Άρης Σφακιανάκης, H Σκιά του Κυβερνήτη

                                                                         H  Σκιά του Κυβερνήτη, Άρης Σφακιανάκης
                                             Είδος:Ιστορικό Ανάγνωσμα
                                             Βαθμολογία 10/10

O πολυγραφότατος συγγραφέας Αρης Σφακιανάκης αποτίει με τα πρόσφατα έργα του φόρο τιμής σε ένδοξες και συνάμα οδυνηρές στιγμές της Νεότερης Ιστορίας μας.

         Στην ξεχωριστή του "Έξοδό" του χρησιμοποίησε ως πρόσχημα ένα πανέξυπνο εύρημα φαντασίας που εξασφάλισε στον πρωταγωνιστή του ένα ταξίδι στον χρόνο και το ρεκβιέμ μιας "πόλης που έπεσε αλλά δεν υποτάχθηκε", το πολυθρύλητο και χιλιοτραγουδισμένο δια μέσου του εθνικού μας ποιητή, Μεσολόγγι.

         Φέτος, με έναν τρόπο λιγότερο αντισυμβατικό αλλά εξίσου δυναμικό και συγκινησιακά φορτισμένο, ο Αρης Σφακιανάκης αποδίδει- σαν σε τάμα- ένα προσκύνημα στη μνήμη ενός Εθνομάρτυρα, που δε διακρίθηκε στα πεδία των μαχών αλλά έδωσε την ύστατη και πιο μοναχική μάχη για την Ελλάδα μας:
Πρόκειται για τον Ιωάννη Καποδίστρια, που το βιβλίο του"Η σκιά του Κυβερνήτη" μάς συστήνει ξανά, αποτελώντας ένα από τα πιο όμορφα ιστορικά μυθιστορήματα, που έπεσαν στα χέρια μου.
Ένα μυθιστόρημα σωστό κομψοτέχνημα φιλόπονης έρευνας, ευρηματικότητας και δυνατών συναισθημάτων που δεν εκβιάζονται αλλά ρέουν αβίαστα από την πένα του κύριου Σφακιανάκη και μεταγγίζονται στην ψυχή κάθε Έλληνα αναγνώστη, συνεπαίρνοντας παραλληλα με την έξυπνη πλοκή. 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ενώ αναμένει το πλοίο για να τον μεταφέρει στην Ελλάδα, ο εκλεγείς από την Εθνοσυνέλευση μέλλων Κυβερνήτης της, Ιωάννης Καποδίστριας, συναντά εναν παράξενο άντρα που του σώζει τη ζωή.
       Ο Καποδίστριας τον προσλαμβάνει ως μέλος μιας φτωχής σωματοφυλακής που μετα βίας αποτελείται από 2 άτομα- μεταξύ άλλων έναν μονόχειρα Κρητικό!
          Όντας άγρυπνος φρουρός του Κυβερνήτη ο Πέτρος Σκοτεινός θα βιώσει εκ των έσω τον τιτάνιο αγώνα του Καποδίστρια να στήσει στα πόδια του το νεοσύστατο υβριδικό κρατίδιο.
Θα ζήσει τις ιδιαίτερες συνήθειες του και θα παραβιάσει την ιδιωτικότητά του προκειμένου να μάθουμε και μια αθέατη πλευρά, αυτήν του ισόβια κι αποκλειστικά ερωτευμένου άντρα, ενόσω ένας γάτος τριγυρίζει στα πόδια.
           Τίποτα από αυτά όμως δε θα αποσπάσει τον μεγάλο πολιτικό από την προσπάθεια ανοικοδόμησης της ερειπωμένης χώρας που ακόμη παρέπαιε ανάμεσα στη σκλαβιά και τον δειλο βηματισμό προς την ελευθερία...
        Όσο αναφύονται οι πρώτες αντιπαλότητες από θιγόμενα συμφέροντα καραβοκύρηδων και προυχόντων, ο Καποδίστριας προβλέπει ότι η ζωή του είναι σε κίνδυνο μα παράμεινε στις επάλξεις του Χρεόυς που πρόσταζε η ελληνική καρδιά του, ώσπου αυτή να δεχθεί μια σφαίρα που διχοτόμησε την Ιστορία στα δυο κ θρυμμάτισε για παντα το όνειρο για ένα ελεύθερο, ανεξάρτητο κι αξιοπρεπές κράτος...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Όπως μοιραία συμπεραίνει κανείς πρόκειται για ένα αναγνωστικό must.
         Ένα βιβλίο απολαυστικό που συνδυάζει ιδανικα ιστορική γνώση, με δυνατή μυθοπλασία και διατηρεί το ενδιαφέρον αμείωτο ως την τελευταία του σελίδα!

         Μπορεί στη συνείδηση των περισσότερων ο Καποδίστριας να συνδέεται με τη χαριτωμένη αφήγηση για την καλλιεργεια της πατάτας πρωτη φορά στην Ελλάδα, όμως ο Άρης Σφακιανάκης αποφάσισε να μας συστήσει τον Πρώτο Κυβερνήτη του νεοσύστατου κράτους, ανασυνθέτοντας ένα πειστικό "πορτρέτο" για τον μοναδικό ίσως πολιτικό που αγάπησε ανυστερόβουλα τη χώρα μας, στην τελευταία 3ετία της ζωής του.(1828- 1831)
        "Η Σκιά του Κυβερνήτη" αποτελεί ύστερη προσωπογραφία μιας ζωής που κόπηκε απότομα, πρόωρα και χυδαία αφού κατέθεσε στη γη αυτή 55 χρόνια προσφοράς στη μεγάλη υπόθεση της Πατρίδας και εν τέλει του Ανθρώπου.
Ένας "μεγάλος άνδρας" που απολάμβανε διεθνή αναγνώριση ως διπλωμάτης και πρώην Υπ. Εξωτερικών του τσάρου, αξιώματα και τη δυνατότητα μιας άνετης απόσυρσης στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κέρκυρα (ίσως μαζί με την αγάπη της ζωής του) αλλά τα απαρνήθηκε όλα για να υπηρετήσει τους εξαθλιωμένους και ρακένδυτους συμπατριώτες του.
Ο άλλοτε Κερκυραίος γιατρός που πονετικά περιεθαλπτε απόρους στο νησί του, έγινε πια "ανάργυρος γιατρός" για τη λαβωμένη Ελλάδα.
    Ένας κόμης που ενδύθηκε την πενία του λαού του για να υποφέρει μαζί του και να τον βγάλει από τη δυστυχία.
          Γι αυτήν τη γενναία επιλογή ο Καποδίστριας εισέπραξε μέσα σε μια σφαίρα την... ευγνωμοσύνη μιας χώρας που τρώει τα παιδιά της, όντας προεξάρχων σε έναν μακάβριο χορό από αδικοχαμένους που... "τιμωρήθηκαν" από χέρια δολοφονικά, γιατί τα έδωσαν όλα στην Πατρίδα, κι οραματίστηκαν ένα φωτεινότερο μέλλον γι'αυτήν.
              Το εύρημα που αξιοποιεί ο συγγραφέας ως αφορμή για την εξιστόρηση αυτή, αυτή τη φορά είναι λιγότερο πρωτότυπο από της "Εξόδου".
Προκειμένου να αναδείξει την προσωπικότητα του Καποδίστρια, ο Άρης Σφακιανάκης χρησιμοποιεί το πρόσχημα ενός ενδιαφέροντος χαρακτήρα που ζει κοντά στον Καποδίστρια και γνωρίζει εκ των έσω πολλές από τις αγωνίες του και την προσπαθειά του να δώσει πνοή και ελπιδα στην ερειπωμένη χώρα των ασφυκτικών συνόρων- που χάρη σε αυτόν επεκτάθηκαν, από τη γραμμή Αμβρακικού- Παγασητικού, διαπερνούσαν Αττικοβοιωτία, Εύβοια κι έφτασαν ως την Πελοπόννησο και κάποια νησιά του Αιγαίου.
        Ο μυθοπλαστικός "σωματοφύλακας Σκοτεινός" διαδραματίζει ακριβώς τον ρόλο που παίζει ο δούλος Σιλυκος όταν, υπηρετώντας μεγάλες προσωπικότητες του Χρυσού Αιώνος μας σεργιάνησε στην Κλασσική Αθήνα και στη σκοτειν.η ψυχή του πανώριου μα και αμφιλεγόμενου Αλκιβιάδη στο βιβλίο του Άγγελου Βλάχου "Ο κύριός μου ο Αλκιβιάδης"!
Τεχνική που τη συνατάμε και στην Κλασσική λογοτεχνία("Φάντασμα της Όπερας" με τον υπηρέτη Πέρση και Ανεμοδαρμένα Ύψη- με τον ενοικιαστή -αφηγητή).
Παρόλη τη συνάφεια ανάμεσα στον "Κυριο μου", του Άγγελου Βλάχου και στη "Σκιά" του Άρη Σφακιανάκη, έχουμε μια αντιστροφή, καθώς, στο βιβλίο του κ. Σφακιανάκη, είναι ο μυθιστορηματικός χαρακτήρας η αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, κι όχι το ιστορικό πρόσωπο που πρωταγωνιστεί(ο αγνός Καποδίστριας), εν αντιθέσει με το έργο του Βλάχου για τον Αλκιβιάδη του σπανιου κάλλους και των ανεξιχνίαστων προθέσεων. 
Ένώ ο Καποδίστριας οραματίζεται μόνο την ανόρθωση της παραπαίουσας χώρας, ο σωματοφύλακάς του παίζει επικίνδυνα παιχνίδια με τον έρωτα και τις πολιτικές μηχανορραφίες της εποχής, κάτω από το βλέμμα ενός χαριτωμένου...γάτου που κρύβει κι αυτός τη δική του σημασία για την ιστορία μας. 
          Ο Σκοτεινός- όπως προδιαγράφει το όνομά του- είναι ένα πρόσωπο το οποίο  κυοφορεί ένοχα μυστικά επικίνδυνα όχι μόνο για τον εαυτό του αλλά και για την πολιτική κατάσταση στη χώρα.
      Αυτή είναι μια πινελιά που προσδίδει στο βιβλίο ένα άρωμα πολιτικού θρίλερ κι έναν αισθησιασμό παντελώς αντίθετο προς τη σχεδόν μοναστική αφοσίωση του Καποδίστρια στο καθήκον του και σε μια αγάπη που για χάρη της πατρίδας έμεινε μακρινή μα αξεπέραστη.
      Αφοσίωση που έχρισε τον Καποδίστρια εραστή της Ελλάδας κι όχι δεν άφηνε περιθώρια για ευκαιριακές χαρές, συναναστροφή με γυναίκες και φιλαυτία.
      Έτσι ο Σκοτεινός γίνεται το ηθικό αντίβαρο του Καποδίστρια στο βιβλίο, που παρακολουθεί στιγμές του Κυβερνήτη και σημαντικά στιγμιότυπα από το έργο του, χωρίς πολλές λεπτομέρειες.
     Δε θα μπορούσε άλλωστε να γίνει λεπτομερής καταγραφή , καθώς εδώ δεν έχουμε αφηγητή τον "πανταχού παρόντα συγγραφέα", αλλά τον σωματοφύλακα Σκοτεινό σε α πρόσωπο.
      Ο Άρης Σφακιανάκης χειρίζεται ιδανικά αυτόν τον μοιραίο περιορισμό της οπτικής γωνίας, γεγονός που καθιστά την αφήγηση πιο βιωματική και προσφέρει πνοή ζώσα στον ήρωα που δε μένει χάρτινος αλλά αποκτά " ενσώματη" υπόσταση.
Η πορεία επιφυλάσσει εκπλήξεις πολύ δυσάρεστες όσον αφορα το ιστορικό κομμάτι.
     Βήμα βήμα, πάντα μέσα από την εγγύτητα στον Κυβερνήτη κι όχι από σφαιρική θέαση των γεγονότων, διαγράφονται οι πολιτικές σκοπιμότητες , τα συγκρουόμενα συμφέροντα, η απληστία των κοτζαμπάσηδων, η αλαζονεία κι αρπακτική νοοτροπία των καραβοκύρηδων που δε δίστασαν να υπονομέυσουν το κράτος πυρπολώντας !!!
Δυστυχώς απομυθοποιούνται με εύληπτο τρόπο προσωπα όπως ο Μιαούλης και λοιποί ναυτικοί των νησιών-ακόμη κι ο μέγας Κολοκοτρώνης.
     Δεν είναι όμως μόνο εσωτερικοί οι  αντίπλαλοι του Καποδίστρια καθώς, στο βιβλίο απλώνει με έναν ευφάνταστο τρόπο τη σκιά του ο αιώνιος εχθρός του Καποδίστρια, ο σατανικός Κλέμενς-Λόταρ φον Μέττερνιχ.(Klemens Wenzel Nepomuk Lothar, Prince of Metternich-Winneburg zu Beilstein 1773-1856)
          Ο Αυστριακός εμπνευστής της Ιεράς Συμμαχίας (1815) προς καταστολή των επαναστατικών και αντιμοναρχικών κινημάτων στην Ευρώπη, ο εχθρός της φτωχολογιάς αποτελεί τον ιστορικό ομόλογο του Καποδίστρια, συνθέτοντας μαζί του ένα απόλυτο δίπολο.
      Ικανότατος κι εκείνος, λαμπερός, ραδιούργος, ισχυρός και φιλήδονος ο Κλέμενς Μέττερνιχ εκφράζει τη σκοτεινή πλευρά που απαρνήθηκε ο γλυκύτατος Καποδίστριας.
Ο Μέττερνιχ συνιστά το πρώτο από τα μιάσματα της Ιστορίας με τα οποία προικοδότητσε την ανθρωπότητα η Αυστρία ( με δεύτερο τον γεννημένο στο Λιντς Αδόλφο Χίτλερ).
Πολέμιος της Επανάστασης των Ελλήνων κι εχθικός προς το νεοσύστατο κρατίδιο και του Καποδίστρια ο Μέττερνιχ- συνώνυμο της κακίας και του μίσους- θα έχει εν τη απουσία του μια παράξενη εμπλοκή στο βιβλίο...
         Ένα άλλο κεφάλαιο της ζωής του Καποδίστρια που θίγεται με πολύ όμορφο τρόπο στη "Σκιά του Κυβερνήτη" είναι το πιο οδυνηρός συνάμα και γλυκός καημός για τον ίδιο τον Καποδίστρια και ακούει στο όνομα Ρωξάνδρα Στούρτζα:

Η Ρωξάνδρα Στούρτζα ήταν κόρη ηγεμώνα της Μολδοβλαχίας Σκαρλατου Στούρτζα και γεννήθηκε 22 Οκτωβρίου του 1776.
        Η Ρωξάνδρα -χωρίς να είναι καλλονή - έλαμπε παντού με την ευρύτητα του πνεύματός της και τη γλυκύτητά της.
Σύντομα ανελίχθηκε τόσο ώστε να λάβει τον τίτλο της Κυρίας των Τιμών της τσαρίνας.
Όλα αυτά όμως δεν αλλοτρίωσαν την αγνή και πονετική καρδιά της.
Ανάμεσα στη Ρωξάνδρα Στούρτζα και τον Ιωάννη Καποδίστρια εξλίχθηκε ένας έρωτας δυνατός, απόλυτος που ατένιζε το πλατωνικό ιδεώδες και παραμεριστηκε για χάρη της πατρίδας.
Γιατί, καμιά φορά, ο μεγαλύτερος ηρωισμός και οι πιο σκληρές θυσίες δε λαμβάνουν χώρα στα πεδία των μαχών , ούτε λαμβάνουν εύφημον μνεία...
Γι αυτόν τον συγκλονιστικό έρωτά της Στούρτζα και του Καποδίστρια, που κατατέθηκε στον βωμό μιας αχάριστης πατρίδας για να ολοκληρωθεί με τν θρήνο ενός κύκνειου άσματος, μάς μίλησε το εξαιρετικό κι ανεπανάληπτο σύγγραμμα της καθηγήτριας Ελένης Κούκκου "Μια ανεκπλήρωτη Αγάπη",(που ενώ πέρασε από δύο μεγάλους οίκους-Εστία και Πατάκη- σήμερα δυστυχώς δεν κυκλοφορεί πια.)
Ο κύριος Σφακιανάκης προσέγγισε την αγάπη αυτήν με το προσήκον σέβας.Κατόρθωσε να αξιοποιήσει τις βιβλιογραφικές πηγές του και να εντάξει αρμονικά τη φιγούρα της Στούρτζα στο κάδρο της αφήγησης.

Δε δίστασε να σκιαγραφήσει την καρδιά της Ρωξάνδρας με επιδεξιότητα, φωτίζοντας ενδεικτικές πτυχές της-κυρίως μέσα από την άκρως συγκινητική αλληλογραφία των δύο, αλλά και με μια λυρικής διάθεσης υπέρβαση που δε θίγει τόσο την ιστορική αλήθεια κι επιτείνει τον σπαραγμό, κι αναδεικνύει το μέγεθος αυτής της θυσίας, που και ο σχεδόν κυνικός Πέτρος Σκοτεινός διαφύλαξε και πλαισίωσε με αγάπη...

Δυστυχώς όμως ούτε ο δαιμόνιας ήρωας του Άρη Σφακιανάκη "μπόρεσε"να αποτρέψει την μοιραία στιγμή της ντροπής και του αίματος.

Κι όμως ο Καποδίστριας το είχε προβλέψει καβαφικά πως 

"Ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος 

και οι Μήδοι επιτέλους θα διαβούνε",

Παρέμεινε, όμως να θυσιαστεί στις δικές του αθόρυβες Θερμοπύλες εκείνη την αποφράδα Κυριακή στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831.
Ήταν πρωί κι ο ευσεβής Ιωάννης πήγαινε να εκκλησιαστεί στον Ι. Ναό του Άγιου Σπυρίδωνος στο Ναύπλιο όταν ξεπρόβαλαν σα στοιχειά ο Γιώργης κι ο Κωνσταντής Μαυρομιχάλης-ιστορικής οικογένειας με θιγόμενα συμφέροντα...
Χωρίς να σεβαστούν τα ιερά και τα όσια της Φυλής μας οι δύο Μανιάτες δολοφόνοι χτύπησαν άνανδρα την ημέρα του Κυρίου έναν άοπλο άνδρα που πήγαινε να εκκλησιαστεί.
Ο ένας του επεφύλαξε μια μαχαιριά στο στήθος ο άλλος μια σφαίρα στο κεφάλι.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας επεφτέ νεκρός όσο οι εκτελεστές του πάσχισαν να διαφύγουν από ένα μαινόμενο πλήθος.
       Ο Άρης Σφακιανάκης κατάφερε πανέξυπνα να αποδώσει τη δραματικότητα της δολοφονίας με ζωντάνια, εμφυσώντας μια θλίψη ζώσα στον αναγνώστη του...
Καπως έτσι ο Ιωάννης Καποδίστριας πέρασε στην αιωνιότητα με το στέφανο του Εθνομάρτυρος...
        Κι ενώ οι φονιάδες Μαυρομιχαλαίοι θα αποτελούν πάντα κηλίδα στην Εθνική μας Ιστορία και όνειδος της ένδοξης Μάνης ως μέρος μιας ρυπαρής αλυσίδας προδοτών του έθνους(Εφιάλτης, Κουκέας, Γούσης, μετέπειτα δωσίλογοι κ μαυραγορίτες),
ο Καποδίστριας θα λάμπει στη μνήμη των απλών Ελλήνων ως ο μεγαλύτερος Πολιτικός Άνδρας που πέρασε από τον πολύπαθο αυτόν τόπο,
        Ως ο μοναδικός που από θέσεως εξουσίας  υπηρέτησε τον φτωχό λαό του με την ταπεινοφροσύνη που ο "Βασιλεύς των βασιλέων" δίδαξε πλένοντας τα πόδια των μαθητών Του...
           Επειδή όμως "Ανδρών επφανών πάσα γη τάφος"   "τύμβος" έγινε για τον Ωραίο αυτόν Έλληνα η ψυχή κάθε αγνού πατριώτη που θρηνεί τον αδικοχαμένο Κυβερνήτη ως αυτό που σημειώνει ο Άρης Σφακιανάκης:
"Τη Χαμένη Ευκαιρία της Πατρίδας μας..."
         Νιώθω λοιπόν ευγνώμων που διάβασα τη Σκιά του Κυβερνήτη γιατί με τόσο εύληπτο τρόπο συμπεριέλαβε την κοσμοθεωρία και τις αγωνιώδεις προσπάθειες του Καποδίστρια για την Ελλάδα, δεν αποσιώπησε τα δικά του σφάλματα αλλά και μου υπενθύμισε το καθήκον της μνήμης απέναντι στον σπουδαίο αυτό άνδρα.
            Ίσως κάποιος βαθιά κατηρτισμένος στην Ιστορία να μην εκπλαγεί από όσα βρει σε αυτό το βιβλίο.
        "Η Σκιά του Κυβερνήτη", όμως, είναι ιδανικό ανάγνωσμα και για νέα παιδιά(Λυκείου) κι εργαλείο στα χέρια κάθε καλού φιλόγου ώστε οι μαθητές να προσεγγίσουν ευχάριστα την Ιστορία
παράλληλα, θεωρω ότι συνιστά must για τον μέσο αναγνώστη, που αγνοεί δυστυχώς πολλά πίσω από τον Ιωάννη Καποδίστρια και θα έχει ευκαιρία να τα μάθει όμορφα και άκοπα, από την απολαυστική πέννα του Άρη Σφακιανάκη.

Άρθρο για τη σκληρή διπλωματία πίσω απο την οριοθέτηση των ΣΥΝΟΡΩΝ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ επί Καποδίστρια

Ένα εξαίσιο λινκ για τη ζωή του Καποδίστρια

Ο Άρης Σφακιανάκης γεννήθηκε το 1958 στο Ηράκλειο Κρήτης. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα. Το πρώτο του βιβλίο με διηγήματα, Όταν βρέχει και φοράς παπούτσια κόλετζ, κυκλοφόρησε το 1981 από τις εκδόσεις Κέδρος. Από τις εκδόσεις Κέδρος κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του 

Οι παράξενες συνήθειες της οικογένειας Μόρφη (1984), 

Ο τρόμος του κενού (1990), 

Η νόσος των κινέζικων εστιατορίων (1993), 

Δεν ήξερες... δεν ρώταγες! (1998). 

Το 2002 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα με τίτλο Μπέιμπι Σίτινγκ. 
Ακολούθησαν τα βιβλία 

Το περσικό φιλί (2004), 

Μητροπόλεις, ιστορίες, παράδεισοι (Ελληνικά Γράμματα, 2006) 

Η μοναξιά δεν μου ταιριάζει (2008), 

Ου μπλέξεις (2011),

 Παντρεμένες (2013), 

Έξοδος (2016) και

 Η σκιά του Κυβερνήτη (2019).

 Έχει ασχοληθεί με τη μετάφραση και το σενάριο.