πολέμου και να αναδειχθεί η ολέθρια επίδραση της Ιστορίας στις χαρές των καθημερινών ανθρώπων..
Δηλαδή ζητούμενο του συγγραφέα δεν είναι "οι διακυμάνσεις της αγάπης κι η προσπάθεια κατάκτησής της", αλλά οι ανατροπές που φερνει ο Πόλεμος.
Γι' αυτό και διαγράφει απόλυτα επιτυχημένα το αίσθημα απωλειας στις ψυχές των πρωταγωνιστών, εμφυσώντας και στον αναγνώστη βαθιά Νοσταλγία.
Κι εδώ ο Πολυράκης εκμεταλλεύεται τη δύναμη της σύμπτωσης και το ομηρικό μοτίβο της "Αναγνώρισης" που είδαμε την "Κρυμμένη Αλήθεια" και το όσο "Υπάρχουν Ανθρωποι".
Το φινάλε επιφυλάσσει ανατροπη που επιτείνει το καρδιοχτύπι για να εκτονωθεί γλυκόπικρο και βαθιά ανθρώπινο.
Το "Υπόσχομαι Να Μην Ξεχάσω" του Γιώργου Πολυράκη είναι λοιπόν σημαντικό βιβλίο- πολύπλευρο και συνταρακτικό, πιστό στον "ιερό όρκο" του τίτλου του:
Βιβλία σαν αυτό, δεν επιτρέπουν στη Λήθη να συλήσει στιγμές "ακριβές",
που η Ανθρωπότητα οφείλει να θυμάται για να μην τις επαναλάβει...
Μια αποτρόπαιη εκταφή νεκρών ονείρων, νεκρών ελπίδων μιας ολάκερης γενιάς.
Αυτή είναι, λοιπόν, η Γενοκτονία των Αρμενίων από τους Νεότουρκους:
Το πρώτο μαζικό-συστηματοποιημένο- έγκλημα του -υποτίθεται- "πολιτσμενου κόσμου",( αν φυσικά εξαιρέσουμε το Ονειδος της Δουλείας και τα φρικιαστικά εγκλήματα που ο ειδεχθής βασιλιάς Λεοπόλδος κυνικά διέταξε εναντίον των Μαυρων στις βέλγικες κτήσεις του Κογκό τέλη του 19ου αιώνα!)
Η μανία με την οποία οι Τούρκοι εξόντωναν τους Αρμένιους είναι παροιμιώδης κ στέκεται απευθείας πρόδρομος του Εβρσικού Ολοκαυτώματος , χψοντας ανοίξει τν δρόμο της Βαρβαρότητας.
Η Γενοκτονία των Αρμενίων από ένα συντεταγμένο, ισχυρό κρατος στις παρυφές της Ευρώπης- κάτω από τα μάτια της Δύσης- κατέδειξε πως καμιά διεθνής συνθήκη δεν είναι ικανή να θέσει φραγμούς στο μίσος και το ρατσιστικό μένος που ενας τακτικός στρατός κ επίσημες κρατικές αρχές μπορούν να εξαπολύσουν ενάντια στους πιο Αδύναμους, αρκεί αυτό να μη θίγει οικονομικά συμφεροντα.
Κι ήταν καιρός να δούμε κατάματα αλήθειες που μας ενοχλούν, ίσως όχι για τη φυσική ασχήμια τους τόσο, αλλά γιατι ξεμπροστιάζουν τον βαθμό της κτηνωδίας στην οποία ενδίδουμε πρόθυμα, προδίδοντας
την ουράνια καταγωγή της ύπαρξης μας.Είναι καιρός να δούμε πόσο αδίστακτοι ειναι όσοι εμπορεύονται τον Πόλεμο.
Μέρα τη μέρα ,στιγμή τη στιγμή, λοιπόν, ξετυλίγεται το αποτρόπαιο σκηνικό του μαζικού αυτού εγκλήματος μέσα από περιγραφές, προσωπογραφίες των εμπνευστών του και επίσημα εγγραφα...
O συγγραφέας μάς συστήνει τους προδρόμους του κεμαλισμού Ταλάατ- Εμβέρ- Τζεμάλ και τους συν αυτοίς, που με κυνισμό σχεδίασαν κι εξετέλεσαν τη Γενοκτονία.
Παράλληλα μας μεταφέρει το δραματικό παρασκήνιο και την απεγνωσμένη προσπάθεια διεθνών παρατηρητών- βασικά Αμερικάνων (και Γερμανών ακόμη ιεραποστόλων σε αντίθεση με τους Πρώσους επιτελικούς)- να αποτρέψουν τη Σφαγή.
Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως ο συγγραφέας ενδιαφέρεται και για όσα ακολούθησαν της Γενοκτονίας.
Η αλληλεγγύη των απανταχού Αρμενιων υπήρξε συνδετικός κρίκος, που εξασφαλίσε τη διατήρηση της εθνικής τους συνείδηση ενόσο προόδευαν στους τόπιους εγκατάστασης του σε Ευρώπη και Αμερική ακόμα.
Με εθνικό αυτοσεβασμό όμως οι Αρμένιοι απαίτησαν αποκατάσταση της δικαιοσύνης και ο Πολυράκης μεταφέρει ένα εκπληκτικό κι εναγώνιο παρασκήνιο από το αρμενικό δίκτυο που μεθόδευσε την τιμωρία κι εκτέλεση των Ενόχων- με έμφαση στον δολοφόνο Ταλάατ Πασά...
Η όλη επιχείρηση- με έναν ήρωα άρτια σκιαγραφημένο, θυμίζει την περίπτωση του μεταγενέστερου Εβραίου, Σιμόν Βίζενταλ που με τους καταπληκτικούς του "τιμωρούς" ξετρύπωσαν, στα 1962, τον φυγόδικο ναζί Άντολφ Άιχμαν, τιμωρώντας τον, ενώπιον της Ανθρωπότητας, όπως του άξιζε για τα φριχτά του εγκλήματα κατά το Ολοκαύτωμα! Όπως στους "Μακρινούς Ορίζοντες", ο συγγραφέας προετοιμάζει αρχικά το σκηνικό με καθαρά ιστοριογραφικές αναφορές κι επειτα ενσωματώνει τους ήρωές του σε αυτό- τεχνική κάπως αμφισβητούμενη από φιλολογικής σκοπιάς.
Ίσως όμως η επιλογή του αυτή συμβαδίζει με το γεγονός ότι το παρασκήνιο της Αρμενικής Γενοκτονίας δεν είναι τόσο γνωστό στο ελληνικό κοινό (αν και παρουσιάζει ομοιότητες προς την τραγωδία του Ποντιακού Ελληνισμού κ επειτα τους Μικρασιάτες).
Στο "Υποσχομαι Να Μην Ξεχάσω" υπάρχει μια ανακολουθη εναλλαγή στον χρόνο, που όμως αποσαφηνίζεται όταν ολοκληρώνεται το εργο.
Η ιστοριογραφική αυτή διάθεση αμβλύνεται και το έργο κορυφώνεται με το ατομικό δράμα των ηρώων και μια σπαρακτική αγάπη, που αφοπλίζει ως το τέλος.
Η εξιδανίκευση του έρωτα που ανθεί σχεδόν άκοπα, (με "αφύσικο" ρομαντισμό άλλων εποχών) δεν πρέπει να "ξενίσει", καθώς είναι απλά "όχημα" ώστε να τονιστούν οι αντιθέσεις Ειρήνης και Πολέμου και να αναδειχθεί η ολέθρια επίδραση της Ιστορίας στις χαρές των καθημερινών ανθρώπων..
Δηλαδή ζητούμενο του συγγραφέα δεν είναι "οι διακυμάνσεις της αγάπης κι η προσπάθεια κατάκτησής της", αλλά οι ανατροπές που φερνει ο Πόλεμος.
Γι' αυτό και διαγράφει απόλυτα επιτυχημένα το αίσθημα απωλειας στις ψυχές των πρωταγωνιστών, εμφυσώντας και στον αναγνώστη βαθιά Νοσταλγία.
Κι εδώ ο Πολυράκης εκμεταλλεύεται τη δύναμη της σύμπτωσης και το ομηρικό μοτίβο της "Αναγνώρισης" που είδαμε την "Κρυμμένη Αλήθεια" και το όσο "Υπάρχουν Ανθρωποι".
Το φινάλε επιφυλάσσει ανατροπη που επιτείνει το καρδιοχτύπι για να εκτονωθεί γλυκόπικρο και βαθιά ανθρώπινο.
Το "Υπόσχομαι Να Μην Ξεχάσω" του Γιώργου Πολυράκη είναι λοιπόν σημαντικό βιβλίο- πολύπλευρο και συνταρακτικό, πιστό στον "ιερό όρκο" του τίτλου του:
Βιβλία σαν αυτό, δεν επιτρέπουν στη Λήθη να συλήσει στιγμές "ακριβές",
που η Ανθρωπότητα οφείλει να θυμάται για να μην τις επαναλάβει...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου