Ενας Συγγραφέας στον Πόλεμο, Antony Beevor/Luba Vinogradova
O Vasily Grossman με τον Kόκκινο Στρατό 1941-1945
Είδος Ιστορικό
Βαθμολογία 9/10
Eκδόσεις ΓΚΟΒΟΣΤΗ
Μετάφραση Σταυρούλα Αργυροπούλο-Σταύρος Καστανάρας
Σελίδες 450
Διαστάσεις
Ημερομηνία Εκδοσης 01/01/2007
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ
ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΤΟ ΣΟΚ ΤΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ 1941
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΛΙΝΓΚΡΑΝΤ 1942
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: ΑΝΑΚΤΩΝΤΑΣ ΤΑ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΑ ΕΔΑΦΗ 1943
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΑΠΟ ΤΟ ΔΝΕΙΠΕΡΟ ΣΤΟ ΒΙΣΤΟΥΛΑ, 1944
ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ: ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΕΡΕΙΠΙΑ ΤΟΥ ΝΑΖΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, 1945
ΕΠΙΛΟΓΟΣ: ΤΑ ΨΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ
ΧΑΡΤΕΣ
Ένα από τα πιο ξεχωριστά ντοκουμέντα σχετικά με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο προέρχεται από τον διαπρεπή ιστορικό Antony Βeevor που μας σύστησαν οι εκδόσεις Γκοβόστη σε έργα όπως
Βερολίνο 1945,
Στάλινγκραντ,
Ισπανικός Εμφύλιος.
Αυτή τη φορά πρόκειται για μια ξεχωριστή εργασία πάνω στο χειρόγραφα του Ρώσοεβραίου συγγραφέα Βασίλι Γκρόσμαν, ο οποίος κάλυψε τις σπουδαιότερες μάχες του Ανατολικού Μετώπου (απο την εισβολή του 41 μέχρι την είσοδο στη Γερμανία)
ως ανταποκριτής του Κόκκινου Στρατού και της σταλινικής εφημερίδας Ερυθρός Αστέρας.
Ονομάζεται Ένας Συγγραφέας Στον Πόλεμο και έχει γραφτεί με τη βοήθεια της Γιεκατερίνα Γκρόσμαν ,κόρης του συγγραφέα κ του θετού του γιου, που παρείχαν τα χειρόγραφα και σπάνιο φωτογραφικό υλικό από τις ανταποκρίσεις του.
Το "Ένας Συγγραφέας Στον Πόλεμο" ιχνηλατεί πιστά κ με μια καλλιέπεια συνάμα, τα χνάρια του Κόκκινου Στρατού-από τις σκληρές μέρες της γερμανικής εισβολής και τις διαδοχικές ήττες των Ρώσων,μέχρι τη μεγάλη τους αντεπίθεση,
τη θρυλική μάχη τεθωρακισμένων στο Κουρσκ
και τη λυσσαλέα αντίσταση στο Στάλινγκραντ-
για να φτάσει τελικά στη σταδιακή απελευθέρωση σοβιετικών περιοχών και τη νικηφόρα επέλαση σε Πολωνία- Βερολίνο!
Το κείμενο είναι μια σύνθεση που ακολουθεί τη..."θουκυδίδεια μέθοδο" παράθεσης των αντικρουόμενων απόψεων και μαρτυριών από όλες τις πλευρές.
Οι λεπτομέρειές του, ώρες-ώρες συγκλονίζουν και δίνουν το στίγμα αυτού του αδυσώπητου πολέμου, αποδομώντας πολυάριθμους μύθους γύρω από αυτόν.
Είδος Ιστορικό
Βαθμολογία 9/10
Eκδόσεις ΓΚΟΒΟΣΤΗ
Μετάφραση Σταυρούλα Αργυροπούλο-Σταύρος Καστανάρας
Σελίδες 450
Διαστάσεις
Ημερομηνία Εκδοσης 01/01/2007
ΤΙΜΗ στην αγορά Από 25,88- 15,60 ευρω
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ
ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΤΟ ΣΟΚ ΤΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ 1941
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΛΙΝΓΚΡΑΝΤ 1942
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: ΑΝΑΚΤΩΝΤΑΣ ΤΑ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΑ ΕΔΑΦΗ 1943
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΑΠΟ ΤΟ ΔΝΕΙΠΕΡΟ ΣΤΟ ΒΙΣΤΟΥΛΑ, 1944
ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ: ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΕΡΕΙΠΙΑ ΤΟΥ ΝΑΖΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, 1945
ΕΠΙΛΟΓΟΣ: ΤΑ ΨΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ
ΧΑΡΤΕΣ
Ένα από τα πιο ξεχωριστά ντοκουμέντα σχετικά με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο προέρχεται από τον διαπρεπή ιστορικό Antony Βeevor που μας σύστησαν οι εκδόσεις Γκοβόστη σε έργα όπως
Βερολίνο 1945,
Στάλινγκραντ,
Ισπανικός Εμφύλιος.
Αυτή τη φορά πρόκειται για μια ξεχωριστή εργασία πάνω στο χειρόγραφα του Ρώσοεβραίου συγγραφέα Βασίλι Γκρόσμαν, ο οποίος κάλυψε τις σπουδαιότερες μάχες του Ανατολικού Μετώπου (απο την εισβολή του 41 μέχρι την είσοδο στη Γερμανία)
ως ανταποκριτής του Κόκκινου Στρατού και της σταλινικής εφημερίδας Ερυθρός Αστέρας.
Ονομάζεται Ένας Συγγραφέας Στον Πόλεμο και έχει γραφτεί με τη βοήθεια της Γιεκατερίνα Γκρόσμαν ,κόρης του συγγραφέα κ του θετού του γιου, που παρείχαν τα χειρόγραφα και σπάνιο φωτογραφικό υλικό από τις ανταποκρίσεις του.
Το "Ένας Συγγραφέας Στον Πόλεμο" ιχνηλατεί πιστά κ με μια καλλιέπεια συνάμα, τα χνάρια του Κόκκινου Στρατού-από τις σκληρές μέρες της γερμανικής εισβολής και τις διαδοχικές ήττες των Ρώσων,μέχρι τη μεγάλη τους αντεπίθεση,
τη θρυλική μάχη τεθωρακισμένων στο Κουρσκ
και τη λυσσαλέα αντίσταση στο Στάλινγκραντ-
για να φτάσει τελικά στη σταδιακή απελευθέρωση σοβιετικών περιοχών και τη νικηφόρα επέλαση σε Πολωνία- Βερολίνο!
Το κείμενο είναι μια σύνθεση που ακολουθεί τη..."θουκυδίδεια μέθοδο" παράθεσης των αντικρουόμενων απόψεων και μαρτυριών από όλες τις πλευρές.
Οι λεπτομέρειές του, ώρες-ώρες συγκλονίζουν και δίνουν το στίγμα αυτού του αδυσώπητου πολέμου, αποδομώντας πολυάριθμους μύθους γύρω από αυτόν.
Για χρόνια ίσως είχε παραγνωριστεί η αξία αυτού του ντοκουμέντου, διότι ο Βασίλι Γκρόσμαν δεν ήταν γνωστός στην Ελλάδα.
Παρότι το έργο του είναι ίσως και αντάξιο ενός Σολτζενίτσιν, μόλις πέρσι το αναγνωστικό κοινό είχε την ευτυχία να ανακαλύψει τη χαρισματική πένα του Γκρόσμαν μέσα από το εμβληματικότερο δείγμα της,το "Ζωή & Πεπρωμένο", που εξέδωσαν οι εκδόσεις. Γκοβόστη.
Πρόκειται για ένα ογκώδες πολυπρόσωπο χρονικό των πολυτάραχων χρόνων της ατσαλένιας παρουσίας του Στάλιν-μέσα από μια οικογένεια, που γνωρίζει τη φρική του Πολέμου,τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά και την σταλινική τρομοκρατία...
Αυτό το μεγαλεπίβολο αριστούργημα - που άφησε αφωνο τον λογοτεχνικό κόσμο (οδηγώντας σε συγκρίσεις με το "Πόλεμος & Ειρήνη")- εξυφάνθηκε πάνω στον καμβά των χειρογράφων που φέρνει στο φως τούτη η έρευνα του Beevor -κι είναι οι σημειώσεις &οι εμπειρίες του Γκρόσμαν τις σκληρές μέρες του Πολέμου στην Πρώτη Γραμμή του Μετώπου..
Το "Ένας Συγγραφέας Στον Πόλεμο" ξεκινάει με ένα συγκλονιστικό διαφωτιστικό βιογραφικό σημείωμα του Βασίλι Γκρόσμαν από τον Beevor, που σκιαγραφεί έναν αυθεντικά πνευματικό άνθρωπο με γνήσια δημοκρατική συνείδηση, καθώς ισορροπεί ανάμεσα στον ρωσικό πατριωτισμό και στην εβραική του ταυτότητα.
Ανακαλύπτουμε στοιχεία του χαρακτήρα του και πώς κατάφερε να επιβιώσει των τρομερών Εκκαθαρίσεων...
Παρακολουθούμε την επίδραση των φρικαλεοτήτων όπως ο Λίμος του '32 πάνω στο έργο και τη σκέψη του Grossman.
Πληροφορούμαστε για στιγμιότυπα της οικογενειακής του ζωής και γιατί η φιγούρα της μητέρας του τον στοίχειωσε, τόσο ώστε μέσα από το έργο του να της προσφέρει μια ιδιότυπη αθανασία.
Στη συνέχεια, ο Beevor μας εκθέτει τη μοιρα της οικογένειας Γκρόσμαν στον πόλεμο,καθώς και την πορεία που ακολούθησε ως ανταποκριτής ο γνωστός συγγραφέας με τον Κόκκινο Στρατό.
Στο σημείο αυτό, παίρνει τη σκυτάλη η κυρίως δράση κι η πρωτοπρόσωπη μαρτυρία του Γκρόσμαν, εκεί όπου η Ιστορία γίνεται βίωμα κι αποκτά ψυχή.
Στο βιβλίο θα ζήσουμε στιγμές από τα μετόπισθεν και τις ώρες ανάπαυλας των στρατιωτών ,
τα παραδοσιακά τους τραγούδια
και την ασημογάλανη παρουσία του Βόλγα να δεσπόζει λαβωμένος από βόμβες και θάνατο.
Θα συνατήσουμε γυναίκες του Κόκκινου Στρατού,
τις δασκάλες που υποχρεώνονται να αλλάζουν την ύλη και να διδάσκουν γερμανικά στις κατεχόμενες πόλεις,
την αυτοθυσία,
την ματαιοδοξία των ηγετών, τη λιποταξία.
Ο Beevor πραγματοποίησε μια υποδειγματική σύζευξη των σκόρπιων σημειώσεων του Βασίλι Γκρόσμαν σε ένα ενιαίο όλον με διευκρινιστικές πληροφορίες γύρω από το συνολικό πλαίσιο των γεγονότων.
Κάθε μαρτυρια του Γκρόσμαν γίνεται έτσι μια πολύτιμη ψηφίδα σε ένα πανόραμα του Ανατολικού Μετώπου, που ζωντανεύει μέσα από την άγρια γοητεία του παράφορου ρωσικού τοπίου και από τη θηριωδία του ανθρώπου.
Μεγάλο πλεονέκτημα του Γκρόσμαν είναι πως ενέπνεε εμπιστοσύνη, εξασφαλίζοντας πολλές πηγές από μαρτυρίες κ συζητήσεις, που ανέδειξαν αντιπαλότητες στο στράτευμα κι αντιδράσεις των αμάχων.
Επίσης ο Γκρόσμαν, επειδή δεν ήταν φανατικός ή ακραιφνής κομισάριος, με οξυδέρκεια επεσήμανε σφάλματα των στρατηγών καθώς και εξωφρενικές αλήθειες όπως η σκανδαλώδης γραφειοκρατεία που εμπόδισε-για παράδειγμα- τον ανεφοδιασμό ενός αποκλεισμένου τάγματος!
Μέσα από στιγμιότυπα που δεν ήταν δυνατόν να καταγράψει ο αποστασιοποιημένος ιστορικός, ο Γκρόσμαν φιλοτεχνεί το πορτρέτο ενός πονεμένου αλλά περήφανου λαού στον Μεγάλο Πατριωτικό του Πόλεμο- με σύμμαχο το πείσμα του κ τον αγώνα υπέρ βωμών κι εστιών.
Το πιο σπουδαίο σημείο του βιβλίου όμως, είναι η τελευταία ενότητα,όπου ο Κόκκινος Στρατός επελαύνει ελευθερωτής κι αρχίζει να γνωστοποιείται το μέγεθος της ναζιστικής φρίκης -με σφαγές όπως στο Babi Yar και σε άλλες πόλεις με εκατόμβες θυμάτων...
Εδώ έχουμε αμεσότητα μεγαλύτερη από τα προηγούμενα κεφάλαια.
Ο Γκρόσμαν παρέχει π.χ. γλαφυρές εικόνες από την Βαρσοβία και κάποιους ανθρώπους του γκέτο που συνάντησε ο ίδιος και που διεσώθησαν ζώντας στους υπονόμους σαν "τα ποντίκια",όπως μας λέει .
Αυτό μου έφερε ευθέως στο νου τις γκροτέσκες περιγραφές του Ιταλού Μαλαπάρτε στο μυθιστόρημά του "Καπούτ", όπου κι αυτός μετέρχεται την ίδια παρομοίωση για το θέμα- στην ενότητα για τον Χανς Φρανκ και την Πολωνία "του". (τίτλος "Ποντίκια").
Ανάμεσα στις καταγραφές του Γκρόσμαν από τις πρόσφάτως απελευθερωμένες περιοχές, σίγουρα καθηλώνει η αφήγηση για το στρατόπεδο εξόντωσης της TREMBLINKA.
Πρόκειται για το θρυλικό άρθρο του Γκρόσμαν "Η Κόλαση Που Λεγόταν Τρεμπλίνκα", που αποτελεί καταγραφή των στιγμών που ο Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε το εφιαλτικό στρατόπεδο εξόντωσης στην Πολωνία, (ταυτόχρονα με το Μαιντάνεκ).
Αυτή είναι η πρώτη γραπτή μαρτυρία της Ιστορίας για τα στρατόπεδα εξόντωσης!
Με τον συναισθηματισμό και την ηδύτητα του συγγραφέα να συνοδεύουν την περιεκτικότητα του ιστοριογράφου,
το δοκίμιο αυτό του Βασίλι Γκρόσμαν αποτελεί ένα μνημείο στη Λογοτεχνία του Ολοκαυτώματος και κατατέθηκε στα πρακτικά της Νυρεμβέργης, αναπαριστώντας ζωηρά το Μαρτύριο,που άφησε άναυδη την κοινή γνώμη.
Στις σελίδες του ζωντανεύει για πρώτη φορά σε γραπτό δείγμα, η αναπόδραστη φρίκη,
η καταλήστευση των ομήρων,
η ψυχολογία τους,
τα κρεματόρια,
η απελπισμένη αντίσταση,αλλά και η εφιαλτική ευρηματικότητα των ναζί δημίων.
Η δύναμη των περιγραφών είναι ασύλληπτη -ακόμη και για όσους έχουν εξοικείωση με το θέμα του Ολοκαυτώματος.
Είναι ευτύχημα που γνωρίσαμε αυτό το δοκίμιο του Γκρόσμαν ,σε αυτό το βιβλίο.
Στην ίδια ενότητα (Απελευθέρωση) επίσης, παρατίθενται στιγμιότυπα μιας Νίκης πολύ πικρής που μετέτρεψε τους ελευθερωτές σε μικρους νέους δυνάστες ,καθώς μια μεγάλη μερίδα τους πλιατσικολόγησε και κακοποίησε ρεμβασιστικά τους άλλοτε θύτες, κι όχι μόνο.
Η μαρτυρία του Γκρόσμαν ενώνεται με άλλες καταγραφές για βαναυσότητα που ενίοτε επέδειξε ο Κόκκινος Στρατός ακόμη και σε απελευθερωμένους ομήρους των στρατοπέδων.
Στο σύγγραμμα Αουσβιτς του Rees πχ συναντάμε επώνυμα σχετικές καταγγελίες, όπως αυτή της Εβραιοσλοβάκας Ελενας Σιτρόνοβα κι άλλων, που μίλησαν για βιασμούς από τον κόκκινο Στρατό γυναικών Γερμανίδων ή και πρώην ομήρων καθώς και για φυλακίσεις αρκετών σοβιετικών αιχμαλώτων που επιβίωσαν από τα χέρια των Γερμανών (ως... "προδότες που δεν αντιστάθηκαν μέχρις εσχάτων στους Γερμανούς!).
Σε αυτό το σημείο, ο Γκρόσμαν κλήθηκε να αλλοιώσει τις αναφορές του, αφού ο σταλινικός αντισημιτισμός θέλησε να αποκρύψει τα πάθη των Εβραίων συγχωνεύοντάς τα αόριστα κάτω από την ετικέτα του σοβιετικού πολίτη.
Επιπλέον,η σταλινική προπαγάνδα προσπάθησε να φιμώσει την πένα του Γκρόσμαν όταν αυτός κατέγραφε πως οι Ουκρανοί υπήρξαν πρόθυμοι βοηθοί των Ες- Ες στις σφαγές και στα στρατόπεδα, για να μη διαρραγεί ο μύθος της "ομόψυχης Αντίστασης του σοβιετικού λαού "κι η εικόνα του "ηρωικού σοβιετικού πολίτη".
Πολλά από αυτά τα άρθρα,σε μια προσπάθεια αποσιώπησης δε δημοσιεύτηκαν καν,αλλά μας τα δημοσιοποιεί αυτό το σύγγραμμα..
Η τελευταία ενότητα του βιβλίου, στέκεται άκρως κατατοπιστική και, κλείνοντας με τον μεταπολεμικό βίο του Γκρόσμαν, προδιαγράφει το ατσάλινο καθεστώς που εγκαθιδρύθηκε στη σοβιετική σφαίρα επιρροής.
Ενημερωνόμαστε για όλες τις διώξεις και την κατασυκοφάντηση που γνώρισε ο λαμπρός αυτός πνευματικός άνθρωπος και την προσπάθεια καταστροφής του έργου του-γεγονός που τον οδήγησε σε ένα φριχτό τέλος.
Μέσα από τη γλυκιά και έντιμη φιγούρα του Γκρόσμαν,λοιπόν, βλέπουμε την καχυποψία του Στάλιν κατασπάρασσε-ως Κρόνος- τα έκλεκτότερα τέκνα του ρωσικού αγώνα σε έναν κατάλογο παράλογων πολιτικών εγκλημάτων κι εκτοπίσεων.
Είναι θαυμαστός όμως, ο τρόπος που το "Ζωή&Πεπρωμένο" διασώθηκε έγινε κτήμα της ανθρωπότητας.
Το σύγγραμμα "Ένας Συγγραφέας Στον Πόλεμο" συνιστά λοιπόν ένα από τα πιο πρωτότυπα και ξεχωριστά βιβλία για τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο και μια σπουδαία βιογραφία ενός σημαντικού συγγραφέα της ευρωπαικής Λογοτεχνίας.
Η παρουσίαση του "Ζωή&Πεπρωμένο" στην Ελλάδα, ίσως βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε τη σημασία του ντοκουμέντου αυτού που μας προσέφερε ο Antony Beevor και που θα αποτέλέσει πολύτιμο απόκτημα για τη βιβλιοθήκη κάθε μελετητή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και της Σοβιετικής Ιστορίας.
Ελισσάβετ Π. Δέδε
ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ- ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ
Παρότι το έργο του είναι ίσως και αντάξιο ενός Σολτζενίτσιν, μόλις πέρσι το αναγνωστικό κοινό είχε την ευτυχία να ανακαλύψει τη χαρισματική πένα του Γκρόσμαν μέσα από το εμβληματικότερο δείγμα της,το "Ζωή & Πεπρωμένο", που εξέδωσαν οι εκδόσεις. Γκοβόστη.
Πρόκειται για ένα ογκώδες πολυπρόσωπο χρονικό των πολυτάραχων χρόνων της ατσαλένιας παρουσίας του Στάλιν-μέσα από μια οικογένεια, που γνωρίζει τη φρική του Πολέμου,τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά και την σταλινική τρομοκρατία...
Αυτό το μεγαλεπίβολο αριστούργημα - που άφησε αφωνο τον λογοτεχνικό κόσμο (οδηγώντας σε συγκρίσεις με το "Πόλεμος & Ειρήνη")- εξυφάνθηκε πάνω στον καμβά των χειρογράφων που φέρνει στο φως τούτη η έρευνα του Beevor -κι είναι οι σημειώσεις &οι εμπειρίες του Γκρόσμαν τις σκληρές μέρες του Πολέμου στην Πρώτη Γραμμή του Μετώπου..
Το "Ένας Συγγραφέας Στον Πόλεμο" ξεκινάει με ένα συγκλονιστικό διαφωτιστικό βιογραφικό σημείωμα του Βασίλι Γκρόσμαν από τον Beevor, που σκιαγραφεί έναν αυθεντικά πνευματικό άνθρωπο με γνήσια δημοκρατική συνείδηση, καθώς ισορροπεί ανάμεσα στον ρωσικό πατριωτισμό και στην εβραική του ταυτότητα.
Ανακαλύπτουμε στοιχεία του χαρακτήρα του και πώς κατάφερε να επιβιώσει των τρομερών Εκκαθαρίσεων...
Παρακολουθούμε την επίδραση των φρικαλεοτήτων όπως ο Λίμος του '32 πάνω στο έργο και τη σκέψη του Grossman.
Πληροφορούμαστε για στιγμιότυπα της οικογενειακής του ζωής και γιατί η φιγούρα της μητέρας του τον στοίχειωσε, τόσο ώστε μέσα από το έργο του να της προσφέρει μια ιδιότυπη αθανασία.
Στη συνέχεια, ο Beevor μας εκθέτει τη μοιρα της οικογένειας Γκρόσμαν στον πόλεμο,καθώς και την πορεία που ακολούθησε ως ανταποκριτής ο γνωστός συγγραφέας με τον Κόκκινο Στρατό.
Στο σημείο αυτό, παίρνει τη σκυτάλη η κυρίως δράση κι η πρωτοπρόσωπη μαρτυρία του Γκρόσμαν, εκεί όπου η Ιστορία γίνεται βίωμα κι αποκτά ψυχή.
Στο βιβλίο θα ζήσουμε στιγμές από τα μετόπισθεν και τις ώρες ανάπαυλας των στρατιωτών ,
τα παραδοσιακά τους τραγούδια
και την ασημογάλανη παρουσία του Βόλγα να δεσπόζει λαβωμένος από βόμβες και θάνατο.
Θα συνατήσουμε γυναίκες του Κόκκινου Στρατού,
τις δασκάλες που υποχρεώνονται να αλλάζουν την ύλη και να διδάσκουν γερμανικά στις κατεχόμενες πόλεις,
την αυτοθυσία,
την ματαιοδοξία των ηγετών, τη λιποταξία.
Ο Beevor πραγματοποίησε μια υποδειγματική σύζευξη των σκόρπιων σημειώσεων του Βασίλι Γκρόσμαν σε ένα ενιαίο όλον με διευκρινιστικές πληροφορίες γύρω από το συνολικό πλαίσιο των γεγονότων.
Κάθε μαρτυρια του Γκρόσμαν γίνεται έτσι μια πολύτιμη ψηφίδα σε ένα πανόραμα του Ανατολικού Μετώπου, που ζωντανεύει μέσα από την άγρια γοητεία του παράφορου ρωσικού τοπίου και από τη θηριωδία του ανθρώπου.
Μεγάλο πλεονέκτημα του Γκρόσμαν είναι πως ενέπνεε εμπιστοσύνη, εξασφαλίζοντας πολλές πηγές από μαρτυρίες κ συζητήσεις, που ανέδειξαν αντιπαλότητες στο στράτευμα κι αντιδράσεις των αμάχων.
Επίσης ο Γκρόσμαν, επειδή δεν ήταν φανατικός ή ακραιφνής κομισάριος, με οξυδέρκεια επεσήμανε σφάλματα των στρατηγών καθώς και εξωφρενικές αλήθειες όπως η σκανδαλώδης γραφειοκρατεία που εμπόδισε-για παράδειγμα- τον ανεφοδιασμό ενός αποκλεισμένου τάγματος!
Μέσα από στιγμιότυπα που δεν ήταν δυνατόν να καταγράψει ο αποστασιοποιημένος ιστορικός, ο Γκρόσμαν φιλοτεχνεί το πορτρέτο ενός πονεμένου αλλά περήφανου λαού στον Μεγάλο Πατριωτικό του Πόλεμο- με σύμμαχο το πείσμα του κ τον αγώνα υπέρ βωμών κι εστιών.
Το πιο σπουδαίο σημείο του βιβλίου όμως, είναι η τελευταία ενότητα,όπου ο Κόκκινος Στρατός επελαύνει ελευθερωτής κι αρχίζει να γνωστοποιείται το μέγεθος της ναζιστικής φρίκης -με σφαγές όπως στο Babi Yar και σε άλλες πόλεις με εκατόμβες θυμάτων...
Εδώ έχουμε αμεσότητα μεγαλύτερη από τα προηγούμενα κεφάλαια.
Ο Γκρόσμαν παρέχει π.χ. γλαφυρές εικόνες από την Βαρσοβία και κάποιους ανθρώπους του γκέτο που συνάντησε ο ίδιος και που διεσώθησαν ζώντας στους υπονόμους σαν "τα ποντίκια",όπως μας λέει .
Αυτό μου έφερε ευθέως στο νου τις γκροτέσκες περιγραφές του Ιταλού Μαλαπάρτε στο μυθιστόρημά του "Καπούτ", όπου κι αυτός μετέρχεται την ίδια παρομοίωση για το θέμα- στην ενότητα για τον Χανς Φρανκ και την Πολωνία "του". (τίτλος "Ποντίκια").
Ανάμεσα στις καταγραφές του Γκρόσμαν από τις πρόσφάτως απελευθερωμένες περιοχές, σίγουρα καθηλώνει η αφήγηση για το στρατόπεδο εξόντωσης της TREMBLINKA.
Πρόκειται για το θρυλικό άρθρο του Γκρόσμαν "Η Κόλαση Που Λεγόταν Τρεμπλίνκα", που αποτελεί καταγραφή των στιγμών που ο Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε το εφιαλτικό στρατόπεδο εξόντωσης στην Πολωνία, (ταυτόχρονα με το Μαιντάνεκ).
Αυτή είναι η πρώτη γραπτή μαρτυρία της Ιστορίας για τα στρατόπεδα εξόντωσης!
Με τον συναισθηματισμό και την ηδύτητα του συγγραφέα να συνοδεύουν την περιεκτικότητα του ιστοριογράφου,
το δοκίμιο αυτό του Βασίλι Γκρόσμαν αποτελεί ένα μνημείο στη Λογοτεχνία του Ολοκαυτώματος και κατατέθηκε στα πρακτικά της Νυρεμβέργης, αναπαριστώντας ζωηρά το Μαρτύριο,που άφησε άναυδη την κοινή γνώμη.
Στις σελίδες του ζωντανεύει για πρώτη φορά σε γραπτό δείγμα, η αναπόδραστη φρίκη,
η καταλήστευση των ομήρων,
η ψυχολογία τους,
τα κρεματόρια,
η απελπισμένη αντίσταση,αλλά και η εφιαλτική ευρηματικότητα των ναζί δημίων.
Η δύναμη των περιγραφών είναι ασύλληπτη -ακόμη και για όσους έχουν εξοικείωση με το θέμα του Ολοκαυτώματος.
Είναι ευτύχημα που γνωρίσαμε αυτό το δοκίμιο του Γκρόσμαν ,σε αυτό το βιβλίο.
Στην ίδια ενότητα (Απελευθέρωση) επίσης, παρατίθενται στιγμιότυπα μιας Νίκης πολύ πικρής που μετέτρεψε τους ελευθερωτές σε μικρους νέους δυνάστες ,καθώς μια μεγάλη μερίδα τους πλιατσικολόγησε και κακοποίησε ρεμβασιστικά τους άλλοτε θύτες, κι όχι μόνο.
Η μαρτυρία του Γκρόσμαν ενώνεται με άλλες καταγραφές για βαναυσότητα που ενίοτε επέδειξε ο Κόκκινος Στρατός ακόμη και σε απελευθερωμένους ομήρους των στρατοπέδων.Στο σύγγραμμα Αουσβιτς του Rees πχ συναντάμε επώνυμα σχετικές καταγγελίες, όπως αυτή της Εβραιοσλοβάκας Ελενας Σιτρόνοβα κι άλλων, που μίλησαν για βιασμούς από τον κόκκινο Στρατό γυναικών Γερμανίδων ή και πρώην ομήρων καθώς και για φυλακίσεις αρκετών σοβιετικών αιχμαλώτων που επιβίωσαν από τα χέρια των Γερμανών (ως... "προδότες που δεν αντιστάθηκαν μέχρις εσχάτων στους Γερμανούς!).
Σε αυτό το σημείο, ο Γκρόσμαν κλήθηκε να αλλοιώσει τις αναφορές του, αφού ο σταλινικός αντισημιτισμός θέλησε να αποκρύψει τα πάθη των Εβραίων συγχωνεύοντάς τα αόριστα κάτω από την ετικέτα του σοβιετικού πολίτη.
Επιπλέον,η σταλινική προπαγάνδα προσπάθησε να φιμώσει την πένα του Γκρόσμαν όταν αυτός κατέγραφε πως οι Ουκρανοί υπήρξαν πρόθυμοι βοηθοί των Ες- Ες στις σφαγές και στα στρατόπεδα, για να μη διαρραγεί ο μύθος της "ομόψυχης Αντίστασης του σοβιετικού λαού "κι η εικόνα του "ηρωικού σοβιετικού πολίτη".
Πολλά από αυτά τα άρθρα,σε μια προσπάθεια αποσιώπησης δε δημοσιεύτηκαν καν,αλλά μας τα δημοσιοποιεί αυτό το σύγγραμμα..
Η τελευταία ενότητα του βιβλίου, στέκεται άκρως κατατοπιστική και, κλείνοντας με τον μεταπολεμικό βίο του Γκρόσμαν, προδιαγράφει το ατσάλινο καθεστώς που εγκαθιδρύθηκε στη σοβιετική σφαίρα επιρροής.
Ενημερωνόμαστε για όλες τις διώξεις και την κατασυκοφάντηση που γνώρισε ο λαμπρός αυτός πνευματικός άνθρωπος και την προσπάθεια καταστροφής του έργου του-γεγονός που τον οδήγησε σε ένα φριχτό τέλος.
Μέσα από τη γλυκιά και έντιμη φιγούρα του Γκρόσμαν,λοιπόν, βλέπουμε την καχυποψία του Στάλιν κατασπάρασσε-ως Κρόνος- τα έκλεκτότερα τέκνα του ρωσικού αγώνα σε έναν κατάλογο παράλογων πολιτικών εγκλημάτων κι εκτοπίσεων.
Είναι θαυμαστός όμως, ο τρόπος που το "Ζωή&Πεπρωμένο" διασώθηκε έγινε κτήμα της ανθρωπότητας.
Το σύγγραμμα "Ένας Συγγραφέας Στον Πόλεμο" συνιστά λοιπόν ένα από τα πιο πρωτότυπα και ξεχωριστά βιβλία για τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο και μια σπουδαία βιογραφία ενός σημαντικού συγγραφέα της ευρωπαικής Λογοτεχνίας.
Η παρουσίαση του "Ζωή&Πεπρωμένο" στην Ελλάδα, ίσως βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε τη σημασία του ντοκουμέντου αυτού που μας προσέφερε ο Antony Beevor και που θα αποτέλέσει πολύτιμο απόκτημα για τη βιβλιοθήκη κάθε μελετητή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και της Σοβιετικής Ιστορίας.
Ελισσάβετ Π. Δέδε
ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ- ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ
Ο ιστορικός Antony Beevor γεννήθηκε στην Αγγλία το 1946. Σπούδασε στα Κολέγια Winchester και το Sandhurst. Ως μόνιμος αξιωματικός της Ίλης Ουσάρων υπηρέτησε στη Γερμανία και την Αγγλία μέχρι που παραιτήθηκε από το στρατό μετά από πέντε χρόνια υπηρεσίας.
Είναι παντρεμένος με την Artemis Cooper, σε συνεργασία με την οποία έγραψε το "Paris after the Liberation, 1944-1949".
Και οι δύο έχουν ανακηρυχθεί Chevalier de l'Ordre des Arts et des Lettres από τη Γαλλική Κυβέρνηση.
Έχει γράψει μυθιστορήματα και τα ιστορικά βιβλία:
"Κρήτη: H μάχη και η αντίσταση" (βραβείο Runciman), "Βερολίνο: H πτώση 1945" (βραβείο Longman-History Today Trustees),
"Στάλινγκραντ" (βραβείο Samuel Johnson, βραβείο Ιστορίας Wolfson και βραβείο Λογοτεχνίας Hawthornden),
"To μυστήριο της Όλγας Τσέχοβα",
"Ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος, 1936-1939"
και "Ένας συγγραφέας στον πόλεμο: 0 Βασίλι Γκρόσμαν με τον Κόκκινο Στρατό".
Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε τριάντα γλώσσες και έχουν πουλήσει περισσότερα από τέσσερα εκατομμύρια αντίτυπα.
 | Grossman, Vasily Semyonovich, 1905-1964 |
O Βασίλι Γκρόσμαν (1905-1964) γεννήθηκε το 1905 στην ουκρανική πόλη Berdichev.
Ήταν άγνωστος στo πλατύ κοινό μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80, που κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά του "Η ζωή και η μοίρα", το οποίο έγινε αμέσως ανάρπαστο.
Κι όμως, προπολεμικά υπήρξε δημοφιλής και αναγνωρισμένος.
To 1941 έγινε πολεμικός ανταποκριτής της εφημερίδας του Κόκκινου Στρατού, Krasnaya Zvezda, και κατέληξε να θεωρείται θρυλικός ήρωας πολέμου, περιγράφοντας την άμυνα του Στάλινγκραντ, την πτώση του Βερολίνου και τις συνέπειες του Ολοκαυτώματος.
Τα διηγήματά του, γραμμένα με έναν συγκρατημένο εσωτερικό λυρισμό και με μια διάθεση φιλοσοφική, είναι διαποτισμένα από την αγάπη για τον άνθρωπο και την αγωνία για το μέλλον του. Ήταν ένας από τους πρώτους που ανακάλυψαν και περιέγραψαν τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Τα διηγήματά του, γραμμένα με έναν συγκρατημένο εσωτερικό λυρισμό και με μια διάθεση φιλοσοφική, είναι διαποτισμένα από την αγάπη για τον άνθρωπο και την αγωνία για το μέλλον του. Ήταν ένας από τους πρώτους που ανακάλυψαν και περιέγραψαν τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Ο Γκρόσσμαν αναμφισβήτητα επηρεάστηκε από το βίωμα αυτό και η εικόνα που είχε για τον κόσμο άλλαξε.
Πράγματι, μετά τον πόλεμο, έγραψε τα πιο σημαντικά, σε βάθος και διαύγεια, έργα του.
Και εκείνη την εποχή επίσης τα μάτια του άνοιξαν όσον άφορα τον απολυταρχικό χαρακτήρα του κομμουνιστικού πολιτεύματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου