Σέρβικη Λογοτεχνία (4) : Goran Milasinovic, ΤΡΙΓΩΝΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ

                             Σέρβικη Λογοτεχνία (4) :   Τρίγωνο - Τετράγωνο, Goran Milasinovic 
                                                 Είδος: Κοινωνικό
                                                Βαθμολογία : 8/10   

ISBN: 978-960-392-140-0
Συγγραφέας: ΜΙΛΑΣΙΝΟΒΙΤΣ ΓΚΟΡΑΝ
Εκδοτικός οίκος: ΚΟΝΙΔΑΡΗ
Σελίδες: 314
Διαστάσεις: 14Χ21
Ημερομηνία Έκδοσης: Δεκέμβριος 2011 

Ένα από τα πιο τολμηρά βιβλία που φώτισαν τη σκοτεινή πλευρά της γενιάς των 90s κι ανίχνευσαν την επίδραση του Γιουγκοσλαβικού Εμφυλίου στους καθημερινούς ανθρώπους είναι το "Τρίγωνο Τετράγωνο" του Γκόραν Μιλασίνοβιτς σε μετάφραση Γκάγκα Ρόσιτς από τις εκδόσεις Κονιδάρη
Βιβλίο για την παρακμή μιας χώρας και του ίδιου του Ανθρώπου.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΠΟ ΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ
Η ζωή είναι σφαίρα, και γυρίζει.
Μια γενιά του ροκ θα βρεθεί, απρόσμενα και άθελα της, στο μέτωπο.
Οι πρώην φίλοι θα επικοινωνούν πια μέσα από ένα στόχαστρο.
 "Προδότες" και "προδομένοι", σε μια χοάνη αδυσώπητης πολεμικής θύελλας, που θα ισοπεδώσει ό,τι βρει στο διάβα της. 

Βελιγράδι - Αθήνα - Βελιγράδι.
Δύο άντρες και μία γυναίκα σε αναζήτηση της χαμένης ταυτότητας.

Στο μεταίχμιο του χτες και του αύριο, στο ξέφωτο του αβέβαιου σήμερα, σε μια ταράτσα του Παγκρατίου, όπου παρακολουθούν τηλεοπτικές μεταδόσεις των ανελέητων μαχών στην πρώην, πια, χώρα τους, τη Γιουγκοσλαβία.
Πώς να εξηγήσει το παράλογο του πολέμου ένας Σέρβος ψυχίατρος που, από το μέτωπο της Βοσνίας, φτάνει στο νοσοκομείο του Ευαγγελισμού στην Αθήνα για να δώσει διαλέξεις με θέμα τις ψυχιατρικές περιπτώσεις των λιποτακτών; 

Τι καταλαβαίνει ο συνάδελφος του Δημήτρης, πώς τα σχολιάζει όλα αυτά η νεαρή Αγγλίδα γιατρός; 

Ποια είναι η θέση του ανθρώπου ανάμεσα στη θέληση και στο πεπρωμένο; 

Αν δεν ήταν αλήθεια, θα έμοιαζε με μυθιστόρημα..

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Bιβλιο ιδιαιτερο και συγκεχυμενο οπως η εποχη που σταθηκε εμπνευση γι αυτο.
Μια καρυωτακικου πεσσισμου συνθεση απο το Βελιγραδι του Εμφυλιου ως το "τσιμεντενιο δασος" της Αθηνας (οπως την αποκαλει η Λοτη Πετροβιτς).
Γκόραν και Λευκή Πόλη.
Το διπλο πορτρετο μιας κατακερματισμενης ψυχης και μιας κατακερματισμενης πολης.
Ενας Σερβος ψυχιατρος καλειται στην Αθηνα για να μιλησει για το τραυμα του πολεμου ομως τελικα ανασκαλευει τα προσωπικα του ψυχικα τραυματα και πανω απο ολα το Βελιγραδι, που "του" λεηλατησαν οι καιροι κaι μια βιαιη ενηλικιωση -η δικη του κι ενος έθνους ολοκληρου.
Παραλληλα με ενα μουντο παρον -σε μια Αθηνα φιλοξενη κ ξενη συναμα- ξεπηδουν διασπαρτα κομματια απο τις παιδικες του μνημες κι απο μια ξεφρενη νιοτη που προδοθηκε, σε μιαν ανατροπη της χωροχρονικης ευταξιας.
         Η απουσια του αριβιστα πατερα, η κομψη σκληροτητα της μητερας, η κουλτουρα του πανκ ως αντιδραση σε μια εποχη παρηκμασμενων ιδανικων, η χαμενη ερωμενη Μαρινα πανταχου παρουσα σε μια ζωη που μοιαζει δανεικη.
         Ο ποιητης φιλος Μπανε δραπετης ψυχης και νου, θηρευτης του "Αληθινου Νοηματος", που ολο του ξεγλυστρα.
Στη νέα του πόλη , ο Σερβος πρωταγωνιστης, συναντα τν ψυχιατρο Μανωλίδη, "εραστη" του ευδαιμονισμου,
τν δικηγόρο Κωλέττη και την Ιρλανδη συναδελφο Λιν- που ολοι στεκουν απλοι "παρατηρητές και κριτες" του δράματος, αφού γι' αυτούς ο πόλεμος δεν είναι παρα μερικές φλεγόμενες εικονες. στους τηλεοπτικους δεκτες...
            Κι υστερα αποσπασματικες σκηνες του μετωπου γεματες απογνωση οπου ο ανθρωπος χανει τον προορισμο της υπαρξης του σαν ταγμένος από μια σκοτεινή παρόρμηση να πολεμά διαρκώς , μη ξέροντας για ποιον και για τι...
Σκηνές σαν αυτες που εξέθεσε η Μαρίνα Αμπράμοβιτς στη Biennale tou 1997.

Τουτο ειναι το καδρο αυτης της υποβοσκουσας τραγωδιας που απο εθνικη αναγεται σε προσωπικη.
Ναρκωτικα, τατουαζ, ξεφρενη μουσικη, επιστημη, οπλα
και λιποταξιες απο το πεδιο της μαχης (αλλα καποιες φορες, απο την ιδια τη ζωη...) :
Ολοι οι αντιηρωες του βιβλιου τασσονται κ σπαρασσονται σε μια αντιεπικη ωδη μιας γενιας συσκοτισμενης που ζητα να ξεφυγει απο τον ιδιο της τον εαυτο.
Και στο υποστρωμα, σαν κινουμενη αμμος κατω απο τα ποδια των ηρωων, ο πολεμος ως αναποδραστο πεπρωμενο που καποιοι αλλοι εχουν προκαθορισει προγραφοντας λαους ολοκληρους σε αιματηρα συμφετοντα κ σκοτεινες βλεψεις.
Η συλλογικη ενοχη&η συλλογικη ηττα διερευνωνται ως φαινομενο ψυχολογικο κ νοσταλγια.
Κ οσο ο ηρωας διαχειριζεται το μετατραυματικο στρες απο την εμπειρια του ως ψυχιατρος στον Πόλεμο, τοσο ερχεται σε ρηξη με τον εαυτο του κ οσα συνθετουν τον δικο του μικροκοσμο...
Γιατι οι εσωτερικες συγκρουσεις των ηρωων συμβολιζουν τελικα τα ρηγματα μιας χωρας που ο Πολεμος ηρθε να σφραγισει τον προαναγγελθεντα- απο τις ανεπιλυτες αντιφασεις της -θανατο της...
Θανατος που πρωτιστως ειχε επελθει σε ατομικο επιπεδο για καθε συνειδηση σε μια εποχη οπου οπως σημειωνει ο Μανωλης Αναγνωστακης "Ολα εχουν αποδελτιωθει"...

Οφειλω να ομολογησω πως υπαρχει ανισομερης εστιαση στην ατομικοτητα και μια αποσπασματικότητα καθώς έχει αφαιρεθεί το συλλογικό στοιχείο από το βίωμα της Μουσικής και του Πολέμου. Πρεπει ο αναγνωστης να εχει ενα γνωστικο υποβαθρο σχετικα με τον Γιουγκοσλαβικο Εμφυλιο για να κατανοησει τις υπαινικτικες και σπερματικες αναφορες σε αυτον ,ενω αναμεσα στους ηρωες δεσποζει η ιδιαιτεροτητα της ροκ κουλτουρας που μόνον όποιος την ασπαστηκε μπορει να αφουγκραστει πιο βαθια τον παλμο της μεσα στο βιβλιο και την επιδραση της στους χαρακτηρες ιδιαιτερα στη Μαρινα.
Ως αποηχος του βιβλιου αυτου μου εχει μεινει η συγκλονιστικη στιγμη με το "ματωμενο αστερι" να συνοψιζει ολο το τελμα μιας χαμενης γενιας.
Αραγε να πρόκειται για την πεντάλφα που συναντάμε στη metal μουσική ή για το εμβλημα του κομμουνισμού του Τίτο, απαρτιζομενο απο την ένωση τριγώνων που ο πολεμος διαμέλισε;...
Πέραν όλων αυτών, όμως το "Τρίγωνο Τετράγωνο" συνιστα ρέκβιεμ μιας ολόκληρης εποχής σε μια ζωή που αλλάζει σχήματα διατηρώντας τις αιχμές της...
Ενα βαθια γιουγκοσλαβικο δραμα που αναγεται σε υποκωφο θρηνο για μια χαμενη Εδεμ 

και μια κραυγη αγωνιας για την εποχη μας που εξορισε τον ιδιο τον Ανθρωπο".

                   ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΓΚΟΡΑΝ ΜΙΛΑΣΙΝΟΒΙΤΣ

Γεννήθηκε τον Ιούνιο του 1958. Ζει και εργάζεται στο Βελιγράδι ως γιατρός καρδιολόγος και διευθυντής του Καρδιολογικού Κέντρου του Βελιγραδίου. Ολοκλήρωσε την εξειδίκευση του στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στην Ιαπωνία και στην Αθήνα. Η ποιητική συλλογή "Ανεξερεύνητοι πόνοι" (1990) σημαίνει την αρχή του συγγραφικού του έργου που συνεχίζεται με εφτά μυθιστορήματα εκ των οποίων ξεχωρίζουν: "Η αμαρτία του Ηρακλή" (1999), "Ο παρατηρητής της θάλασσας" (2001), "Camera obscura" (2003), "Οι μάσκες της Σοφίας Ντε Μοντέν" (2007) και το "Τρίγωνο, τετράγωνο" (2009). Το τελευταίο έργο πέρασε στην τελική φάση του μεγαλύτερου λογοτεχνικού βραβείου στη Σερβία, του περιοδικού ΝΙΝ, για το μυθιστόρημα της χρονιάς. Το 2011 η πόλη του Βελιγραδίου του απονέμει το βραβείο του Χρυσού Χαλκά για την προσφορά του στον σερβικό πολιτισμό. Το μυθιστόρημα "Τρίγωνο, τετράγωνο" βασίζεται ως επί το πλείστον σε αληθινά γεγονότα με μυθιστορηματικά στοιχεία.

Lucy Adlington, Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα (Αξιοποίηση στο Σχολείο!)

                                                      Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα, Lucy Adlington
                                      Είδος: Εφηβικό/Ιστορικό
                                      Βαθμολογία: 9/10        

Τιμή 13,30ευρω

Ο Τζον Μπόυν στο "Αγόρι Με τη Ριγέ Πιτζάμα" παρουσίασε το Ολόκαύτωμα μέσα από τη συγκινητική φιλία δυο αγοριών ενός γερμανόπουλου κι ενός εβραιόπουλου, που προσέλαβε συμβολικές διαστάσεις.
Η Λούσυ Άντλιγκτον προσεγγίζει το ίδιο θέμα σε ένα επίσης νεανικό βιβλίο με μια σκοπιά πιο γυναικεία, καθώς στο επίκεντρο φέρνει μια κοριτσίστικη φιλία κάτω από το μαστίγιο των Ες Ες.
Στην "Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα" έχουμε μια μικρό διαμάντι που φέρνει εφηβους κι έφηβες σε επαφή με τη φρίκη του Ολοκαυτώματος, ισορροπώντας ανάμεσα στην οδυνηρή πραγματικότητα και την απαραίτητη ευαισθησία, συνθέτοντας ένα από τα καλύτερα νεανικά αναγνώσματα του Πολέμου.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η Έλλα και η Ρόουζ είναι δυο κοπελίτσες με αλληλοσυμπληρούμενους χαρακτήρες:
Η μια μεγάλωσε με τη μοδίστρα γιαγιά της ενώ η άλλη ξεκίνησε από ένα σπίτι αριστοκρατικό, περιτριγυρισμένη από βιβλία, μουσική και πολυτέλεια.
Η μια πρακτική ρεαλίστρια κι αλληλέγγυα, η άλλη ονειροπόλα και συμπονετική.
Η μία ικανή κι εργατική- η άλλη γεμάτη φαντασία και φινέτσα.
Η μια από την Πολωνία κι η άλλη από τη Γαλλία.
Παρά τις διαφορές τους  όμως τις ένωσε η αγάπη τους για τη ραπτική και η λαχτάρα τους για τη ζωή.
Θα μπορούσαν να μην έχουν συναντηθεί ποτέ.
Θα μπορούσαν να είναι δυο ευτυχισμένες μοδιστρούλες ακροβολισμένες σε διαφορετικά σημεία της Ευρώπης, αν δεν τις προλάβαινε ο πόλεμος:
Σαν ικανή υφάντρα η μοίρα της έδεσε με ένα αιματοβαμμένο νήμα που τις έριξε στο ραφείο ενός ναζιστικού στρατόπεδου συγκένρωσης.
Εκεί, υπόδουλες κοπελες- Εβραίες, ΣοβιετικέςΑντιστασιακές και άλλες όμηροι- σχεδιάζουν και ράβουν στολές και ρούχα για τους Γερμανούς και τις Γερμανίδες αξιωματούχους που εργάζονται στο στρατόπεδο.
Η Έλλα και η Ροουζ γνωρίζονται αναπτύσσουν μια μοναδική αλληλεγγύη μεταξύ τους κόντρα στη σκληρή πραγματικότητα του στρατοπέδου.
Γύρω  από τη Ρόουζ και την Έλλα ,πλήθος προσώπων , αποστεωμένων και  πετρωμένων όπως η παράξενη επόπτρια Μάρθα και η ανασφαλής φρουρός Κλάρα.
Μέσα στην απόγνωση θα σπινθίσει η φλόγα της δημιουργίας.
Μέσα στη βαρβαρότητα η απροσδόκητη , κοριτσίστικη φιλία θα γίνει ασπίδα και κίνητρο επιβίωσης για τα δυο κορίτσια.
Και στο τέλος θα μείνει μια κόκκινη κορδέλα σα στερνή υπόσχεση και προσκύνημα της μνήμης... 

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Ήδη το ευρηματικό εξώφυλλο του μυθιστορήματος "Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα" που θυμίζει κουτί ραπτικών ειδών προδιαγράφει το περιεχόμενό του.
Οι χαρακτηριστικές μπλε ρίγες παραπέμπουν στη στολή των άτυχων ομήρων , που οι Γερμανοί στίβαζαν στα απάνθρωπα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ ο αέρινος τίτλος υπογραμμίζει δραματικά την αντίθεση ανάμεσα στο "μετάξι" των κοριτσίστικων ονείρων που συμβολίζει η "Κορδέλα" με το αδυσώπητο συρματόπλεγμα.
 Η Λούσυ Αντιγκτον, λοιπόν, πλέκει με όλα αυτά ένα σκληρό και συνάμα τρυφερό μυθιστόρημα από την πιο σκοτεινή σελίδα του Β Παγκοσμίου Πολέμου - τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Με όχημα το ευγενέστερο ίσως συναίσθημα, ,την αγνή κοριτσίστικη φιλία, η Lucy Adlington καταδεικνύει τη θηριωδία του ρατσιστικού μίσους, και καταγγέλλει τον παραλογισμό του πολέμου, διατρανώνοντας την επιθυμία για την ειρήνη και τη συναδέλφωση των λαών.
Πάντοτε το μήνυμα αυτό προβάλλει πιο ηχηρό όταν ακούγεται από το πρίσμα των πιο αθώων.
Αυτό ακριβώς ανέδειξε σε σύμβολο την 13χρονη Άννα Φρανκ με την απλή και συνάμα σπαρακτική αλήθεια του Ημερολογίου της.
Με παρεμφερή τρόπο λειτουργεί εδώ η φιλία της Έλλα και της Ρόουζ, των δυο κοριτσιών που συναντήθηκαν στο στρατόπεδο του Μπελγουντ.
Άλλωστε κι εδώ έχουμε ένα κορίτσι που μας μιλά, καθώς η ιστορία ξετυλίγεται μεσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση της Έλλα, που μας παρασέρνει στο δικό της βίωμα.
      Συνδετικός ιστός ανάμεσά στις δυο φίλες η κοινή αγάπη για την Ραπτική που η πέννα της Άντιγκτον αναδεικνύει σε μεγίστη τέχνη:
Το χαρτί στα χέρια του αναγνώστη μετουσιώνεται σε σμαραγδί βελούδο, σε χρυσαφένιο ταφτά και σε δαντελωτό ανάγλυφο μέσα από το μεράκι της Έλλα και την παραστατική της αφήγηση!
Πρώτη φορά μετά την "Μοδίστρα" της Ρόζαλι Χαμ, η δημιουργία ενός ρούχου παρουσιάζεται ως ιεροτελεστία που συχνά κατορθώνει να υπερβαίνει τα σύνορα του πολέμου και του μίσους και να ενώσει -ειδικότερα τις γυναίκες- σε μια κοινή μοίρα που τις τάσσει στην εκλπετυσμένη αναζήτηση της ομορφιάς και των απλών χαρών της ζωής.

Αξιοσημείωτο είναι πως το στρατόπεδο Μπέλγουντ είναι αποκύημα της φαντασίας της Αντλιγκτον καθώς δεν υπάρχει.
Το ίδιο ίσχυε και για το ..." στρατόπεδο Μέλλερν", όπου ο Ρέμαρκ έστησε το δράμα του "Σκελετός 509", καθώς και το επίσης συμβολικό Ούστβιτςτου Μπόυν.Και στα 3 όμως έργα είναι σαφής η υπαινικτική αναφορά στα πραγματικά στρατόπεδα ,Νταχάου κι Άουσβιτς.
Θεωρώ ότι οι τρεις συγγραφείς απέφυγαν εντέχνως αναφορά σε πραγματικούς τόπους μαρτυρίου,  ώστε να αναπτύξουν την ποιητική τους και τους προβληματισμούς τους αδέσμευτοι, χωρίς τους περιορισμούς της ιστορικής ακρίβειας.
Έτσι κι η Αντλιγκτον μέσα από το "Μπέλγουντ" της χαρτογραφεί πειστικα τον εφιαλτικό μικρόκοσμο ενός τυπικού στρατοπέδου εξόντωσης ο οποίος συχνά συνιστά μια αυτόνομη πολιτεία οδύνης αλλά και δημιουργίας.
Μέσα σε αυτό συγκεντρώνονταν, ασφαλώς με τη ναζιστική βία, μυριάδες ετερόκλητοι άνθρωποι σπάνιων δεξιοτήτων κ αυτός ο θανάσιμος πλουραλισμός έδινε ευκαιρία στα Ες Ες να αναπτύξουν παράλληλα με τα σαδιστικά τους γούστα και τις εκτελέσεις, βιομηχανία, ψυχαγωγία και πλήθος άλλες απρόσμενες δραστηριότητες.
Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, αναπτύσσονταν  και τα ραφεία των Ναζί, όπου συναντήσαμε τις δυο φίλες, παρακολουθώντας τες να παλεύουν να κερδίσουν μιαν ακόμη μέρα ζωής...
Χωρίς κουραστικές λεπτομέρειες η Αντλιγκτον κατορθώνει να σκιαγραφήσει τος απάνθρωπες συνθήκες που δοκιμαζαν οι όμηροι ενος τυπικού στρατοπέδου, με στιγμιότυπα, που σίγουρα θα συγκλονίσει ειδικότερα νεαρούς αναγνώστες.Οχι όμως οτι ένας ενήλικας θα μείνει αλώβητος!Ποιος μπορεί να μη λυγίσει όταν βλέπει δυο αθώα κορίτσια να μαρτυρούν;
Μοναδικό αντίβαρο στην παράλιγη κτηνωδία μικρά καθημερινά θαύματα που μονάχα η συμπαρασταση κι η αυτοθυσία μεταξύ των ανθρώπων μπορούν να γεννήσουν.
Μοναδικό όπλο μπροστά στα πολυβόλα; 
Μια κόκκινη κορδέλα ως πανίσχυρο όπλο αντίστασης και ως ύστερος προμαχώνας αντίστασης...
Γιατί πάνω από όλα η "Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα" αναδεικνύει το μεγαλείο της φιλίας αυτής της αγνής και ισόβιας που καθορίζει θετικά τον ανθρωπο ως άνεμος που δίνει φτερά ("Wind beneath my wings") που τραγούδησε κ ν Bettie Middler σε μια ταινία των 80s για τη γυναικεία φιλία.
Για τέτοιου είδους φιλία, που έδωσε θέληση ζωής σε καιρό ομηρίας ανάμεσα στα καπνίζοντα κρεματόρια, μίλησε κι η αντιστασιακή κ επιζήσασα του Άουσβιτς, Bάσω Σταματίου στη μαρτυρία της "Warum?"
          Ένα ακόμη στοιχείο που ξεχώρισε στην "Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα" είναι το βάθος των χαρακτήρων που απέριτοι ξεδιπλώνουν τη μοναδικότητά τους και ενίοτε τις αντιφάσεις τους διατηρώντας αληθοφάνειά, που μερικές φορές μάς πονά.
Μέχρι την ύστατη σελίδα η αγωνία απορροφά τον αναγνώστη, με τις ανατροπές να διαδέχονται η μια την άλλη και να επιτείνουν τη συγκίνηση.
Προτείνω αυτή τη δυνατή ιστορία φιλίας για  ευαίσθητους ενήλικες και σίγουρα για εφήβους.

ΜΙΚΡΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Η "Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα" είναι αξιοποιήσιμη κι ως πρόταση Φιλαναγνωσίας για τελευταίες τάξεις Γυμνασίου και ασφαλώς για το Λύκειο - ειδικότερα στην εποχή μας, που έχει θεσπιστεί η 27η Ιανουαρίου ως Ημέρα Μνήμης για το Ολοκαύτωμα και στο ελληνικό σχολείο.
Καθώς το βιβλίο "Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα"  θίγει πληθώρα ζητημάτων όπως η ιστορική μνήμη, η ειρήνη, η φιλία μπορεί να γίνει αφορμή για διακειμενική προσέγγιση, προεκείνοντας την καθεαυτή πλοκή της:
Επί παραδείγματι, η φιλία της Ελλα και της Ρόουζ ,που αποτελει κινητηριο δυναμη επιβίωσης για τις νεαρές ομήρους, μπορεί να αντιπαραβληθεί με το "Ε.Π." της Ζωρζ Σαρρή, όπου δυο φίλες βιώνουν τη μεταξική δικτατορία
 ή το "Λουιζα κ Λότη" του Κέστνερ όπου δυο φίλες, ανακαλύπτοντας πως ειναι κορες διαζευγμένων γονιών, παλεύουν να επανενώσουν την οικογένεια τους.
Με άλλα λόγια, στην παγκόσμια λογοτεχνία, η κοριτσιστική φιλία γίνεται χαρά , παρηγοριά κι εν τέλει πραξη αντίστασης στον παραλογο κι απειλητικό κόσμο των ενηλίκων, αναζητώντας υτην αποκατασταση της ηθικής τάξης ή κατ επέκτασιν τον επαναπατρισμό των πρωταγωνιστών στον παράδεισο της αθωότητας...
Η Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα αποτελεί κι ένα ταξίδι αυτογνωσίας από την άποψη πως ένα τάλαντο και πάθος( η Ραπτική) γίνεται μέσο δημιουργίας κι επιβίωσης και σημαδεύει το πεπρωμένο των ηρωίδων.
Έτσι, η Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα μπορεί να σταθεί αφορμή για μια συζήτηση επαγγελματικού προσανατολισμού για τους ίδιους τους μαθητές και για εξωτερίκευση των προσωπικών τους επιθυμιών.
Πολλά ακόμη μπορούν να ειπωθούν.
Το βέβαιο είναι πως η Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα αποτελεί μια ιδανική αναγνωστική πρόταση για μικρούς και μεγάλους που θα συγκινήσει και θα αφυπνίσει γύρω από ζητήματα του ρατσισμού, του πολέμου και της φιλίας.



                           ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ

H Lucy Adlington είναι συγγραφέας, ενδυματολόγος και ηθοποιός. Τα νεανικά μυθιστορήματα “The Diary of Pelly-D” και “Burning Mountain” ήταν στη βραχεία λίστα των βραβείων Carnegie Medal, Manchester Book Prize, Leeds Book Prize, Rotherham Book Award. Επίσης έχει συγγράψει δύο ιστορικά βιβλία για την ενδυματολογία “Great War Fashion” και “Stitches in Time: The Story of the Clothes we Wear”.

Σερβικη Λογοτεχνία (3): Σλόμπονταν Σέλενιτς , Πατέρες και Προπάτορες

                                Πατέρες και Προπάτορες, Σλόμπονταν Σέλεντις
                                  Είδος: Κοινωνικό/Ιστορικό Μυθιστόρημα
                                  Βαθμολογία : 10/10
                                           

Slobodan Selenic
Εκδόσεις: Καστανιώτη
Σελίδες: 397
Τίτλος πρωτοτύπου: Ocevi i oci
Μετάφραση: Χρήστος Γκούβης
Τιμή 23, 40-14, 90ευρώ

Ανάμεσα σε εμβληματικά έργα της σέρβικης λογοτεχνίας όπως αυτά του Νομπελίστα Ίβο Άντριτς, νουβέλες υπαρξιακές όπως το Στόμα Γεμάτο Χώμα και βιβλία του Ντανίλο Κις , ξεχωριστή θέση και μια δική του ιδιότυπη λάμψη διατηρεί το συγκλονιστικό μυθιστόρημα του Σλόμπονταν Σέλενιτς "Πατέρες Και Προπάτορες", που το ελληνικό αναγνωστικό κοινό έχει την ευκαιρία να το διαβάσει από τη σειρά Ορίζοντες των Βαλκανίων των Εκδόσεων Καστανιώτη και την αξιεπαινη μεταφραστική προσπάθεια του Χρήστου Γκουβή
Ένα βιβλίο πορτρετο για τη νεοσύστατη Γιουγκοσλαβία των αρχών του 20ου αιώνα αλλά και για τη σχέση με τις προσωπικές ρίζες μας.Προσωπογραφία εθνική και οικογενειακή συνάμα!
Δυστυχώς το έργο αυτό  δεν ακούστηκε όσο τού άξιζε , όμως είναι ένα δυνατό βιβλίο που πραγματικά κατατρύχει τον αναγνώστη πολύ αφοτου το κλείσει, εγγράφοντας μέσα του γνώση, και οδύνη.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
1925.Ο Στέβαν Μεντάκοβιτς γιος ενός εύπορου Σέρβου εμπόρου , του πράου Μιλούτιν, μεταβαίνει στο Μπρίστολ για μεταπτυχιακές σπουδές στη Νομική.Ενόσο προσπαθεί να κατανοήσει την αγγλική νοοτροπία ο Στέβαν γνωριζει την όμορφη συνεσταλμένη Ελιζαμπεθ με τα πύρινα μαλλιά κι ενα ισχυρό ειδύλλιο ανθίζει ανάμεσά τους.
Μαζί εγκαταλείπουν την Αγγλία για να χτίσουν μια νέα ζωή στο Βελιγράδι, την εποχή που οι ρευστές συνθήκες στη Λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου είχαν συνενώσει ετερόκλητες, αλληλοσυγκρουόμενες εθνότητες σε μια νέα κρατική οντότητα, τη Νοτιοσλαβία (Γιουγκοσλαβία).
Ο Σέρβος Στέβαν και η Αγγλίδα Ελιζαμπεθ καλούνται τώρα να γεφυρώσουν τις πολιτισμικές τους διαφορές , σε μια ακουσία διαμάχη μεταξύ ανατολίτικου βαλκανισμού και δυτικοευρωπαικής κουλτούρας.
Και όσο οι μπόρες της Ιστορίας μεταλλάσσουν το σκηνικό, οι υφέρπουσες αντιθέσεις του ζευγαριού θα εκδηλωθούν δυναμικά πάνω στον γιο τους, τον Μιχάιλο Μεντάκοβιτς που κάτω από τη σκιά του Τίτο θα έρθει σε σύγκρουση με την οικογένειά του αναζητώντας την προσωπική του ταυτότητα στον ριζοσπαστισμό των Παρτιζάνων.
Οι συνέπειες θα είναι ολέθριες για όλους, σφραγίζοντας τη μοίρα της οικογένειας.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ 
Το έργο "Πατέρες και Προπάτορες" του Σλόμπονταν Σέλενιτς αποτελεί μια αριστουργηματική μυθιστορηματική σύνθεση , που συνδυάζει αριστοτεχνικά την πολιτική με την ατομική τραγωδία μέσα από ένα ψυχογραφικό πρίσμα , εκπλήσσοντας με την ευφυία κ την ευστοχία του.
Ένα βιβλίο γεμάτο από αυτόν τον ωραίο και βαθύ  βαλκανικό συναισθηματισμό τόσο οικείο στον Έλληνα με το επίσης έντονο θυμικό.
Εν πρώτοις, το "Πατέρες&Προπάτορες" διαβάζεται ως μια οικογενειακή ιστορία με φόντο την αναδυόμενη Γιουγκοσλαβία με τις αντιθέσεις του 20ου αιώνα.
Ένας Σέρβος νομικός και μια ευγενική Αγγλίδα με πληγές από το χθες ενώνουν τις τύχες τους, σε μια συνύπαρξη γεμάτη εσωτερικές αντιφάσεις στη σκιά της Αγάπης και της Ιστορίας.
Γύρω τους πρόσωπα όπως ο Σέρβος ευπατρίδης Μιλούτιν Μετάκοβιτς, με τη σοφή συμπόνια των σεμνών γηρατειών, που παραχωρούν τα ηνία στη νιότη καταφάσκοντας τον νέο κόσμο-
καθώς  και η οικονόμος Νάνκα που εκφράζει την ακατέργαστη ψυχή της σερβικής υπαίθρου , με αφοσίωση στα παραδοσιακά αρχέτυπα και στους πατροπαράδοτους θρύλους.
Κι όσο ο Μιλούτιν αντιπροσωπεύει την παλιά Σερβία που αναζητά να προοδεύσει ακολουθώντας το μονοπάτι της Ευρώπης η Νάνκα συμβολίζει την εθνικιστική ομοιόσταση , διαποτισμένη με την περιώνυμη σέρβικη ξεροκεφαλιά, τη βαλκανική αδιαλλαξία και την προσκόλληση στα πατριαρχικά πρότυπα, με την οικειοθελή υποταγή της Γυναίκας στον Άντρα, του Ραγιά στον Προεστό.Η Νάνκα, έτσι,  γίνεται φορέας του λαογραφικού στοιχείου στο βιβλίο. 
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελιζαμπέτα και ο Στέβαν βιώνουν τον έρωτά τους και οικοδομούν το σπιτικό τους, μεγαλώνοντας το παιδί τους, τον κοκκινομαλλη μοναχογιό τους Μιχάιλο.
Η οικογενειακή ζωή του ζεύγους Μεντάκοβιτς ξετυλίγεται μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση του Στέβαν, σε γλώσσα αναλυτική και παραστατική, συχνά απρόσμενα τρυφερή κι άλλοτε συντριπτικα ορθολογιστική, αμυνόμενη στον πόνο.
Δεν απουσιάζει φυσικά ούτε η σεξουαλικότητα κ η ανάδειξη των ωραίων ιδιαιτεροτήτων της ανάμεσα στο ζευγάρι.Άλλωστε από αυτήν εκκινούν πολλά...
Εντούτοις ένα συγγραφικό εύρημα - αυτό των επιστολών  δίνει τον λόγο εμβόλιμα και στην Ελιζαμπέτα, φωτίζοντας το θέμα κι από τη δική της αγγλόφωνη και χαμηλόφωνη πλευρά, που ο συγγραφέας μας την παρουσιάζει με χωρία ολόκληρα στα αγγλικά ή σε εσκεμμένες ασυνταξίες.
Η δυσκολία προσαρμογής, η γλώσσα, η ένταξη σε μια πιο συντηρητική κοινωνία, με στενότερους όμως ανθρώπινους δεσμούς αποτυπώνονται με παραστατικό τρόπο στον λόγο της Αγγλιδούλας που- αν και άντρας- ο συγγραφέας Σέλενιτς τον αποδίδει με όλες του τις γυναικείες ιδιαιτερότητα.
Σε όλο αυτό υπάρχει μια χροιά αυτοβιογραφική καθώς ο Σλόμπονταν Σέλενιτς σπούδασε κι ο ίδιος στην Αγγλία.
Ίσως μέσα από το πρωταγωνιστικό ζευγάρι επιχειρεί να ισορροπήσει ο ίδιος τις αντίρροπες τάσεις μέσα του ανάμεσα στη δυτική νοοτροπία που τον γοήτευσε, και στη σέρβικη γνησιότητα που ενορχήστρωνε τον παλμό της καρδιάςτου.
Ο συγγραφέας σκηνοθετεί ένα ειλικρινές και συχνά αιχμηρό πορτρέτο του σέρβικού λαού- σκιαγραφώντας πολλές από τις παθογένειές του.Πρόκειται για μια επώδυνη εντιμότητα λόγου κ σκέψης, όπου παρατίθεται μια μια σύνοψη του πολιτικού παρασκηνίου ίδρυσης του γιουγκοσλαβικού κράτους,με τον καιροσκοπισμό, τις ίντριγκες της βασιλικής αυλής, και τον διαρκώς παρόντα  πόλεμο να χαρακτηρίζουν τα παιχνιδια εξουσίας που καθόρισαν τη σερβική κακοδαιμονία.
Το αποκορύφωμα έρχεται με την αποχώρηση των Γερμανών και την επικράτηση των δυνάμεων του κομμουνισμού κάτω από τη σταλινική επιρροή και φυσικά την εμβληματική φιγούρα του Γιόζιπ Μπρος Τίτο.
Κάθε πολιτική πληροφορία είναι ενταγμένη στην πλοκή μέσα από έξυπνους διαλόγους κ αντιπαραθέσεις χαρακτήρων, γι αυτό ίσως παρατηρείται μια αποσπασματικότητα.
Η γερμανική εισβολή κι η Κατοχή δεν αποδίδονται αναλυτικά κι ίσως αυτό ειναι η μοναδική δυσαρμονία στο κείμενο.
Ωστόσο, ο Σέλενιτς ιχνηλατεί επαρκώς τον τρόμο που άπλωσε ο αυταρχισμός του νέου καθεστώτος, του κομμουνιστικού, εκμηδενίζοντας τον απλό πολίτη.
Πληρέστερα, αυτό το ζήτημα ο αναγνώστης θα το ανακαλύψει με σπαρακτικό τρόπο στο έργο του Ντόμπρισα Τσόσιτς , την "Εποχή Της Εξουσίας".
Παρόλαυτα στο "Πατέρες κ Προπάτορες", δεν είναι η πολιτική διακύβευμα,  αλλά η επίδραση της στην οικογενειακή ζωή -κι αντιστρόφως- η αποφαστιστική συμβολή των οικογενειακών βιωμάτων στον τρόπο που το άτομο τοποθετεί τον εαυτό του στη συγκυρία.
Ο συγγραφέας πίσω από την οικογενειακή ιστορία της Ελιζαμπέτα, του Στέβαν και του μοναχογιού τους Μιχάιλο, υποβάλλει το υπόστρωμα ενός καθαρά φρουδικού ψυχογραφήματος.
Στέβαν και Μιχάιλο Μεντάκοβιτς:
Η σχέση πατέρα και γιου απομυθοποιείται ενόσο χαρτογραφείται με μια διεισδυτικότητα που ξαφνιάζει
 και σοκάρει με την αλήθεια της , καθως ταλαντεύεται ανάμεσα στην εύλογη στοργή και τον ανταγωνισμό για τη θέση του κυρίαρχου αρσενικού, όσο η μητρότητα παραγκωνίζει τη σεξουαλική επικοινωνία του ζευγαριού, αφού πρωταγωνιστής χρίζεται το παιδί εκτοπίζοντας στον ρόλο του κομπάρσου τον άλλοτε σύντροφο, που θα ματαιωθεί σεξουαλικά.
Η οικογένεια Μεντάκοβιτς λειτουργεί έτσι σε ένα ασυνείδητο "τριγωνικό σχήμα", με τη μάνα- θηλυκό στην κορυφή "του", να κινεί τα νήματά του, μετατοπίζοντας τα όρια της δυαδικότητας που χαρακτηρίζουν τα υγιή ανδρόγυνα και δίνουν ένα ορθό κοσμοειδώλο κ μοτίβο σχέσεων στο παιδί.
Όταν αυτό το πρότυπο διασαλευθεί η οικογενειακοί αρμοί καταλύονται εκ των έσω, όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο.
               Παρακολουθούμε, δηλαδή, μια οικογένεια παγιδευμένη σε ένα οιδιποδείο συμπλέγμα - που ο συγγραφέας το στοιχειοθετεί άρτια ως άριστος γνώστης της ανθρώπινης Ψυχολογίας, όπως την παρέδωσαν ο Φρόυντ κι ο Έρικσον.
Μια οιδιπόδεια ενοχή, και μια απόρριψη που διαστρεβλώνει την αυτονόητη γονεική αγάπη, παραμορφώνει τη μητρική στοργή , και αλλοιώνει τον παιδικό ψυχισμό κατά τη μετάβασή του,
από τον μικρόκοσμο της οικογένειας στο μακροστερέωμα της κοινωνικής πραγματικότητας έξω από το σπίτι.
Η καταστροφή είναι αναπόφευκτη κι έρχεται με τρόπο που σου κομματιάζει κυριολεκτικά την ψυχή.Εικόνες και συναισθηματα που σε σημαδεύουν
Μέσα στις σελίδες του " Πατέρες και Προπάτορες"  μας περιμένει η απώτατη οδύνη όπως μόνο η βαλκάνια ψυχή ξέρει να τη βιώνει σε έναν τόπο όπου διαχρονικά η Πολιτική συντρίβει τον Άνθρωπο.
Ο απόηχος του βιβλίου αφήνει μια γεύση πικρή που δυσκολεύεσαι πολύ να απαλύνεις.
Πορεία που προβληματίζει και διδάσκει κάθε γονέα αναγνώστη, αλλα και είναι τόσο οικεία στον πολίτη των Βαλκανίων!
Το Πατέρες και Προπάτορες ειναι ένα έργο που πρέπει να διαβαστεί από οποιονδήποτε θέλει να αφουγκραστεί τη Βαλκανική Ιστορία, τις παγίδες της μεγάλης αγάπης, την οικογενειακή αλήθεια  αλλά και τις ανεξιχίαστες διαδρομές του ανθρώπινου ασυνείδητου.
Είναι βέβαιο πως ειδικότερα ο Έλληνας θα νιώσει βαθιά τις σελίδες του καθώς μες στους αιώνες συμπορευόμαστε - ανυπότακτοι, και συναφείς θρησκευτικά και πολιτισμικά  με τον σερβικό λαό στο κοινό βαλκανικό μας πεπρωμένο σπαρμένο πόνο, "κόκκαλα ηρώων  ιερά" και άσβεστο πάθος για τη ζωή.

ΥΓ. Στην ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ μπορείτε να το βρειτε με 30% εκπτωση)