Πέτρος Κυρίμης, Κάποτε Στον Πειραιά

                                                                       Κάποτε Στον Πειραιά, Πέτρος Κυρίμης
                                             Είδος: Κοινωνικό 
                                            Βαθμολογία :9,5/10

Σελίδες 280
Τιμή 14,40€
Εκδόσεις Κλειδάριθμος

Το 2019 κυκλοφόρησε ένα κοινωνικό μυθιστόρημα που φέροντας κάτι από τη δραματικότητα και τη  συγκίνηση των χρυσών ημερών του ελληνικού κινηματογράφου, μου θύμισε, παράλληλα, κάτι από τους μεγάλους πεζογράφους της Μεταπολίτευσης.

Το "Κάποτε Στον Πειραιά" του Πέτρου Κυρίμη είναι ένα από τα πιο δυνατά κοινωνικά μυθιστορήματα που γράφτηκαν τελευταία, και αυτό φανερώνει η Ανατύπωση που ήδη έγινε από τους πρώτους μήνες της κυκλοφορίας του.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Σε έναν Πειραιά που επουλώνει τα τραύματα του Εμφυλίου και υποδέχεται τον Έκτο Αμερικανικό Στόλο μεγαλώνουν τέσσερις φίλοι:

Ο περήφανος και αψύς Λουκάς, που ονειρεύεται ταξίδια,
ο εύπιστος Αντώνης, που τρέμει τα καράβια,
ο ευαίσθητος Νάσος, που ονειρεύεται να σπουδάσει
κι ο ταλαντούχος ζωγράφος Νικόλας,

κάτω από τη ζηλόφθονη ματιά του ευκατάστατου Βασίλη, που μάταια διεκδικεί μια θέση στην παρέα τους.

Κοινό  σημείο των τεσσάρων η φτώχεια και η απουσία του πατέρα.

Την ανεμελιά τους σκιάζει η προφητεία μιας τσιγγάνας που βλέπει τη σκιά του θανάτου
να επικρέμεται πάνω από τους τρεις ...

Σε μια άλλη γωνιά του Πειραιά, η μοναχική, τρυφερή Ελένη αγναντεύει τα καράβια από το παράθυρο του ορφανοτροφείου κι ονειρεύεται να αποδρασει από τη δυναστεία του σκοτεινού επιστάτη...
Κανείς όμως δεν μπορεί να αποδράσει από το πεπρωμένο του.Ποιος θα επιβιώσει από τις περιδινήσεις του χρόνου και τα τερτίπια της Μοίρας, διασώζοντας την ψυχή του κι όσα ονειρεύτηκε;
Ποιος θα αντέξει στα φοβερά μυστικά που θα έρθουν στο φως για να φέρουν σκοτάδι;

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

Το "Κάποτε στον Πειραιά" είναι ένα από τα πιο συγκινητικά και δυνατά
ελληνικά μυθιστορήματα των τελευταίων χρόνων.
Με ευαισθησία, ο Πέτρος Κυρίμης συνθέτει ένα κοινωνικό δράμα που εκτυλίσσεται
με όρους και δομή αρχαίας τραγωδίας.
Έχουμε κι εδώ γνώριμα μοτίβα του αρχαίου θεάτρου όπως η άγνοια, η τραγική ειρωνεία και η αναγνώριση...
Κάτι που προσδίδει θεατρικότητα στο βιβλίο είναι πως ανάμεσα στην πλοκή έχουμε Ιντερμέτζα με χορικά.
Η αφήγηση είναι άναρχη και ιδιαζόντως εκφραστική.
Πρώτος αφηγητής δεν είναι κάποιος ήρωας, ούτε ο απρόσωπος "παντεπόπτης συγγραφέας", αλλά εκείνος που πραγματικά επισκοπεί τα ανθρώπινα στα μήκη και τα πλάτη-ο πανταχού παρών...Χρόνος, σε μια προσωποποίηση παράξενη που έχει κατι απο υπερρεαλισμό!
Εκείνος ανοίγει την "αυλαία του δράματος", λοιπόν, για να παρελάσουν οι άνθρωποι, σα μαριονέττες της Μοίρας, που από την αρχαιοελληνική παράδοση συνιστά την αναπόδραστη διαφεντεύτρια όλων.
Στη συνέχεια επανέρχεται η τριτοπρόσωπη αφήγηση με κάθε ήρωα να αποκτά το δικό του κεφάλαιο...
Αιφνιδιαστικά κι εμβόλιμα στο κείμενο ξεπηδούν και κάποιοι μονόλογοι εκ μέρους κάποιων από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές, που μας συστήνουν μύχιες σκέψεις και εξηγήσεις καταστάσεων. 
Πρόκειται, γενικά, για ένα κείμενο "ανένταχτο", που κάθε φορά αλλάζει αφηγηματικά και υφολογικά προσωπεία, προκειμένου να αγγίξει ολόπλευρα τις τραγωδίες των ηρώων χωρίς να αφήνει αθέατες πλευρές.
Με αυτόν τον τρόπο υποβάλλεται 'ενας τρυφερός λυρισμός που συνδυάζεται ιδανικά με μια γλώσσα ενίοτε σκληρή, δηκτική- αμείλικτη σαν τη ζωή, μα πάντα εκφραστική, να "δονείται" από τον παλμό ψυχών και καταστάσεων.
Αυτός ο αιφνιδιαστικός λυρισμός που πλαισιώνει με τρυφερότητα και την αχλύ της εξευγενισμένης ομορφιάς  κάποιους ήρωες, έρχεται σε αντίφαση με τη βρόμικη πλευρά και την εξαχρείωση, που διέπει τη ζωή στα καταγώγια της Τρούμπας, στους λασπερούς δρόμους της κοινωνικής αδικίας, πίσω από τις κλειστές πόρτες.
Άλλοτε στοχαστικός λοιπόν, άλλοτε σκληρός, άλλοτε σπαρακτικά ονειροπόλος ο λόγος του Πέτρου Κυρίμη 
μού έφερε συνειρμικά στο νου εκείνη την οδυνηρή τρυφερότητα και την καταγγελτική τόλμη του Μπάμπη Τσικληρόπουλου, που -κι εκείνος- εναλλάσσει τη ρυπαρή φαυλότητα και την ανελέητη πραγματικότητα με τη νοσταλγία τον στοχασμό και το όνειρο...
Και οι δυο θρηνούν τη συλημένη αθωότητα! 
 Δεσπόζον στοιχείο και στον ΚΑΠΟΤΕ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ, είναι- φυσικά- ο έρωτας, που σαν τον ρευστό Πρωτέα, δοκιμάζει αέναες μεταμορφώσεις, ανάλογα με τις διαθέσεις και την ηθική των ανθρώπων: Πότε ευγενής πόθος και γρανάζι στον τροχό της Μοίρας, πότε αδηφάγο αλλά πρόσκαιρο πάθος, πότε νοσηρή και θανάσιμη εμμονή και πότε φως και παραμυθία, ο έρωτας θέτει σε κίνηση τα πάντα.
Στο "Κάποτε στον Πειραιά" παρελαύνουν ταυτόχρονα πλήθος κοινωνικών ζητημάτων, όπως τα απόνερα του Πολέμου,η πορνεία, η διάψευση των πόθων, η μετανάστευση.
Επίσης ξετυλίγεται η καθημερινή βία στις φτωχογειτονιές, η δυσμενής θέση της γυναίκας, καθώς κι η αμφιλεγόμενη πολιτική κατάσταση, όπως οι παιδοπόλεις της Φρειδερίκης και η διακίνηση παιδιών στην Αμερική.
Άλλα ακροθιγώς, άλλα ως πραγματικότητα των ηρώων
Κι όλα αυτά σε μια άρτια χαρτογραφημένη σκηνογραφία που αναπαριστά όλες τις γνώριμες γωνιές του Πειραιά.Τη Θεμιστοκλέους, τη Φρεαττύδα, το Ρολόι και το λιμάνι που υπόσχεται ωκεανούς και νόστους.Παράλληλα μας σεργιανά στα αθέατα σκοκάκια από τις χιλιοτραγουδισμένες φτωχογειτονιές, της Δραπετσώνας, τα ναυπηγεία του Περάματος, τα ανήλιαγα σοκάκια του πληρωμένου έρωτα...

Όλοι οι χαρακτήρες της μυθοπλασίας κερδίζουν επάξια μια θέση στην ψυχή του αναγνώστη, αν και  θεωρώ ότι κάποιους ο συγγραφέας τους "αποσύρει από το προσκήνιο κάπως "βιαστικά".
Ίσως αυτό δεν έγινε τυχαία , αλλά συνέβη για να καταδείξει την αναλγησία του Χρόνου που δε δίνει ούτε στιγμή ανάπαυλας να θρηνήσεις τις απώλειές σου, στη φρενήρη πορεία του,όπως σε κείνον τον παλιό στίχο του Διονύση Σαββόπουλου που αποφθεγματικά δηλώνει πως "Η ζωή αλλάζει, δίχως να κοιτάζει τη δική σου μελαγχολία!

Παρότι στο μυθιστόρημα πρωταγωνιστούν άντρες, η γυναικεία παρουσία είναι έκδηλη
κι αναδεικνύεται σε όλες της τις πλευρές.

Ως Πρόκληση στην αμαρτία, ως μητρικό χάδι, ως Εξιλασμός και κάθαρση. Ερωμένη, Αγαπημένη, Μάνα.

Ο πιο ξεχωριστός χαρακτήρας για μένα ήταν παραδόξως ο Βασίλης, που σήκωσε έναν βαρύ κι αθέατο σταυρό, και ξετυλίγει συγκλονιστικές πλευρές...Ήρωας- εύρημα, που ο συγγραφέας θα μπορούσε να έχει "εκμεταλλευτεί" λίγο περισσότερο για αυτήν τη δυναμική του.Ακόμη κι έτσι όμως ο Βασίλης θα σας κάνει να δακρύσετε, όπως και αρκετά άλλα σημεία του βιβλίου.

Το τελευταίο μέρος, που έρχεται ως εκτόνωση και κλείσιμο των εκκρεμών κύκλων, μου θύμισε- ακαθόριστα- λίγο το τελευταίο μερος από το "Οδός Αβύσσου 0", του Μενέλαου Λουντέμη, όπου μια κινηματογραφική λάμψη εισχωρεί στην τραγωδία- και το θέατρο της ζωής συμπλέκεται με την Τέχνη...
Γενικώς, πρόκειται για ένα βιβλίο που εμπνέει πολυποίκιλα συναισθήματα και σκέψεις πολύπλευρες όπως κάθε πραγματικά "καλό" βιβλίο.
Το "Κάποτε Στον Πειραιά" του Πέτρου Κυρίμη είναι ένα από τα πιο δραματικά κοινωνικά μυθιστορήματα, που θα διαβάσετε ποτέ και επιφυλάσσει πληθώρα αντροπών, γεννώντας δυνατά συναισθήματα και στον πιο ψύχραιμο αναγνώστη.   
Aπό τα βιβλία που δύσκολα ξεχνάς, το Καποτε στον Πειραια ειναι απο τα ενθαρρυντικα δειγματα της συγχρονης πεζογραφιας διασωζοντας κατι απο την συγγραφική και ηθική ποιοτητα των παλαιοτερών πεζογραφων.Για μέν εντάσσεται στα αναγνωστικά must!