Κλαίρη Θεοδώρου, Οι Κόρες Της Βασίλισσας

                                                       Οι Κόρες Της Βασίλισσας, Κλαίρη Θεοδώρου
                                               Είδος :Κοινωνικό
                                               Βαθμολογία: 10/10

Προτείνεται να διαβαστούν πρώτα οι εξαιρετικές ΑΛΙΚΕΣ ΣΙΩΠΕΣ (Παρουσιαση στο λινκ εδω) 

Έναν χρόνο πριν, οι "Άλικες Σιωπές" της Κλαίρης Θεοδώρου μάς ταξίδεψαν στα χρόνια της Δικτατορίας του Μεταξά και του Β Παγκοσμίου Πολέμου και μας συγκίνησαν με τον αιματοβαμμένο ρομαντισμό τους.
Μέσα από μιαν αταίριαστη αγάπη που άνθισε στη Θεσσαλονίκη των κοινωνικών ζυμώσεων και των γοητευτικών αντιφάσεων, οδηγηθήκαμε 
στα άδυτα των τρομερών φυλακών του καθεστώτος,
στις παρελάσεις της φασιστικής νεολαίας, 
στα ανήλιαγα υπόγεια της φτώχειας 
και στα αντάρτικα λημέρια της Αντίστασης και του διχασμού για να δούμε την πατρίδα μας κ τους ήρωες μας να κομματιάζονται από το μίσος.
Φέτος, η Κλαίρη Θεοδώρου παραλαβάνει το νήμα  της αφήγησης από εκείνο το σημείο και πλέκει ένα  ακόμη δυνατό έργο, φωτίζοντας τη μοιρα των πιο αθώων ηρώων στις Αλικες Σιωπές: Των διδυμων μωρών της Ηλέκτρας και του Δημήτρη.
Οι "Κόρες Της Βασίλισσας", δηλαδή, ως άτυπη συνέχεια των "Άλικων Σιωπών", έρχονται να κλείσουν κύκλους και να επιλύσουν τις "εκκρεμότητες" που άφησε στον αναγνώστη το δυνατό δράμα του Δημήτρη και της Ηλέκτρας στο περσινό βιβλίο.
Φαντασία και ρεαλισμός, αγωνία και δράμα κυριαρχούν στις "Κόρες Της Βασίλισσας" συνθέτοντας μια παραβολική προσέγγιση του Ψυχρού Πολέμου σε ένα από τα πιο ξεχωριστά ελληνικά μυθιστορήματα των τελευταίων ετών.
Παρότι τα δύο αυτά μυθιστορήματα- οι "Σιωπές" και οι "Κόρες[...]"- μπορούν να διαβαστούν με σχετική αυτονομία, θεωρώ ότι στο καθένα συμπληρώνονται μικρά κομμάτια που μένουν ακάλυπτα στο άλλο...Είναι βέβαιο ότι οποιος διαβάσει τις "Κόρες της Βασίλισσας" θα αναζητήσει την αρχή της ιστορίας στος "Άλικες Σιωπές" , ενώ όποιος έχει διαβάσει τις Άλικες Σιωπές είναι αδύνατον να μη λαχταρά για τη συνέχεια.Ωστόσο, εγώ θα πρότεινα στον αναγνώστη να ακολουθήσει τη σωστή χρονική σειρά  και να τα αντιμετωπίσει ως ενιαίο έργο: Νιώθω, άλλωστε, πως οι "Άλικες Σιωπές" μαζί με τις "Κόρες της Βασίλισσας" συνθέτουν μιαν εξαίσια διλογία για χρόνια δίσεκτα και παράλογα, που στιγμάτισαν όχι μόνο την Ελλάδα μας, αλλά και την Ευρώπη του 20ου αιώνα,
κι αποτελούν ένα συγγραφικό επίτευγμα - αληθινό καύχημα για τη δημιουργό του, αλλά και την πεζογραφία των ημερών μας...

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Με τις μάχες του Εμφυλίου να μαίνονται στα βουνά της Βόρειας Ελλάδας, ο Δημήτρης κι η Ηλέκτρα αναγκάζονται να τραβήξουν χωριστούς δρόμους. Βίαιος θα σταθεί κι ο χωρισμός για τις δίδυμες κορούλες τους.

Η Ρόζα, ύστερα από έναν άστοργο σπίτι, θα καταλήξει στην Παιδόπολη της Αγίας Ειρήνης στη Θεσσαλονίκη που η Φρειδερίκη με 52 άλλες ίδρυσε για να στεγάσει ορφανά παιδιά των βόρειων επαρχιών.
Η Μαργαρίτα, θα χάσει το μοναδικό της στήριγμα και, με πλήθος άλλα ορφανά παιδιά ανταρτών ή εκτοπισμένων κομμουνιστών, θα μεταφερθεί στις Λαικές Δημοκρατίες και την Παιδόπολη της Σινάιας, στη Ρουμανία.

Η μία θα γαλουχηθεί, με μια εξαναγκαστική εθνικοφροσύνη, έχοντας μοναδική παρηγοριά τον παιδικό της φίλο.
Η άλλη θα αποκτήσει μια μυστηριώδη φίλη και θα μεγαλώσει κάτω από τη σκιά των θρύλων, την κομματική πειθαρχία και τις μελωδίες του μπαλέτου.
Από την πολύβουη Νέα Υόρκη, τις αναταράξεις από τον πόλεμο του Βιετνάμ, και τους σκοτεινούς κύκλους της μαφίας, μέχρι την ονειρική Coppelia και το καθεστώς του Νικολάε Τσαουσέσκου, ξεδιπλώνονται οι πολυτάραχες ζωές της Ρόζας και της Μαργαρίτας όσο τα γυρίσματα των καιρών οδηγουν τα βήματα των ηρώων στις άλλες άκρες του πλανήτη. Καμιά απόσταση όμως δε θα σταθεί αρκετή να εξαλείψει τον σχεδόν μεταφυσικό δεσμό του αίματος που θα μιλήσει την κατάλληλη στιγμή.
Θα σταθεί αρκετός για να φέρει την πολυπόθητη ένωση; Θα εκπληρωθεί η μεγάλη αγάπη; Θα καταφέρει η διαλυμένη οικογένεια του Δημήτρη και της Ηλέκτρας να ξανασμίξει;


ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Οι "Άλικες Σιωπές" σημαδεύουν την ψυχή του αναγνώστη με τη δραματικότητά τους κι αφοπλίζουν με τη δύναμη τους, όμως είναι γεγονός πως αφήνουν αγωνιώδη ερωτήματα να εκκρεμούν: "Οι Κόρες της Βασίλισσας" έρχονται με έναν τρόπο βαθιοά συναισθηματικό περιπετειώδη και συμβολικό, να απαντήσουν σε αυτά, φωτίζοντας το πιο σκοτεινό και συνάμα τραγικό κομμάτι αυτού του πολύπαθου έρωτα, που δοκιμάστηκε τόσο από την Ιστορία και τις προκαταλήψεις.
Στις "Κόρες Της Βασίλισσας" επιτέλους μαθαίνουμε τι απέγιναν τα δυο μωρά που γεννήθηκαν μες στα φλεγόμενα λημέρια των Ανταρτών από τον ερωτα του Δημήτρη και της Ηλέκτρας.
Βίοι παράλληλοι, λοιπόν, και τόσο συναρπαστικοί, που ο αναγνώστης νιώθει γεμάτος, λες και διαβάζει όχι ένα αλλά δυο μεστά βιβλία -αμφότερα αγωνιώδη και πλούσια σε συναισθήματα και εικόνες.
Οι δρόμοι των δυο κοριτσιών αντίθετοι όπως ακριβώς οι ιδεολογίες που δίχασαν την Ελλάδα.
Και οι δυο θα στερηθούν βίαια τον μητρικό κόρφο και θα γνωρίσουν την πραγματικότητα των ιδρυμάτων σε μια τρομακτική παραλληλία που θα αποτυπωθεί στα εναλλασσόμενα κεφάλαια.
Η μικρή Ρόζα θα καταλήξει στην Παιδοπολη της Αγίας Ειρήνης, λίγα μέτρα πιο πέρα από την οικία της φυσικής μητέρας της, της Ηλέκτρας:
Οι 53 Παιδουπόλεις της Ελλάδας ήταν ιδρύματα που θέσπισε η ίδια η Βασίλισσα Φρειδερίκη τα χρόνια του Εμφυλίου με το πρόσχημα ότι "ήθελε να σώσει τα παιδιά των βόρειων επαρχιών της Ελλάδας από τα πυρά του Εμφυλίου, την πείνα και τον κίνδυνο των "κομμουνιστών"".
Πολλές φτωχές μητέρες παρέδωσαν οικειοθελώς τα παιδιά τους στις Παιδουπόλεις αυτές, για να τους εξασφαλίσουν καλύτερο φαγητό και να τα σώσουν από την εξαθλίωση.
Εκεί κατέληξαν όμως και παιδιά φυλακισμένων ή εκτελεσθέντων κομμουνιστών, που ορφάνεψαν!
Όπως εύλογα κατανοεί κανείς, παρά το κοινωνικό έργο που συντελέστηκε εκεί, επρόκειτο για ιδεολογικά φυτώρια που μάθαιναν παιδιά της νέας γενιάς να εχθρεύονται την κομμουνιστική ιδεολογία και να μένουν αφοσιωμένα στη βασιλική οικογένεια και κάποιες άτεγκτες παραδόσεις.

.Η Κλαίρη Θεοδώρου αποδίδει παραστατικά την καθημερινότητα των μικρών κοριτσιών στους κόλπους της Παιδόπολης. Σύμμαχοί της, η ενδελεχής έρευνά της, οι μαρτυρίες που η ίδια απέσπασε μέσω συνεντεύξεων από ανθρώπους που έζησαν στις Παιδουπόλεις, αλλά και η ψυχογραφική της δεινότητα, που ανιχνευσε τους παιδικούς φόβους και αποτύπωσε την μοναξιά, την ορφάνια και την έλλειψη στοργής σε σελίδες νοτισμένες από κοριτσίστικα δάκρυα...
           Η Μαργαρίτα από την άλλη, ανήκει στα παιδιά που αντάρτες φυγάδευσαν μέσω των βουνών στις Λαικές Δημοκρατίες, προκειμένου να τα γλυτώσουν από τα πυρά της εμφύλιας σύρραξης, τη φτώχεια αλλά και από ένα καθεστώς που ζητούσε να αποκόψει τα παιδιά των Αριστερών ιδίως από τις ρίζες ους και τους κομμουνιστές γονείς τους.
Η Μαργαρίτα θα καταλήξει στη Σινάια της Ρουμανίας, όπου υπήρξε και ελληνική παροικία.
Και τα ιδρύματα των κομμουνιστικών κρατών- παρότι κι αυτές υπήρξαν κατάλυμμα και καταφύγιο για πολλά ορφανά παιδιά ή παιδιά διωκώμενων και φυλακισμένων κομμουνιστών- προφανώς στάθηκαν κι αυτά κομματικά εκκολαπτήρια, που γαλουχούσαν πολίτες πιστούς στα καθεστώτα των χωρών υποδοχής.
Κοινός παρονομαστής, δηλαδή,  είναι πως και στα δυο είδη ιδρυμάτων προετοιμάζονταν ιδεολογικοί στρατοί, με θύμα την παιδική ανεμελιά και την ίδια την ανθρωπιά ενίοτε...
Η ιστορία της Μαργαρίτας είναι πιο πολυπρόσωπη.
Μας σαγηνεύουν φιγούρες σαν τη νεραιδογέννητη Μελισσάνθη την Αριάννα ή τον Άντρέι.
Εδώ,η Κλαίρη Θεοδώρου εισάγει και μια λαογραφική πτυχη, εντάσσοντας επιδέξια στην πλοκή τον θρύλο των φοβερών "στριγκόι", όπως ξεπηδούν από τα σπλάχνα της ρουμανικής λαικής παράδοσης και απ' το  δέος που ενέπνεε στον άνθρωπο το άγριο, θανατερό τοπίο των Καρπαθίων.
Τούτα τα τερατόμορφα πλάσματα που, πρωτογενώς, ενέπνευσαν τον εμβληματικό Δράκουλα του Μπραμ Στόκερ, στην πέννα της Κλαίρης προσλαμβάνουν αλληγορικές διαστάσεις όπως  ακριβώς ο Πάνας στον "Λαβύρινθο" του Guillemo del Toro: Με παραβολικό τρόπο τα stringoi στις "Κόρες" ανάγονται σε αντιπολεμική κραυγή. Η αιμοδιψής φύση τους υπογραμμίζει έμμεσα τη φρίκη των αδηφάγων Καιρών και της νοοτροπίας του Πολέμου , που παραμορφώνουν τις ζωές των ανθρώπων, συντρίβοντάς τους σε έναν "χορό" μίσους και θανάτου.

Εδώ το παραμύθι γίνεται τρόμος όπως ακριβώς στη σκοτεινή ατμόσφαιρα του Άντερσεν."Παραμύθι εφιαλτικό", όπως επισημαίνει ο ποιητής στο τραγούδι  "Ρόζα".

Αυτή η υπόνοια παραμυθιακού στοιχείου, δηλαδή, έρχεται αλληγορικά να σκιαγραφήσει τον πόλεμο και την καννιβαλική φύση: Εκεί όπου τη νεραiδόσκονη καλύπτουν το αιμα κι οι στάχτες του χειρότερου Πολέμου της Ιστορίας, που σαν τατουάζ επικάθησε στις νεανικές ψυχές και στο συλλογικό ασυνείδητο μιας ολόκληρης γενιάς.
         Από την άλλη, η Κλαίρη Θεοδώρου μας μυεί και στη γοητεία του μπαλέτου- με την ουράνια ομορφιά του να έρχεται κ αυτή σε αντιδιαστολή με μια σκληρή εποχή.

Η έξαψη του χορευτή, η μέθεξη με τους ονειρικούς κόσμους του μπαλέτου, οι τούλινες tutu, το τρίξιμο του πατώματος κάτω από τις πουέντς, η ηττημένη βαρύτητα...ο έρωτας...

Δεν είναι πρώτη φορά που συγγραφέας εστιάζει σε μπαλαρίνα του ανατολικού μπλοκ.Χαρακτηριστικό είναι το έργο της Daphne Kalotay "Η Πεταλούδα των Μπολσόι"

Είναι γνωστό, άλλωστε πως οι χώρες του κομμουνιστικού μπλοκ διέπρεψαν στη Λογοτεχνία και στις Τέχνες ιδιαίτερα τη Μουσική και τον Χορό με χορευτές όπως ο Nureyiev, o Barisnikov, κλπ-  σε αντιδιαστολή με την ελαφρότητα που εισηγήθηκε η αμερικάνικη κουλτούρα.

"Κουλτούρα" που η εκπληκτική πλοκή της Κλαίρης μας συστήνει εξίσου διεισδυτικά, κάνοντας αναφορά στο σκοτεινό κεφάλαιο των υιοθέσιων που διαμέσου των Παιδουπόλεων οδήγησαν πολλά ορφανα του Εμφυλίου στην Αμερική...

Θα περιπλανηθούμε στη ζωή των Ελλήνων μεταναστών , και θα ανακαλύψουμε την Αμερική της ποτοαπαγόρευσης, του σινεμά, του πολέμου στο Βιετνάμ, ενώ θα καταδυθούμε στα άδυτα της μαφίας- με τις φατρίες του οργανωμένου εγκλήματος σε ένα αιματηρό γαιτανάκι που επηρεάζει δραματικά τη ζωή κάποιων ηρώων.

Μέσα σε όλα ο δεσμός των διδύμων που πάντα συγκινεί με το γοητευτικό του μυστήριο.

Πόσες εικόνες και πόσες εντυπώσεις!Κι όμως παραμένει αγωνιώδες το ερώτημα αν μετά από αυτήν την περιπλάνηση θα κλείσει ο κύκλος για την κομματιασμένη οικογένεια δυο ανθρώπων που τους ένωσε ο Έρωτας αλλά τους χώρισε η Ιστορία.

Ένα πόνημα δύσκολο που 

Δεν είναι η πρώτη φορά που θίγεται το κρίσιμο ζήτημα των παιδιών του Εμφυλίου που είδαν την παιδικότητά τους να συντρίβεται ανάμεσα στις συμπληγάδες του... "Παιδομαζώματος "και του ..."Παιδοφυλάγματος"..

Το έπραξε ο Θοδωρής Παπαθεοδωρου στην πολυσυζητημένη Τετραλογία του, η οποία,  μέσα από σπαρακτικό συναισθηματισμό κ ιστορική ενημερότητα παίρνει θέση.

Ωστόσο εκείνο που καθιστά ξεχωριστή την εμπνευση της Κλαίρης ειναι πως- ενώ οι Κόρες της Βασίλισσας , εν πρώτοις, αποτελούν μια πολυκύμαντη και πολυπρόσωπη κοινωνική ιστορία- σε δευτερο επίπεδο εμπεριέχουν  βαθύ πολιτικό προβληματισμό.

Μια διττή συμβολική διάθεση διατρέχει όλοκληρό το βιβλίο της Κλαίρης Θεοδώρου:

Η βίαιη αποκοπή του δίδυμου δεσμού Ρόζας κι η Μαργαρίτας, λόγω του Εμφυλίου, γίνεται όχημα καταγγελίας του παραλογισμού των ενηλίκων, όπως συνέβη με τις δίδυμες "Λουίζα και Λότη" του Κέστνερ, oπου ο Γερμανός εκμεταλλεύεται τη γοητεία των διδύμων για να δείξει πώς το Διαζύγιο τραυματίζει την παιδική ψυχή.
Η Κλαιρη, αντιστοίχως, μέσω των δίδυμων κοριτσιών και της διάρρηξης του δεσμού τους, μας μιλάει συμβολικά για τον Πολεμο.

Ηδη από τις "Άλικες Σιωπές", η συγγραφική ευφυία της 

κυρίας Θεοδώρου κατόρθωσε να συνοψίσει μέσα από τις δίδυμες αδελφούλες που χωρίζονται πρόωρα, όλον τον ιδεολογικό και ηθικό Διχασμό της ελληνικής κοινωνίας που οδήγησε στον αιματηρό Εμφύλιο.

Ο βίαιος αυτός αποχωρισμός επί της ουσίας υπαινισσόταν το παράλογο ιδεολογικό ρήγμα που αποσυνέθεσε και αιματοκύλησε την ελληνική κοινωνία.

Στις "Κόρες της Βασίλισσας" ο συμβολισμός εκκινεί από τον Εμφύλιο, αλλά διεθνοποιείται καθώς η παράλληλη πορεία των Ρόζας και Μαργαρίτας αποτυπώνει εν τέλει τον ιδεολογικό χωρισμό του κόσμου ολόκληρου μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο- με τον καπιταλισμό των ΗΠΑ από τη μια και τον κομμουνισμό της ηγέτιδας ΕΣΣΔ από την άλλη να διαμορφώνουν το ψυχροπολεμικό δίπολο που σηματοδότησε μια ισορροπία του τρόμου με επιμέρους συρράξεις και κί δυνο ανάφλεξης ανά πάσα στιγμή.

Η διαδρομή της Ρόζας και της Μαργαρίτας συνιστά μια μικρογραφία ολόκληρου του δυτικού κόσμου και των διλημματικών προκλήσεων που σημάδεψαν τη μεταπολεμική περίοδο.

Η Κλαίρη διατηρεί μιαν αξιέπαινη αμεροληψία και με τη δέουσα ιδεολογική απόσταση, οραματίζεται τον νόστο στους κόλπους της αρχικής οικογένειας και μιας πατρίδας- μητριάς που ποτε δεν αγκαλιασε τα παιδιά της παρά έστεκε αδιάφορη στον αλληλοσπαραγμό τους σαν το πορτρετο της Βασίλισσας στις Παιδουπόλεις, που τα παιδιά υποχρεώνονταν να καληνυχτούν.

Μια Ελλάδα πληγή και πόθος στις ψυχές των διασκορπισμένων Ελλήνων που είναι πανταχού παρούσα μεσα στο δράμα των ηρώων.

Η Ρόζα κι η Μαργαρίτα ζουν με αυτό το τραύμα, αποζητώντας τις ρίζες τους.Εθνικές και βιολογικές.

Γιατί Βασίλισσα στην καρδιά κάθε παιδιού είναι η μάνα του ειδικά για τα δίδυμα κορίτσια που άδικα τη στερήθηκαν.

Το ερώτημα είναι αν θα έρθει η στιγμή να εκπληρωθεί η επιθυμία και πώς θα βρει τους καθημαγμένους ανθρώπους, 

Οι απαντήσεις μέσα στις αγωνιώδεις σελίδες αυτού του βιβλίου, που σε κρατά με κομμένη την ανάσα ως το τέλος, κλείνοντας ιδανικά τις έντονα συγκινησιακές Άλικες Σιωπές"

"Οι Κόρες Της Βασίλισσας" μαζί με τις "Άλικες Σιωπές" είναι από τα πιο ξεχωριστά ιστορικά μυθιστορήματα που θα διαβάσετε ποτέ κι αποδεικνύουν τη μεγάλη κλάση της Κλαίρης Θεοδώρου, που αθόρυβα και μεθοδικά εδραιώνει μια υψηλή θέση ανάμεσα στους συγγραφείς της γενιάς της.

Μια συγγραφέας ποιοτική που δεν επαναπαύεται σε τετριμμένη θεματολογία, αλλά επιζητά τη γνώση, την ουσία και την πρωτοτυπία, διαποτίζοντας με άφθονο συναίσθημα και αξέχαστους χαρακήρες κρίσιμα κοινωνικά θέματα ή κομβικές ιστορικές στιγμές.

Είναι δεδομένο ότι η ως εδώ συγγραφική παρακαταθήκη της Κλαίρης Θεοδώρου ήδη σηματοδοτεί σημαντικές υποσχέσεις για το λογοτεχνικό της μέλλον και το αναγνωστικό κοινό θα περιμένει εναγωνίως την εξέλιξή του και τις νέες εκπλήξεις που η πένα της κ Θεοδώρου θα προσφέρει...

Άλλα έργα της Κλαίρης Θεοδώρου ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

Η ΑΠΟΙΚΙΑ ΤΗΣ ΛΗΘΗΣ 

Η ΑΓΑΠΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΑΚΟΥΣΕΣ


ΑΛΙΚΕΣ ΣΙΩΠΕΣ