Σοφία Βόικου, Το Κορίτσι Της Ντροπής
Eίδος: Κοινωνικό
Βαθμολογία: 9/10
Η Σοφία Βόικου εδώ και χρόνια προσφέρει μυθιστορήματα γεμάτα ποιότητα- άλλοτε ιστορικά με σύντομα περάσματα από κρίσιμες περιόδους του 20ου κυρίως αιώνα, άλλοτε ταξιδιάρικα και διαφορετικά.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Eίδος: Κοινωνικό
Βαθμολογία: 9/10
Η Σοφία Βόικου εδώ και χρόνια προσφέρει μυθιστορήματα γεμάτα ποιότητα- άλλοτε ιστορικά με σύντομα περάσματα από κρίσιμες περιόδους του 20ου κυρίως αιώνα, άλλοτε ταξιδιάρικα και διαφορετικά.
Εκείνο που τη χαρακτηρίζει είναι πως πάντα αναζητά νέους θεματολογικούς δρόμους, κι αυτό φάνηκε από το πρωτότυπο βιβλίο της "Η Πόλη Που Δακρύζει" όπου μας σεργιάνισε στη Βενετία του σκοτεινού ρομαντισμού με έναν τρόπο μαγικό.
Φέτος μας προσγειώνει στη σκοτεινή περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, εκπλήσσοντάς μας, όμως, γι άλλη μια φορά, καθώς με το "Κορίτσι Της Ντροπής" μάς φωτίζει μια εντελώς αθέατη αλλά βαθιά τραγική του παράμετρο- παραγκωνισμένη- ίσως γιατί ίσως σπιλώνει την αγιογραφία του εθνικού μύθου, που κάθε λαός διατηρεί στη μνήμη.
Ένα βιβλίο που αθόρυβα κι εντέχνως συγκλονίζει βαθιά τον αναγνώστη, εγείρονται προβληματισμούς πίσω από τις τραγωδίες των ανθρώπων που σαν ψηφίδες συνθέτουν τη Μεγάλη Εικόνα των δραμάτων της Ανθρωπινης Ιστορίας,
Ένα βιβλίο που αθόρυβα κι εντέχνως συγκλονίζει βαθιά τον αναγνώστη, εγείρονται προβληματισμούς πίσω από τις τραγωδίες των ανθρώπων που σαν ψηφίδες συνθέτουν τη Μεγάλη Εικόνα των δραμάτων της Ανθρωπινης Ιστορίας,
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ελλάδα 1960.Η Λένα μεγαλώνει σε μια φτωχογειτονιά της Αθήνας.Δυστυχώς όμως, ολή της η παιδική ηλικία σημαδεύεται από τη δημόσια κατακραυγή και την περιθωριοποίησή της για ένα σφάλμα που δεν είναι δικό της.
Η μικρή Λένη καλείται να κουβαλήσει το στίγμα του νόθου και μάλιστα ως καρπός ενός δεσμού ανάμεσα σε μια φτωχή Ελληνίδα, τη Βιολέττα κι έναν Γερμανό στρατιώτη.
Τα ξανθά μαλλιά του αθώου κορίτσιου γίνονται ένας καθρέφτης οργής μιας κοινωνίας διαλυμένης, υποκριτικής, που ζητά εξιλαστήρια θύματα για τα τραύματα του Πολέμου, τις δικές της αθέατες προδοσίες, τη φυγομαχία της.
Η Λένη πρεπει να διαχειριστεί την απόλυτη περιφρόνηση του περιγύρου, αλλά και την αποσυναρμολόγηση της ίδιας της της οικογένειας.
Παράλληλα, διαγράφει τον δικό της δρόμο αναζητώντας να λύσει το οδυνηρό μυστήριο των ανοιχτόχρωμων χαρακτηριστικών της, μακρυά στη Γερμανία...
Από την άλλη, είναι ο Γιόχαν, ο γιος ενός κοινού ναζί εγκληματία πολέμου, ενός διαβόητου Ες Ες υπασπιστή:
Ένα αγόρι που ανατράφηκε στο βαυαρικό τοπίο κατάσπαρτο εντελβάις, στη σκιά του απόλυτου τοτέμ της ναζιστικής ελίτ-του ίδιου του Χίτλερ.Ένα παιδί που το ταχτάρισε η ίδια η Εύα Μπράουν και τώρα καλείται να βιώσει την κατακρύμνιση από την κορυφή του άριου θριάμβου στην απόλυτη ήττα.
Με τις μνήμες ενός Βερολίνου σαρωμένου από τους πεισματάρηδες Σοβιετικούς, ο Γιόχαν καλείται να ζήσειμε τη μνήμη της ντροπής και
Η μικρή Λένη καλείται να κουβαλήσει το στίγμα του νόθου και μάλιστα ως καρπός ενός δεσμού ανάμεσα σε μια φτωχή Ελληνίδα, τη Βιολέττα κι έναν Γερμανό στρατιώτη.
Τα ξανθά μαλλιά του αθώου κορίτσιου γίνονται ένας καθρέφτης οργής μιας κοινωνίας διαλυμένης, υποκριτικής, που ζητά εξιλαστήρια θύματα για τα τραύματα του Πολέμου, τις δικές της αθέατες προδοσίες, τη φυγομαχία της.
Η Λένη πρεπει να διαχειριστεί την απόλυτη περιφρόνηση του περιγύρου, αλλά και την αποσυναρμολόγηση της ίδιας της της οικογένειας.
Παράλληλα, διαγράφει τον δικό της δρόμο αναζητώντας να λύσει το οδυνηρό μυστήριο των ανοιχτόχρωμων χαρακτηριστικών της, μακρυά στη Γερμανία...
Από την άλλη, είναι ο Γιόχαν, ο γιος ενός κοινού ναζί εγκληματία πολέμου, ενός διαβόητου Ες Ες υπασπιστή:
Ένα αγόρι που ανατράφηκε στο βαυαρικό τοπίο κατάσπαρτο εντελβάις, στη σκιά του απόλυτου τοτέμ της ναζιστικής ελίτ-του ίδιου του Χίτλερ.Ένα παιδί που το ταχτάρισε η ίδια η Εύα Μπράουν και τώρα καλείται να βιώσει την κατακρύμνιση από την κορυφή του άριου θριάμβου στην απόλυτη ήττα.
Με τις μνήμες ενός Βερολίνου σαρωμένου από τους πεισματάρηδες Σοβιετικούς, ο Γιόχαν καλείται να ζήσειμε τη μνήμη της ντροπής και
με το αίμα των χιλιάδων θυμάτων του πατέρα του
να "λεκιάζει τα ρούχα, τη σκέψη, την κοινωνική του ζωή και τους δεσμούς του".
Πώς τέμνονται οι δρόμοι αυτών των δυο θλιμμένων ανθρώπων που πληρωνουν αμαρτίες των γονέων τους;
να "λεκιάζει τα ρούχα, τη σκέψη, την κοινωνική του ζωή και τους δεσμούς του".
Πώς τέμνονται οι δρόμοι αυτών των δυο θλιμμένων ανθρώπων που πληρωνουν αμαρτίες των γονέων τους;
Πώς θα αποτινάξουν το ακούσιο στίγμα για να χαράξουν το δικό τους φωτεινό χνάρι στη ζωή;
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Το νέο μυθιστόρημα της Σοφίας Βόικου, "Το Κορίτσι της Ντροπής" είναι ένα πραγματικά ξεχωριστό μυθιστόρημα ιστορικής υφής και κοινωνικών προεκτάσεων, για το οποίο η συγγραφέας αξίζει να νιώσει...περηφάνεια!
Η περίοδος του Β Παγκοσμιου Πολέμου είναι σίγουρα μια σκοτεινή, μά και συνταρακτική περίοδος που έχει απασχολήσει όσο ίσως καμιά άλλη τη Λογοτεχνία σε παγκόσμιο επίπεδο.Η ελληνική πεζογραφία δε θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση.
Από ανέμπνευστους συγγραφείς που αναπαρήγαγαν απλά σε μια εύκολη "σεναριακή συνταγή" οικογενειακά πολεμικά βιώματα παππούδων και γιαγιάδων,
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Το νέο μυθιστόρημα της Σοφίας Βόικου, "Το Κορίτσι της Ντροπής" είναι ένα πραγματικά ξεχωριστό μυθιστόρημα ιστορικής υφής και κοινωνικών προεκτάσεων, για το οποίο η συγγραφέας αξίζει να νιώσει...περηφάνεια!
Η περίοδος του Β Παγκοσμιου Πολέμου είναι σίγουρα μια σκοτεινή, μά και συνταρακτική περίοδος που έχει απασχολήσει όσο ίσως καμιά άλλη τη Λογοτεχνία σε παγκόσμιο επίπεδο.Η ελληνική πεζογραφία δε θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση.
Από ανέμπνευστους συγγραφείς που αναπαρήγαγαν απλά σε μια εύκολη "σεναριακή συνταγή" οικογενειακά πολεμικά βιώματα παππούδων και γιαγιάδων,
μέχρι πραγματικούς τεχνίτες της πένας που στις ιδεολογικές συγκρούσεις του ΒΠΠ και στα ακραία ηθικά του διλήμματα βρήκαν πρόσφορο ηθικό έδαφος και φιλοσόφησαν γόνιμα την ίδια την ανθρώπινη φύση και την τραγικότητά της,
φαίνεται πως όλα έχουν πια ειπωθεί για την περίοδο της Κατοχής και του Πολέμου.
Ήταν λοιπόν εμφανής ο κίνδυνος για τη Σοφία Βόικου να υποπέσει στην παγίδα της κοινοτυπίας ή της επανάληψης.Κι όμως!
Στο "Κορίτσι Της Ντροπής" την απέφυγε με περισσή μαεστρία.
Η αξιόλογη αυτή συγγραφέας, που όσο λίγοι με τόσο ευρεία αποδοχή επιχειρεί τολμηρές θεματολογικές ανατροπές γεμάτες δημιουργικότητα, φαντασία μα και ερείσματα στον ρεαλισμό, έκανε για μια ακόμη φορά την έκπληξη.
"Tο Κορίτσι Της Ντροπής" κατορθώνει να συγκινήσει, να ταρακουνήσει συνειδήσεις προκαλώντας το κοινωνικό μας αντανακλαστικό, και να κομίσει καινούρια ιστορική γνώση.
Η Σοφια Βόικου σε αυτό το βιβλίο εκκινεί από τον εφιαλτη της Κατοχής αλλά αποσύρει τη ματιά της από τα δύο ηθικά άκρα που ανέδειξε μοιραία η θύελλα του Πολέμου.
Στο "Κορίτσι της Ντροπής", δεν συναντούμε επικά κατορθώματα και τον άμετρο ηρωισμό των ανυπότακτων Ελλήνων που στη συντριπτική μερίδα τους προέταξαν μια λαβωμένη,αλλά αδιαπραγμάτευτη αξιοπρέπεια και ευγενείς θυσίες απέναντι στη βαρβαρότητα του κατακτητή, δείχνοντας τον δρόμο για την Ελευθερία.
Δεν σημειώνεται εστίαση ούτε τους προδότες, τους μαυραγορίτες και τους δωσιλόγους.
Με μια έμπνευση χωρίς τυμπανοκρουσίες η Σοφία Βόικου έφερε στο προσκήνιο ένα θέμα που η ιστοριογραφία κ η μνήμη έχει παραμερίσει:
Πρόκειται για μια κατηγορία θυμάτων του Πολέμου που κλήθηκαν να υποφέρουν βουβά, πληρώνοντας εγκλήματα που δεν τους αναλογούν:
Πρόκειται για τα παιδιά που γεννήθηκαν κι έζησαν στο πλαίσιο του Πολέμου ή και εξαιτίας του...
Η πρώτη ομάδα ανάμεσά τους είναι τα παιδιά που γεννήθηκαν από παράνομους δεσμούς κατακτητών και κατακτημένων.
Αυτά εκπροσωπούνται από την περίπτωση της Λένας.
Είναι τα τραγικότερα πρόσωπα, διότι στη συνείδηση της κοινωνίας αποτελούν το τεκμήριο μιας ασυγχώρητης αμαρτίας και μια στάμπα ανεξίτηλη, που όλοι ζητούν να ξορκίσουν.
Η Λένα ήταν κόρη της νεαρής Αθηναίας Βιολέττας που η κοινωνία δεν της συγχώρεσε το "έγκλημα " ότι δεν ήταν "ηρωίδα", αλλά μια μέση, φοβισμένη κοπέλα, που ο τρόμος και η στέρηση παραμέρισαν κάθε σκέψη ιδεαλισμού ή υπέρβασης, (από αυτές που λατρεύει κάθε εθνικό αφήγημα)
Ήταν λοιπόν εμφανής ο κίνδυνος για τη Σοφία Βόικου να υποπέσει στην παγίδα της κοινοτυπίας ή της επανάληψης.Κι όμως!
Στο "Κορίτσι Της Ντροπής" την απέφυγε με περισσή μαεστρία.
Η αξιόλογη αυτή συγγραφέας, που όσο λίγοι με τόσο ευρεία αποδοχή επιχειρεί τολμηρές θεματολογικές ανατροπές γεμάτες δημιουργικότητα, φαντασία μα και ερείσματα στον ρεαλισμό, έκανε για μια ακόμη φορά την έκπληξη.
"Tο Κορίτσι Της Ντροπής" κατορθώνει να συγκινήσει, να ταρακουνήσει συνειδήσεις προκαλώντας το κοινωνικό μας αντανακλαστικό, και να κομίσει καινούρια ιστορική γνώση.
Η Σοφια Βόικου σε αυτό το βιβλίο εκκινεί από τον εφιαλτη της Κατοχής αλλά αποσύρει τη ματιά της από τα δύο ηθικά άκρα που ανέδειξε μοιραία η θύελλα του Πολέμου.
Στο "Κορίτσι της Ντροπής", δεν συναντούμε επικά κατορθώματα και τον άμετρο ηρωισμό των ανυπότακτων Ελλήνων που στη συντριπτική μερίδα τους προέταξαν μια λαβωμένη,αλλά αδιαπραγμάτευτη αξιοπρέπεια και ευγενείς θυσίες απέναντι στη βαρβαρότητα του κατακτητή, δείχνοντας τον δρόμο για την Ελευθερία.
Δεν σημειώνεται εστίαση ούτε τους προδότες, τους μαυραγορίτες και τους δωσιλόγους.
Με μια έμπνευση χωρίς τυμπανοκρουσίες η Σοφία Βόικου έφερε στο προσκήνιο ένα θέμα που η ιστοριογραφία κ η μνήμη έχει παραμερίσει:
Πρόκειται για μια κατηγορία θυμάτων του Πολέμου που κλήθηκαν να υποφέρουν βουβά, πληρώνοντας εγκλήματα που δεν τους αναλογούν:
Πρόκειται για τα παιδιά που γεννήθηκαν κι έζησαν στο πλαίσιο του Πολέμου ή και εξαιτίας του...
Η πρώτη ομάδα ανάμεσά τους είναι τα παιδιά που γεννήθηκαν από παράνομους δεσμούς κατακτητών και κατακτημένων.
Αυτά εκπροσωπούνται από την περίπτωση της Λένας.
Είναι τα τραγικότερα πρόσωπα, διότι στη συνείδηση της κοινωνίας αποτελούν το τεκμήριο μιας ασυγχώρητης αμαρτίας και μια στάμπα ανεξίτηλη, που όλοι ζητούν να ξορκίσουν.
Η Λένα ήταν κόρη της νεαρής Αθηναίας Βιολέττας που η κοινωνία δεν της συγχώρεσε το "έγκλημα " ότι δεν ήταν "ηρωίδα", αλλά μια μέση, φοβισμένη κοπέλα, που ο τρόμος και η στέρηση παραμέρισαν κάθε σκέψη ιδεαλισμού ή υπέρβασης, (από αυτές που λατρεύει κάθε εθνικό αφήγημα)
και την έστρεψαν στην με κάθε τίμημα επιβίωση.
Ένα τίμημα που όμως ουδέποτε συμπεριέλαβε άλλους.
Το εγκλημα της Βιολέττας ήταν ότι σε καιρούς θανάτου αυτή θέλησε μονάχα να ζήσει κι όχι "να πέσει ηρωικά"...Ήταν ότι σε καιρούς θλίψης,αυτή στα 20 της χρόνια, ήθελε απλά μονάχα να απολαύσει μικρές ανθρώπινες χαρές: Ένα δειλινό, ένα ευωδιαστό φουστάνι, μια σοκολάτα:
Ένα τίμημα που όμως ουδέποτε συμπεριέλαβε άλλους.
Το εγκλημα της Βιολέττας ήταν ότι σε καιρούς θανάτου αυτή θέλησε μονάχα να ζήσει κι όχι "να πέσει ηρωικά"...Ήταν ότι σε καιρούς θλίψης,αυτή στα 20 της χρόνια, ήθελε απλά μονάχα να απολαύσει μικρές ανθρώπινες χαρές: Ένα δειλινό, ένα ευωδιαστό φουστάνι, μια σοκολάτα:
Αυτά, μπόρεσε να της τα χαρίσει ο Γερμανός δεκανέας Γκούσταφ, που κι εκείνος ανήκε στον γκρίζο μέσο όρο: Μπορεί να κολακεύτηκε από την ιδέα της άριας υπεροχής του έθνους του, αλλά δεν την αφομοίωσε μέσα του, και στις μέρες του Πολέμου αναζήτησε απλά την ηδύτητα ενός δροσερού θερμού κοριτσιού "να μοσχομυρίζει λεμονι ,μακρυά από την παγερή ανάμνηση της σκληρόπετσης,άτεγκτης αρραβωνιατικιάς του με την αψιά μυρωδιά των αλλαντικών και της κανέλλας".Μακρυά από το φόβητρο μιας μετάθεσης στο Ανατολικό Μέτωπο...
Αυτή η έμμεση συναισθηματική συναλλαγή του Γκούσταφ και της Βιολέττας τροφοδότησε το αίσθημα δυο απλών -ίσως κι αμήχανων- παιδιών, χωρίς υπερβάσεις και δραματικές εξάρσεις.
Καρπός αυτής της ανεπίκαιρης, παράνομης ένωσης στάθηκε το αθώο κοριτσάκι που από την πρώτη μέρα της ύπαρξής του χρίστηκε βάρος ανεπιθύμητο για όλους, και πιο πολύ για τη Βιολέττα, η οποία, από τις μέρες της Απελευθερωσης έμεινε μόνη και κλήθηκε να σηκώσει αβοήθητη το στίγμα της προδοσίας- κι ας μη ζημίωσε κανέναν με τις προσωπικές επιλογές της για την αυτοσυντήρησή της.
Γιατί ενω οι αληθινοί δωσίλογοι υφάρπαζαν περιουσίες και θέσεις εξουσίας, στέλνοντας στον θάνατο έντιμους ανθρώπους κ αγνούς αγωνιστές, οι φτωχές γυναίκες που ερωτεύτηκαν στελέχη του κατοχικού στρατού πλήρωσαν τη χαμηλή κοινωνική τους θέση, μιαν ενστικτώδη οργή της ταλαιπωρημένης κοινωνίας, μα και την εν γένει δυσμενή θέση της Γυναίκας, που ήταν έρμαιο προκαταλήψεων.
Ειναι γνωστές οι στιγμές διαπόμπευσης αυτών των γυναικών όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλα και σε χώρες σαν τη Γαλλία, με αντιστασιακό κίνημα: Γυναίκες που -είτε από έκλυση ηθών, είτε από την τρομακτική πίεση του Λιμού που δοκιμασε τους αμάχους στις κατεχόμενες περιοχές-είτε απλά από έρωτα- ενέδωσαν σε ερωτικούς δεσμούς, με εκπροσωπους των δυνάμεων κατοχής γεύθηκαν ανείπωτες ταπεινώσεις περιφερόμενες σαν θεαμα τσίρκου, με το πλήθος να τις προπηλακίζει, να τις γυμνώνει, να τις πετροβολά, καταματώνοντάς τες.
Αυτή η έμμεση συναισθηματική συναλλαγή του Γκούσταφ και της Βιολέττας τροφοδότησε το αίσθημα δυο απλών -ίσως κι αμήχανων- παιδιών, χωρίς υπερβάσεις και δραματικές εξάρσεις.
Καρπός αυτής της ανεπίκαιρης, παράνομης ένωσης στάθηκε το αθώο κοριτσάκι που από την πρώτη μέρα της ύπαρξής του χρίστηκε βάρος ανεπιθύμητο για όλους, και πιο πολύ για τη Βιολέττα, η οποία, από τις μέρες της Απελευθερωσης έμεινε μόνη και κλήθηκε να σηκώσει αβοήθητη το στίγμα της προδοσίας- κι ας μη ζημίωσε κανέναν με τις προσωπικές επιλογές της για την αυτοσυντήρησή της.
Γιατί ενω οι αληθινοί δωσίλογοι υφάρπαζαν περιουσίες και θέσεις εξουσίας, στέλνοντας στον θάνατο έντιμους ανθρώπους κ αγνούς αγωνιστές, οι φτωχές γυναίκες που ερωτεύτηκαν στελέχη του κατοχικού στρατού πλήρωσαν τη χαμηλή κοινωνική τους θέση, μιαν ενστικτώδη οργή της ταλαιπωρημένης κοινωνίας, μα και την εν γένει δυσμενή θέση της Γυναίκας, που ήταν έρμαιο προκαταλήψεων.
Τέτοια στιγμιότυπα πρωτογονης οργής μιας απαίδευτης κοινωνίας εις βάρος εξιλαστηριων θυμάτων τα ζωντάνευσε με την σπαρακτική δηκτικότητα της πένας του ο Πάυλος Μάτεσις στη "Μητέρα του Σκύλου", όταν η νόθα Ραράου γίνεται μάρτυρας στον διασυρμό της μητέρας της από το πλήθος που [εξαιτίας δεσμού της με Ιταλό που της εξασφαλιζε φαγητό]
την ξυρίσε και την διαπομπεύσε σε μια μασκαράτα -ίδια κι απαράλλαχτη με το Πανηγύρι των Τρελών στην "Παναγία των Παρισίων" όπου κακοποιήθηκε ο Κουασιμόδος του Βικτόρ Ουγκό,"φταίχτης", κι αυτός γιατί απλά "σκανδάλίσε" την...ευνομούμενη κοινωνία με την αθωότητά του!
Είναι, βλέπετε, διαχρονική η ανάγκη της κοινωνίας για "αποδιοπομπαίους τράγους".
Σε όλα τα μήκη και τα πλάτη: Πάντοτε η οχλαγωγία της μάζας, αποζητά μια "παραμόρφωση"& μια παρέκκλιση από τις κανονικότητες της, για να περιπαίξει και να στρεψει την κατακραυγή της αποπροσανατολίζοντας από τη δική της ασχήμια.
Μια οποιαδήποτε βολική πρόφαση ώστε να αποσιωπήσει η κοινωνία τη δική της ενοχή, χωρίς να επωμισθεί καμια επίπτωση.
Αυτό ακριβώς το συλλογικό άλλοθι και τον καννιβαλισμό της αγέλης στους αδύναμους σκιαγράφησε αρχικά η πένα του Μάτεσι, βάζοντας τη μικρή Ραράου να γίνεται μάρτυρας στα πάθη της μητέρας της για να να εισπράξει κι εκείνη τον ...τίτλο "νόθα" και "σκύλος"...Η νομιμοφροσύνη έχρισε ένα παιδί "ανεπιθύμητο αδέσποτο" να το κλωτσούσαν όλοι οι "καλοί, κι έντιμοι νοικοκυραίοι"...
Αυτό ακριβώς το πεπρωμένο επεφύλαξε στη μικρή Λένη ο κοινωνικός της περίγυρος.
Η Σοφία Βόικου περιγράφει αυτήν την κακοποίησή και τον σταδιακό κοινωνικό αποκλεισμό της παιδούλας, με έναν τρόπο παραστατικό που μάς προκαλεί αγανάκτηση σε σημείο πόνου, ίσως και αναδρομική ντροπή σε όλους μας για την αμετανόητη απονιά που διακρίνει ακόμα τις κοινωνίες μας, παρά τα χρόνια που πέρασαν.
Μέσα σε όλα, υπάρχει η ευθύνη των επίσημων θεσμών που θα έπρεπε να προστατεύουν τους -έστω παραστρατημένους -ειδικά όταν διακυβεύονται παιδικές ζωούλες κι εκείνοι παραμένουν άτεγκτοι κι επικριτικοί.Σοκάρει η παρρησία με την οποία η συγγραφέας ξεμπροστιάζει τη στείρα ηθικολογία των νομοταγών, του ίδιου του κράτους, αλλά και της Εκκλησίας που θα έπρεπε να είναι καταφύγιο των διωγμένων , μα αντ'αυτού ,διατηρει το άκαμπτο πνεύμα ενός Ιαβέρη, δίχως ευελιξία κι κατανόηση που τόσο έχει ανάγκη το Απολολώς...
Σε αντίθεση, όμως, με τη σπιρτόζα Ραράου του Μάτεσι, η Λένη της Βόικου μέσα σε όλα αναδιπλώνεται σε μιαν εσωστρέφεια ανεπούλωτη και μια ομίχλη θλίψης τη σκεπάζει, όσο πασχίζει να ανακτήσει το δικαιωμα της στον αυτοπροσδιορισμό...
Η Λένη βιώνει μια δομική ήττα. Εντούτοις, διατηρεί μιαν αξιοπρέπεια αντλώντας ψήγματα αγαπης από τον παράξενο, ερωτευμένο ζωγράφο που πασχίζει να της προσφέρει λίγο χρώμα, παραδομένος κ αυτός στις δικές του σκιές...
την ξυρίσε και την διαπομπεύσε σε μια μασκαράτα -ίδια κι απαράλλαχτη με το Πανηγύρι των Τρελών στην "Παναγία των Παρισίων" όπου κακοποιήθηκε ο Κουασιμόδος του Βικτόρ Ουγκό,"φταίχτης", κι αυτός γιατί απλά "σκανδάλίσε" την...ευνομούμενη κοινωνία με την αθωότητά του!
Είναι, βλέπετε, διαχρονική η ανάγκη της κοινωνίας για "αποδιοπομπαίους τράγους".
Σε όλα τα μήκη και τα πλάτη: Πάντοτε η οχλαγωγία της μάζας, αποζητά μια "παραμόρφωση"& μια παρέκκλιση από τις κανονικότητες της, για να περιπαίξει και να στρεψει την κατακραυγή της αποπροσανατολίζοντας από τη δική της ασχήμια.
Μια οποιαδήποτε βολική πρόφαση ώστε να αποσιωπήσει η κοινωνία τη δική της ενοχή, χωρίς να επωμισθεί καμια επίπτωση.
Αυτό ακριβώς το συλλογικό άλλοθι και τον καννιβαλισμό της αγέλης στους αδύναμους σκιαγράφησε αρχικά η πένα του Μάτεσι, βάζοντας τη μικρή Ραράου να γίνεται μάρτυρας στα πάθη της μητέρας της για να να εισπράξει κι εκείνη τον ...τίτλο "νόθα" και "σκύλος"...Η νομιμοφροσύνη έχρισε ένα παιδί "ανεπιθύμητο αδέσποτο" να το κλωτσούσαν όλοι οι "καλοί, κι έντιμοι νοικοκυραίοι"...
Αυτό ακριβώς το πεπρωμένο επεφύλαξε στη μικρή Λένη ο κοινωνικός της περίγυρος.
Η Σοφία Βόικου περιγράφει αυτήν την κακοποίησή και τον σταδιακό κοινωνικό αποκλεισμό της παιδούλας, με έναν τρόπο παραστατικό που μάς προκαλεί αγανάκτηση σε σημείο πόνου, ίσως και αναδρομική ντροπή σε όλους μας για την αμετανόητη απονιά που διακρίνει ακόμα τις κοινωνίες μας, παρά τα χρόνια που πέρασαν.
Μέσα σε όλα, υπάρχει η ευθύνη των επίσημων θεσμών που θα έπρεπε να προστατεύουν τους -έστω παραστρατημένους -ειδικά όταν διακυβεύονται παιδικές ζωούλες κι εκείνοι παραμένουν άτεγκτοι κι επικριτικοί.Σοκάρει η παρρησία με την οποία η συγγραφέας ξεμπροστιάζει τη στείρα ηθικολογία των νομοταγών, του ίδιου του κράτους, αλλά και της Εκκλησίας που θα έπρεπε να είναι καταφύγιο των διωγμένων , μα αντ'αυτού ,διατηρει το άκαμπτο πνεύμα ενός Ιαβέρη, δίχως ευελιξία κι κατανόηση που τόσο έχει ανάγκη το Απολολώς...
Σε αντίθεση, όμως, με τη σπιρτόζα Ραράου του Μάτεσι, η Λένη της Βόικου μέσα σε όλα αναδιπλώνεται σε μιαν εσωστρέφεια ανεπούλωτη και μια ομίχλη θλίψης τη σκεπάζει, όσο πασχίζει να ανακτήσει το δικαιωμα της στον αυτοπροσδιορισμό...
Η Λένη βιώνει μια δομική ήττα. Εντούτοις, διατηρεί μιαν αξιοπρέπεια αντλώντας ψήγματα αγαπης από τον παράξενο, ερωτευμένο ζωγράφο που πασχίζει να της προσφέρει λίγο χρώμα, παραδομένος κ αυτός στις δικές του σκιές...
Η Βόικου παρακολουθεί όλη τη σκυφτή διαδρομή της θλιμμένης Λένης που ως Άτλαντας έφερε την αναλγησία της κοινωνίας και το αμάρτημα των γονέων της στους άφταιγους ώμους της, πληρώνοντας ένα τίμημα τόσο βαρύ οπως μόνο στους "αμνούς" φορτώνεται.
Οι διακυμάνσεις της Λένας ξεδιπλώνονται με ψυχογραφική διεισδυτικότητα.Δεν είναι όμως μόνον εκείνη.
Στην άλλη όψη του ίδιου νομίσματος στέκονται και τα παιδιά των αξιωματούχων του Ναζισμού, που μετά τη συντριβή του Χίτλερ κλήθηκαν να επωμιστούν την τρομακτική ενοχή που αναλογούσε στην ήττα και στα έργα των άνομων γενητόρων τους, τους χειρότερους ίσως εγκληματίες πολέμου, που γνώρισε η Ευρωπαική Ιστορία.
Η ιστορία του Γιόχαν λοιπόν εξετάζει ένα τυπικό δείγμα ενός παιδιου μεγαλωμένου στο ναζιστικό ιδεώδες γαλουχημένου στις συλλογικότητες της Hitlerjuengend.
Η περίπτωσή του αναβιώνει στιγμές από το Obersaltzberg όπως τις πρωτογνωρίσαμε στο βιβλίο τηςAngela Lackberg για την Εύα Μπράουν και πολύ όμορφα τις παρουσίασε στους έφηβους αναγνώστες ο John Boyne με το "Αγόρι στην Κορυφή του Βουνού"
Στην περίπτωση του Γιόχαν η Σοφία Βόικου συνοψίζει εύστοχα ετερόκλητες στάσεις απογόνων των ναζί μετα την πτώση του Βερολίνου και τα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια της ήττας.
Υπήρχαν εκείνοι οι Γερμανοί που μόλις αποκαλύφθηκαν τα αποτρόπαια εγκλήματα των αξιωματούχων γονέων τους σοκαρίστηκαν τόσο, ώστε αποκήρυξαν κάθε πατρική κληρονομιά, απαρνούμενοι το ονομα τους, στρεφόμενοι στον φιλειρηνικό ακτιβισμό, και φτάνοντας κάποιοι στο σημείο να επιβαλουν ως και στείρωση στον εαυτό τους για να διακόψουν τη θλιβερή διαδοχή ενός "επισφαλούς DNA"!
Τέτοια περίπτωση ήταν η ανιψιά του Himmler των Ες Ες, ή ο πρωτότοκος γιος του Hans Frank, o Norman, που παντρεύτηκε αλλά επίσης αρνήθηκε να αποκτήσει παιδιά.
Οι διακυμάνσεις της Λένας ξεδιπλώνονται με ψυχογραφική διεισδυτικότητα.Δεν είναι όμως μόνον εκείνη.
Στην άλλη όψη του ίδιου νομίσματος στέκονται και τα παιδιά των αξιωματούχων του Ναζισμού, που μετά τη συντριβή του Χίτλερ κλήθηκαν να επωμιστούν την τρομακτική ενοχή που αναλογούσε στην ήττα και στα έργα των άνομων γενητόρων τους, τους χειρότερους ίσως εγκληματίες πολέμου, που γνώρισε η Ευρωπαική Ιστορία.
Η ιστορία του Γιόχαν λοιπόν εξετάζει ένα τυπικό δείγμα ενός παιδιου μεγαλωμένου στο ναζιστικό ιδεώδες γαλουχημένου στις συλλογικότητες της Hitlerjuengend.
Η περίπτωσή του αναβιώνει στιγμές από το Obersaltzberg όπως τις πρωτογνωρίσαμε στο βιβλίο τηςAngela Lackberg για την Εύα Μπράουν και πολύ όμορφα τις παρουσίασε στους έφηβους αναγνώστες ο John Boyne με το "Αγόρι στην Κορυφή του Βουνού"
Τέτοια περίπτωση ήταν η ανιψιά του Himmler των Ες Ες, ή ο πρωτότοκος γιος του Hans Frank, o Norman, που παντρεύτηκε αλλά επίσης αρνήθηκε να αποκτήσει παιδιά.
Ο δε βενιαμίν Νικλας Φρανκ έγινε πολεμικός ανταποκριτής, κι απέκτησε μια κόρη, αλλά εμπλούτισε την ιστοριογραφία του Πολέμου με καταγγελτικά βιβλία εναντίον του εγκληματία πατέρα του, όπως το "Behind the Shadow of 3rd Reich" για τα χρόνια της κυριαρχίας του πατέρα του στην κατεχόμενη λιμονοκτονούσα Πολωνία -εκπλήσσοντας με την οξύτητά του ,ενόσω γύριζε σε σχολεία και φορείς να διακηρύττει τον αντιφασισμό.
Είναι επίσης ο αμφιλεγόμενος γιος του Μάρτιν Μπόρμαν, που σχετίστηκε, και με την ιεροσύνη, κι άλλες περιπτώσεις που τις έχει αποκαλύψει μεταξύ αλλων σε μιαν εξαιρετική εργασία ο ιστορικός ερευνητής Gerald Posner.
Από την άλλη, υπήρχαν κι οι αμετανόητοι, και δυο από τις ηρωίδες στη Βόικου φέρνουν στον νου την επωνομαζόμενη πριγκίπισσα των Ες Ες τη Gudrun Himmler που στήριζε τον πατέρα της και ηγέτη των SchutzStuffel SS, τον Χάινριχ Χιμμλερ ως το τέλος ,ενώ φυγάδευε κ στήριζε έκπτωτους ναζί, όντας τοτέμ όλων των νεοναζί.
Ομοίa περίπτωση ήταν η Έντα Γκέρινγκ, μονάκριβη του πανίσχυρου Στρατάρχη της Luftwaffe, Χέρμαν Γκαίρινγκ που τόσο τη λατρευε, ώστε η μέρα των γενεθλίων της ορίστηκε αργία στο Ράιχ! Ποτέ της δεν έπαψε να μιλα με αγάπη για τον καταδικασθέντα -και τελικά αυτόχειρα- στη Νυρεμβέργη πατέρα της κυνικά απαθής στον όλεθρο που σκόρπισε.
Ο δε Ρολφ Μένγκελε όταν- δεκαετία του 70 συναντησε τον καταζητούμενο πατέρα του, τον γιατρό των φρικαλέων πειραμάτων στο Άουσβιτς Γιόζεφ Μέγκελε - δεν τον κατέδωσε...
Είναι ευφυής ο τρόπος που η Σοφία Βόικου ανεδειξε αυτήν την άγνωστη ειδικά στην Ελλάδα πλευρά της κληρονομιάς αυτού του Πολέμου. Ω, πόσο αστείρευτη πηγή πόνου και θυμάτων αμέτρητων έγινε αυτός ο Πόλεμος επιτέλους!]
Πόσα αμέτρητα ηθικά διλήμματα αηματοδότησε για τη γενιά του, καθορίζοντας όλη τη φυσιογνωμία του κόσμου και του 20ου αιώνα
Η λύση στο "Κορίτσι της Ντροπής" έρχεται με μια μοναδική αλλά και οδυνηρή φυσικότητα.
Δεν υπάρχει γλυκύτητα στο φινάλε, ούτε κάποιος παρηγορητικός εξωραισμός, διότι η Σοφία Βόικου είναι ταγμένη στην επιλογή να μην αποκρύπτει την αλήθεια, κι ας επιφέρει κόστος σε εύπεπτη γοητεία.
Τα βιβλία της Βόικου, λοιπόν, είναι γεμάτα εγκυρότητα, ζωντάνια και πηγαίο συναίσθημα χωρίς όμως καμιά προσπάθεια να εκμαιεύσουν την ευαρέσκεια μας μέσα από συγγραφικά ευρήματα και ανώδυνους ρομαντισμούς.
Με ήρωες πειστικούς και χειροπιαστούς συχνά αποδίδουν τις θλιβερότερες εκδοχές της ματαίωσης, ενώ γίνονται και πηγή αβίαστης ιστορικής γνώσης από δύσκολους καιρούς...
Αυτή η αλήθεια είναι που διαποτίζει τα βιβλία της Βόικου με μια αυρα γλυκόπικρη πού λίγο αφήνει ένα μικρό τραύμα και ένα άρωμα από "Γλυκό Πικρό Λεμόνι".
Σαν την ίδια τη ζωή! Εκεί όμως κρύβεται η οδυνηρή γοητεία στα μυθιστορήματα της Σοφίας Βόικου που τα κάνει αξέχαστα...
Περιμένουμε με ζωηρό ενδιαφέρον το επόμενο μυθιστόρημά της, με τη βεβαιότητα ότι θα είναι κι αυτό εμπνευσμένο, βαδίζοντας σε νέους δρόμους κι όχι στην ασφαλή πεπατημένη.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΟΛΕΤΗΡΑ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΙΑΣ , δικηγόρου και Κυβερνήτη της Κατεχόμενης Πολωνίας ΧΑΝΣ ΦΡΑΝΚ, φωτογραφημένη το1942 στο επεταγμένο Κάστρο της Κρακοβίας , σε μια χώρα που αργοπέθαινε απο μια πολιτική γενοκτονίας...
Από αριστερά: Norman (3/6/ 1928):
Είναι επίσης ο αμφιλεγόμενος γιος του Μάρτιν Μπόρμαν, που σχετίστηκε, και με την ιεροσύνη, κι άλλες περιπτώσεις που τις έχει αποκαλύψει μεταξύ αλλων σε μιαν εξαιρετική εργασία ο ιστορικός ερευνητής Gerald Posner.
Από την άλλη, υπήρχαν κι οι αμετανόητοι, και δυο από τις ηρωίδες στη Βόικου φέρνουν στον νου την επωνομαζόμενη πριγκίπισσα των Ες Ες τη Gudrun Himmler που στήριζε τον πατέρα της και ηγέτη των SchutzStuffel SS, τον Χάινριχ Χιμμλερ ως το τέλος ,ενώ φυγάδευε κ στήριζε έκπτωτους ναζί, όντας τοτέμ όλων των νεοναζί.
Ομοίa περίπτωση ήταν η Έντα Γκέρινγκ, μονάκριβη του πανίσχυρου Στρατάρχη της Luftwaffe, Χέρμαν Γκαίρινγκ που τόσο τη λατρευε, ώστε η μέρα των γενεθλίων της ορίστηκε αργία στο Ράιχ! Ποτέ της δεν έπαψε να μιλα με αγάπη για τον καταδικασθέντα -και τελικά αυτόχειρα- στη Νυρεμβέργη πατέρα της κυνικά απαθής στον όλεθρο που σκόρπισε.
Ο δε Ρολφ Μένγκελε όταν- δεκαετία του 70 συναντησε τον καταζητούμενο πατέρα του, τον γιατρό των φρικαλέων πειραμάτων στο Άουσβιτς Γιόζεφ Μέγκελε - δεν τον κατέδωσε...
Πόσα αμέτρητα ηθικά διλήμματα αηματοδότησε για τη γενιά του, καθορίζοντας όλη τη φυσιογνωμία του κόσμου και του 20ου αιώνα
Η λύση στο "Κορίτσι της Ντροπής" έρχεται με μια μοναδική αλλά και οδυνηρή φυσικότητα.
Δεν υπάρχει γλυκύτητα στο φινάλε, ούτε κάποιος παρηγορητικός εξωραισμός, διότι η Σοφία Βόικου είναι ταγμένη στην επιλογή να μην αποκρύπτει την αλήθεια, κι ας επιφέρει κόστος σε εύπεπτη γοητεία.
Τα βιβλία της Βόικου, λοιπόν, είναι γεμάτα εγκυρότητα, ζωντάνια και πηγαίο συναίσθημα χωρίς όμως καμιά προσπάθεια να εκμαιεύσουν την ευαρέσκεια μας μέσα από συγγραφικά ευρήματα και ανώδυνους ρομαντισμούς.
Με ήρωες πειστικούς και χειροπιαστούς συχνά αποδίδουν τις θλιβερότερες εκδοχές της ματαίωσης, ενώ γίνονται και πηγή αβίαστης ιστορικής γνώσης από δύσκολους καιρούς...
Αυτή η αλήθεια είναι που διαποτίζει τα βιβλία της Βόικου με μια αυρα γλυκόπικρη πού λίγο αφήνει ένα μικρό τραύμα και ένα άρωμα από "Γλυκό Πικρό Λεμόνι".
Σαν την ίδια τη ζωή! Εκεί όμως κρύβεται η οδυνηρή γοητεία στα μυθιστορήματα της Σοφίας Βόικου που τα κάνει αξέχαστα...
Περιμένουμε με ζωηρό ενδιαφέρον το επόμενο μυθιστόρημά της, με τη βεβαιότητα ότι θα είναι κι αυτό εμπνευσμένο, βαδίζοντας σε νέους δρόμους κι όχι στην ασφαλή πεπατημένη.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΟΛΕΤΗΡΑ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΙΑΣ , δικηγόρου και Κυβερνήτη της Κατεχόμενης Πολωνίας ΧΑΝΣ ΦΡΑΝΚ, φωτογραφημένη το1942 στο επεταγμένο Κάστρο της Κρακοβίας , σε μια χώρα που αργοπέθαινε απο μια πολιτική γενοκτονίας...
Από αριστερά: Norman (3/6/ 1928):
Ο μελαγχολικός γιος που δεν απέκτησε παιδιά τιμωρώντας τον ευατό του για τα εγκλήματα του πατέρα του.
Sigrid (13/3/1927): Η πρωτότοκη που έζησε στη Νότια Αφρική
και πάντα υπερασπιζόταν τον πατέρα της.
Brigitte η ...μικρη: (13/1/1935): Η κόρη που ήθελε να πεθάνει στα 47 της χρόνια
όπως ο πατέρας της κ έφυγε όντως στα 47 από..καρκίνο.
Niklas(9/3/1939) :Ο βενιαμίν που αποκήρυξε τον πατέρα του, έγινε πολεμικός ανταποκριτής και γύριζε στη Γερμανία μιλώντας εναντίον της μάστιγας του Ναζισμού.Έγραψε βιβλία λίβελλους εναντίον του Hans Frank
Michael (15/2/1937) Ο γιος που υπερκατνάλωνε οκάδες γάλα και πεθανε απο παχυσαρκία
Brigitte, η σύζυγος: Γραμματέας στο δικηγορικό γραφείο του ναζί Χανς Φρανκ 5 χρονια μεγαλύτερή του, γνωστή για την ψυχρότητά της, λάτρις κι αυτή της πολυτέλειας που εξασφάλισε στον Φρανκ η λεηλάτηση της κατεχόμενης Πολωνίας, όπου οριστηκε Γενικός Κυβερνήτης.Υπέμεινε σιωπηλά τις απιστιές του.
Sigrid (13/3/1927): Η πρωτότοκη που έζησε στη Νότια Αφρική
και πάντα υπερασπιζόταν τον πατέρα της.
Brigitte η ...μικρη: (13/1/1935): Η κόρη που ήθελε να πεθάνει στα 47 της χρόνια
όπως ο πατέρας της κ έφυγε όντως στα 47 από..καρκίνο.
Niklas(9/3/1939) :Ο βενιαμίν που αποκήρυξε τον πατέρα του, έγινε πολεμικός ανταποκριτής και γύριζε στη Γερμανία μιλώντας εναντίον της μάστιγας του Ναζισμού.Έγραψε βιβλία λίβελλους εναντίον του Hans Frank
Michael (15/2/1937) Ο γιος που υπερκατνάλωνε οκάδες γάλα και πεθανε απο παχυσαρκία
Brigitte, η σύζυγος: Γραμματέας στο δικηγορικό γραφείο του ναζί Χανς Φρανκ 5 χρονια μεγαλύτερή του, γνωστή για την ψυχρότητά της, λάτρις κι αυτή της πολυτέλειας που εξασφάλισε στον Φρανκ η λεηλάτηση της κατεχόμενης Πολωνίας, όπου οριστηκε Γενικός Κυβερνήτης.Υπέμεινε σιωπηλά τις απιστιές του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου