Τρίτη 14 Σεπτεμβρίου 2021

Philip KERR , ΠΡΩΣΙΚΟ ΜΠΛΕ

                                                                                     Πρωσικό Μπλε, Φίλιπ Κερρ
                                                                                          Είδος: Αστυνομικό Ιστορικό
                                                                                           Βαθμολογία 9/10


Μετάφραση Γιώργος Μαραγκός

Η 12η περιπέτεια του αγαπημένου Γερμανού ντέτεκτιβ Μπέρνι Γκούντερ  υποβάλλει το μυστήριο της ήδη από τη δισημία του τίτλου της.Πρωσικό Μπλε λοιπόν με τον Μπέρνι Γκούντερ να κλείνει έναν κύκλο ανοιχτό από το παρελθόν του...


ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Έχοντας χωρίσει πια, ο Μπέρνι επιβιώνει με αλλαγμένο όνομα δουλεύοντας σε ένα ξενοδοχείο της γαλλικής Ριβιέρας.
Εκεί τον βρίσκει ο Έριχ Μόλτκε, Διευθυντής της Στάζι, και του αναθέτει τη δολοφονία μιας παλιάς του γνώριμης, θέτοντάς τον στην εκβιαστική επίβλεψη ενός παλιού του γνώριμου από την Αστυνομία του Βερολίνου , μεσούσης της ναζιστικής παντοδυναμίας...
Ο Μπέρνι αρνείται και το σκάει, για να αρχίσει μια καταδιώξη κατα μήκος των γαλλογερμανικών συνόρων.
          Παράλληλα, αναβιώνει στις αναμνήσεις του μια υπόθεση από το 1939 που μοιράστηκε με τον "τωρινό" διώκτη του, Φρίντριχ Κορς, όταν κλήθηκαν να εξιχνιάσουν μαζί  μια δολοφονία που έλαβε χώρα στο ησυχαστήριο του ίδιου του Χίτλερ στο Ομπερσαλτσμπεργκ, με διορία λίγων ημερών ως τα 50α γενέθλια του Φύρερ , που δεν πρέπει να μάθει οτι διεπράχθη φόνος στη βεράντα του.
          Έχοντας να αντιμετωπίσει ένα δαιδαλικό πλέγμα από πολιτικές συνωμοσίες και διαφθορά, με προεξάρχοντα τον ισχυρό γραμματέα του Ναζιστικού Κόμματος, τον ραδιούργο Μάρτιν Μπόρμαν ,ο Γκούντερ πρέπει να φτάσει την άκρη του νήματος για να διασώσει το γόητρο του Ράιχ, ισορροπώντας ανάμεσα στις αντιπαλότητες της ναζιστικής ελίτ.
Δε φανταζόταν όμως ο ικανός τότε αστυνομικός πως 20 χρόνια μετά οι δύο υποθέσεις του θα διασταυρωθούν σε ένα θανάσιμο πλήρωμα του χρόνου...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Η δωδέκατη και προτελευταία περιπέτεια του Μπέρνι Γκούντερ διατηρεί όλα τα γνώριμα στοιχεία της σειράς
Ο σαρκασμός του ήρωά μας στη δηκτικότερη εκδοχή του, 
η συνύπαρξη πραγματικών και μυθοπλαστικών προσώπων ιδανική και πειστική,
οι ιστορικές πληροφορίες λεπτομερέστατες, 
με δύο πάλι υποθέσεις να διατρέχουν την τελευταία 15ετία έχοντας τον ναζισμό και τα απόνερά του στο προσκήνιο,
ενώ ο παράξενος τίτλος της "Πρώσικο Μπλε" αιχμαλωτίζει εξαρχής την περιέργεια του αναγνώστη , που ο Φίλιπ Κερρ ξέρει να την ικανοποιεί απολαυστικά αφού "παίξει λίγο" μαζί της.
Ο όρος "Πρωσικός" φυσικά σχετίζεται με τη στρατοκρατική παράδοση της ίδιας της Γερμανίας, αλλά σε συνδυασμό με το χρώμα "Μπλε" εμπίπτει στα εδάφη της Χημείας.
Είναι λάθος να αποσαφηνίσουμε στην παρούσα κριτική τον όρο, αφού ο συγγραφέας μέσω του αφηγητή του, του ίδιου του Μπέρνι Γκούντερ,  μας τον επεξηγεί, σχετίζοντας τον με όλο τον κορμό της πλοκής του.
Σε μια χρονική αλληλουχία προς τα προηγηθέντα 11 βιβλία της σειράς, παραλαμβάνουμε τον Μπέρνι Γκούντερ από την υπόθεση του άμεσου "παρόντος του" (αισίως το 1956) , για να προστεθεί έπειτα σε παραλληλία η υπόθεση από το παρελθόν (1939).
         Η υπόθεση του "παρόντος" εξελίσσεται σε μια περιπέτεια Δρόμου, στο τοπίο της γαλλικής παραμεθορίου ,με τον Γκούντερ να νοσταλγεί την κοσμοπολίτικο Βερολίνο της Σοσιαλδημοκρατίας που του στέρησαν ο ναζισμός και ο     Πόλεμος- όσο το ίδιο του το παρελθόν τον καταδιώκει.
           Από την άλλη ταξιδεύουμε στις Βαυαρικές Άλπεις του 1939 όπου έχει στηθεί το βασίλειο ειδυλλιακό ενός ιδιότυπα κι "επιλεκτικά" φυσιολάτρη Χίτλερ.
Η υπόθεση υπακούει στην αγωνιώδη συνθήκη μιας θανάσιμης προθεσμίας, αλλά ο έντονα περιγραφικός τρόπος με τον οποίο αυτή εξελίσσεται υποτάσσει τη δράση στο ίδιο το ιδιαίτερο σκηνικό. 
Εδώ ο Φίλιπ Κερ μας ξεναγεί στα άδυτα του θρυλικού Μπερνχοφ, όπου ουσιαστικά εδρεύει η σκοτεινή ψυχή του χιτλερικού καθεστώτος. 
Διεξοδικές αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες και ανάγλυφη εικονοπλασία  θυμίζουν την ανοικονόμητη περιγραφικότητα κλασσικών έργων του 19ου αιώνα φανερώνουν γνώσεις, που ελάχιστοι μπορούν να έχουν καθώς αυτόπτες μάρτυρες ήταν κυρίως η ναζιστική ελίτ που είχε πρόσβαση στο γραφικό τοπίο.

Τόσο διεισδυτική ματιά στο ονειρικό ησυχαστήριο του Χίτλερ προσωπικά συνάντησα στο βιογραφικό  "Η Χαμένη Ζωή της Εύας Μπράουν" της Άγκελα Λάμπερτ - σχετικά με την πορεία της ερωμένης του Χίτλερ, που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του Πολέμου "φυλακισμένη σε εκείνο το χρυσό κλουβί περιστοιχισμένη από γερμανικά έλατα, ασύλληπτη πολυτέλεια και την αντιφατική απαξίωση του Χίτλερ.
Στην περιπέτεια του Γκούντερ δε συναντούμε ούτε τον Χίτλερ ούτε την Μπράουν -βλέπουμε να πλανάται η υστερική φιγούρα του Ρούντολφ Ες, αισθανόμαστε τη φιδίσια απειλη του πανούργου Χάιντριχ και  γνωρίζουμε καλύτερα τον ευτραφή Μάρτιν Μπόρμαν, που κινούσε τα νήματα του Κόμματος και την εσωτερική ζωή της Γερμανίας μέσα στον πολεμο, Όλα αυτά δίνουν σαφές το περίγραμμα των συγκρουσιακών σχέσεων και των ανταγωνισμών ανάμεσα στους θιασώτες του Ναζισμού.
Στα αλπικά βουνά με την εξαίσια θέα και τα αλατωρυχεία - περισσότερο από οπουδήποτε αλλού- έχει απλώσει "σκιά αυτοκρατορική" ο απόλυτος άρχων του γερμανικού κράτους, όσο οι φαιδροί και φαύλοι αυλικοί του ερίζουν για την εύνοιά του, ως μέλη μιας μαφιόζικης συμμορίας που μέσα από την τρομοκρατία και τον αυταρχισμό καταπατά , ληστεύει και εξαπατά τον λαό που διοικεί.
Ο Κερρ σκιαγραφεί αριστοτεχνικά ήθη και χαρακτήρες, 'ετσι που η "περιήγηση" στην πραγματικότητα του απρόσιτου Μπερνχοφ γίνεται σχεδόν βιωματική εμπειρία στον αναγνώστη.
Το "Πρωσικο Μπλε" είναι το βιβλίο λοιπόν με τη λιγότερη δράση αλλά και με την πιο δυναμική κορύφωση, καθώς οι τελευταίες σελίδες συμπυκνώνουν την αδρεναλίνη που έλλειψε από το μεγαλύτερο μέρος.
              Υποδειγματική η μετάφραση αποδίδει όλες τις αποχρώσεις του λόγου, τα λογοπαίγνια και το υπαινικτικό σχόλιο που- με μεσάζοντα τον ήρωά του- υποβάλλει ο Κερρ πάνω στα κακώς κείμενα της εποχής- στηλιτεύοντας τα πρόσωπα που έσυραν την Ευρώπη στον χειρότερο Πόλεμο,αλλά κυρίως τον ολοκληρωτισμό που σημάδεψε από ποικίλες κατευθύνσεις, για 6 τουλάχιστον δεκαετίες τον 20ου αιώνα.
Ως Βρετανός εξάλλου, ο Κερρ καθιστά πασίδηλη την αφοσίωση του στην Αστική Δημοκρατία ως το πιο ορθολογικό σύστημα διακυβέρνησης κι αυτό είναι το απώτατο πολιτικό πρόσημο όλης της πετυχημένης σειράς με τον Γκούντερ...
Το "Πρωσικό Μπλε" αποτελεί μια ακόμη- υπέροχη προσθήκη στο περίτεχνο και πολυδιάστατο "πορτρέτο" του Μπερνχαρντ Γκούντερ, αλλά δε θα το πρότεινα ως "πρωτη γνωριμία" με τον ήρωα και τη σειρά...
Ενδείκνυται ο αμύητος αναγνώστης να ανακαλύψει τον Γκούντερ από τις προηγούμενες περιπέτειές του, όπως η "Μοιραία Πράγα",  ο"Άνθρωπος Χωρίς Ανάσα", για να κατανοήσει το κλίμα, κι ύστερα να προχωρήσει στην "Τριλογία του Βερολίνου" και στα υπόλοιπα με τη χρονική σειρά που παρουσιάζεται και εδώ.
Το σίγουρο είναι πως ο Γκούντερ παραμένει ένας ήρωας  εθιστικός, με πλευρές ακόμη ανεξιχνίαστες κι ενδιαφέρουσες.
Τώρα με αγωνία προσμένουμε την κυκλοφορία της τελευταίας περιπέτειας που μας χάρισε η πενα του πρόωρα θανόντος Φίλιπ Κερρ, το "Μετρόπολις", και αναρωτιέμαι ποιος θα είναι ο επίλογος για την παρουσία του Μπέρνι Γκούντερ στη λογοτεχνική μας ζωή.

 Η ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΗ ΣΕΙΡΑ για ΕΝΑΝ ΚΑΙΝΟΥΡΙΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ με βάση την πλοκή κι όχι την έκδοση
(Λινκ με παρουσιαση καθε βιβλιου πάνω σε κάθε τίτλο)

                             (ΠΛΗΝ 3ΟΥ μέρους που αφορα στο τελος του πολέμου)


Φίλιπ Κερρ , Η Άλλη Πλευρά της Σιωπής

Matthew-Gregory Lewis , Ο Καλόγερος

                                                        Ο Καλόγερος, Matthiew- Gregory Lewis

                                    Κατηγορία: Κλασσική Λογοτεχνία

                                       Είδος: Φιλοσοφικό Θρίλερ

                                        Βαθμολογία 9,5/10


Μετάφραση Αλέξανδρος Κοσματόπουλος/Kυριάκης Αθανασιάδης
Τιτλος πρωτοτυπου The Monk
Σελίδες 568
Σειρά #12 Ex Obris Literae
Πρωτη έκδοση 2005
Κυριάκος Αθανασιάδης 
ΙSBN 139789600110616
Τιμή 25- 17, 50 ευρώ

Η Γοτθική Λογοτεχνία και τα παρακλάδια της είναι ένα πεδίο που προκαλεί δέος και γοητεία σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, καθώς αγγίζει ενδόμυχους φόβους και μεταφυσικές ανησυχίες.
Κεντρική θέση σε αυτήν κατέχει φυσικά  ο "Dracula" του Abrahm Stocker.
Αν θέλουμε, όμως, να αναζητήσουμε τις ρίζες της Γοτθικής Λογοτεχνίας πρέπει να ανατρέξουμε  στην Αγγλία του 18ου αιώνα όταν ο Matthew Gregory Lewis έδωσε το ανατρεπτικό έργο "Ο Καλόγερος", ξεπερνώντας την εποχή του, με τη φλόγα των 19 του χρόνων και την οξυδερκή του πένα.
Ένα ακόμη "κόσμημα"-το 12ο-  από την "ακριβή" λογοτεχνική συλλογή των εκδόσεων Gutenberg Ex Obris Literae!

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
  Όπως φανερώνει και ο σαφέστατος τίτλος του, στο μυθιστόρημα του νεαρού Lewis  πρωταγωνιστεί ένας ξεχωριστός Καλόγερος από ένα μοναστήρι της Μεσαιωνικής Ισπανίας, τη Santa Klara.
Είναι ο χαρισματικός Αμβρόσιος, που σαγηνεύει τα πλήθη με τις γνώσεις του, την αρετή του και την αμίμητη ευγλωττία του ενόσω αποτελεί υπόδειγμα με την αυστηρότητα της απαρέγκλιτης αρετής του...
Κι όσο αυτός κατακεραυνώνει την αμαρτία και μοιράζει ποινές στους παραβάτες, τα χαρίσματά του σταδιακά τον παγιδεύουν σε μια δίνη αυταρέσκειας κι ερωτισμού, με τον Πειρασμό να πλέκει επιδέξια τον θανάσιμο ιστό του σε μια κολασμένη διαδρομή που εξελίσσεται σε μια σκοτεινή ονειροφαντασία ως την απροσδόκητη κορύφωσή της.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
'Ισως τρομάζει με το μέγεθός του στην πραγματικότητα όμως ο "Καλόγερος" του Λιούις είναι ένα συναρπαστικό page turner , που έχει τα πάντα:
Δυνατά συναισθήματα, ανατροπές κι ενδιαφέροντες χαρακτήρες- δοσμένα όλα με μια μαγική πληρότητα και υποβλητικότητα μακρυά όμως από την ανοικονόμητη περιγραφικότητα που χαρακτήριζε τον 18ο -και κυρίως τον 19ο αιώνα.
Το βιβλίο του Lewis βρίθει προβληματισμών γύρω απο την κοινωνία ,την ηθική, την επίδραση της οργανωμένης θρησκείας στον Ανθρωπο,την Καθολική Εκκλησία, τη δεισιδαιμονια και την κρίσιμη υπόθεση της "Αρετής"- όλα μέσα απο συναρπαστικές εξελίξεις-κι όχι εμβόλιμους διδακτισμούς δοκιμιακού τύπου.
         Το κείμενο ρέει σαν νερό με μια γλώσσα απλή, που την κοσμούν και κάποια ιντερμέντζα λυρισμού που εντείνουν την ατμοσφαιρικότητά του.
Θραύσματα μιας ποίησης μελαγχολικής και συνάμα εκφραστικής που ξεπηδά από τις πιο ομιχλώδεις εκφάνσεις του Ρομαντισμού.
            Κυρίαρχη φιγούρα στο έργο είναι- φυσικά- ο καλόγερος Αμβρόσιος που αποτελεί πρότυπο "άσπιλου" κάλλους και πνευματικής ακτινοβολίας.
Η περίπτωση του Αμβρόσιου αναδεικνύει τον ιδιότυπο ναρκισσισμό εκείνων των βαθιά θρησκευόμενων που απέχουν από τα πάθη και τη χαρά της ζωής, διαπρέποντας στα μάτια των γύρω τους με την απαρασάλευτη εγκράτειά τους.
Παρουσιάζουν, όμως, μια ανελαστική αυστηρότητα στις αδυναμίες των γύρω τους, διαχωρίζοντας τον εαυτό τους από τις μικρότητες της ζωής και συντρίβοντας ενίοτε ζωές- για να υποπέσουν τελικά στο χειρότερο αμάρτημα- αυτό της Έπαρσης που οδηγεί στην Ασπλαχνία κι "εξορίζει" από τους "κήπους της Χριστιανικής Αγαθότητος", όπου ανθίζουν η Ταπεινοφροσύνη και η Κατανόηση στις θύελλες των πλανημένων ψυχών.
Μια παράξενη "ωραιοπάθεια του πνεύματος",λοιπόν, που, εν τέλει, διαφθείρει- κι εκείνη- αφού εξαλέιφει τη συμπόνια και τη συγχώρηση, άρα το ίδιο το πνεύμα του χριστιανισμού. Αυτή η φιλαρέσκεια θα γίνει το κλειδί να αλωθεί η ψυχή του Αμβρόσιου. Ωριμότητα σύλληψης εντυπωσιακή για 21 χρονο συγγραφέα!
           Το μοτίβο του Αμβρόσιου ακολουθεί στη μεταγενέστερη "Παναγία των Παρισίων" η τραγική φιγούρα του καρδινάλιου Κλωντ Φρολό, μέχρι που το ανάρμοστο και σαρωτικό πάθος του για μια γυναίκα τού "επιβάλλει έξωση" από τη μακαριότητα των βιβλίων του και της α-πάθειας.
Ο Βικτόρ Ουγκό όμως παρουσιάζει τον "δικό του" ακόλαστο ιερωμένο από ένα πρίσμα ψυχογραφικό και κοινωνιολογικό- σίγουρα λιγότερο "θεολογικό"-, ενώ ο Λιούις καταδύεται σε υπαρξιακά σκότη μεταφυσικής χροιάς για να συναντήσει την απώτατη αλήθεια του δικού του ήρωα σε μια κατάληξη που κόβει την ανάσα. 
Από αυτό το πρότυπο εκκινεί και ο Hoffman για να συνθέσει τα δικά του "Ελιξίρια Του Διαβόλου". 
Ίσως σαν μοναδική μικρή αδυναμία, που φανερώνει την απειρία του νεαρού Λιούις, προβάλλει  το γεγονός ότι δε "χτίζει" επαρκως την αρετή του ήρωά του Αμβρόσιου- παρά την αναφέρει στις πρώτες σελίδες για να την ανατρέψει, περνώντας  αμέσως στη "δράση".
     Ο Μάθιου Λιούις συμπληρώνει το κάδρο με αρκετούς ακόμη ιδιαίτερους χαρακτήρες που πλαισιώνουν τον Αμβρόσιο- τις καλόγριες της Σάντα Κλάρα, τη Ματθίλδη, την Αγνή .
Μέσα από παράλληλες ιστορίες προβάλλει μια  καλειδοσκοπική θεώρηση του έρωτα - από την πιο αγνή του εκδοχή μέχρι την πιο νοσηρή, που ενδύεται ακάθαρτους πόθους κι αιματοβαμμένα τιμαλφή- κάτω από τη σκιά του Όφεως.
Στον πολυπρόσωπο αυτό καμβά, το έργο του Λιούις αναπτύσσει τον προβληματισμό του σε επίπεδο κοινωνικό για να καταλήξει στο ατομικό: 
           Στη σκιά της θρησκοληψίας, λοιπόν,νέοι άνθρωποι  διεκδικούν την ευτυχία  σε ένα πλαίσιο ξεκάθαρα κοσμικό αλλά όχι ανάρμοστο- για να δουν την άτεγκτη εκκλησιαστική αρχή να ορθώνει τείχη δογματισμού και άκρατης σκληρότητας που φτάνει στον ωμό σαδισμό.
Με τέτοιον τολμηρό για τον 18o αιώνα τρόπο o Μαtthiew Lewis καταγγέλλει η φαυλότητα της εκκλησιαστικής εξουσίας σε μια διαχρονικότητα σχεδόν θεαματική:
Ο Λιούις αναφέρεται μεν στην Ισπανία της Ιεράς Εξέτασης- όμως παραμένει σταθερή η πρόσδεση του ανώτατου Κλήρου στις αντιλαϊκές μορφές εξουσίας και στον πλούτο- με παράδειγμα τέτοιας ιστορικής αναλογίας μόλις στον 20ο αιώνα και τη στήριξη των εκκλησιαστικών κύκλων στον Ισπανό δικτάτορα Φράνκο και τις απάνθρωπες φυλακές του υπό την επιτροπεία ισπανικών μοναστηριών(γεγονός σε άμεση συσχέτιση με όσα διαμείβονται στον Καλόγερο)...
        Αυτή η συνάφεια προσδίδει στον "Καλόγερο" μια υπαινικτικά πολιτικοποιημένη διάθεση και τον καθιστά  επίκαιρο 2μιση αιώνες μετά!.
Σε επίπεδο ατομικής ηθικής ο "Kαλόγερος" παρακολουθεί αφενός τα πάθη των αθώων
και αφετέρου την εφιαλτική περιδίνηση του ήρωά του σε ένα σπειροειδές γαϊτανάκι λαγνείας και αλλοτρίωσης που στην πύρινη άκρη του επιφυλάσσει μια από τις πιο ηχηρές και ατμοσφαιρικές ανατροπές που συνάντησα σε φινάλε κλασσικότροπου έργου.
Πρόκειται για αυθεντικό τρόμο, που απογειώνει την ένταση κι ενεργοποιεί γόνιμα ηθικά ερωτήματα 
στον -άναυδο πια- αναγνώστη. 
Αιφνιδιάζει η οξυδέρκεια του νεαρού Lewis να κλείσει το έργο τη στιγμή της κορύφωσής του, σε ένα φινάλε σαρδόνια ανατρεπτικό με τον πανέξυπνο τρόπο που συναντάμε στην ταινία Devil's Advocate
Όσο κι αν εμπλουτίστηκε η γοτθική λογοτεχνία τα επόμενα 300 χρόνια, ο "Καλόγερος" ,σαν πρωτογενής έκφανσή της, θα ξεχωρίζει για την αφηγηματική του ευελιξία, τη συμπαγή πλοκή του και την πληρότητά του.
Η αξια του "Καλόγερου" δεν περιορίζεται στην υψηλή αισθητική της γραφής του, αλλά στην κριτική του ματιά και στο γεγονός ότι δεν έκανε τον τρόμο αυτοσκοπό, αλλά τον νοηματοδότησε ως "όχημα για να αναπτύξει ανώτερους προβληματισμούς γύρω από την κοινωνική και την ατομική συνείδηση ".
             Ο Καλόγερος μαζί με τον Μέλμοθ του Μασούριν και τον Dracula του Στόκερ θεωρω αποτελούν την προμετωπίδα της Γοτθικής Λογοτεχνίας και τη βάση όπου πάτησαν τα επόμενα έργα χωρίς απαραίτητα να τα ξεπεράσουν σε έμπνευση και βάθος.
                 Αξίζει να επισημανθεί η υποδειγματική μετάφραση και η προσεγμένη επιμέλεια του Καλόγερου από τους Αλέξανδρο Κοσματόπουλο και Κυριάκο Αθανασιάδη σε ένα διαχρονικό "διαμάντι" των εκδόσεων Gutenberg -κι ως γνωστόν "Diamonds Are Forever..."



Μελίνα Τσαμπάνη, ΑΓΡΙΕΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ

                                                                                            Άγριες Μέλισσες- Το Πρώτο Πέταγμα

                                                     Είδος: Κοινωνικό
                                                                                                                     Βαθμολογία 6,5/10


Οι "Άγριες Μέλισσες" που λατρεύτηκαν από το τηλεοπτικό κοινό τώρα σε βιβλίο.
Η Μελίνα Τσαμπάνη είχε δώσει τα διαπιστευτήριά της ως συγγραφέας από τον "Πρώτο Αμέθυστο" ένα μυθιστόρημα που μας ταξιδεψε στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης στα νησιά. (ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΔΩ) αλλά η δική της απογείωση ήρθε μέσα από το κοινωνικό δράμα εποχής "Άγριες Μέλισσες" που από το 2019 καθήλωσε χιλιάδες τηλεθεατές επαναφέροντας την ποιοτική μυθοπλασία στην Ελληνική Τηλεόραση.
Ενόψει της τρίτης σεζόν μια ευχάριστη έκπληξη περίμενε τους λάτρεις της σειράς καθώς η Μελίνα Τσαμπάνη έβγαλε σε μυθιστορημα 
τις "Άγριες Μέλισσες"...
Δεν πρόκειται όμως για μια "περιληπτική απόδοση όσων έχουμε ήδη δει", όπως ίσως θα περίμενε κανένας. Στο ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ "Αγριες Μέλισσες¨" έχουμε μια εντελώς καινούρια προσέγγιση που επιφυλάσσει εκπλήξεις και επιχειρεί να συμπληρώσει ανατρεπτικά όσα ήδη γνωρίζουμε από την τηλεοπτική σειρά:

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ.
Έτσι ήρθε στον κόσμο, η Ελένη Σταμίρη. 
Την πέμπτη ημέρα του Αυγούστου του 1930. Την ίδια στιγμή στην άλλη άκρη του Ατλαντικού γεννιόταν ο Νηλ Άρμστρονγκ και τριάντα εννιά χρόνια αργότερα θα γινόταν ο πρώτος άνθρωπος που θα πατούσε στο φεγγάρι.
Τη Λενιώ Σταμίρη, όμως, την ένοιαζε να πατάει μόνο στη γη. Αυτήν καταλάβαινε, αυτήν αγαπούσε, αυτή της έδινε δύναμη και πείσμα. Κι ό,τι αγαπούσε η Λενιώ, το αγαπούσε με πάθος. Άλλον τρόπο δεν ήξερε και δεν την ενδιέφερε να μάθει.»
Η ιστορία των Σταμίρηδων και των Σεβαστών, που το μίσος και η βεντέτα που ξέσπασε ανάμεσά τους, κλόνισε το Διαφάνι, ένα ήσυχο χωριό της Θεσσαλίας, ξεδιπλώνεται στις σελίδες αυτού του βιβλίου, πηγαίνοντας το χρόνο πίσω, εκεί που ξεκίνησαν όλα. Στη γέννηση της Ελένης.
Μέσα από τη δική της ζωή, βλέπουμε την πορεία των μοιραίων γεγονότων που έφεραν αντιμέτωπες τις δυο οικογένειες ενώ ανακαλύπτουμε μυστικά που ούτε καν οι πρωταγωνιστές της βεντέτας Σταμίρηδων και Σεβαστών δε θα μάθουν ποτέ... 
   
        Το ομώνυμο βιβλίο της Τσαμπάνη , αυτή τη φορά, εστιάζει στην εμβληματικότερη από τις ..."μέλισσες" που δεν είναι άλλη από την Ελένη Σταμίρη , την πρωτότοκη κόρη του Γιώργη κ της Βαλεντίνης Σταμίρη.
          Έχοντας ενσαρκωθεί ιδανικά από την ταλαντούχα Μαρία Κιτσου η Ελένη Σταμίρη έχει κερδίσει την εκτίμηση και τον θαυμασμό του τηλεοπτικού κοινού με την πυγμή της , την αισθηση δικαίου που τη διέπει, την ευσυνειδησία και την αυτοθυσία με την οποία αγαπά-ειδικότερα τις αδελφές της.
       Δωρική και τρυφερή ταυτόχρονα η Ελένη συγκινεί και διδάσκει με το παράδειγμα της ζωής της.
Όντας προδρομικά φεμινίστρια -μα διασώζοντας συνάμα παραδοσιακές αξίες όπως η οικογένεια και η πίστη- η Ελένη Σταμίρη αποτελεί το ιδανικό πρότυπο γυναίκας σε μια Ελλάδα χαίνουσα που αντιστέκεται και αγωνίζεται για δικαιότερες μέρες κόντρα στις πληγές του πολέμου και την κοινωνική αδικία!
Θρυλικός έμεινε ο έρωτάς της Ελένης με τον ονειροπόλο δάσκαλο Λάμπρο, που κρυφές αμαρτίες τους εμπόδισαν να τον χαρούν, οδηγώντας στον όλεθρο την ίδια την Ελένη και άλλα πρόσωπα-κι ισως αυτή ειναι η τραγικότερη πτυχή της  ...

          Τώρα η Μελίνα Τσαμπανη αναλαμβάνει να μας συστήσει τη μαχήτρια Ελένη Σταμίρη από την αρχή, πιάνοντας το νήμα από τη γέννησή της και την αθωότητά της, για να συνεχίσει διερευνώντας γεγονότα που σημάδεψαν τα παιδικά και πρώιμα νεανικά της χρόνια.
Ο αναγνώστης με αυτό το βιβλίο θα δεθεί ακόμη περισσότερο με τη φιγούρα της Ελένης.
Μαζί της στις σελίδες αυτές μεγαλώνουν , ονειρεύονται κι εξελίσσονται όλα μας τα αγαπημένα πρόσωπα...
Η καρτερική Ασημίνα και η νεραϊδογέννητη Δροσούλα θα βρουν σε αυτήν μια δεύτερη μάνα- κάτω από ένα πατέρα στοργικό και θυμόσοφο.
         Παράλληλα, θα συναντήσουμε ξανά πρόσωπα που αγαπήσαμε  ο ιδεαλιστής Λάμπρος, ενώ θα γνωρίσουμε καλύτερα τον στιβαρό Δούκα , τον μελαγχολικό Μιλτιάδη και την  αρχοντική Αννέτ,  πορφυρογέννητοι γόνοι του Δούκα Σεβαστού.
Ομολογώ πως είδα απογοητευτικά περιορισμένες αναφορές στον ρομαντικό Γιάννο που κέρδισε τις εντυπώσεις με την τόσο ιδιαίτερη και τρυφερή του παρουσία και άξιζε να μπούμε στο άβατο της καρδιάς και της σπηλιάς όπου ειχε στήσει το "βασίλειο της ψυχής του.
Ο Γιάννος θα έδινε συγκινητικές στιγμές στο βιβλίο αυτό αν είχε αναπτυχθεί περισσότερο, ενώ ελάχιστα μαθαίνουμε για τους πορφυρογέννητους γόνους του Δούκα.
              Επιπλέον περίμενα να μάθω περισσότερα για τη ζωή του Στέργιου Σεβαστού που πρόωρα αποχώρησε κι από τη σειρά κι από το βιβλίο, ενώ βιαστικό είναι και το πέρασμα του Μάνου Βόσκαρη, με περιληπτική μονάχα αναφορά στη συγκλονιστική του ιστορία.
Ο Βόσκαρης είναι ένας πολυπλόκαμος και τραγικός χαρακτήρας που μπορούσε να δώσει περισσότερες δυνατές στιγμές στο βιβλίο,αλλά έμεινε ανεκμετάλλευτος.Το ίδιο ισχυει και για αλλα πρόσωπα της σειράς.. 
Έχω γενικά την αίσθηση ότι η Μελίνα Τσαμπάνη είχε ήδη ανοίξει στον τηλεοπτικό δέκτη τα πιο συνταρακτικά χαρτιά του παρελθόντος, οπότε στο βιβλίο, αυτά παρουσιάστηκαν με μια επιδερμική περιληπτική αναφορά και  έμεινε μόνο μία ουσιαστικά ανατρεπτική πτυχή να μάθουμε από την αρχή.
Αυτή όμως παρουσιάζεται επαρκώς και συγκινεί.
           Πρόκειται για τον Ζάχο Λυκογιάννη, που αποτελεί την πιο ενδιαφέρουσα προσθήκη στο πορτρέτο της Ελένης και θα συμβάλλει καθοριστικά σε όλη την πορεία της ηρωίδας... 
             Σε όλα ξεχωρίζει η φωτεινή φιγούρα της Μάρως Λυκογιάννη με το σπινθηροβόλο πνεύμα της και το ψυχικό της μεγαλείο. 
          Θεωρώ παντως πως το "Πρώτο Πέταγμα" ήταν μια καλή υπόμνηση όσων αγαπήσαμε αλλά  θα λειτουργούσε καλύτερα αν συμπληρωνόταν από ένα δεύτερο μέρος. 
Μένει σε πολύ χαμηλότερους τόνους από την ίδια τη συγκλονιστική σειρά
            Ακόμη κι έτσι , οι λάτρεις της σειράς θα απολαύσουν την ευκαιρία να ανταμώσουν  ξανά τους λατρεμένους ήρωες που 2 χρόνια τους κρατούν συντροφιά
           Οι ήρωες που για 2 χρόνια αποτελούν καθημερινή συντροφιά μας, μας συστήθηκαν ξανά μέσα σε χρόνια δίσκετα όπως  τα χρόνια του Πολέμου και της Κατοχής για να συμπληρωθεί το πορτρέτο της μικροκοινωνίας του Διαφανίου.
Γιατί ως γνωστόν όποιος δεν έχει παρελθόν δεν μπορεί να ατενίζει μέλλον -και οι "Άγριες Μέλισσες" έχουν ακόμη πολύ μέλλον- ως αστείρευτη πηγή δυνατών παθών και δυναμικών εξελίξεων!!!!
Τα μυστικά στις Μέλισσες δεν έχουν τέλος όμως όπως μας υποσχέθηκε η συγγραφέας όλα θα βγουν στο φως...

Τετάρτη 8 Σεπτεμβρίου 2021

Ο ΑΛ ΠΑΤΣΙΝΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ


Τον Μίκη Θεοδωράκη αποχαιρέτησε από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού ο εμβληματικός ΑΛ ΠΑΤΣΙΝΟ που ήρθε σε επαφή με τον Μίκη Θεοδωράκη to 1973 όταν ανατέθηκε στον κορυφαίο συνθέτη μας να γράψει το soundtrack της ταινίας ΣΕΡΠΙΚΟ.

Ο ΑΛ ΠΑΤΣΙΝΟ δήλωσε στο Mega Channel(δήλωση γραπτή)
"Θυμάμαι την πρώτη φορά που άκουσα τη μουσική του για την ταινία Σέρπικο. Ήταν στο γραφείο του παραγωγού στο Μανχάταν στον 16ο όροφο, με θέα τον νυχτερινό ουρανο κι εκείνος έπαιζε το μουσικό θέμα της ταινίας. όταν ακουσα για τον θάνατο του φυσικά και μου ήρθε ακριβώς εκείνη η σκηνή.
Kai ήξερα όταν άκουσα τη μουσική του εκείνο το βράδυ πως είχε συλλάβει όλο το νόημα της ταινίας. 
Στην πραγματικότητα είπα"
'Το'χει! "Έχει" την ταινία...Το 'πιασε...Ουάου!!"
Αυτή είναι η ανάμνησή μου [από κείνον],
όπως βέβαια κι η μουσική του για τον Ζορμπά καθώς και για άλλα θέματα που έγραψε για ταινίες στην καριέρα του.Τι χάρισμα!
Θα μας λείψει και θα τον θυμόμαστε για πάντα..."

                  Αξίζει να σημειωθεί πως η συνεργασία του Μίκη και του Αλ Πατσίνο σε αυτήν την ταινία, περασε από 40 κύματα και παραλίγο να ματαιωθεί, kαθώς υπήρξε έντονη διαφωνία ανάμεσα στον παραγωγό της ταινίας Ντίνο Ντε Λαουρέντις που ήθελε τον Θεοδωράκη και στον σκηνοθέτη της ταινίας Σίντνεϋ Λούμιετ που υποστήριζε πως η ταινία δεν χρειαζόταν μουσική επένδυση, άποψη που ενστερνίστηκε αρχικά κι ο ίδιος ο Μίκης όταν είδε μια δοκιμαστική κόπια της ταινίας.
          Τελικά επικράτησε η γνώμη του παραγωγού, που θεωρησε πως η παρουσία ενός τόσο σημαντικού συνθέτη θα αναβάθμιζε την καλλιτεχνική αξία της ταινίας, κι η ταινία "ΣΕΡΠΙΚΟ" παρατάθηκε κατά 14 λεπτά για να μπει η μουσική του Θεοδωράκη...
Ο Μίκης Θεοδωράκης γι' αυτό το soundtrack επέλεξε παραλλαγές της μελωδίας από το τραγούδι "Δρόμοι Παλιοί" σε στίχους Μανώλη Αναγνωστάκη που είχε ερμηνεύσει σε δίσκο του η Μαργαρίτα Ζορμπαλα.
Μαλιστα το παρουσίασε ως κασσέτα στον παραγωγό λέγοντας
"Κάποτε έγραψα ένα "χαριτωμένο τραγουδάκι" .Πιστεύεις ότι θα μπορούσα να ζητήσω γι αυτό - ξέρω' γω- 75 χιλιάδες δολλάρια;;"
Το τραγούδι εγκρίθηκε και πάνω στη μελωδική του γραμμή χτίστηκε η μουσική υπόκρουση της ταινίας σε ποικίλες εκδοχές ενορχήστρωσης, δίνοντας έμφαση σε καίριες σκηνές, ενώ ο  Μίκης πήρε την αμοιβή που ζήτησε.
Η πικρή μελαγχολία κι η ηθική μοναξιά που αποπνέει η κοινωνική αυτή μπαλάντα ταίριαξε ιδανικά με την ιστορία του αδιάφθορου και ιδεαλιστή αστυνομικού Φρανκ Σέρπικο που πάλεψε κόντρα σε ένα διεφθαρμένο σύστημα για να διατηρήσει την ακεραιότητα του πληρώνοντας ακριβό τίμημα γι'αυτό
 κι η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη ακούστηκε γι' άλλη μια φορά σε όλην την υφήλιο συνοδεύοντας την εμβληματική αυτή ερμηνειά του Αλ Πατσίνο σε μια από τις κορυφαίες ταινίες της καριέρας του...

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ "ΔΡΟΜΟΙ ΠΑΛΙΟΙ"

ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ ΤΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ
Δρόμοι παλιοί που αγάπησα
και μίσησα
ατέλειωτα 
κάτω απ' τους ίσκιους των σπιτιών
 να περπατώ νύχτες των γυρισμών αναπότρεπτες 
κι η πόλη νεκρή 
Την ασήμαντη παρουσία μου 
βρίσκω σε κάθε γωνιά 
κάμε να σ' ανταμώσω 
κάποτε 
φάσμα χαμένο του πόθου μου κι εγώ 
Ξεχασμένος κι ατίθασος 
να περπατώ 
κρατώντας μια σπίθα τρεμόσβηστη 
στις υγρές μου παλάμες 
Και προχωρούσα 
μέσα στη νύχτα χωρίς να γνωρίζω κανένα 
κι ούτε κανένας 
κι ούτε κανένας 
με γνώριζε 
που εκείνο το βράδυ  τον αποχαιρέτησε για πάντα δακρυσμένος ο αττικός ουρανός, αφού η σορός του ταξιδεύει τώρα με το πλοίο της γραμμής για την τελευταια του κατοικία στον Γαλατά Χανίων, με την κρητική γη έτοιμη να δεχθει στα σπλάχνα της το εκλεκτό της αυτό τέκνο...

Δευτέρα 6 Σεπτεμβρίου 2021

Παλίρροια, Μαρία Κωνσταντούρου

                                                              Παλίρροια, Μαρία Κωνσταντούρου, εκδ Λιβάνη
                                       Είδος : Koινωνικό

                                                                                         Βαθμολογία: 10/10


Μετά το "Ασκίμ" η Μαρία Κωνσταντούρου, που έχει αγαπηθεί για την ευαίσθητη πένα της, "επαναπατρίζεται" εκδοτικά στον Οίκο Λιβάνη, με ένα συγκλονιστικό βιβλίο που με το ιδιαίτερο , θέμα του παραπέμπει σε αξιόλογα μυθιστορήματα του εξωτερικού: Η "Παλίρροια", λοιπόν, αποτελεί μια κοινωνική ιστορία με στοιχεια εποχής που δύσκολα θα ξεχνά όποιος τη διαβάσει. Ένα βιβλίο που έχει να προσφέρει πολλά περισσότερα από "ένα δυνατό μυθιστόρημα". 


ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στο νησί της Poveglia κοντά στη Βενετία πλανάται ένα στοιχειωμένο παρελθόν τέφρας και οδύνης από τα σκοτεινά χρόνια της πανούκλας κι αγκαλιάζει σαν κατάρα το Ψυχιατρικό Άσυλο που αρχές του 20ου αιώνα φυλάκισε εκατοντάδες βασανισμένες ψυχές.
Δεκάδες ασθενείς θα βρεθούν στο έλεος ενός παρανοϊκά φιλόδοξου επιστήμονα, που θα τους χρησιμοποιήσει ως πειραματόζωα στο κυνήγι της παγκόσμιας αναγνώρισης.
Μέσα στο καταθλιπτικό κλίμα του Ασύλου, με τον κίνδυνο να παραμονεύει, ο δοτικός Βιτόριο η αρχοντική Λουτσία, η ιδιόρρυθμη Ρεγγίνα παλεύουν να επιβιώσουν ,πελαγοδρομώντας ανάμεσα στη νόσο και στο πνεύμα που ανθίσταται με συμμάχους έναν ιδεαλιστή γιατρό και την απροσδόκητη ανθρωπιά, όσο ο Αλεσσάντρο ανατρέχει σε ένα παρελθόν από τα βάθη των αιώνων, βγαλμένο από την "Κόλαση" του Ιερώνυμου Μπος.

Δυο διαφορετικές εποχές κατ' αντιπαράσταση, με διαχρονικό παρονομαστή το αίτημα για ανθρωπιά που συχνά διασώζεται σαν κειμήλιο ακριβό από τις Εξαιρέσεις που τρεμοφέγγουν στο σκοτάδι του Κανόνα...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Επιτέλους! Ένα ελληνικό μυθιστόρημα που- χωρίς ασάφειες ως πρόσχημα ποιότητας- ξεχωρίζει, ξεφεύγοντας από τις ελληνοκεντρικές κοινοτοπίες και φέρνει ανάταση ψυχής μέσα από την κατάδυση στο σκοτάδι για να φτάσει το Φως.
Μ ένα θέμα που ΔΕΝ έχει αγγίξει άλλοτε Έλληνας συγγραφλέας η Μαρια Κωνσταντούρου εκπλήσσει, , συγκλονίζει, διδάσκει όμορφα...
           Η Μαρία Κωνσταντούρου στην "Παλίρροια" μας συστήνει την "ΙΤΑΛΙΚΗ ΣΠΙΝΑΛΟΓΚΑ", συνθέτοντας μια Ωδή στην ελπίδα και την ανθρωπιά που διασχίζει οκτάβες οδύνης, παραλογισμού και τρόμου για να κορυφωθεί σε ένα Κρεσέντο Αγάπης , πίστης και Φωτός.
               Σύμμαχοί της ένα πλήθος καλοδουλεμένων χαρακτήρων που υποβάλλουν τα προσωπικό τους μυστήριο, εκπροσωπώντας μια πλευρά της ανθρώπινης ψυχής.
Η αγγελική φιλευσπλαχνία του Βιτόριο, το ανυπότακτο πνεύμα της Ρεγγίνα, η μητρική αγάπη της Λουτσία αντάμα με τα κελεύσματα του έρωτα γίνονται ψηφίδες ενός μωσαϊκού που ανατέμνει την ψυχική νόσο και τις δυνάμεις του ανθρώπου όπως η Θεοδώρου επιχείρησε να κάνει για τη Λέρο με την "Αποικία της Λήθης". 
Ένας "Κήπος με Χελιδόνια" (όπως έγραψε ο Μπαμπης Τσικληρόπουλος) που ψάχνουν τα τσακισμένα τους φτερά...
           Ανάμεσά σε όλα αυτά τα πρόσωπα το δίπολο ενός ευσυνείδητου γιατρού που υπηρετεί με αριστοτελική ευσυνειδησία την επιστήμη του,
κι από την άλλη πλευρά- ένας ναρκισσιστής επιστήμονας με την εωσφορική σαγήνη του Μένγκελε, αντιμετωπίζει τους ανυπεράσπιστους ασθενείς του σαν ινδικά χοιρίδια στο εργαστήριο, θυμίζοντας τα εφιαλτικά πειράματα που διενεργήθηκαν στο ναζιστικό στρατόπεδο του  Άουσβιτς.
          Αντίβαρο ζωής ένας τρυφερός ερωτισμός που φέρνει γλυκά στον νου την ελπιδοφόρα "Αίθουσα του Χορού" της Ανν Χόουπ. 
Κάπου εδω η Μαρία Κωνσταντούρου υποβάλλει το μεταφυσικό στοιχείο(που είχαμε συναντήσει και στο έργο της "Η Άγνωστη Δίπλα Μου") με έναν τρόπο διφορούμενο που μπορεί να αποδωθεί στην ψυχική νόσο όπως είχε γίνει στο αριστουργηματικό κοινωνικό φιλοσοφικό θρίλερ "Τα Δαιμόνια". 
Η Παλίρροια, εξάλλου, είναι μια ονειροφαντασία ζυμωμένη από θρύλους, όπου συμπλέκονται αξεδιάλυτα κι άκρως ατμοσφαιρικά η αλήθεια και η μυθοπλασία.
 Η ιστορία του Αλεσσάντρο, πάντως,  πραγματικά ανατριχιάζει τον αναγνώστη.
Οι σελίδες του είναι πραγματικά στοιχειωμένες σαν το χώμα της Ποβέλια που ποτίστηκε με φωτιά, αίμα και θάνατο.
Η πορεία του από την πολυτέλεια και την επαρση στη συντριβή σφυρηλατεί την ανθρωπιά του κι αφοπλίζει!
             Η άλλη όψη του ανθρώπινου πόνου που ξετυλίγεται εδω, στρέφει το βλέμμα σε ένα αποτρόπαιο, ανήμερο παρελθόν που αιώνες κραυγάζει για  δικαίωσή και ανάπαυση:
Ως άλλος Bruegel η Μαρία Κωνσταντούρου στην "Παλίρροια" φιλοτεχνεί το κολασμένο πορτρέτο της φρικιαστικής πανδημίας που σάρωσε την Ευρώπη από τον 14ο αιώνα , επιφυλάσσοντας έναν μαρτυρικό θάνατο σε εκατομμύρια ανθρώπους- ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης, ηλικίας φύλου. Το νησί της Ποβέλια σχετίστηκε με την Πανούκλα μέσα από έναν αδιανόητο τρόπο, που θα τον παρουσιάσει η συγγραφέας πολύ γλαφυρά.
         Δεν είναι, βέβαια, πρώτη φορά που ένας συγγραφέας χρησιμοποιεί μεταφορικά το σχήμα της Πανώλης** για να προφητεύσει σκοτεινές εξελίξεις για την εποχή του ή για να αναδείξει ζοφερές πτυχές του πολιτικοκοινωνικού γίγνεσθαι στον καιρό του.
              Εμβληματική είναι η φιλοσοφική αλληγορία του Albert Camus "Η Πανούκλα" όπου ο Γαλλοαλγερινός στοχαστής προοικονομεί την άνοδο του φασισμού και την ολέθρια επίδραση που αυτός θα είχε σε ολόκληρη την Ευρώπη για να τον επιβεβαιώσει ο Β ΠΠ, όταν οι στρατιές του Χίτλερ με ρυθμούς πανδημικούς- αποσάθρωναν κράτη, κοινωνικές δομές , συνειδήσεις, ζωές.
Γνωστό και το αλληγορικό διήγημα "Μάσκα του Κόκκινου Θανάτου" του Edgar Alan Poe και φυσικά το "Δεκαήμερο" του Βοκκάκιου. 
Η Μαρία Κωνσταντούρου με τη σειρά της αξιοποιεί την οδυνηρή συνθήκη της Βουβωνικής Πανώλης**- όχι μόνο ως ιστορική καταγραφή μιας παγκόσμιας τραγωδίας, αλλά με έμμεσες αναγωγές διαχρονικού και ηθικοπλαστικού χαρακτήρα. Δεν είναι ότι την "αντιπαραβάλλει" με τον Κορωνοϊό που μας ταλανίζει τα τελευταία 2 χρόνια, όπως ίσως θα περίμενε κανείς αλλά ζητά να εμβαθύνει στο ηθικό έλλειμμα του καιρού μας.
Με έναν ευφυή παραλληλισμό η Μαρία Κωνσταντούρου  αναπλάθει τις εικόνες της Πανούκλας που από τα ποντίκια των καραβιών μεταδόθηκε εκθετικά στον άνθρωπο για να τους προσδώσει, έπειτα, μια κοινωνιολογική ανάγνωση: 
        Με αντίστοιχο τρόπο προς την πανούκλα του 14ου αιώνα, τα "τρωκτικά" της αδιαφορίας και της εγωπάθειας σταδιακά μολύνουν την ψυχή του Ανθρώπου ώσπου να την αλώσουν, φέρνοντάς της την πλήρη εξαχρείωση,που με τη σειρά της καταστρέφει τους γύρω της
Σαν την Πανώλη η ατομική "πανούκλα" της σκληρότητας επεκτείνεται στο συλλογικό επίπεδο, αλλοτριώνοντας τα ήθη και διαφθείροντας το σύνολο- υπονομεύοντας τους αρμούς της κοινωνίας της ίδιας, ενώ σε περίπτωση δυνατών ανθρώπων αυτή εκφράζεται με κατάχρηση εξουσίας, πολέμους, ολέθριες επιστημονικές δραστηριότητες, σκοτώνοντας εκατόμβες... 
Αυτός είναι ο κεντρικός προβληματισμός του έργου, με την πανούκλα να μετουσιώνεται σε σχήμα πολιτικοποιημένης σκέψης .
                 Χωρίς καμιά διάθεση άνισων συγκρίσεων, μπορούμε να πούμε πως 
Στον Καμύ "πανούκλα" είναι ο Φασισμός.
Στην  Κωνσταντούρου "πανούκλα" είναι η Απανθρωπιά, δηλαδή η ψυχολογική ρίζα του- σε μιαν ιδιότυπη σκυταλοδρομία κι αλυσίδα ιδεών.
Βέβαια η συγγραφέας μας αποκωδικοποιεί πολύ γρήγορα κι αναλυτικά τους συμβολισμούς της, απλουστεύοντας τα πράγματα και δεν αφήνει το έργο της να λειτουργήσει ως παραβολή, αφού κυρίαρχο στοιχείο στην "Παλίρροια" είναι η μυθοπλασία κι ο ανθρωποκεντρικός πυρήνας  του έργου.
Κι έτσι όμως είναι ηχηρότατο το μήνυμά της:
Σε ένα βιβλίο όπου "Ο Χρόνος Παραμορφώθηκε", κάποιοι πρωταγωνιστές κι η "κινητοποίησή τους για τον διπλανό", μού θύμισαν τον στίχο της ποιήτριας" Ρένας Χατζηδάκη 
"Θα πολιορκώ το 'Κοίταζε τη Δουλεία Σου'
με την αγωνία μου..." 
καθώς παρακινούν τους ανθρώπους να μη μένουν αμέτοχοι στον πόνο γύρω τους, αλλά να συμμετέχουν στην προσπάθεια για να καλυτερέψει λίγο έστω αυτός ο κόσμος.
         Η Μαρία Κωνσταντούρου αγαπάει τους ξεχωριστούς ήρωές της, γι αυτό και φροντίσε να κλείσει αρμονικά τον κύκλο όλων τους- άλλοτε φέρνοντας θλίψη στην ψυχή μας, άλλοτε ανακούφιση άλλοτε απορία και θυμό. 
Το βέβαιο είναι πως στις σελίδες της "Παλίρροιας" δικαιώνονται ανώτερα ιδανικά όπως η ανθρωπιά, η συμπόνια, η αλληλεγγύη, η φιλαλήθεια κι η ευσυνειδησία, κι αυτό είναι το πρωταρχικό μέλημα ενός Καλού Βιβλίου.
            Η "Παλίρροια" θα παραμείνει για κάθε αναγνώστη που θα την ανακαλύψει μια αξέχαστη Ελεγεία για τη Δύναμη του Ανθρώπου απέναντι στο άλγος της Ασθένειας και στον Θάνατο. Ύμνος στη Ζωή και στην Αλήθεια που μόνον η αγάπη διασώζει.
     Η  Μαρία Κωνσταντούρου θα παραμένει μια από τις πιο αξιόλογες κι ελπιδοφόρες πένες του καιρού της με βιβλία ξεχωριστής ευαισθησίας, που δίνουν απολαυστικά στον αναγνώστη έναυσμα να στοχαστεί πάνω σε ανώτερες αξίες της ζωής εκτιμώντας την ομορφιά της..

ΑΛΛΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΥΡΟΥ 










*****ΣΗΜΕΙΩΣΗ  Καταχρηστικά έχει επικρατήσει να χρησιμοποιούμε τη λέξη "πανώλη" ως πρωτόκλιτο θηλυκό ουσιαστικό
πχ "βουβωνική πανώλΗ"
Στην πραγματικότητα η λέξη ειναι τριτόκλιτο επίθετο που συνοδεύει τη λέξη νόσος, και παραλείπεται ως ευκόλως εννοούμενο 
"Η πανώλης νόσος" -κι η κλίση πάει έτσιο πανώλης -η πανώλης- το πανώλες 
Βγαίνει από τις λέξεις "πας + όλλυμι" και σημαίνει αυτό που τα καταστρέφει όλα (εξου και ολετήρας, όλεθρος κλπ).






Πέμπτη 2 Σεπτεμβρίου 2021

ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ, Η Ανεκτίμητη προσφορά του και 45 τραγούδια

ΠΕΤΑΞΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ Ο ΜΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Τι ειρωνεία! 2 φορές έγραψε για τον μοιραίο μήνα Σεπτέμβριο:
Το 1967 στο έργο Ήλιος κ ο Χρόνος μίλησε για ένα πρωινό βασανιστηρίων-υπαινισσόμενος ίσως το Πογκρόμ εναντίον του Ελληνισμού της Πόλης 6 Σεπτεμβρίου 1955: 

Το 1961 είχε γράψει με πικρία στο θεατρικό "Ομηρος" για τις μνήμες ένός Σεπτέμβρη("Toν Σεπτέβριο Θυμάμαι" - Brentan Behan) και τώρα η Ελλάδα "κάθε Σεπτέμβριο θα θυμαται" ...το φευγιό του.

Ναι.Το προσωνύμι "Μάυρος" που έδωσε η σύγκρουση φενταγίν και ιορδανικού στρατού στον μήνα "Σεπτέμβρη" 
το επιβεβαίωσε για άλλον λόγο ο φετινός Σεπτέμβρης, 
αφού μόλις τη δεύτερη μέρα του (2-9-2021) "έφυγε" από τη ζωή ο μεγαλύτερος Μουσικός που γέννησε η μικρή μας Ελλάδα- κι ένας από τους κορυφαίους μουσουργούς στην Παγκόσμια Ιστορία- ο Μίκης Θεοδωράκης!

Δύσκολο να γράψεις για τον Μίκη ότι "πέθανε", διότι τέτοια αθάνατα πνεύματα δεν τα αγγίζει ο θάνατος- κι ας τραγουδά σύσσωμη η Ελλάδα τον "Επιτάφιό" του σήμερα για εκείνον!!
         Δύσκολο να μιλήσεις με όρους χθόνιους για έναν ταγό του Ουρανού που πάντα- με την αδούλωτη έμπνευσή του και την μπαγκέτα του για φτερούγες"-πετούσε σε ύψη δυσθεώρητα ζητώντας να πάρει εκεί ψηλά μαζί του, στους Χαρταετούς", τη γονατισμένη Ελλάδα!
Ακόμη πιο δύσκολο να σκέφτεσαι ότι έφυγε ο Μέγιστος των Μεγάλων κι ότι έμεινε ορφανή η Ρωμιοσύνη μέσα σε αυτό το "αμείλικτο Διαστημόπλοιο", όπως σημειωνε από τις φυλακές της Δικτατορίας η Ρένα Χατζηδάκη 
Δύσκολο να περιορίσεις σε κλισέ -έστω κι αποθεωτικά- την "αχώρητη" μουσική του Θεοδωράκη!
Ο Μίκης δε μίλησε για την Ελλάδα. "Δεν ύμνησε την Ελλάδα", δεν ανέβασε την Ελλάδα,
γιατί απλά ο Μίκης ΗΤΑΝ η ίδια Ελλάδα!!!
Διασώζοντας την αρμονία της κλασσικής εποχής με τον παλμό της σύγχρονων χρόνων, ο Μίκης κατάφερε να αγκαλιάσει την Ψυχή του έθνους και  ολόκληρη την  Ιστορία του 20ου αιώνα.
Ένα πολιτισμικό θαύμα υπήρξε όλη του η μουσική προσφορά ως ένα ανεπανάληπτο μωσαϊκό αντιφατικών ψηφίδων που εκφράζουν πολυπρισματικές αλήθειες της ζωής,της Ελλάδας, της Πολιτικής και της ίδιας της Μουσικής- μιας μουσικής που ο ίδιος την οραματίστηκε πάνω απ'όλα ως γέφυρα συμφιλίωσης.

Στη Μουσική του Θεοδωράκη αντάμωσαν ο ίσκιος της ελιάς όπου ξαπόσταινε ο Σωκράτης με τη δροσερή μυρτιά,
τα δημοτικά μοτίβα με επίκαιρες καταστάσεις,
ο καθημερινοί καημοί με την πιο εκλεπτυσμένη εκδοχή του λόγου,
η χαρά του έρωτα με το σάλπισμα της ελευθερίας,
η επανάσταση και η βιοπάλη,
ο θρήνος της Αντιγόνης με την Καλόγρια του Λόρκα,
η Μήδεια με τη χαροκαμένη μάνα του Επιταφίου,
το μπαλέτο με το συρτάκι του Ζορμπά,
ο Ήλιος της Δικαιοσύνης με τα κάγκελα της Μπουμπουλίνας,
τα κρεματόρια του Μαουτχάουζεν κι οι καμινάδες του Μπουχενβαλντ με το αεράκι των Κυκλάδων
η Γερμανία των μεταναστών με τις Αζόρες του Μποστ...
Μια μουσική που άγγιξε κάθε πτυχή της πραγματικότητας και της ουτοπίας, πάντα σε αναζήτηση ενός δικαιότερου κόσμου...

        Από το έργο του παρήλασαν οι κορυφαίοι του λόγου με τρόπο ρηξικέλευθο: Από τις αρχές του 1960, ο Μίκης Θεοδωράκης έφερε πραγματική επανάσταση στην Ελληνική Μουσική, προκαλώντας μια τεκτονική αλλαγή.
Σε μια εποχή φτώχειας κι αναλφαβητισμού ο Μίκης μελοποίησε έργα των σπουδαίων ποιητών
 τα 2 Βραβεία Νόμπελ Σεφέρη(1962) και Ελύτη(1979) 
και- εξ αριστερών-  τα 2 Βραβεία Λένιν Βάρναλη και Ρίτσο
όπως και τους Άγγελο Σικελιανό, Τάσο Λειβαδίτη, Μανώλη Αναγνωστάκη 
όλους μέ εναν τρόπο ελκυστικό και προσιτό και για τον πιο "άμαθο" ακροατή στην πιο απομονωμένη εσχατιά της ελληνικής επικράτειας.
Με τα τραγούδια του, σε σκοπούς οικείους, ο Μίκης έβαλε στα χείλη του απλού Έλληνα, του βιοπαλαιστή, του απόκληρου και του ξωμάχου τους μεγάλους ποιητές. 

Η μουσική ιδιοφυϊα του Μίκη κατόρθωσε να απενοχοποιήσει τα ως τότε υποτιμημένα ρεμπετικά ακούσματα, αφού ο ίδιος τιμούσε βαθιά τον Τσιτσάνη ,ενώ οι τολμηρές του ενορχηστρώσεις πάνω στην Ποίηση  εισήγαγαν ριζοσπαστικά το λαοφιλές μπουζούκι σε πιο έντεχνες δημιουργίες.
Μπουζούκι να συνοδεύει ποιητές!

Θεωρήθηκε σχεδόν σκάνδαλο για έργα όπως ο "Επιτάφιος" και το "Αξιον Εστί" κι όμως! Λειτούργησε αξεπέραστα!
Ξένισε στον αστικό Σεφέρη σαν το ακουσε σε ποιήματά του όπως η Άρνηση...μα κέρδισε τον λαό.
Μελωδίες προσιτές και- τόσο συναισθηματικά φορτισμένες, συνάμα- έντυσαν σπουδαίους στίχους που έτσι συντρόφευσαν καθημερινά το σφυροκόπημα του σιδηρουργού, τον αργαλειό της μοδιστρούλας, το γριγρι του ψαρά, τη νοσταλγία του μετανάστη,
αποσπώντας επιτέλους την "υψηλή ποίηση" από σαλόνια αποστειρωμένα για να την κάνουν κτήμα του λαού, αναβαθμίζοντας αντανακλαστικά το πνευματικό του επίπεδο και μπολιάζοντας την λαϊκή ψυχή με ευγενή οράματα!
Αυτό στάθηκε μια πολιστική επανάσταση, που ανέβασε την ποιοτητα και την καλλιτεχνική αξία της μουσικής που απευθυνόταν στα ευρέα κοινωνικά στρώματα.
Παράλληλα αφύπνιζε το φρόνημα του λαού σε καιρούς σκοτεινούς κ αντιδραστικούς γι αυτό και η Μουσική του ήταν από τα πρώτα που στοχοποιήσε η Λογοκρισία της Δικτατορίας.

Ο Θεοδωράκης σημάδεψε όποιον αντάμωσε μαζί του είτε ως θεατής,ως φίλος αλλά πολύ περισσότερο ως καλλιτέχνης:
Ο Μικης ήταν αυτός που απογείωσε καλλιτεχνικά τον Σερ του ελληνικού τραγουδιού όταν από έναν "απλά καλό λαϊκό" τραγουδιστή τον ανεδειξε στον πρωτοκορυφαίο των έργων "Αξιον Εστί, στον Επιτάφιο και τη Ρωμιοσύνη".
Ο Μίκης ήταν εκείνος που εκτόξευσε την ταλαντούχα Μαρία Φαραντούρη στο παγκόσμιο στερεωμα της Μουσικής ως κεντρική υμνωδό της Ελευθερίας ενώ κι ο Αντώνης Καλογιάννης καθιερώθηκε κυρίως ερμηνεύοντας τα μεγαλειώδη τραγούδια του Θεοδωράκη για τους Ωραίους Αγώνες ,όπως λχ στις ΓΙΓΑΝΤΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ του Σικελιανού. 

        Η μουσική του Μίκη όμως δεν ασφυκτυά στα στενά σύνορα της Ελλάδας αλλά όπως με όλα τα μεγάλα έργα της Τέχνης αγκαλιάζει την υφήλιο ολόκληρη "σε όλα τα... "Μ-ί-κη" και τα πλάτη" της. 
Στον Μίκη Θεοδωράκη  η πολιτική κι αισθητική αυτοαναφορικότητα του Έλληνα διαστέλλεται κι αγκαλιάζει τελικά διεθνείς αγώνες, παγκόσμιες αγωνίες, οικουμενικά ιδανικά.
Κάπως έτσι ο Μίκης της Ελλάδας χρίζεται Πολίτης του Κόσμου κηρύττοντας τη Συναδέλφωση των Λαών μέσα από τη Μουσική του που δεν παύει να θωπεύει στοργικά τις Πληγές του Αιώνα του.
Έτσι ο Παγκόσμιος Μίκης:
Συνθέτει τον "ύμνο μνήμης" για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων μέσα από το Άσμα Ασμάτων από τον Κυκλο του Μαουτχάουζεν , τον ωραιότερο ερωτικό θρήνο που γράφτηκε ποτέ σε στίχους από τον Ιάκωβο Καμπανέλλη σε πρότυπο του βιβλικού ποιήματος που αποδίδεται στον Σολομώντα.

Στέκεται νοερά μπροστά από τα τουφέκια του Φράνκο την ώρα που εκτελούσαν τον γελαστό Λόρκα, 
ενώ ανταμώνει με τον μέγιστο Pablo Neruda για να συντροφεύσει τον καταπιεσμένο λαό της Χιλής , συνθέτοντας γι αυτόν έναν νέο ύμνο "Εις την Ελεύθερία" (Canto General)-που συν όδευσε ως θέμα και την ταινια του Γαβρά Etat de Siege.
Aφουγκράζεται τα αυτονομιστικά κινήματα της Ιρλανδίας με το γνωστό έργο του Μπρεντάν HOSTAGE (ένας Όμηρος).

Συνθέτει για χάρη των Παλαιστινίων τραγούδι που εκείνοι υιοθετούν ως "Ύμνο" τους, με επικύρωση στη Βουλή τους (1981, ενώ το μουσικό θέμα του Ζ εμπνέει τους αντάρτες Τουπαμάρος του Ιράν...
Με τον Τούρκο Λιβανελλί προωθούν την ελληνοτουρκική φιλία...
Προσδίδει παγκόσμια αίγλη στον Ζορμπά του Καζαντζάκη κάνοντας όλον τον πλανήτη να χορεψει το ελληνικό συρτάκι μαζί με τον κορυφαίο μπριόζο Άντονυ Κουίν ...

Το μουσικό θέμα "Δρομοι Παλιοί" ταξιδεύει στο Χολυγουντ για να ντύσει τον κοινωνικό αγώνα του ιδεαλιστή αστυνομικού  Serpico με τον Αλ Πατσίνο!
Τον εξυμνούν στην κοιτίδα της Συμφωνικής Μουσικής στη Γερμανια που τον θεωρούν εφάμιλλο του Σούμπερτ.
Ενθουσιάζει τον Φιντέλ Κάστρο στην Αβάνα.
Τον βραβεύει ο Σοστακόβιτς στην ΕΣΣΔ με Βραβείο Λένιν.
Το 1999 , με την αφρόκρεμα του Ελληνικού Τραγουδιού, διοργανώνει μια μνημειώδη συναυλία για να στηρίξει τον σέρβικο λαό που χειμαζόταν από τους άνανδρους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ.
Τον τραγούδησαν μεγάλοι όπως οι Beatles κι η Edith Piaff, ενώ το γνωστό συγκρότημα Genesis πήρε το όνομά του από την πρώτη ενότητα του Αξιον Εστί " Γένεσις"...

Καπου εκεί υπάρχει και λιγότερο γνωστός Μίκης της εκπληκτικής Συμφωνικής Μουσικής και θρησκευτικών ύμνων, με έργα όπως η Ηλέκτρα, η Κασσιανή ,η Λυσιστράτη ή το Μπαλέττο Carnaval (Ελληνική Αποκριά) ή η Λέιτουργία του Ιωάννου Χρυσοστόμου

Η μουσική του Μίκη ειναι ένα συμπαν ανεξερεύνητο:
Έχει εγγραφεί στο ελληνικό DNA παραμένει όμως ανεξιχνίαστη όπως κι ο γενετικός μας κώδικας κι οι επόμενες γενεές θα ανακαλύπτουν πάντα κάτι νέο σε αυτήν.
Ουρανομ-ί-κης και αιώνιος, ο ιδανικός εκφραστής της ελληνικότητας .
Άλλα τόσα μπορούν να ειπωθούν για την άοκνη προσφορά του Μίκη Θεοδωράκη στο πολιτικό γίγνεσθαι της Ελλάδας.
Από το ιταλικό κρατητήριο με τα πνευμόνια κατεστραμμένα από καλπάζουσα φυματίωση ως τα χρόνια της Μακρονήσου, τη Νεολαία Λαμπράκη, την φάλαγγα και την εξορία στη Ζάτουνα.

Από  την Ελληνοτουρκική Φιλία, την εκλογή με το ΚΚΕ και την προσπάθεια συμφιλίωσης της Αριστεράς ως την αμφιλεγόμενη υπουργοποίηση επί Μητσοτάκη και το μνημονιακό σήμερα.
Δε σιώπησε στιγμή παρά τις δάφνες του: 
Αντίθετα τις τίναξε από πάνω του μαζί με τη χρυσόσκονη της δόξας και βγηκε με θαρρος να ενώσει τη φωνή του με τον αδικημένο λαό στους δρόμους ,όπως έπραξε στα 87 του χρόνια μαζί με τον Γλέζο διαδηλώνοντας εναντίον των Μνημονίων - για να γίνει δέκτης της αστυνομικής βίας!!!!
             Το 2010 ιδρύει την αντιμνημονιακή κίνηση "Σπίθα" ζητώντας να γίνει πυρπολητής συνειδήσεων για άλλη μια φορά.
Το 2018 με αφορμή τη Συμφωνία των Πρεσπών ο Θεοδωρακης δε δίστασε να μπει μπροστάρης στα 93 του χρόνια για να διατρανώσει την αγάπη του για την Ελλάδα, με τρόπο που αμφισβητήθηκε καθώς εκείνο το συλλαλητήριο συσπείρωσε και δυνάμεις της Ακροδεξιάς.

 Όποια κριτική κι αν του γίνει, ένα ειναι σίγουρο:
Ότι ο Μίκης Θεοδωράκης παρέμεινε αριστοτελικά πολιτικοποιημένος ως το τέλος και συμμετείχε ενεργά στις αγωνίες της "Πολιτείας του", όπως ακριβώς το όριζε το ιδανικό της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.
Ήταν πάντοτε παρών στα κελεύσματα των καιρών κι αυτό τον κάνει ανθρώπινο, αληθινό και Πολίτη Αγαθό, που δεν έπαψε να αγωνίζεται για ένα καλύτερο αύριο, όταν ακόμη κι οι νεότερες γενεές δείχνουν νωθρές στη διεκδίκηση του δίκιου τους!
Όποια λάθη κι αν διέπραξε, το μεγαλύτερο αμάρτημα είναι η ά-πάθεια ,που κανείς δεν μπορεί να του το προσάψει. Ο Μίκης ήταν πάντα εκεί, πλάι στις αγωνίες αυτού του λαού, κι αυτό είναι μέρος του μεγαλείου του.Ο  πόνος του για τα δεινά της πατρίδας μας εξαγνίζει κάθε του ενδεχόμενη αστοχία...
Η πατρική αγάπη του Μίκη για τους Έλληνες και στη συμβολική  απόφασή του να διαθέτει επισήμως  τα τραγούδια του όλα δωρεάν στο Διαδίκτυο για όλους!! ( κίνηση"1000+1 τραγούδια")
Έτσι ο Μίκης έκανε γι άλλη μια φορά πράξη την εικόνα του "παγκόσμιου συνθέτη με τα ανοιχτά χέρια που αγκαλιάζει όλους τους Έλληνες."
Ο Μίκης Θεοδωράκης θα παραμείνει ο ΕΝορχηστρωτής των Εθνικών Οραμάτων μας και των Λαϊκών Αγώνων και πάντα θα διασώζεται στην εθνική μας μνήμη ως ενας "Ναός στο Σχημα του Ουρανού",ακλόνητος, σαν το Ερέχθειο του σύγχρονου Ελληνισμού,
κι ίσως το μόνο κομμάτι του νεοελληνικού πολιτισμού που μπορεί να κοιτάζει άφοβα κι απενοχοποιημένα το αρχαιοελληνικό κλέος ως άξιος συνεχιστής του...
          Εμείς ως Έλληνες και Πολίτες του Κόσμου "φόρο τιμής  στη μνήμη του" θα καταθέσουμε τον αγώνα να διασώσουμε τα Ιδανικά που το έργο του εξύμνησε- με τη Μουσική του Παρακαταθήκη να μας φωτίζει σαν το "Λύχνο-Του Αστρου" που μας βοηθά να" Διασχίσουμε το Σκοτάδι που φοβόμαστε".... 
ΑΘΑΝΑΤΟΣ!!!!

Από τον ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ θα αποχαιρετήσουμε τον Μίκη με μια λίστα κομματιών του που ξεχωρίζω - άλλα γνωστά αλλά πιο άγνωστα- αλλά όλα αριστουργηματικά θραύσματα μιας ιδιοφυίας που δεν έπαψε να πάσχει για το όνειρο της Λευτεριάς και τη μεγάλη υπόθεση του Ανθρώπου... 

Ανοίγω το Στόμα μου, Οδυσσέας Ελύτης- Άξιον Εστί 

ΦΕΡΤΕ ΜΟΥ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ- Νίκος Γκάτσος


ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ (Γιωργος Σεφερης "Μυθιστορημα" ερμηνεια Μ. Φαραντούρη)


ΤΟ Σφαγείο Καλογιάννης "Τα Τραγούδια του Αντρέα" (για τον αγωνιστή Λεντάκη)


ΠΡΟΔΟΜΕΝΗ ΜΟΥ ΑΓΑΠΗ Βερα Ζαβιτζιανου, "Το Τραγουδι του Νεκρου Αδελφου"


ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ - Ρένα Χατζηδακη

Ήτανε Νέοι - της Εξορίας/1974


ΟΛΟΙ ΔΙΨΑΝΕ Ρίτσος-Ρωμιοσύνη



ΛΙΓΟ ΑΚΟΜΗ -Σεφέρης 


ΣΕ ΠΟΙΑ ΠΑΤΡΙΔΑ -Πολιτεία Δ Μάνος Ελευθερίου Πέτρος Γαϊτανος


ΑΓΝΩΣΤΕ ΠΟΙΗΤΗ- Μαρία Φαραντούρη (Αρκαδίες)



ΤΗΣ ΕΞΟΡΙΑΣ Βασιλης Παπακωνσταντινου 



ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ /Σεφέρης

ΕΛΛΗΝΕΣ, ΤΟΥΡΚΟΙ ΚΙ ΙΤΑΛΟΙ "Γράμματα από τη Γερμανία" /Αφροδίτη Μάνου -


ΚΑΡΕΖΗ -ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ / "Ο Αδελφός τον Αδελφό"-καμπανέλλης /Εχθρος Λαός

ΣΥΛΒΑ - ΕΠΟΥΡΑΝΙΟΙ ΠΟΤΑΜΟΙ- Ο Ήλιος και ο Χρόνος

ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ/Επιφανεια-  Σεφέρης /Ορατοριο

ΕΧΘΡΟΣ ΛΑΟΣ- Παπακωνσταντίνου Καμπανέλλης


ΣΩΠΑ ΟΠΟΥ ΝΑ ΝΑΙ ΘΑ ΣΗΜΑΝΟΥΝ ΟΙ ΚΑΜΠΑΝΕΣ-Ρίτσος  Ρωμιοσύνη

ΝΑΟΙ ΣΤΟ ΣΧΗΜΑ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ- Ελύτης