Δευτέρα 30 Νοεμβρίου 2020

Το Παιδί του Άουσβιτς, Lilly Graham

                                                                                 Το Παιδί του Άουσβιτς, Λίλι Γκράχαμ 

                                               Είδος: Iστορικό Μυθιστόρημα(Ολοκαύτωμα)

                                               Βαθμολογία: 9,5/10

Σελίδες 352
Mετάφραση Φωτεινή Πιπη
Εκδόσεις: MINΩΑ

Κανένα άλλο θέμα δεν έχει συζητηθεί στην Παγκόσμια Λογοτεχνία όσο το Ολοκαύτωμα των Εβραίων που σημάδεψε τον αιώνα μας κι εύλογα ανακύπτει το ερώτημα "τι άλλο μένει πια να ειπωθεί".
Παίρνοντας λοιπόν το ρίσκο να υποπέσει στην παγίδα της κοινοτυπίας η Λίλυ Γκράχαμ αντλεί κι αυτή έμπνευση από το φλέγον πεδίο του Άουσβιτς και κατορθώνει να μας προσφέρει τελικά ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μυθιστορήματα του είδους, το "Παιδί του Άουσβιτς".

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η Εύα Αντάμι καταφθάνει στο ναζιστικό στρατόπεδο του Άουσβιτς με κυρίαρχη σκέψη της να ξαναβρεί
τον σύζυγό της Μιχάλ.
           Τρομοκρατημένη, όμως, θα δει να της ξετυλίγεται μια εφιαλτική πραγματικότητα που είναι
υποχρεωμένη να τη μοιραστεί με πλήθος άγνωστες γυναίκες το ίδιο εξαθλιωμένες με κείνη.
Στον κοιτώνα της σαν αύρα δροσιστική θα την αφυπνίσει μια τρυφερή φωνή. Είναι η μπριόζα Σόφη που της εμφυσά πίστη στη ζωή και κουράγιο για επιβίωση.
Οι δυο γυναίκες θα γίνουν φίλες και θα μοιραστούν την ελπίδα να ανταμώσουν με όσους αγάπησαν - η Εύα με τον σύζυγό της, τον Μιχάλ της και η Σόφη με τον 3χρονο γιο της ,τον Τόμας...
Μια απρόσμενη εξέλιξη θα  καθορίσει την πορεία τους κ θα τις δέσει ακόμη περισσότερο...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
"Το Παιδί του Άουσβιτς" ανήκει στα βιβλία που σε αρπάζουν κατευθείαν από τον τίτλο τους και σε απορροφούν στον κόσμο των σελίδων τους με τρόπο αδιαπραγμάτευτο.
Ένας τίτλος που συνενώνει δύο στοιχεία μεταξύ τους αντίθετα, μια ανατροπή της πιο αδυσώπητης νομοτέλειας που υπέβαλε ο φασισμός για 3 ολόκληρα χρόνια σε κείνη την αιματοβαμμένη γωνιά της Άνω Σιλεσίας.
Ο θάνατος , το μίσος κι η βαρβαρότητα από τη μια,
 η χαρά, η αθωότητα κι η ελπίδα από την άλλη.
Τι γίνεται όταν αυτά τα δυο στοιχεία συναντηθούν;
Το "Παιδί του Άουσβιτς" αποτελεί ένα ακόμη δείγμα από τη "λογοτεχνία του ολοκαυτώματος" -και προσεγγίζει το θέμα από μια γυναικοκεντρική σκοπιά, φέρνοντας ταυτόχρονα στην επιφάνεια μια ιδιαίτερη πτυχή του: 
                 Είναι δύσκολο να το διανοηθεί κάποιος αλλά στο Άουσβιτς γεννήθηκαν περίπου 700 παιδιά.
Λιγοστά, "βέβαια", ήταν εκείνα που επιβίωσαν, καθώς- πέραν των αντίξοων συνθηκών και της ελλιπέστατης υγιεινής- τα Ες Ες συνήθιζαν να σκοτώνουν τα νεογέννητα (συχνά τα έπνιγαν σαδιστικά στις "βούτες" με τα περιττώματα των ομήρων) ενώ πρέπει να συνυπολογίσουμε τα πειράματα των γιατρών του στρατοπέδου, όπως ο Μένγκελε, πάνω σε εγκύους και βρέφη.
           Για ένα τέτοιο μωρό έρχεται να μας μιλήσει η Λίλη Γκράχαμ μέσα από δυο υπέροχες γυναίκες...
Διακύβευμα ένα παιδί όπως στη μαρτυρία του Αμπιτς Μπρόυνο "Γυμνό Ανάμεσα στους Λυκους" όπου μια ομάδα κρατούμενων στο Μπούχενβαλντ βρίσκει ένα νήπιο και πασχίζει να το γλυτώσει από τα νύχια των Ες Ες. 
               Και στους "Λύκους" και στο βιβλίο της Γράχαμ η φιγούρα του "παιδιού- μέσα στο- ναζιστικό στρατόπεδο" μπορεί να προσλάβει και συμβολικές διαστάσεις ενόσω προσωποποιεί ιδανικά τη λαχτάρα για ζωή και φως - όσα, δηλαδή καταστρέφει το ναζιστικό μίσος.
      Στο επίκεντρό του βιβλίου της Γκράχαμ έρχεται μια δυνατή φιλία μεταξύ δύο γυναικών από διαφορετικές γωνιές της Ευρώπης που τις ενώνει η εβραϊκή καταγωγή κι η κοινή τραγωδία του ναζιστικού μένους,.
Με τη γυναικεία τους φιλαρέσκεια αλωμένη από την ασιτία, τον φόβο , τα ρυπαρά κουρέλια, το ξυρισμένο κεφάλι η Σόφη και η Εύα πασχίζουν να κρατήσουν ζωντανό το φρόνημά τους και το όνειρο να ξανασμίξουν με όσους αγαπούν.
Η πορεία αυτής της φιλίας φέρνει στον νου τη "Μίλενα από την Πράγα" της Neuman, όπου επίσης έχουμε μια γυναικεία φιλία στο ζοφερό τοπίο του Στρατοπέδου (Ράβενσμπρυκ).
Εκεί όμως η εστίαση ήταν ετεροβαρής καθώς δέσποζε η προσωπικότητα της Τσέχας Μίλενα που η αφηγήτρια γεμάτη θαυμασμό της απέδιδε φόρο τιμής, ενώ εδώ έχουμε δύο εξίσου αξιόλογες προσωπικότητες, με αυτόνομη γοητεία.Μια τέτοια φιλία συναντήσαμε στο εφηβικό "Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα" με τις δυο νεαρές φίλες από το Νταχάου αλλά εδώ το θέμα της Φιλίας στο Στρατόπεδο εξελίσσεται σε μια γοητευτικά σαγηνευτική ενήλικη εκδοχή - πλαισιωμένο κι από εξαιρετικά ενδιαφέροντες χαρακτήρες.
Η γλώσσα ρέει διατηρώντας αμείωτο το ενδιαφέρον.
              Η σκιαγράφηση των δυο ηρωίδων μας ολοκληρώνεται  μεσα από εμβόλιμα flashback- δηλαδή κεφάλαια αναδρομής στις όμορφες στιγμές της ειρήνης και του έρωτα που σηματοδοτούν ένα πιο φωτεινό παρελθόν και παρεμβάλλονται στις γραμμικές εξελίξεις της καθημερινότητας στο στρατόπεδο.
Μιας καθημερινότητας εφιαλτικής, πασπαλισμένης με οδύνη,  που ακροβατεί ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο, και μας ξεδιπλώνεται με αντιπροσωπευτικά στιγμιότυπα της ψυχικής εξουθένωσης ακόμη κι αν δεν επιστρατεύονται αποτρόπαιες σκηνές γι αυτό.
              Το "Παιδί Από το Άουσβιτς" παρουσιάζει ένα από τα πιο αξιοπρόσεκτα και ξεχωριστά πλέγματα σχέσεων που έχω δει σε μυθιστόρημα για τα στρατόπεδα καθώς εμπλέκει και φρουρούς των Ες Ες με τις ομήρους, με ποικιλόμορφους τροπους- άλλοτε σαδιστικούς άλλοτε αμφιλεγόμενα ευνοϊκούς- ίσως κι ερωτικούς.
Η ατίθαση Εύα κι η ηθική της μονομαχία με τον μοχθηρό φρουρό κι η όμορφη Σόφη που πασχίζει να τη σώσει με αναγκαστικές συνθηκολογήσεις.
           Οι πρωταγωνίστριες του βιβλίου απέναντι στη θηριωδία αντιπαρατάσσουν τα στοιχεία εκείνα που αποσπούν τον θλιβερό άνθρωπο από τη μιζέρια του Κτήνους και τον στρέφουν στον ουράνιο προορισμό του.
Απέναντι στον σαδισμό και στα πολυβόλα προβάλλουν ψήγματα έρωτα κι η ελευθερία του πνεύματος, για να οδηγηθούμε σε ένα φινάλε που φέρνει μια ιδιότυπη και γλυκόπικρη αίσθηση κάθαρσης.
Από τα πιο συγκινητικά και συμπαγή μυθιστορήματα με θέμα το Ολοκαύτωμα "Το Παιδί Απ'το Άουσβιτς", θα αποζημιώσει όποιον το επιλέξει...



Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2020

ΚΛΑΙΡΗ ΘΕΟΔΩΡΟΥ, Εραστές του Φωτός

                                                                           Εραστές του Φωτός , Κλαίρη Θεοδώρου

                                    Είδος: Koινωνικό/Εποχής

                                     Βαθμολογία: 8/10


Η συγγραφέας, Κλαίρη Θεοδώρου έχει κερδίσει τις εντυπώσεις μέσα από τη θεματολογική πρωτοτυπία που χαρακτηρίζει τα βιβλία της, έχοντας αποδείξει τους κοινωνικούς της προβληματισμούς και την αγάπη της για την Ιστορία.
Το 2019, στην αποκλειστική της συνέντευξη, που παραχώρησε "ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ", αναφέρθηκε στο πάθος της για τη Φωτογραφία.
Φέτος συνενώνει τις δυο της μεγάλες αγάπες για να συνθέσει ένα υπέροχο μυθιστόρημα -σπονδή στη μεγαλύτερη φωτογράφο που ανέδειξε η Ελλάδα για να σκορπίσει τη λάμψη της για άλλη μια φορά στα πέρατα του κόσμου, τη θρυλική Nellys.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η Ελληνόπη με τα φλογερά μαλλιά καταφθάνει από τη Μάνη στην Αθήνα με θρυμματισμένα όνειρα και ένα βάρος δυσανάλογο για τους νεανικούς της ώμους με τά σπασμένα φτερά. Πασχίζοντας να επανασυναρμολογήσει τα σκορπισμένα κομμάτια της κατακερματισμένης της ζωής, θα κάνει μια απρόσμενη ανακάλυψη για τον εαυτό της.
Η μοίρα της όμως την ενώνει μυστηριωδώς με τη θρυλική φωτογράφο Άλμα, μια προσωπικότητα που ξεκίνησε την πορεία από το "Αϊδίνι της ευημερίας και της καταστροφής", για να βρεθεί στη Δρέσδη των μνημείων και των τεχνών,  και έπειτα στην Αθήνα του Μεσοπολέμου και της Δικτατορίας.
Με τη φωτογραφική της μηχανή η Άλμα θα γυρίσει τον κόσμο, θα ανελιχθεί στην κορυφή παραμένοντας αέναα ερωτευμένη με την Τέχνη της.
Από τον Παρθενώνα και τις Δελφικές Εορτές του Σικελιανού ως τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Βερολίνο του Χίτλερ και στα σαλόνια της New York, η Άλμα θα αντιμετωπίσει πολλές διαψεύσεις μέχρι να συνειδητοποιήσει ότι δυνατότερο φως από το φλας του φακού είναι εκείνο που ξεπηδά από την ψυχή για να προσφερθεί στους γύρω μας...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Για άλλη μια φορά η Κλαίρη Θεοδώρου μας χαρίζει ένα απολαυστικό μυθιστόρημα αποφεύγοντας την κοινοτυπία γύρω απ' τη οποία περιστρέφονται οι περισσότερες θεματολογικές επιλογές των σύγχρονων πεζογράφων μας.
   Μετά το δράμα των ψυχικά νοσούντων της Λέρου, την αδελφική σχέση και το σωματικό έλλειμμα, καθώς και τα απότοκα του Εμφυλίου Πολέμου και από τις δυο πλευρές του, σειρά είχε ο χώρος της Φωτογραφίας και μια ξεχωριστή μορφή που έλαμψε στο παγκόσμιο στερέωμα. Πρόκειται για την Έλλη Σουγουλτζόγλου που έμεινε γνωστή με το περικεκομμένο προσωνύμι Nellys.
To μυθιστόρημα εξελίσσεται σε διπλό επίπεδο με δυο ζωές σε παράλληλη αφήγηση μέχρι τη στιγμή που θα διασταυρωθούν ο θρύλος με τις καθημερινές αγωνίες...
          Σε αυτήν την παραλληλία βρήκε τη θέση της κάθε ηρωίδα.
Προκειμένου να αποφύγει τις ανακρίβειες , τις παρεκβάσεις ή τον κίνδυνο να αλλοιώσει τον πραγματικό χαρακτήρα , η Κλαίρη Θεοδώρου επινόησε το μυθοπλαστικό alterego της Nellys: 
Πρόκειται για την "Άλμα", η οποία κινήθηκε με απόλυτη αντιστοιχία προς τη φημισμένη φωτογράφο -ακόμη κι ως προς τη χρήση του καλλιτεχνικού ψευδωνύμου.
Η Άλμα λοιπόν μες στις σελίδες πορεύεται πάνω στα λαμπερά χνάρια της Nellys επιτρέποντας συνάμα στον αναγνώστη να διεισδύσει σε έναν μυστηριώδη ψυχισμό που στον βωμό της Τέχνης  θυσίασε τη γυναικεία υπόσταση και την ομορφιά της αγάπης.
Μια ζωή συναρπαστική από το πρώτο σκίρτημα για τον απρόσιτο μέντορα μέχρι τις μοναδικές στιγμές έμπνευσης.
                       Η συνάντηση με μεγάλες προσωπικότητες, ΄'οπως ο Γκέμπελς, ο Σικελιανός κι ο Ωνάσης καθώς και η θρυλική "συνύπαρξη σάρκας και μαρμάρου σε μια αποθέωση της Τελειότητας που μπορεί να αγγίξει ο άνθρωπος με τα Φτερά της Τέχνης είτε είναι χορός ,είτε γλυπτική είτε φωτογραφικός φακός...
Μια πορεία που παρότι ακροθιγώς άγγιξε ειδεχθείς προσωπικότητες της Ιστορίας (Χίτλερ, Βασιλικό Ζεύγος κλπ) παρέμεινε επίμονα απολιτίκ, αφού ακολούθησε το δόγμα "L'Art pour l'art". 
Η εθιστική έκσταση του Καλλιτέχνη που παρέδωσε κάθε ψυχική ικμάδα στο απρόσωπο πάθος του που μετουσιώθηκε  τελικά άρνηση της ίδιας της ζωής...
            Από την άλλη, ξετυλίγεται και η ζωή της νεαρής Ελληνόπης, που παρά το ξεχωριστό της όνομα ακολουθεί μια πορεία κοινή ,αναγνωρίσιμη σε μια μικροαστική οικογένεια των 90s. 
Eδώ το σκίρτημα της Τέχνης θα συνυπάρξει με το συναίσθημα και μαζί με τον έρωτα θα δημιουργήσουν ένα χαρμάνι μεθυστικό, που θα αποπροσανατολίσει τη νεανική ψυχή οδηγώντας τη σε μονοπάτια επικίνδυνα και αυτοκαταστροφικά...
Χάρη σε οικεία στοιχεία και την αληθοφάνεια της ,η διαδρομή της Ελληνόπης μπορεί να αποδειχθεί άκρως διδακτική για κάθε νέα κοπέλα και νομίζω αξίζει να σταθεί κάποιος σε αυτό.
            Η Κλαίρη μέσω αυτής, κατορθώνει να ιχνηλατήσει το νεανικό πάθος, αλλά και τον θανάσιμο ιστό που μπορεί να πλέξει γύρω από μια ευάλωτη καρδιά με ελλιπή αυτοεκτίμηση, αυτός ο "δαίμονας που ονομάζεται "ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας" -συναντάται ως επι το πλείστον σε άντρες και έχει καταστρέψει αθόρυβα μυριάδες ζωές ανυποψίαστων θυμάτων...
Χωρίς να αναλωθεί σε ψυχογραφικές λεπτομέρειες η Κλαίρη Θεοδώρου μεταφέρει παραστατικά το δράμα της Ελληνόπης , τεκμηριώνοντας επαρκώς τις αντιδράσεις της.
Μη ζητήσετε να γοητευτείτε από την ιστορία της Ελληνόπης αλλά φροντίστε να κρατήσετε το ανεκτίμητο μήνυμά της:
Oτι "δίχως τα θεμέλια της Αυτοεκτίμησης ό,τι χτίζουμε στη ζωή είναι σαθρό και θνησιγενές κι ότι "ο άνθρωπος πρέπει να ζητά πρώτα στην αλήθεια του την αυτογνωσία για να κυνηγήσει τα όνειρα του- και να μην μεταθέτει την ευτυχία του σε αλλά πρόσωπα..."
O χώρος στο μυθιστόρημα ειναι ισομερώς δοσμένος στις δυο ηρωίδες με άρτια σκηνοθετημένες κορυφώσεις και υφέσεις και σωστά τοποθετημένες τις εναλλαγές της αφήγησης.
            Η υφολογική διαφοροποίηση ανάμεσα στις δυο ηρωίδες είναι πως στην Ελληνόπη έχουμε πρωτοπρόσωπη αφήγηση που προσδίδει αμεσότητα και οικειότητα, ενώ η ζωή της θρυλικής Άλμα εξελίσσεται με τριτοπρόσωπη αφήγηση που τονίζει τη σπουδαιότητα του προσώπου αυτού και δημιουργεί την απαραίτητα αποστασιοποίηση.
Συνδετικό όμως νήμα είναι η έρωτας για την Τέχνη και οι διαδρομές του φωτός που φιλοτεχνεί αριστουργήματα με κινητήριο μοχλό την ψυχή.
Ένας εξαίρετος φόρος τιμής μιας ταλαντούχου λογοτέχνιδας και μιας παθιασμένης φωτογράφου σε ένα πρόσωπο που συνιστά Πρότυπο κι έμπνευση για κείνη και φυσικά έναν ακόμη λόγο να νιώθει περήφανη η Ελλάδα.
Περιμένω με αγωνία να δω ποια θα είναι η επόμενη ιδέα με την οποία η Κλαίρη Θεοδώρου θα μας καταπλήξει ξανά...


ΆΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΛΑΙΡΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ ΜΑΣ 

Η Αποικία Της Λήθης, Κλαίρη Θεοδώρου