Ιφιγένεια Τέκου, Ο Άντρας Με τις Κούκλες

                                                          Ο Άντρας με τις Κούκλες, Ιφιγένεια Τέκου
                                                          Είδος Κοινωνικό, Εποχής
                                                           Βαθμολογία 8,5/10

Η Ιφιγένεια Τέκου από τις πρώτες της εμπνεύσεις ( Η Μοίρα της Πηνελόπης, Δεξί Κίτρινο Λουστρίνι) έδειξε πως είναι μια ενδιαφέρουσα περίπτωση, που δε σκοπεύει να κινηθεί σε κοινότυπα μονοπάτια. Η θεματολογία των  μυθιστορημάτων της ξεφεύγει από την πεπατημένη προχωρώντας σε γοητευτικούς δρόμους.

"Ο Άντρας Με τις Κούκλες" είναι ένα από τα πιο ιδιαίτερα έργα της που ήδη με τον τίτλο του "αιχμαλωτίζει" τον αναγνώστη για να τον οδηγήσει σε έναν κόσμο γραφικό, νοσταλγικό, άγριο μαζί και ιδιότυπα γαλήνιο.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
1948, Κάτω Ιταλία.Η έφηβη Αλεμίνα- ύστερα από μια διπλή απώλεια- επιλέγει να ζήσει στο αγρόκτημα του παππού της Κωνσταντίνου  στο Σαλέδο, παρά την τρομερή φήμη που τον συνοδεύει.

Εκεί θα προσαρμοστεί κάτω από τη βαριά σκιά του και πλήθος μυστικών της οικογένειας Κοντότι, ενώ θα γευθεί ένα αγνό σκίρτημα με έναν νεαρό καλλιτέχνη, τον Αντόνιο με οδυνηρές συνέπειες.

Στον δρόμο της θα γνωρίσει άμετρη σκληρότητα αλλά και απρόσμενη ανθρωπιά.

Στην περιοχή, ένας μυστηριώδης άντρας δολοφονεί ανθρώπους που υπήρξαν δωσίλογοι στην Κατοχή και για κάθε φόνο κατασκευάζει μια ξύλινη κούκλα χωρίς άκρα οπου συμφωνα με την ιαπωνική παράδοση παραμένει η ψυχή κάθε νεκρού.

Πώς όλες αυτές οι παράλληλες ζωές θα διασταυρωθούν;

Ποιος έχει δικαίωμα να χρίζει εαυτόν αυτόκλητο δικαστη;

Ποια είναι η δικαιοσύνη που η ζωή θα επιφυλάξει στον καθένα;

Ποια είναι τα όρια της συγχώρεσης;

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ 

"Ο Άντρας Με τις Κούκλες" της Ιφιγένειας Τέκου αποτελεί ένα από τα πιο ξεχωριστά βιβλία που έδωσε η πεζογραφία μας φέτος, πλούσιο σε συναισθήματα, πρόσωπα και καταστάσεις.

Ένα πρωτότυπο όσο και δυνατό μυθιστόρημα, που συνδυάζει επιδέξια το ανθρώπινο δράμα και το ρομαντικό στοιχείο, με το μυστήριο για να αναχθεί σε μια περιπέτεια σχεδόν υπαρξιακής υφής . 

Ξεφεύγει κι αυτό από τον ελληνοκεντρικό χαρακτήρα των περισσότερων ελληνικών μυθιστορημάτων και μας ταξιδεύει στους αμπελώνες της Κάτω Ιταλίας.

Ασφαλώς ενυπάρχει και ελληνικό άρωμα αφού στην Κάτω Ιταλία (ειδικά στη Σικελία) μεγαλούργησε το ελληνικο στοιχείο ήδη από την Αρχαιότητα, εντούτοις, δεν κυριαρχεί αυτό.

Τουναντίον, αποκομίζουμε πολλές νέες συναρπαστικές πληροφορίες γύρω από πράγματα άγνωστα στους περισσοτερους, με κεντρικό άξονα τον ιαπωνικό θρύλο για τις ξύλινες κούκλες Kokeshi. (Κο= μικρός Κεσι={ Κesu}= σβήνω") Θρυλείται ότι αυτές οι κούκλες, οι δίχως άκρα , δίνονταν σε Γιαπωνέζες περασμενων αιώνων όταν λόγω φτώχειας οδηγούνταν σε άμβλωση, με την παρήγορη πεποίθηση ότι σε αυτές τις κούκλες συνεχιζε ναζει η ψυχή του νεκρού βρέφους.Αυτός ο θρύλος που διασώζεται από τον ποιητή Μatsunaga γίνεται κινητήριος μοχλός της ιστορίας μας.

Μια δραματική ιστορία εποχής, στον απόηχο του  Β' Παγκοσμίου Πολέμου που άνοιξε πληγές σε όλους τους λαούς της Ευρώπης, πράγμα που εδώ βλέπουμε περιορισμένα, σε επίπεδο αμιγώς ατομοκεντρικό και ψυχογραφικό.

Παρά τον τίτλο , πρωταγωνιστικό ρόλο στο πολυπρόσωπο αυτό βιβλίο έχει μια κοπέλα, η Αλεμίνα. Πρόκειται για έναν χαρακτήρα ευαίσθητο και δυναμικό, συνάμα, που έχει το διαμέτρημα να ξεχωρίσεί, ανάμεσα στους υπόλοιπους ήρωες, με την εξαίσια, λαβωμένη της θηλυκότητα.

 Η Αλεμίνα ενσαρκώνει την ωραιότερη εκδοχή της Γυναίκας που συγκεντρώνει πλήθος αρετες: Γλυκύτητα, ευαισθησία ευσυνειδησία- και μαχητικό πνεύμα σε μια εποχή που η γυναίκα κάνει ακόμη δειλά βήματα χειραφέτησης, τάση που την εκφράζει κι εκείνη, χωρίς ποτέ να απαρνείται τη γυναικεία χάρη ή τον σπαραγμό του έρωτα...Έρωτας που διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στο βιβλίο στις ευγενέστερες εκδοχές του...

Ένα από τα δυνατά σημεία του βιβλίου όμως είναι πως διαθέτει αρκετούς ακόμη ενδιαφέροντες χαρακτήρες πλην της γλυκιάς Αλεμίνας του, που είναι κι αυτοί διεισδυτικά σκιαγραφημένοι και διατηρούν τη μοναδικότητά τους.

Οριάνα, Αντόνιο, Κωνσταντίνος, Άγγελος, Νικολό και τόσοι ακόμη...

Όλοι τους κινούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη ως το τέλος, αφού ο καθένας τους κομίζει ένα ειδικό βάρος με την προσωπική του τραγωδία.

Καθένας αποτελεί ένα μικροσκοπικό  συμπαν μυστικών, δακρύων κι επιλογών που ο αναγνώστης ακολουθεί ως μέτοχος των παθών τους...

Η πλοκή εξακτινώνεται σε πολλές κατευθυνσεις και υπο'ι'στορίες, εναλλάσσοντας την αγωνία και τον αποτροπιασμό , με την τρυφερότητα και τη θαλπωρή.
Όλα αυτά ενίοτε προσδίδουν μια πολυπλοκότητα στο αποτέλεσμα, που θα μπορούσε να το μπουκώσει , όμως τα περισσότερα στοιχεία δένουν καλά μεταξύ τους, με αμελητέους πλεονασμούς στην πλοκή που δε χανει την ομορφιά της..

Στον "Αντρα με τις Κούκλες" εξυμνείται μοναδικά το μεγαλείο της Μητρότητας η οποία εμφανίζεται καλειδοσκοπικά με χίλια πρόσωπα- άλλοτε ως υπόμνηση νεκρών ερώτων ,άλλοτε μέσα σε ειδυλλιακά σπίτια και ζεστές αγκαλιές, άλλοτε ως αναδυομένη μέσα από μια λάσπη που ζητά άφεση.

Κοινός παρονομαστής η αναμορφωτική της επίδραση κι η ήττα του Εγώ...Γενικά το Παιδί -ως έννοια- προβάλλει παρηγορητής και εξιλεωτης, "υπόμνηση παραδείσου" σε ψυχες κολασμένες.

Όσον αφορά στο "αστυνομικό" κομμάτι του έργου, η ταυτότητα του ενόχου δεν με εξέπληξε, γιατί δε σηματοδοτεί κάποια "γνήσια", "καλά χτισμένη" ανατροπή, παρα τη συγγραφική προσπάθεια να είναι τέτοια.

Παρόλαυτα,  και αυτός ο χαρακτήρας είναι "πετυχημένος", γιατί η συγγραφέας ιχνηλάτησε επαρκώς τις ψυχικές διαδρομές του και τη διαστρεβλωμένη αίσθηση ηθικής του μέσα από τον "παραμορφωτικό καθρέφτη" της απώλειας.

Ένας ηρωας που βαδίζει αυτοκαταστροφικά στα χνάρια μιας αρχαίας τραγωδίας και γλείφει τα κακοφορμισμένα ψυχικά του τραύματα με τη "μοναξιά του Φιλοκτήτη" , θέτοντας στον αναγνώστη το ηθικό δίλημμα της αυτοδικίας , όσο σχετικοποιούνται έννοιες όπως το Δίκαιο, η Ενοχή, κι η Τιμωρία...

Ο τόσο εσωτερικός ήρωας της Ιφιγένειας Τέκου συνομιλεί υπόγεια με τον μυστηριώδη και τοσο γλυκύ Αυγουστή στο "Μυστικό της Πεταλούδας" της Ισμήνης Μπαρακλη, αποπνέοντας μιαν επίσης μυστικιστική αύρα με την παρουσία του, που ουδέποτε γεννά περιφρόνηση( "επιτυχία" για έναν δράστη ειδεχθών, μη αποδεκτών πραξεων)... 

Χωρίς εξωραισμούς η Ιφιγένεια Τέκου κατάφερε να τεκμηριώσει τα συμπλέγματα και την παράνοια του δράστη, ανασυστήνοντας την διαστρεβλωμένη αλαζονεία του "δολοφόνου" που εχρισε εαυτόν "τιμητή" - χωρίς να του αποστερήσει το "αίτημα της ανθρωπιάς" και συγκλονιστικές εκλάμψεις στοργής -σε ένα αντιφατικό πεδίο, που, αναδεικνύει σχεδόν..."ντοστογιεφσκικά" τα ανεξερεύνητα βάθη της ανθρώπινης ψυχής.Αυτό πρόβαλλε γοητευτικό κι ήταν από τα ατού του μυθιστορήματος.

     Κι όσο η λύση για τους υπόλοιπους άρχισε να δρομολογείται λίγο μετά τα μισά, οι εσωτερικές συγκρούσεις αυτού του χαρακτήρα διατηρήθηκαν κι εντάθηκαν πειστικές σε όλο το τελεύταιο μέρος της πλοκης, για να κορυφωθούν σε ένα ατμοσφαιρικό και ταιριαστό φινάλε που δημιουργεί μια αίσθηση πληρότητας, κλείνοντας ταιριαστά τον κύκλο κάθε ήρωα.

Ένα εναλλακτικό "δράμα εποχής", με άφθονες συγκινήσεις, αγάπη και στιγμές εντασης που σίγουρα αξίζει της αναγνωστικής προσοχής μας.

      Σε προσωπικό επίπεδο, "Ο Άντρας Με Τις Κούκλες" ζέστανε την ψυχή μου και θα τον κουβαλώ στην καρδιά μου για όσα ήδη έγραψα, και για αρκετούς ακόμη λόγους, που σας καλώ να τους ανακαλυψετε στις σελίδες του.