ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ: ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ, Η Ανεκτίμητη προσφορά του και 45 τραγούδια

Πέμπτη 2 Σεπτεμβρίου 2021

ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ, Η Ανεκτίμητη προσφορά του και 45 τραγούδια

ΠΕΤΑΞΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ Ο ΜΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Τι ειρωνεία! 2 φορές έγραψε για τον μοιραίο μήνα Σεπτέμβριο:

Το 1967 στο έργο Ήλιος κ ο Χρόνος μίλησε για ένα πρωινό βασανιστηρίων-υπαινισσόμενος ίσως το Πογκρόμ εναντίον του Ελληνισμού της Πόλης 6 Σεπτεμβρίου 1955:

Το 1961 είχε γράψει με πικρία στο θεατρικό "Ομηρος" για τις μνήμες ένός Σεπτέμβρη("Toν Σεπτέβριο Θυμάμαι" - Brentan Behan) και τώρα η Ελλάδα "κάθε Σεπτέμβριο θα θυμαται" ...το φευγιό του.

Ναι.Το προσωνύμι "Μάυρος" που έδωσε η σύγκρουση φενταγίν και ιορδανικού στρατού στον μήνα "Σεπτέμβρη"

το επιβεβαίωσε για άλλον λόγο ο φετινός Σεπτέμβρης,

αφού μόλις τη δεύτερη μέρα του (2-9-2021) "έφυγε" από τη ζωή ο μεγαλύτερος Μουσικός που γέννησε η μικρή μας Ελλάδα- κι ένας από τους κορυφαίους μουσουργούς στην Παγκόσμια Ιστορία- ο Μίκης Θεοδωράκης!

Δύσκολο να γράψεις για τον Μίκη ότι "πέθανε", διότι τέτοια αθάνατα πνεύματα δεν τα αγγίζει ο θάνατος- κι ας τραγουδά σύσσωμη η Ελλάδα τον "Επιτάφιό" του σήμερα για εκείνον!!

Δύσκολο να μιλήσεις με όρους χθόνιους για έναν ταγό του Ουρανού που πάντα- με την αδούλωτη έμπνευσή του και την μπαγκέτα του για φτερούγες"-πετούσε σε ύψη δυσθεώρητα ζητώντας να πάρει εκεί ψηλά μαζί του, στους Χαρταετούς", τη γονατισμένη Ελλάδα!

Ακόμη πιο δύσκολο να σκέφτεσαι ότι έφυγε ο Μέγιστος των Μεγάλων κι ότι έμεινε ορφανή η Ρωμιοσύνη μέσα σε αυτό το "αμείλικτο Διαστημόπλοιο", όπως σημειωνε από τις φυλακές της Δικτατορίας η Ρένα Χατζηδάκη

Δύσκολο να περιορίσεις σε κλισέ -έστω κι αποθεωτικά- την "αχώρητη" μουσική του Θεοδωράκη!

Ο Μίκης δε μίλησε για την Ελλάδα. "Δεν ύμνησε την Ελλάδα", δεν ανέβασε την Ελλάδα,

γιατί απλά ο Μίκης ΗΤΑΝ η ίδια Ελλάδα!!!

Διασώζοντας την αρμονία της κλασσικής εποχής με τον παλμό της σύγχρονων χρόνων, ο Μίκης κατάφερε να αγκαλιάσει την Ψυχή του έθνους και ολόκληρη την Ιστορία του 20ου αιώνα.

Ένα πολιτισμικό θαύμα υπήρξε όλη του η μουσική προσφορά ως ένα ανεπανάληπτο μωσαϊκό αντιφατικών ψηφίδων που εκφράζουν πολυπρισματικές αλήθειες της ζωής,της Ελλάδας, της Πολιτικής και της ίδιας της Μουσικής- μιας μουσικής που ο ίδιος την οραματίστηκε πάνω απ'όλα ως γέφυρα συμφιλίωσης.

Στη Μουσική του Θεοδωράκη αντάμωσαν ο ίσκιος της ελιάς όπου ξαπόσταινε ο Σωκράτης με τη δροσερή μυρτιά,

τα δημοτικά μοτίβα με επίκαιρες καταστάσεις,

ο καθημερινοί καημοί με την πιο εκλεπτυσμένη εκδοχή του λόγου,

η χαρά του έρωτα με το σάλπισμα της ελευθερίας,

η επανάσταση και η βιοπάλη,

ο θρήνος της Αντιγόνης με την Καλόγρια του Λόρκα,

η Μήδεια με τη χαροκαμένη μάνα του Επιταφίου,

το μπαλέτο με το συρτάκι του Ζορμπά,

ο Ήλιος της Δικαιοσύνης με τα κάγκελα της Μπουμπουλίνας,

τα κρεματόρια του Μαουτχάουζεν κι οι καμινάδες του Μπουχενβαλντ με το αεράκι των Κυκλάδων

η Γερμανία των μεταναστών με τις Αζόρες του Μποστ...

Μια μουσική που άγγιξε κάθε πτυχή της πραγματικότητας και της ουτοπίας, πάντα σε αναζήτηση ενός δικαιότερου κόσμου...

Από το έργο του παρήλασαν οι κορυφαίοι του λόγου με τρόπο ρηξικέλευθο: Από τις αρχές του 1960, ο Μίκης Θεοδωράκης έφερε πραγματική επανάσταση στην Ελληνική Μουσική, προκαλώντας μια τεκτονική αλλαγή.

Σε μια εποχή φτώχειας κι αναλφαβητισμού ο Μίκης μελοποίησε έργα των σπουδαίων ποιητών

τα 2 Βραβεία Νόμπελ Σεφέρη(1962) και Ελύτη(1979)

και- εξ αριστερών- τα 2 Βραβεία Λένιν Βάρναλη και Ρίτσο

όπως και τους Άγγελο Σικελιανό, Τάσο Λειβαδίτη, Μανώλη Αναγνωστάκη

όλους μέ εναν τρόπο ελκυστικό και προσιτό και για τον πιο "άμαθο" ακροατή στην πιο απομονωμένη εσχατιά της ελληνικής επικράτειας.

Με τα τραγούδια του, σε σκοπούς οικείους, ο Μίκης έβαλε στα χείλη του απλού Έλληνα, του βιοπαλαιστή, του απόκληρου και του ξωμάχου τους μεγάλους ποιητές.

Η μουσική ιδιοφυϊα του Μίκη κατόρθωσε να απενοχοποιήσει τα ως τότε υποτιμημένα ρεμπετικά ακούσματα, αφού ο ίδιος τιμούσε βαθιά τον Τσιτσάνη ,ενώ οι τολμηρές του ενορχηστρώσεις πάνω στην Ποίηση εισήγαγαν ριζοσπαστικά το λαοφιλές μπουζούκι σε πιο έντεχνες δημιουργίες.

Μπουζούκι να συνοδεύει ποιητές!

Θεωρήθηκε σχεδόν σκάνδαλο για έργα όπως ο "Επιτάφιος" και το "Αξιον Εστί" κι όμως! Λειτούργησε αξεπέραστα!

Ξένισε στον αστικό Σεφέρη σαν το ακουσε σε ποιήματά του όπως η Άρνηση...μα κέρδισε τον λαό.

Μελωδίες προσιτές και- τόσο συναισθηματικά φορτισμένες, συνάμα- έντυσαν σπουδαίους στίχους που έτσι συντρόφευσαν καθημερινά το σφυροκόπημα του σιδηρουργού, τον αργαλειό της μοδιστρούλας, το γριγρι του ψαρά, τη νοσταλγία του μετανάστη,

αποσπώντας επιτέλους την "υψηλή ποίηση" από σαλόνια αποστειρωμένα για να την κάνουν κτήμα του λαού, αναβαθμίζοντας αντανακλαστικά το πνευματικό του επίπεδο και μπολιάζοντας την λαϊκή ψυχή με ευγενή οράματα!

Αυτό στάθηκε μια πολιστική επανάσταση, που ανέβασε την ποιοτητα και την καλλιτεχνική αξία της μουσικής που απευθυνόταν στα ευρέα κοινωνικά στρώματα.

Παράλληλα αφύπνιζε το φρόνημα του λαού σε καιρούς σκοτεινούς κ αντιδραστικούς γι αυτό και η Μουσική του ήταν από τα πρώτα που στοχοποιήσε η Λογοκρισία της Δικτατορίας.

Ο Θεοδωράκης σημάδεψε όποιον αντάμωσε μαζί του είτε ως θεατής,ως φίλος αλλά πολύ περισσότερο ως καλλιτέχνης:

Ο Μικης ήταν αυτός που απογείωσε καλλιτεχνικά τον Σερ του ελληνικού τραγουδιού όταν από έναν "απλά καλό λαϊκό" τραγουδιστή τον ανεδειξε στον πρωτοκορυφαίο των έργων "Αξιον Εστί, στον Επιτάφιο και τη Ρωμιοσύνη".

Ο Μίκης ήταν εκείνος που εκτόξευσε την ταλαντούχα Μαρία Φαραντούρη στο παγκόσμιο στερεωμα της Μουσικής ως κεντρική υμνωδό της Ελευθερίας ενώ κι ο Αντώνης Καλογιάννης καθιερώθηκε κυρίως ερμηνεύοντας τα μεγαλειώδη τραγούδια του Θεοδωράκη για τους Ωραίους Αγώνες ,όπως λχ στις ΓΙΓΑΝΤΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ του Σικελιανού.

Η μουσική του Μίκη όμως δεν ασφυκτυά στα στενά σύνορα της Ελλάδας αλλά όπως με όλα τα μεγάλα έργα της Τέχνης αγκαλιάζει την υφήλιο ολόκληρη "σε όλα τα... "Μ-ί-κη" και τα πλάτη" της.

Στον Μίκη Θεοδωράκη η πολιτική κι αισθητική αυτοαναφορικότητα του Έλληνα διαστέλλεται κι αγκαλιάζει τελικά διεθνείς αγώνες, παγκόσμιες αγωνίες, οικουμενικά ιδανικά.

Κάπως έτσι ο Μίκης της Ελλάδας χρίζεται Πολίτης του Κόσμου κηρύττοντας τη Συναδέλφωση των Λαών μέσα από τη Μουσική του που δεν παύει να θωπεύει στοργικά τις Πληγές του Αιώνα του.

Έτσι ο Παγκόσμιος Μίκης:

Συνθέτει τον "ύμνο μνήμης" για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων μέσα από το Άσμα Ασμάτων από τον Κυκλο του Μαουτχάουζεν , τον ωραιότερο ερωτικό θρήνο που γράφτηκε ποτέ σε στίχους από τον Ιάκωβο Καμπανέλλη σε πρότυπο του βιβλικού ποιήματος που αποδίδεται στον Σολομώντα.

Στέκεται νοερά μπροστά από τα τουφέκια του Φράνκο την ώρα που εκτελούσαν τον γελαστό Λόρκα,

ενώ ανταμώνει με τον μέγιστο Pablo Neruda για να συντροφεύσει τον καταπιεσμένο λαό της Χιλής , συνθέτοντας γι αυτόν έναν νέο ύμνο "Εις την Ελεύθερία" (Canto General)-που συν όδευσε ως θέμα και την ταινια του Γαβρά Etat de Siege.

Aφουγκράζεται τα αυτονομιστικά κινήματα της Ιρλανδίας με το γνωστό έργο του Μπρεντάν HOSTAGE (ένας Όμηρος).

Συνθέτει για χάρη των Παλαιστινίων τραγούδι που εκείνοι υιοθετούν ως "Ύμνο" τους, με επικύρωση στη Βουλή τους (1981, ενώ το μουσικό θέμα του Ζ εμπνέει τους αντάρτες Τουπαμάρος του Ιράν...

Με τον Τούρκο Λιβανελλί προωθούν την ελληνοτουρκική φιλία...

Προσδίδει παγκόσμια αίγλη στον Ζορμπά του Καζαντζάκη κάνοντας όλον τον πλανήτη να χορεψει το ελληνικό συρτάκι μαζί με τον κορυφαίο μπριόζο Άντονυ Κουίν ...

Το μουσικό θέμα "Δρομοι Παλιοί" ταξιδεύει στο Χολυγουντ για να ντύσει τον κοινωνικό αγώνα του ιδεαλιστή αστυνομικού Serpico με τον Αλ Πατσίνο!

Τον εξυμνούν στην κοιτίδα της Συμφωνικής Μουσικής στη Γερμανια που τον θεωρούν εφάμιλλο του Σούμπερτ.

Ενθουσιάζει τον Φιντέλ Κάστρο στην Αβάνα.

Τον βραβεύει ο Σοστακόβιτς στην ΕΣΣΔ με Βραβείο Λένιν.

Το 1999 , με την αφρόκρεμα του Ελληνικού Τραγουδιού, διοργανώνει μια μνημειώδη συναυλία για να στηρίξει τον σέρβικο λαό που χειμαζόταν από τους άνανδρους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ.

Τον τραγούδησαν μεγάλοι όπως οι Beatles κι η Edith Piaff, ενώ το γνωστό συγκρότημα Genesis πήρε το όνομά του από την πρώτη ενότητα του Αξιον Εστί " Γένεσις"...

Καπου εκεί υπάρχει και λιγότερο γνωστός Μίκης της εκπληκτικής Συμφωνικής Μουσικής και θρησκευτικών ύμνων, με έργα όπως η Ηλέκτρα, η Κασσιανή ,η Λυσιστράτη ή το Μπαλέττο Carnaval (Ελληνική Αποκριά) ή η Λέιτουργία του Ιωάννου Χρυσοστόμου

Η μουσική του Μίκη ειναι ένα συμπαν ανεξερεύνητο:

Έχει εγγραφεί στο ελληνικό DNA παραμένει όμως ανεξιχνίαστη όπως κι ο γενετικός μας κώδικας κι οι επόμενες γενεές θα ανακαλύπτουν πάντα κάτι νέο σε αυτήν.

Ουρανομ-ί-κης και αιώνιος, ο ιδανικός εκφραστής της ελληνικότητας .

Άλλα τόσα μπορούν να ειπωθούν για την άοκνη προσφορά του Μίκη Θεοδωράκη στο πολιτικό γίγνεσθαι της Ελλάδας.

Από το ιταλικό κρατητήριο με τα πνευμόνια κατεστραμμένα από καλπάζουσα φυματίωση ως τα χρόνια της Μακρονήσου, τη Νεολαία Λαμπράκη, την φάλαγγα και την εξορία στη Ζάτουνα.

Από την Ελληνοτουρκική Φιλία, την εκλογή με το ΚΚΕ και την προσπάθεια συμφιλίωσης της Αριστεράς ως την αμφιλεγόμενη υπουργοποίηση επί Μητσοτάκη και το μνημονιακό σήμερα.
Δε σιώπησε στιγμή παρά τις δάφνες του:

Αντίθετα τις τίναξε από πάνω του μαζί με τη χρυσόσκονη της δόξας και βγηκε με θαρρος να ενώσει τη φωνή του με τον αδικημένο λαό στους δρόμους ,όπως έπραξε στα 87 του χρόνια μαζί με τον Γλέζο διαδηλώνοντας εναντίον των Μνημονίων - για να γίνει δέκτης της αστυνομικής βίας!!!!

Το 2010 ιδρύει την αντιμνημονιακή κίνηση "Σπίθα" ζητώντας να γίνει πυρπολητής συνειδήσεων για άλλη μια φορά.

Το 2018 με αφορμή τη Συμφωνία των Πρεσπών ο Θεοδωρακης δε δίστασε να μπει μπροστάρης στα 93 του χρόνια για να διατρανώσει την αγάπη του για την Ελλάδα, με τρόπο που αμφισβητήθηκε καθώς εκείνο το συλλαλητήριο συσπείρωσε και δυνάμεις της Ακροδεξιάς.

Όποια κριτική κι αν του γίνει, ένα ειναι σίγουρο:

Ότι ο Μίκης Θεοδωράκης παρέμεινε αριστοτελικά πολιτικοποιημένος ως το τέλος και συμμετείχε ενεργά στις αγωνίες της "Πολιτείας του", όπως ακριβώς το όριζε το ιδανικό της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.

Ήταν πάντοτε παρών στα κελεύσματα των καιρών κι αυτό τον κάνει ανθρώπινο, αληθινό και Πολίτη Αγαθό, που δεν έπαψε να αγωνίζεται για ένα καλύτερο αύριο, όταν ακόμη κι οι νεότερες γενεές δείχνουν νωθρές στη διεκδίκηση του δίκιου τους!

Όποια λάθη κι αν διέπραξε, το μεγαλύτερο αμάρτημα είναι η ά-πάθεια ,που κανείς δεν μπορεί να του το προσάψει. Ο Μίκης ήταν πάντα εκεί, πλάι στις αγωνίες αυτού του λαού, κι αυτό είναι μέρος του μεγαλείου του.Ο πόνος του για τα δεινά της πατρίδας μας εξαγνίζει κάθε του ενδεχόμενη αστοχία...

Η πατρική αγάπη του Μίκη για τους Έλληνες και στη συμβολική απόφασή του να διαθέτει επισήμως τα τραγούδια του όλα δωρεάν στο Διαδίκτυο για όλους!! ( κίνηση"1000+1 τραγούδια")

Έτσι ο Μίκης έκανε γι άλλη μια φορά πράξη την εικόνα του "παγκόσμιου συνθέτη με τα ανοιχτά χέρια που αγκαλιάζει όλους τους Έλληνες."

Ο Μίκης Θεοδωράκης θα παραμείνει ο ΕΝορχηστρωτής των Εθνικών Οραμάτων μας και των Λαϊκών Αγώνων και πάντα θα διασώζεται στην εθνική μας μνήμη ως ενας "Ναός στο Σχημα του Ουρανού",ακλόνητος, σαν το Ερέχθειο του σύγχρονου Ελληνισμού,

κι ίσως το μόνο κομμάτι του νεοελληνικού πολιτισμού που μπορεί να κοιτάζει άφοβα κι απενοχοποιημένα το αρχαιοελληνικό κλέος ως άξιος συνεχιστής του...

Εμείς ως Έλληνες και Πολίτες του Κόσμου "φόρο τιμής στη μνήμη του" θα καταθέσουμε τον αγώνα να διασώσουμε τα Ιδανικά που το έργο του εξύμνησε- με τη Μουσική του Παρακαταθήκη να μας φωτίζει σαν το "Λύχνο-Του Αστρου" που μας βοηθά να" Διασχίσουμε το Σκοτάδι που φοβόμαστε"....

ΑΘΑΝΑΤΟΣ!!!!

Από τον ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ θα αποχαιρετήσουμε τον Μίκη με μια λίστα κομματιών του που ξεχωρίζω - άλλα γνωστά αλλά πιο άγνωστα- αλλά όλα αριστουργηματικά θραύσματα μιας ιδιοφυίας που δεν έπαψε να πάσχει για το όνειρο της Λευτεριάς και τη μεγάλη υπόθεση του Ανθρώπου...

Ανοίγω το Στόμα μου, Οδυσσέας Ελύτης- Άξιον Εστί