ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΤΙΤΛΩΝ

Σάββατο 24 Αυγούστου 2019

Lucy Adlington, Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα (Αξιοποίηση στο Σχολείο!)

                                                      Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα, Lucy Adlington
                                      Είδος: Εφηβικό/Ιστορικό
                                      Βαθμολογία: 9/10        

Τιμή 13,30ευρω

Ο Τζον Μπόυν στο "Αγόρι Με τη Ριγέ Πιτζάμα" παρουσίασε το Ολόκαύτωμα μέσα από τη συγκινητική φιλία δυο αγοριών ενός γερμανόπουλου κι ενός εβραιόπουλου, που προσέλαβε συμβολικές διαστάσεις.
Η Λούσυ Άντλιγκτον προσεγγίζει το ίδιο θέμα σε ένα επίσης νεανικό βιβλίο με μια σκοπιά πιο γυναικεία, καθώς στο επίκεντρο φέρνει μια κοριτσίστικη φιλία κάτω από το μαστίγιο των Ες Ες.
Στην "Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα" έχουμε μια μικρό διαμάντι που φέρνει εφηβους κι έφηβες σε επαφή με τη φρίκη του Ολοκαυτώματος, ισορροπώντας ανάμεσα στην οδυνηρή πραγματικότητα και την απαραίτητη ευαισθησία, συνθέτοντας ένα από τα καλύτερα νεανικά αναγνώσματα του Πολέμου.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η Έλλα και η Ρόουζ είναι δυο κοπελίτσες με αλληλοσυμπληρούμενους χαρακτήρες:
Η μια μεγάλωσε με τη μοδίστρα γιαγιά της ενώ η άλλη ξεκίνησε από ένα σπίτι αριστοκρατικό, περιτριγυρισμένη από βιβλία, μουσική και πολυτέλεια.
Η μια πρακτική ρεαλίστρια κι αλληλέγγυα, η άλλη ονειροπόλα και συμπονετική.
Η μία ικανή κι εργατική- η άλλη γεμάτη φαντασία και φινέτσα.
Η μια από την Πολωνία κι η άλλη από τη Γαλλία.
Παρά τις διαφορές τους  όμως τις ένωσε η αγάπη τους για τη ραπτική και η λαχτάρα τους για τη ζωή.
Θα μπορούσαν να μην έχουν συναντηθεί ποτέ.
Θα μπορούσαν να είναι δυο ευτυχισμένες μοδιστρούλες ακροβολισμένες σε διαφορετικά σημεία της Ευρώπης, αν δεν τις προλάβαινε ο πόλεμος:
Σαν ικανή υφάντρα η μοίρα της έδεσε με ένα αιματοβαμμένο νήμα που τις έριξε στο ραφείο ενός ναζιστικού στρατόπεδου συγκένρωσης.
Εκεί, υπόδουλες κοπελες- Εβραίες, ΣοβιετικέςΑντιστασιακές και άλλες όμηροι- σχεδιάζουν και ράβουν στολές και ρούχα για τους Γερμανούς και τις Γερμανίδες αξιωματούχους που εργάζονται στο στρατόπεδο.
Η Έλλα και η Ροουζ γνωρίζονται αναπτύσσουν μια μοναδική αλληλεγγύη μεταξύ τους κόντρα στη σκληρή πραγματικότητα του στρατοπέδου.
Γύρω  από τη Ρόουζ και την Έλλα ,πλήθος προσώπων , αποστεωμένων και  πετρωμένων όπως η παράξενη επόπτρια Μάρθα και η ανασφαλής φρουρός Κλάρα.
Μέσα στην απόγνωση θα σπινθίσει η φλόγα της δημιουργίας.
Μέσα στη βαρβαρότητα η απροσδόκητη , κοριτσίστικη φιλία θα γίνει ασπίδα και κίνητρο επιβίωσης για τα δυο κορίτσια.
Και στο τέλος θα μείνει μια κόκκινη κορδέλα σα στερνή υπόσχεση και προσκύνημα της μνήμης... 

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Ήδη το ευρηματικό εξώφυλλο του μυθιστορήματος "Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα" που θυμίζει κουτί ραπτικών ειδών προδιαγράφει το περιεχόμενό του.
Οι χαρακτηριστικές μπλε ρίγες παραπέμπουν στη στολή των άτυχων ομήρων , που οι Γερμανοί στίβαζαν στα απάνθρωπα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ ο αέρινος τίτλος υπογραμμίζει δραματικά την αντίθεση ανάμεσα στο "μετάξι" των κοριτσίστικων ονείρων που συμβολίζει η "Κορδέλα" με το αδυσώπητο συρματόπλεγμα.
 Η Λούσυ Αντιγκτον, λοιπόν, πλέκει με όλα αυτά ένα σκληρό και συνάμα τρυφερό μυθιστόρημα από την πιο σκοτεινή σελίδα του Β Παγκοσμίου Πολέμου - τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Με όχημα το ευγενέστερο ίσως συναίσθημα, ,την αγνή κοριτσίστικη φιλία, η Lucy Adlington καταδεικνύει τη θηριωδία του ρατσιστικού μίσους, και καταγγέλλει τον παραλογισμό του πολέμου, διατρανώνοντας την επιθυμία για την ειρήνη και τη συναδέλφωση των λαών.
Πάντοτε το μήνυμα αυτό προβάλλει πιο ηχηρό όταν ακούγεται από το πρίσμα των πιο αθώων.
Αυτό ακριβώς ανέδειξε σε σύμβολο την 13χρονη Άννα Φρανκ με την απλή και συνάμα σπαρακτική αλήθεια του Ημερολογίου της.
Με παρεμφερή τρόπο λειτουργεί εδώ η φιλία της Έλλα και της Ρόουζ, των δυο κοριτσιών που συναντήθηκαν στο στρατόπεδο του Μπελγουντ.
Άλλωστε κι εδώ έχουμε ένα κορίτσι που μας μιλά, καθώς η ιστορία ξετυλίγεται μεσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση της Έλλα, που μας παρασέρνει στο δικό της βίωμα.
      Συνδετικός ιστός ανάμεσά στις δυο φίλες η κοινή αγάπη για την Ραπτική που η πέννα της Άντιγκτον αναδεικνύει σε μεγίστη τέχνη:
Το χαρτί στα χέρια του αναγνώστη μετουσιώνεται σε σμαραγδί βελούδο, σε χρυσαφένιο ταφτά και σε δαντελωτό ανάγλυφο μέσα από το μεράκι της Έλλα και την παραστατική της αφήγηση!
Πρώτη φορά μετά την "Μοδίστρα" της Ρόζαλι Χαμ, η δημιουργία ενός ρούχου παρουσιάζεται ως ιεροτελεστία που συχνά κατορθώνει να υπερβαίνει τα σύνορα του πολέμου και του μίσους και να ενώσει -ειδικότερα τις γυναίκες- σε μια κοινή μοίρα που τις τάσσει στην εκλπετυσμένη αναζήτηση της ομορφιάς και των απλών χαρών της ζωής.
Αξιοσημείωτο είναι πως το στρατόπεδο Μπέλγουντ είναι αποκύημα της φαντασίας της Αντλιγκτον καθώς δεν υπάρχει.
Το ίδιο ίσχυε και για το ..." στρατόπεδο Μέλλερν", όπου ο Ρέμαρκ έστησε το δράμα του "Σκελετός 509", καθώς και το επίσης συμβολικό Ούστβιτςτου Μπόυν.Και στα 3 όμως έργα είναι σαφής η υπαινικτική αναφορά στα πραγματικά στρατόπεδα ,Νταχάου κι Άουσβιτς.
Θεωρώ ότι οι τρεις συγγραφείς απέφυγαν εντέχνως αναφορά σε πραγματικούς τόπους μαρτυρίου,  ώστε να αναπτύξουν την ποιητική τους και τους προβληματισμούς τους αδέσμευτοι, χωρίς τους περιορισμούς της ιστορικής ακρίβειας.
Έτσι κι η Αντλιγκτον μέσα από το "Μπέλγουντ" της χαρτογραφεί πειστικα τον εφιαλτικό μικρόκοσμο ενός τυπικού στρατοπέδου εξόντωσης ο οποίος συχνά συνιστά μια αυτόνομη πολιτεία οδύνης αλλά και δημιουργίας.
Μέσα σε αυτό συγκεντρώνονταν, ασφαλώς με τη ναζιστική βία, μυριάδες ετερόκλητοι άνθρωποι σπάνιων δεξιοτήτων κ αυτός ο θανάσιμος πλουραλισμός έδινε ευκαιρία στα Ες Ες να αναπτύξουν παράλληλα με τα σαδιστικά τους γούστα και τις εκτελέσεις, βιομηχανία, ψυχαγωγία και πλήθος άλλες απρόσμενες δραστηριότητες.
Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, αναπτύσσονταν  και τα ραφεία των Ναζί, όπου συναντήσαμε τις δυο φίλες, παρακολουθώντας τες να παλεύουν να κερδίσουν μιαν ακόμη μέρα ζωής...
Χωρίς κουραστικές λεπτομέρειες η Αντλιγκτον κατορθώνει να σκιαγραφήσει τος απάνθρωπες συνθήκες που δοκιμαζαν οι όμηροι ενος τυπικού στρατοπέδου, με στιγμιότυπα, που σίγουρα θα συγκλονίσει ειδικότερα νεαρούς αναγνώστες.Οχι όμως οτι ένας ενήλικας θα μείνει αλώβητος!Ποιος μπορεί να μη λυγίσει όταν βλέπει δυο αθώα κορίτσια να μαρτυρούν;
Μοναδικό αντίβαρο στην παράλιγη κτηνωδία μικρά καθημερινά θαύματα που μονάχα η συμπαρασταση κι η αυτοθυσία μεταξύ των ανθρώπων μπορούν να γεννήσουν.
Μοναδικό όπλο μπροστά στα πολυβόλα; 
Μια κόκκινη κορδέλα ως πανίσχυρο όπλο αντίστασης και ως ύστερος προμαχώνας αντίστασης...
Γιατί πάνω από όλα η "Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα" αναδεικνύει το μεγαλείο της φιλίας αυτής της αγνής και ισόβιας που καθορίζει θετικά τον ανθρωπο ως άνεμος που δίνει φτερά ("Wind beneath my wings") που τραγούδησε κ ν Bettie Middler σε μια ταινία των 80s για τη γυναικεία φιλία.
Για τέτοιου είδους φιλία, που έδωσε θέληση ζωής σε καιρό ομηρίας ανάμεσα στα καπνίζοντα κρεματόρια, μίλησε κι η αντιστασιακή κ επιζήσασα του Άουσβιτς, Bάσω Σταματίου στη μαρτυρία της "Warum?"
          Ένα ακόμη στοιχείο που ξεχώρισε στην "Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα" είναι το βάθος των χαρακτήρων που απέριτοι ξεδιπλώνουν τη μοναδικότητά τους και ενίοτε τις αντιφάσεις τους διατηρώντας αληθοφάνειά, που μερικές φορές μάς πονά.
Μέχρι την ύστατη σελίδα η αγωνία απορροφά τον αναγνώστη, με τις ανατροπές να διαδέχονται η μια την άλλη και να επιτείνουν τη συγκίνηση.
Προτείνω αυτή τη δυνατή ιστορία φιλίας για  ευαίσθητους ενήλικες και σίγουρα για εφήβους.

ΜΙΚΡΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Η "Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα" είναι αξιοποιήσιμη κι ως πρόταση Φιλαναγνωσίας για τελευταίες τάξεις Γυμνασίου και ασφαλώς για το Λύκειο - ειδικότερα στην εποχή μας, που έχει θεσπιστεί η 27η Ιανουαρίου ως Ημέρα Μνήμης για το Ολοκαύτωμα και στο ελληνικό σχολείο.
Καθώς το βιβλίο "Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα"  θίγει πληθώρα ζητημάτων όπως η ιστορική μνήμη, η ειρήνη, η φιλία μπορεί να γίνει αφορμή για διακειμενική προσέγγιση, προεκείνοντας την καθεαυτή πλοκή της:
Επί παραδείγματι, η φιλία της Ελλα και της Ρόουζ ,που αποτελει κινητηριο δυναμη επιβίωσης για τις νεαρές ομήρους, μπορεί να αντιπαραβληθεί με το "Ε.Π." της Ζωρζ Σαρρή, όπου δυο φίλες βιώνουν τη μεταξική δικτατορία
 ή το "Λουιζα κ Λότη" του Κέστνερ όπου δυο φίλες, ανακαλύπτοντας πως ειναι κορες διαζευγμένων γονιών, παλεύουν να επανενώσουν την οικογένεια τους.
Με άλλα λόγια, στην παγκόσμια λογοτεχνία, η κοριτσιστική φιλία γίνεται χαρά , παρηγοριά κι εν τέλει πραξη αντίστασης στον παραλογο κι απειλητικό κόσμο των ενηλίκων, αναζητώντας υτην αποκατασταση της ηθικής τάξης ή κατ επέκτασιν τον επαναπατρισμό των πρωταγωνιστών στον παράδεισο της αθωότητας...
Η Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα αποτελεί κι ένα ταξίδι αυτογνωσίας από την άποψη πως ένα τάλαντο και πάθος( η Ραπτική) γίνεται μέσο δημιουργίας κι επιβίωσης και σημαδεύει το πεπρωμένο των ηρωίδων.
Έτσι, η Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα μπορεί να σταθεί αφορμή για μια συζήτηση επαγγελματικού προσανατολισμού για τους ίδιους τους μαθητές και για εξωτερίκευση των προσωπικών τους επιθυμιών.
Πολλά ακόμη μπορούν να ειπωθούν.
Το βέβαιο είναι πως η Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα αποτελεί μια ιδανική αναγνωστική πρόταση για μικρούς και μεγάλους που θα συγκινήσει και θα αφυπνίσει γύρω από ζητήματα του ρατσισμού, του πολέμου και της φιλίας.



                           ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ

H Lucy Adlington είναι συγγραφέας, ενδυματολόγος και ηθοποιός. Τα νεανικά μυθιστορήματα “The Diary of Pelly-D” και “Burning Mountain” ήταν στη βραχεία λίστα των βραβείων Carnegie Medal, Manchester Book Prize, Leeds Book Prize, Rotherham Book Award. Επίσης έχει συγγράψει δύο ιστορικά βιβλία για την ενδυματολογία “Great War Fashion” και “Stitches in Time: The Story of the Clothes we Wear”.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου