Λιλίλα Νάκου.Η Κόλαση Των Παιδιών

                Η Κόλαση Των Παιδιών , Λιλίκα Νάκου
                                      Είδος: Διηγήματα
                                     Βαθμολογία: 9/10

Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ- Ι.Δ. ΚΟΛΛΑΡΟΥ
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ: 1942

ΣΕΛΙΔΕΣ: 218

ΘΕΤΙΚΑ: Τραγικότητα, Σημαντικό Ντοκουμέντο της Κατοχής, ανάδειξη της τραγωδίας των μικρών, αντιεπική διάθεση, αξέχαστες στιγμές, Συναίσθημα, Αντιπολεμικός χαρακτήρας.

ΑΡΝΗΤΙΚΑ : Μικρή, κουραστική γραμματοσειρά, ελλειψη λογοτεχνικού υφους, απότομο τελος.


Είναι κάποια βιβλία που υπερβαίνουν τον- εστω "φιλοσοφικά ψυχαγωγικό" - ρόλο της Λογοτεχνίας.

Κάποια βιβλία καίνε και σε σημαδεύουν σα στάμπα& σαν Χρέος- για πάντα! Όταν τα διαβάσεις αποκτάς τέτοια επίγνωση, που αποκλείεται να επιστρέψεις στην ανεμελιά. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι η συλλογή διηγημάτων της Λιλίκας Νάκου "Η Κόλαση των Παιδιών" .

Τίτλος σκοτεινός, αποτρόπαια ποιητικός και βαθιά αληθινός αποτυπώνει με ακρίβεια το περιεχόμενο του βιβλίου.

Πρόκειται για 17 ξεχωριστές, βιωματικές αφηγήσεις από τις ημέρες της Τριπλής Κατοχής. Αυτές οι αφηγήσεις δεν περιλαμβάνουν ούτε κατορθώματα, ούτε θορυβώδη όπλα, ούτε στιγμές ηρωισμού, ούτε βαρύγδουπα διδαγματα, ξεχωριστές προσωπικότητες ή εθνικοαπελευθερωτικούς παιάνες. Το θέμα αυτού του μικρού βιβλίου είναι η λιγότερο εντυπωσιακή και πιο οδυνηρή πτυχή της τριπλής σκλαβιάς που βίωσε η Ελλάδα μας κάτω από τους σιδηρόφρακτους Γερμανούς , τους θρασύδειλους Ιταλούς και τα στίφη των Κομιτατζήδων της Βουλγαρίας : 

Είναι ο φριχτός Λιμός που δοκίμασαν οι Έλληνες πολίτες ιδιαιτερα στα αστικά κέντρα .

Σαν ακρίδες με τις πρασινες στολες τους, τα κτηνη της Βερμαχτ αρπάζουν οποιοδηποτε τρόφιμο ή καύσιμο των Ελληνων. Γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγη, ζωικό κεφαλαιο, καυσιμα- όλα τιθενται στη διάθεση των Δυναμεων Κατοχης για να διαβιούν πολυτελώς οι Γερμανοί κι οι Ιταλοί- με απόθεμα να αποστέλλεται στο Ράιχ!
Σύντομα σημειώνεται μια ελλλειψη σε στοιχειώδη αγαθα για τον καθημερινο Έλληνα πολιτη , ενώ ο δεύτερος τη ταξει του Ναζιστικου Κομματος, Χερμαν Γκαιρινγκ, δηλώνει σε λογο του πισω στη Γερμανια": Όσο ο γερμανικός λαός στερειται δε θα νοιαστώ εγώ αν έχουν πείνα στην Ελλάδα.Δεν ήρθαμε για να ταΐσουμε και να κάνουμε ευτυχισμένους τους ξένους λαους αλλα τον δικό μας!"
Οι δε Σύμμαχοι που άλλοτε ...χειροκρότουσαν τον ελληνικο λαό- χωρις κανένα πλέον ανθρωπιστικό αντανακλαστικό- επιβάλλουν εναν αδιαπέραστο ναυτικό αποκλεισμό στο κατεχομενο ακρωτηρι της Βαλκανικης, τάχα ως μερος στρατηγικού σχεδιασμού για τη Μαχη στη Μεσόγειο.
Το εκρηκτικο απότοκο των δυο αυτών ετερόκλητων ξενοφερτων δεινων ειναι η απόλυτη στέρηση κι ό εφιαλτικός Λίμος που σαρωσε όλη την -ηπειρωτική κυρίως- χώρα, και προσέλαβε χαρακτηριστικά γενοκτονίας για όλο το διαστημα από το φθινόπωρο του 1941 εως το τέλος του 1942.
Σα να μη έφτανε αυτό, ενα χιόνι μοχθηρό κατατρώει βασανισμενα κορμιά. "Ζωντανοί σκελετοί" τριγυρνούν στους δρομους των ελληνικών πόλεων, εκκλιπαρώντας για μια μπουκιά πριν ξεψυχήσουν αβοήθητοι στο χιόνι, με γυάλινα ματια - για να τους περισυλλέξει απλώς το καρο του Δήμου.
Οι Γερμανοί συχνα διασκεδαζουν με την πεινα των υπόδουλων - ειδικα παρατηρωντας τα χαμινια του δρομου να διαγκωνίζονται για μια φετα ψωμι.

Σε αυτό το εφιαλτικό σκηνικό προβαλλουν στην πονεμένη μας συλλογική μνήμη -με φωτοστεφανο μάρτυρα- οι άγιες μορφες των πεινασμένων παιδιών. Τα σκελετωμένα αυτά παιδιά της Πείνας ειναι σίγουρα οι τραγικότερες φιγούρες του Πολέμου! Παιδακια που αντί να τρεχουν πίσω από ενα τόπι και να πανηγυρίζουν γκολ στις αλάνες, έτρεχαν πίσω από ενα μουχλιασμένο ξεροκόμματο, διασκεδάζοντας ξλενους στρατιώτες...Παιδάκια που αντι να ταχταρίζουν κούκλες έσφιγγαν στην αγκαλιά νεκρά αδέλφια...

Αυτα τα παιδιά της κατοχικής Ελλάδας γνώρισε πολύ καλά η Λιλίκα Νάκου, αυτή η εξαίσια εκπρόσωπος του φεμινιστικού κινήματος στη Λογοτεχνία.

Η Λιλίκα Νάκου ανετραφη στην Ελβετία και ζυμώθηκε ιδεολογικά στο Παρίσι και την επαφή της με σοσιαλιστικούς κύκλους. Επέστρεψε στην Ελλάδα κι εργάστηκε ως δημοσιογραφος σε έντυπα όπως η Ακρόπολις κι η Εστία.

Χανοντας στην Κατοχή τη δουλειά της ως δημοσιογραφος , βρεθηκε στον δρόμο να πουλάει σταφίδες! Έχασε τη μητέρα της από τον λιμό κι η ίδια διασώθηκε από την Ερυθρό Σταυρό.       Θέλοντας να ανταποδώσει, η Λιλίκα αποφάσισε να εργαστεί ως νοσοκόμα στη Ριζάρειο, όπου περιθάλπονταν δεκάδες παιδιά ● για την ακρίβεια τα περιμάζευαν όταν κατέρρεαν στους δρόμους κι αναγκάστικα τα στοίβαζαν  σε πολυπληθείς θαλάμους, σε μια προσπάθεια να τα συνέφέρουν λίγο ή -εστω- να τους παρέχουν έναν θάνατο λίγο πιο...ανθρώπινο.

Αυτην την εμπειρία της αποτύπωσε στο χαρτί η Λιλίκα Νάκου παρουσιάζοντας κάποιες ενδεικτικές περιπτώσεις παιδιών που περιέθαλψε ως νοσοκόμα στη Ριζάρειο. 17 παιδιά - 

17 διηγήματα • ένα για κάθε μοναδικό παιδάκι - θύμα της Πείνας • θύμα του παράλογου πολέμου!

Κάθε διήγημα σα μαχαίρι στην καρδιά.17 μαχαίρια... 17 χαίνουσες πληγές.

Ο πιστός Σκύλος της Κατοχής,

το Γατί, ο άτυχος Εγγλέζος,

 το μοιραίο  γράμμα,

το αγόρι με τη Φυσαρμόνικα, 

ο τρυφερός Ιταλός, η "καρδερίνα",

 ο ευρηματικός Επαμεινώνδας,

 ενα παιδί που ατενίζει από την " κόλαση" παραδεισο 

και πάνω απ' όλα, η μικρή Ελενίτσα με τις τηγανιτές πατάτες... Αχ, η Ελενίτσα! 

Μακάρι να ήσαν όλα γεννήματα κάποιας μελοδραματικής φαντασίας - μα είναι όλα περιστατικά πραγματικά, σμιλεμένα από χέρια άνομα και τη διαστροφή του πολέμου.

Η "Κόλαση των Παιδιών" είναι μια θλιβερή πομπή μικρών αγγέλων, που οι λύκοι κατασπάραξαν με μίσος.

Ειναι το εγκόλπιο της πανανθρώπινης ενοχής μας για τον φριχτό κόσμο που έφτιαξε η ενήλικη μωρία μας αρνούμενη να αφήσει πίσω το άσκοπο μίσος- με θύματά μας πάντα τους πιο Αθώους! 

                Το βιβλίο της Λιλίκας Νάκου συνιστά μια αυθεντική μαρτυρία: Η Νάκου το συνέγραφε ενώ βίωνε τα περιστατικά του. Αυτη η σειρά διηγημάτων όμως εχει μια σημασία που υπερβαίνει ενα προσκύνημα στη μνήμη.

               Όταν άρχισε να εξελίσσεται η φρικη του Λιμού με συ υπαιτιότητα των απάνθρωπων Γερμανών αλλα και του αδιαπέραστου συμμαχικού αποκλεισμού της Ελλάδας, κάποιοι ευαισθητοποιημένοι πολίτες αποδύθηκαν σε έναν διπλωματικό αγώνα δρόμου, ώστε να κοινοποιήσουν την τραγωδία του λαού μας έξω από τα σύνορα, για να υπάρξει μια κινητοποίηση, και να βρεθεί μια σωτήρια λύση.

《Παρακολουθούμε "πώς εξαφανίζεται μια ράτσα ξεκινώντας από τα παιδιά της" 》, όπως σημειώνει η Νάκου σε ενα από τα δραματικά διήγηματά της. Τα διηγήματα - μαρτυρίες συμπεριελήφθησαν σε εναν διπλωματικό φάκελο με στοιχεία για τον Λιμό και την έμμεση γενοκτονία που λάμβανε χώρα στη μαρτυρική Ελλάδα με τα χλωμά  παιδιά! Αυτα τα στοιχεία εστάλησαν σε ουδέτερες χώρες όπως η ισχυρη  Αμερική, η Σουηδία, και η Ελβετία με σκοπό τη διεθνοποίηση του ζητηματος,  για να ληφθούν διπλωματικές πρωτοβουλίες που θα απάλυναν το πρόβλημα! Αντιλαμβάνεται κανείς πόσο κρίσιμο ρόλο διαδραμάτισε η ευφυής έμπνευση της ευαισθητης Λιλίκας Νάκου να κάνει αυτήν την ημερολογιακού τύπου καταγραφή τόσων δραμάτων που εξελίσσονταν ενώπιόν της.

Γι' αυτό το παρασκήνιο μάς μίλησε πολύ διαφωτιστικά μέσω του ήρωά του Νίκου Αγραφιώτη, στο μοναδικό αγωνιώδες μυθιστόρημά του ΛΙΜΟΣ, ο Πάνος Αμυράς (εκδ. Διόπτρα- αφιέρωμα εδώ) Εκείνος μας σύστησε την υπέροχη νοσοκόμα και μετέπειτα συγγραφέα της γλυκιάς " Κυρίας Ντόρεμι" ...

"Η Κόλαση των Παιδιών" της Λιλίκας Νάκου  σήμερα είναι φυσικά ενα καταστάλαγμα της εθνικής μνήμης.

Ειναι μια ευθεία πρόκληση στην ανθρωπιά μας.

Ειναι ενα οδυνηρό μάθημα για το τι σημαίνει πόλεμος: Ουδεμία σχέση εχει ο πόλεμος με "πατριωτισμό, παρατες, μπάντες, φρεσκοσιδερωμένες στολές, πολύχρωμα παρασημα και... κορίτσια που ραινουν με ροδοπέταλα τους νικητες" ! 

Ο πόλεμος ειναι αυτα τα σκελετωμένα παιδιά που ξεψυχούν εκκλιπαρώντας για μια πατατούλα τηγανιτή.

Ο πόλεμος είναι οι μανάδες που εχουν ένα και μόνο ξεροκόμματο  και δεν ξέρουν σε ποιο από τα πεινασμένα παιδιά τους να την πρωτοδώσουν...

Ο πόλεμος είναι τα ρημαγμένα σπίτια "που χασκουν σαν κρανία ξεδοντιασμένα" όπως σημειώνει ο Μανώλης Αναγνωστάκης!

Οι μόνοι κερδισμένοι είναι οι διεστραμμένοι πολεμοκάπηλοι κι οι έμποροι όπλων. Κανείς άλλος!

Θεωρώ πως αυτο το βιβλίο πρέπει να διαβαστεί από όλους . Εγώ το διδάχθηκα στην Α Γυμνασίου και ακόμη θυμάμαι πόσο είχαμε συγκλονιστεί όλοι μας στην τάξη...Δεν ξερω αν ήταν νωρίς: Ίσως ηταν και " αργά"... Θετικά πιστευω πως με ασφάλεια τα διηγήματα της Νάκου μπορούν  να διδάσκονται από την  Γ' Γυμνασίου ολόκληρα ,με όλες τις πικρές τους αλήθειες, ώστε, από νωρίς να γαλουχούμε παιδιά με φιλειρηνική συνείδηση και πλήρη αποστροφή στον πόλεμο...

            Ειδικά αυτην την παράλογη εποχή που γενοκτονικού τύπου πολιτικές γίνονται ανεκτές από τη Διεθνή Κοινότητα , τώρα που ο εκφασισμός κι ο πόλεμος έχουν ήδη διαβεί το κατώφλι της Ευρώπης ξανά, πρεπει οι λαοί να αφυπνιστούν , προτού αναγκάσουμε τα παιδιά μας να ζήσουν πάλι μια τετοια Κόλαση... Ύστερα από τόση γνώση, ύστερα από τόσο αίμα,  ύστερα από τέτοια βιβλία δεν μπορούμε να πούμε ότι δεν ξέρουμε!