Ζωές Του Ανέμου (2), Θοδωρής Παπαθεοδώρου
Είδος:Κοινωνικό
Βαθμολογία 9,5/10
...Κι επιστρέφουμε στο οίκημα Δουρούτη για να μάθουμε τι απέγιναν οι τόσο οικείοι μας ένοικοί του:
Δεν υπάρχει αναγνώστης που διάβασε τις τόσο συγκινητικές "Ζωές του Φθινοπώρου" και δεν αναζήτησε με αγωνία τη συνέχεια όσων διαδραματίστηκαν εκεί στο δεύτερο μέρος τις "Ζωές Του Ανέμου" που, τω όντι, επιφυλάσσουν στιγμές πολύ δυνατότερες από το πρώτο βιβλίο της διλογίας.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
1967.Η Άννα Ροδά γιορτάζει τους αρραβώνες της σε μια βραδιά που ανατρέπει πολλά από τα δεδομένα στη γειτονιά, γκρεμίζοντας όνειρα από τη μια, και προιωνίζοντας σκληρές μέρες από την άλλη.
Απρίλης 1967 και τα τανκς των Συνταγματαρχών κατακλύζουν το Κέντρο της Αθήνας κονιορτοποιώντας την παρωδία δημοκρατίας που βίωνε ως τότε η χώρα.
Οι διώξεις κλιμακώνονται, ο φόβος εξαπλούται και ζωές σκορπίζουν στον ανεμο.
Τότε, η Άννούλα, με το βαρύ κομμουνιστικό παρελθόν, αναγκάζεται να κρυφτεί, σε μια απέλπιδα προσπάθεια διαφυγής από τους δημίους της.
Κι ενώ οι διώκτες της βρίσκονται στα χνάρια της, η Αννα δίνει νοερά την υποσχεση να ξαναβρεί τον αγαπημένο της και να σώσει,με κάθε τίμημα, το παιδί που ήδη μεγαλώνει στα σπλάχνα της...
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Οι "Ζωές Του Ανέμου" είναι το δεύτερο μέρος της κοινωνικής διλογίας του Θοδωρή Παπαθεοδώρου για τη μετεμφυλιακή Ελλάδα,
και παίρνει τη σκυτάλη της πλοκής ακριβώς από τη μέρα που έκλεινε το πρώτο μέρος, "Ζωές Του Φθινοπώρου".
Παρότι το πρώτο βιβλίο διατηρούσε αμείωτο το ενδιαφέρον και τη δυναμική του, χωρίς στιγμή να φθίνει ή να εκτονώνεται, η συγκινησιακή φόρτιση στις Ζωές Του Ανέμου πραγματικά εκτοξεύεται.
Αφετηρία και πάλι η Δουρούτη, με τα γνώριμα πρόσωπα που μας σεργιάνισαν στις γειτονιές της παλιάς Αθήνας και στους σκονισμένους δρόμους της βιοπάλης:
Η Αννούλα, ο Ισίδωρος, ο Σπύρος, η Αργυρούλα, ο Αγησίλαος κι ο Χρόνης με το αιώνιο καροτσάκι και τον μερακλίδικο καφέ του τώρα καλούνται να ζήσουν στη σκιά της Δικτατορίας...Αυτή η πρώτη περίοδος της Χούντας φωτίζεται μέσα από το ατομικό δράμα των προσώπων.
Εδώ όμως τα πράγματα αλλάζουν, κι αναδεικνύεται μια ειδοποιός διαφορά από το πρώτο μέρος.
Εδώ οι υπόλοιποι χαρακτήρες υποχωρούν κι αποχωρούν από το προσκήνιο αιφνιδίως.
Το πολυπρόσωπο μωσαικό στις Ζωές Του Φθινοπώρου αποσυναρμολογείται πλήρως.
Τώρα, στο επίκεντρο έρχεται ξεκάθαρα η Άννα και εκείνος που επέλεξε η καρδιά της
Το δεύτερο μισό του βιβλίου, αναπτύσσεται στους εναλλασσόμενους μονολόγους δυο αποκλειστικά προσώπων που σε μια αφηγηματική σκυταλοδρομία ξετυλίγουν την πλοκή.
Η Άννα κι αγαπημένος της ξεχωριστά μοιράζονται όσα τους συμβαίνουν κ τους αποκόβουν από τη γνώριμη μας συνοικία:
Μια ιδιότυπη αναγνωστική "εξορία" αφού -από ένα σημείο κι έπειτα- αποσιωπάται η έκβαση στις ζωές των υπολοίπων ενοίκων της Δουρούτη.Αφήνουμε πίσω μας λοιπόν πρόσωπα όπως ο γλυκύς και μελαγχολικός Αγησίλαος, η αθώα Ελενίτσα, η ηδυπαθής Ελένη, η πολύπαθη Αργυρούλα, ο ύπουλος Μάρκος.
Ωστόσο οι προσωπικότητες των δυο πρωραγωνιστών είναι τόσο ισχυρές κι οι εξελίξεις τόσο τραγικές που αυτό το κενό δεν οδυναμώνει το έργο.
Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου πραγματεύεται με θάρρος κ γλαφυρότητα τις διώξεις και τα μαρτυρια των προοδευτικών ανθρώπων που δοκίμασαν τη βαρβαρότητα του καθεστώτος.
Υγρά, δυσώδη κελιά που ζέχνουν δυστυχία τυλίγουν τον αναγνώστη ενώ στα αυτιά του αντηχούν οι κραυγές αυτών που βασανίστηκαν σκληρά, ασύλληπτα, αλλά δεν πρόδωσαν..
Στιγμιότυπα της "Ταράτσας.Το περήφανο όνομα της...Μπουμπουλίνας ατιμάζεται από το φασιστικό μένος εναντίον του ίδιου του Ανθρώπου, κι αποκαθίσταται από τη Θυσία των ωραίων μαρτύρων".
Ένας από τους ήρωες του πάντως παραπέμπει συνειρμικά στην περίπτωση του φλογερού αγωνιστή, Αλέκου Παναγούλη, που μια ατυχής του έμπνευση εναντίον του Γεωργιου Παπαδόπουλου τον οδήγησε στα κολαστήρια της ΕΣΑ για να γνωρίσει απερίγραπτα μαρτύρια.Στον συσχετισμό αυτόν με οδηγεί άλλη μια λεπτομέρεια , που ίσως να μην είναι τυχαία, κ δεν την αναφέρω για να μη φωτογραφήσω πρόσωπα
Από την άλλη, έχουμε τον γολγοθά της βασικής ηρωίδας , που η πένα του Παπαθεοδώρου τον ακολουθεί με βαθιά διεισδυτικότητα προς τις θύελλες της γυναικείας ψυχής της και την τρομακτική αγωνία του αθώου αμνού μπρος στο μαχαίρι:
Ο συγγραφέας, με την περιώνυμη ευαισθησία του προς τη Γυναίκα Μάνα, βάζει την ηρωίδα του στη δεινή θέση να έχει συρθεί έγκυος στη φυλακή της ΕΑΤ ΕΣΑ, και να δοκιμάζει εκεί ένα ζοφερά ευφάνταστο ρεπερτόριο απανθρωπιάς και σωματικού πόνου απερίγραπτου.
Η αφήγηση, αποτροπιαστική και σπαρακτική, συγκλονίζει και διαπερνά κάθε ευαίσθητη ψυχή, αναδεικνύοντας τα ερέβη του ανθρώπινου σαδισμού ακόμη και προς ένα αγέννητο παιδί...
Κάθε γυναίκα αναγνώστρια υποφέρει εδώ μαζί με την Άννα, διότι ο Παπαθεοδώρου δεν αποσιωπά καμιά από τις φριχτές δοκιμασίες που της επεφύλαξαν, γελώντας,οι δήμιοι της ΕΣΑ, όπως σεπλήθος αθώων, τσαλαπατώντας τη γυναικεία φύση κ τα μυστήρια της ζωής στο κολαστήριό τους.
Ένας αφυπνισμένος αναγνώστης θα αναγνωρίσει αναπόφευκτα στην Άννα Ροδά "κάτι" απ' την περίπτωση της Έλλης Παππά , της συντρόφου του Νίκου Μπελογιάννη που συνελήφθη, φυλακίστηκε και δικάστηκε σε κατάσταση εγκυμοσύνης, η οποία τη γλύτωσε τουλάχιστον από τη θανατική καταδίκη!
Προς επίρρωσιν του ιστορικού αυτού παραλληλισμού, έρχονται απροσδόκητα λυρικές στιγμές από την εξορία στο Παρθένι, όπου η αγάπη ανθίζει άλικη ανάμεσα στις πέτρες.
Στην εξορία,ο αναγνώστης πληροφορείται και για στιγμές μαρτυρικές, που στιγμάτισαν τη σύγχρονη ιστορία-πριν την Αμνηστία του 1972 κ την επιστροφή των εξόριστων, που για κάποιους ήρθε πολύ αργά...
Ο Παπαθεοδώρου -προς τιμήν του- αποδίδει,μεσω των βασικών πρωταγωνιστών του, ένα σιωπηλό προσκύνημα στα μαρτύρια όσων αγωνίστηκαν για μια δικαιότερη ζωή.
Η λύση της ιστορίας στις "Ζωές Του Ανέμου",δεν περιμένει τη Μεταπολίτευση αλλά ακολουθεί τους κύκλους των ηρώων κι έρχεται πειστικά, με τρόπο που αφοπλίζει.
Είναι σχεδόν αδύνατον να μείνει κάποιος αδάκρυτος με όσα επιφυλάσσουν οι τελευταίες σελίδες.
Με όλα αυτά, θα μιλούσαμε για τελειότητα αν δεν είχαν κοπεί τόσο απότομα οι ιστορίες κάποιων από τους υπόλοιπους ήρωες, που ο ίδιος ο Παπαθεοδώρου μάς έκανε να αγαπήσουμε και να δεθούμε μαζί τους.Θα θέλαμε να μάθουμε τι απέγιναν οι υπόλοιποι ήρωες όπως η Αννούλα κι όσα αγάπησε.
Μόλαταύτα η Ζωές παραμένουν ένα σπουδαίο έργο που αξίζει όλοι να διαβάσουμε, διότι μέσα από βαθιά ανθρώπινους χαρακτήρες, φωτίζει με εντιμότητα κι αντικειμενικότητα σχετικά άγνωστες πτυχές της μετεμφυλιακής Ελλάδας, ιχνηλατώντας με θάρρος, το παρασκήνιο που έφερε τη Χούντα των Απριλιανών.
Βιβλία σαν του Θοδωρή Παπαθεοδώρου συνιστούν σημαντικές στιγμές της σύγχρονης λογοτεχνίας μας, συμβάλλοντας στη μνήμη κ στην ιστορική γνώση, μακρυά από παρωπίδες.
Εκείνο που μένει ως απόηχος, εν τέλει, είναι η κραυγή της συμφιλίωσης και το αίτημα για μια δικαιότερη κοινωνία
και λίγη περισσοτερη ανθρωπιά.
Είδος:Κοινωνικό
Βαθμολογία 9,5/10
Δεν υπάρχει αναγνώστης που διάβασε τις τόσο συγκινητικές "Ζωές του Φθινοπώρου" και δεν αναζήτησε με αγωνία τη συνέχεια όσων διαδραματίστηκαν εκεί στο δεύτερο μέρος τις "Ζωές Του Ανέμου" που, τω όντι, επιφυλάσσουν στιγμές πολύ δυνατότερες από το πρώτο βιβλίο της διλογίας.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
1967.Η Άννα Ροδά γιορτάζει τους αρραβώνες της σε μια βραδιά που ανατρέπει πολλά από τα δεδομένα στη γειτονιά, γκρεμίζοντας όνειρα από τη μια, και προιωνίζοντας σκληρές μέρες από την άλλη.
Απρίλης 1967 και τα τανκς των Συνταγματαρχών κατακλύζουν το Κέντρο της Αθήνας κονιορτοποιώντας την παρωδία δημοκρατίας που βίωνε ως τότε η χώρα.
Οι διώξεις κλιμακώνονται, ο φόβος εξαπλούται και ζωές σκορπίζουν στον ανεμο.
Τότε, η Άννούλα, με το βαρύ κομμουνιστικό παρελθόν, αναγκάζεται να κρυφτεί, σε μια απέλπιδα προσπάθεια διαφυγής από τους δημίους της.
Κι ενώ οι διώκτες της βρίσκονται στα χνάρια της, η Αννα δίνει νοερά την υποσχεση να ξαναβρεί τον αγαπημένο της και να σώσει,με κάθε τίμημα, το παιδί που ήδη μεγαλώνει στα σπλάχνα της...
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Οι "Ζωές Του Ανέμου" είναι το δεύτερο μέρος της κοινωνικής διλογίας του Θοδωρή Παπαθεοδώρου για τη μετεμφυλιακή Ελλάδα,
και παίρνει τη σκυτάλη της πλοκής ακριβώς από τη μέρα που έκλεινε το πρώτο μέρος, "Ζωές Του Φθινοπώρου".
Παρότι το πρώτο βιβλίο διατηρούσε αμείωτο το ενδιαφέρον και τη δυναμική του, χωρίς στιγμή να φθίνει ή να εκτονώνεται, η συγκινησιακή φόρτιση στις Ζωές Του Ανέμου πραγματικά εκτοξεύεται.
Αφετηρία και πάλι η Δουρούτη, με τα γνώριμα πρόσωπα που μας σεργιάνισαν στις γειτονιές της παλιάς Αθήνας και στους σκονισμένους δρόμους της βιοπάλης:
Η Αννούλα, ο Ισίδωρος, ο Σπύρος, η Αργυρούλα, ο Αγησίλαος κι ο Χρόνης με το αιώνιο καροτσάκι και τον μερακλίδικο καφέ του τώρα καλούνται να ζήσουν στη σκιά της Δικτατορίας...Αυτή η πρώτη περίοδος της Χούντας φωτίζεται μέσα από το ατομικό δράμα των προσώπων.
Εδώ όμως τα πράγματα αλλάζουν, κι αναδεικνύεται μια ειδοποιός διαφορά από το πρώτο μέρος.
Εδώ οι υπόλοιποι χαρακτήρες υποχωρούν κι αποχωρούν από το προσκήνιο αιφνιδίως.
Το πολυπρόσωπο μωσαικό στις Ζωές Του Φθινοπώρου αποσυναρμολογείται πλήρως.
Τώρα, στο επίκεντρο έρχεται ξεκάθαρα η Άννα και εκείνος που επέλεξε η καρδιά της
Το δεύτερο μισό του βιβλίου, αναπτύσσεται στους εναλλασσόμενους μονολόγους δυο αποκλειστικά προσώπων που σε μια αφηγηματική σκυταλοδρομία ξετυλίγουν την πλοκή.
Η Άννα κι αγαπημένος της ξεχωριστά μοιράζονται όσα τους συμβαίνουν κ τους αποκόβουν από τη γνώριμη μας συνοικία:
Μια ιδιότυπη αναγνωστική "εξορία" αφού -από ένα σημείο κι έπειτα- αποσιωπάται η έκβαση στις ζωές των υπολοίπων ενοίκων της Δουρούτη.Αφήνουμε πίσω μας λοιπόν πρόσωπα όπως ο γλυκύς και μελαγχολικός Αγησίλαος, η αθώα Ελενίτσα, η ηδυπαθής Ελένη, η πολύπαθη Αργυρούλα, ο ύπουλος Μάρκος.
Ωστόσο οι προσωπικότητες των δυο πρωραγωνιστών είναι τόσο ισχυρές κι οι εξελίξεις τόσο τραγικές που αυτό το κενό δεν οδυναμώνει το έργο.
Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου πραγματεύεται με θάρρος κ γλαφυρότητα τις διώξεις και τα μαρτυρια των προοδευτικών ανθρώπων που δοκίμασαν τη βαρβαρότητα του καθεστώτος.
Υγρά, δυσώδη κελιά που ζέχνουν δυστυχία τυλίγουν τον αναγνώστη ενώ στα αυτιά του αντηχούν οι κραυγές αυτών που βασανίστηκαν σκληρά, ασύλληπτα, αλλά δεν πρόδωσαν..
Στιγμιότυπα της "Ταράτσας.Το περήφανο όνομα της...Μπουμπουλίνας ατιμάζεται από το φασιστικό μένος εναντίον του ίδιου του Ανθρώπου, κι αποκαθίσταται από τη Θυσία των ωραίων μαρτύρων".
Ένας από τους ήρωες του πάντως παραπέμπει συνειρμικά στην περίπτωση του φλογερού αγωνιστή, Αλέκου Παναγούλη, που μια ατυχής του έμπνευση εναντίον του Γεωργιου Παπαδόπουλου τον οδήγησε στα κολαστήρια της ΕΣΑ για να γνωρίσει απερίγραπτα μαρτύρια.Στον συσχετισμό αυτόν με οδηγεί άλλη μια λεπτομέρεια , που ίσως να μην είναι τυχαία, κ δεν την αναφέρω για να μη φωτογραφήσω πρόσωπα
Από την άλλη, έχουμε τον γολγοθά της βασικής ηρωίδας , που η πένα του Παπαθεοδώρου τον ακολουθεί με βαθιά διεισδυτικότητα προς τις θύελλες της γυναικείας ψυχής της και την τρομακτική αγωνία του αθώου αμνού μπρος στο μαχαίρι:
Ο συγγραφέας, με την περιώνυμη ευαισθησία του προς τη Γυναίκα Μάνα, βάζει την ηρωίδα του στη δεινή θέση να έχει συρθεί έγκυος στη φυλακή της ΕΑΤ ΕΣΑ, και να δοκιμάζει εκεί ένα ζοφερά ευφάνταστο ρεπερτόριο απανθρωπιάς και σωματικού πόνου απερίγραπτου.
Η αφήγηση, αποτροπιαστική και σπαρακτική, συγκλονίζει και διαπερνά κάθε ευαίσθητη ψυχή, αναδεικνύοντας τα ερέβη του ανθρώπινου σαδισμού ακόμη και προς ένα αγέννητο παιδί...
Κάθε γυναίκα αναγνώστρια υποφέρει εδώ μαζί με την Άννα, διότι ο Παπαθεοδώρου δεν αποσιωπά καμιά από τις φριχτές δοκιμασίες που της επεφύλαξαν, γελώντας,οι δήμιοι της ΕΣΑ, όπως σεπλήθος αθώων, τσαλαπατώντας τη γυναικεία φύση κ τα μυστήρια της ζωής στο κολαστήριό τους.
Ένας αφυπνισμένος αναγνώστης θα αναγνωρίσει αναπόφευκτα στην Άννα Ροδά "κάτι" απ' την περίπτωση της Έλλης Παππά , της συντρόφου του Νίκου Μπελογιάννη που συνελήφθη, φυλακίστηκε και δικάστηκε σε κατάσταση εγκυμοσύνης, η οποία τη γλύτωσε τουλάχιστον από τη θανατική καταδίκη!Προς επίρρωσιν του ιστορικού αυτού παραλληλισμού, έρχονται απροσδόκητα λυρικές στιγμές από την εξορία στο Παρθένι, όπου η αγάπη ανθίζει άλικη ανάμεσα στις πέτρες.
Στην εξορία,ο αναγνώστης πληροφορείται και για στιγμές μαρτυρικές, που στιγμάτισαν τη σύγχρονη ιστορία-πριν την Αμνηστία του 1972 κ την επιστροφή των εξόριστων, που για κάποιους ήρθε πολύ αργά...
Ο Παπαθεοδώρου -προς τιμήν του- αποδίδει,μεσω των βασικών πρωταγωνιστών του, ένα σιωπηλό προσκύνημα στα μαρτύρια όσων αγωνίστηκαν για μια δικαιότερη ζωή.
Η λύση της ιστορίας στις "Ζωές Του Ανέμου",δεν περιμένει τη Μεταπολίτευση αλλά ακολουθεί τους κύκλους των ηρώων κι έρχεται πειστικά, με τρόπο που αφοπλίζει.
Είναι σχεδόν αδύνατον να μείνει κάποιος αδάκρυτος με όσα επιφυλάσσουν οι τελευταίες σελίδες.
Με όλα αυτά, θα μιλούσαμε για τελειότητα αν δεν είχαν κοπεί τόσο απότομα οι ιστορίες κάποιων από τους υπόλοιπους ήρωες, που ο ίδιος ο Παπαθεοδώρου μάς έκανε να αγαπήσουμε και να δεθούμε μαζί τους.Θα θέλαμε να μάθουμε τι απέγιναν οι υπόλοιποι ήρωες όπως η Αννούλα κι όσα αγάπησε.
Μόλαταύτα η Ζωές παραμένουν ένα σπουδαίο έργο που αξίζει όλοι να διαβάσουμε, διότι μέσα από βαθιά ανθρώπινους χαρακτήρες, φωτίζει με εντιμότητα κι αντικειμενικότητα σχετικά άγνωστες πτυχές της μετεμφυλιακής Ελλάδας, ιχνηλατώντας με θάρρος, το παρασκήνιο που έφερε τη Χούντα των Απριλιανών.
Βιβλία σαν του Θοδωρή Παπαθεοδώρου συνιστούν σημαντικές στιγμές της σύγχρονης λογοτεχνίας μας, συμβάλλοντας στη μνήμη κ στην ιστορική γνώση, μακρυά από παρωπίδες.
Εκείνο που μένει ως απόηχος, εν τέλει, είναι η κραυγή της συμφιλίωσης και το αίτημα για μια δικαιότερη κοινωνία
και λίγη περισσοτερη ανθρωπιά.
ΑΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ Θ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
ΔΙΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
ΤΡΙΛΟΓΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ
Θοδωρής Παπαθεοδώρου Γυναίκες Της Μικρής Πατρίδας (1)
Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Λιανοκέρια της Πικρής Πατρίδας(2)
Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Λιανοκέρια της Πικρής Πατρίδας(2)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου