Ισίδωρος ΖΟΥΡΓΟΣ, ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ

                                            Στη Σκιά Της Πεταλούδας, Ισίδωρος Ζουργός
                                      Είδος : Ιστορικό
                                      Βαθμολογία 10/10

                                        

Εκδόσεις Πατάκη

Αριθμός Σελίδων 693

Χρονολογία Έκδοσης 2005

Τιμή στην αγορά  Απο 22, 60 - 15,62 ευρώ

ΙSBN 9789601614984

To 2005 κυκλοφόρησε ένα σπουδαίο ιστορικό μυθιστόρημα που μας σεργιάνησε στη Θεσσαλονίκη του 20ου αιώνα και ανάγεται πλεόν- κατά κοινή ομολογία- στη σφαίρα της κλασσικής ελληνικής πεζογραφίας.
           Πρόκειται για το έργο "στη Σκιά Της Πεταλούδας "του Ισίδωρου Ζουργού, μυθιστόρημα που διασώζει ξεχασμένες αρετές της γραφής και αξίες.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Προπαραμονές Δεκαπενταύγουστου
Ένας άντρας και μια γυναίκα- άγνωστοι μεταξύ τους-βρίσκονται εγκλωβισμένοι στο ασανσέρ ενός συγκροτήματος επαγγελματικών γρραφείων.
Όσο κυλούν οι ώρες η οικειότητα τους οδηγεί να ανοίξουν το στρείδι της ψυχής τους για να λάμψει η προσωπική τους αλήθεια και η μνήμη.
Μπροστά μας, σε παράλληλους χρόνους, προβάλλει το χρονικό δύο οικογενειών της Μακεδονίας, από την Ανατολική Ρωμυλία του 1860 και τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι τη Μεταπολίτευση και τη σύγχρονη Θεσσαλονίκη.
            Ταυτοχρόνως, πρόκειται για μια εξελικτική πορεία της ψυχής που έζησε "μέρες πολλές μέσα σε λίγην ώρα" και ψήλωσε το ανάστημά της για να συνθλιβεί στη Σκιά της μοίρας της.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

O δάσκαλος και συγγραφέας Ισίδωρος Ζουργός ύστερα από τρία ενδιαφέροντα βιβλία ("Φράουστ", "Βιβλίο Του ωκεανού" και "Ψίχα  του Περασμένου Καλοκαιριού") επανήλθε με ένα επικών διαστάσεων βιβλίο, αποδεικνύοντας το μεγάλο του λογοτεχνικό διαμέτρημα, που τον κατατάσσει στο πάνθεον των σημαντικότερων πεζογράφων της Ελλάδας μας διαχρονικά.

Ανθρωποι και Ιστορία , λοιπόν, Στη Σκιά Της Πεταλούδας!!!

Το πιο εμβληματικό ίσως βιβλίο των τελευταίων χρόνων είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα που εκτείνεται τελικά σε υπαρξιακού τύπου προβληματισμούς.
Πρόκειται για μια χαρτογράφηση των αιματηρών διαδρομών της Ιστορίας και των συνειδησιακών αδιεξόδων του ανθρώπου.
Το Έπος της Ματαιότητάς μας.
Όχημα μας γι αυτήν την καταβύθιση, η Ιστορία του 20ου αιώνα, αλλά και ο έρωτας, η πιο μάταιη ψευδαίσθηση αθανασίας...
Η δομή του βιβλίου είναι σπονδυλωτή καθώς, με αφορμή μια απρόσμενη εξέλιξη στο σήμερα, εξακτινώνεται στο χρονικό δύο οικογενειών και τριών γενεών.

Ένα ευφάνταστο εύρημα, ο "εγκλεισμός σε ένα ασανσέρ λόγω τεχνικής βλάβης" φέρνει ακούσια κοντά ένα άντρα και μια γυναίκα.
Η αγωνιώδης αναμονή ξεδιπλώνει τον γόρδιο δεσμό των παγιδευμένων ψυχών και συνάμα το κουβάρι των αναμνήσεων.
Έτσι σχηματίζονται τρεις άξονες...
Με κορμό την αναγκαστική κ άβολη συνύπαρξη  ανάμεσα στους εγκλειστους ,το έργο διακλαδίζεται από τη μια μεριά στην αφήγηση του άντρα και από την άλλη στις μνήμες της γυναίκας.
Φιλόδοξο εγχείρημα με το συγγραφικό αυτό τέχνασμα να συνενώνει ετερόκλητα πρόσωπα σε κοινό παρονομαστή , ώστε να συνθέσει το οικογενειακό πανόραμα διαφορετικών ανθρώπων και ξεχωριστά κοινωνιογράμματα από την επαρχία και τον αστικό ιστό,μέσα στο πέρασμα του χρόνου.
         Η Ιστορία στο βιβλίο υποτάσσεται στην ατομικότητα των ηρώων και παρουσιάζεται με γνώμονα τη δική τους διαδρομή.
          
Η γλώσσα -πάντα τριτοπρόσωπη με τον συγγραφέα παντεπόπτη- "βιώνει ηδυπαθώς" έναν σπάνιο λεξιλογικό πλούτο και μια ποιότητα εκλεπτυσμένη, μη διστάζοντας να ενδυθεί και τη σκληρή εκδοχή της βιοπάλης, των βρόμικων δρόμων ,αλλά και του αυθορμητισμού της αργκό, στους διαλόγους που προβάλλουν φυσικότατοι.
Εξάρσεις λυρισμού σε περιφράσεις απολαυστικής εκζήτησης ,με τον συγγραφέα να αποφεύγει την παγίδα του "ξύλινου λόγου". 
Οι λέξεις  στάζουν ιδρώτα, στάζουν αίμα, ερωτισμό και κομίζουν χίλιες δυο μυρωδιές. 
Παρά τις γλωσσικές ιδιαιτερότητες, οι περιγραφές είναι καίριες κι εστιάζουν στην ουσία, χωρίς να υποδαυλίσουν τη δράση ή να κουράσουν.
             Ο Ισίδωρος Ζουργός με ένα οικογενειακό έπος σαν εκείνα του Τάσου Αθανασιάδη, μοιάζει συνεχιστής της πορείας που χάραξαν οι κλασσικοί μας, όπως ο Μυριβήλης, ο Θεοτόκης ή ο Καραγάτσης, με τους οποίους έχει αντιπαραβληθεί από πανεπιστημιακούς και ειδήμονες στον χώρο του βιβλίου..
             Το έργο του διαθέτει εκείνο το ηθικό βάθος για να είναι "μεγάλο βιβλίο", διασώζοντας το παλαιό ήθος γραφής με την αναλυτικη διάθεση, τη διεισδυτική μάτιά και την καλλιέπεια της έκφρασης .
        Απέχει παρασάγγας από τον λεκτικό μινιμαλισμό ,την αφαιρετικότητα και τη λεξιλογική πενία των σημερινων λογοτεχνικών τάσεων...

Το σκηνικό μας λοιπόν στην "Πεταλούδα", ξεκινά από την Ανατολική Ρωμυλία και τους πρώτους πρόσφυγες για να εστιάσει στη Θεσσαλονίκη και τις παρυφές της, σκαρφαλώνοντας δυτικά στην Κοζάνη και κατηφορίζοντας για λίγο προς Λάρισα και Αθήνα.
Και μέσα σ' όλα η πανταχού παρούσα πεταλούδα με την ιδιαίτερη σημειολογία στην ελληνική παράδοση- από την αρχαία Ελλάδα ως τον Παπαδιαμάντη και την ποίηση.
Σύμβολο των χαμένων ψυχών, οιωνός θανάτου και μοίρας αναπόδραστης...
Από τη  μια έχουμε την συγκλονιστική φιγούρα της Ζώικας -της αρχετυπικής γυναικείας καρτερίας.
Μέσα από τα μάτια της θα γνωρίσουμε το μένος των Εξαρχικών  και τις απηνείς διώξεις του ελληνικού στοιχείου στα χωριά της Μακεδονίας- ειδικότερα κληρικών και δασκάλων.
Θα μπούμε σε σπιτικά πλούσια, αλλά και στον συντηρητικό αστισμό του θρησκόληπτου, πατριδοκαπηλικού καθεστώτος Μεταξά.
Θα ανιχνεύσουμε την ιδεολογική σύγκρουση που κόχλαζε στην προπολεμική Ελλάδα.
Το πλαίσιο  της εποχής εδώ δίνεται κυρίως με αντιπροσωπευτικές προσωπογραφίες κι όχι τόσο με ηθογραφική αναπαράσταση.
           Τα χρόνια του πολέμου τα γεγονότα προσλαμβάνουν καταιγιστική τροπη.
Η αντίθεση ανάμεσα σε αντιστασιακούς και δωσίλογους θα κορυφωθεί σε ανατρεπτικές στιγμές που δύσκολα θα ξεχάσει ο αναγνώστης.
Η γλυκιά Ζώικα, ο Σταύρος, ο Παναγιώτης, η ηδυπαθής Χρυσούλα, ο παγερός Χαρίλαος, η ρούσα Αγγελική , ο Νίκος η Σταυρούλα σε στιγμές γλυκόπικρες και άκρως τραγικές ακολουθούν τη μοίρα τους.
Στον άλλο πόλο αφήγησης προβάλλει ο αέναος κληρωτός του Οδυσσέα, ο αιώνιος Έλληνας- είτε ως πρόσφυγας είτε ως ταξιδευτής άπληστος και φιλοπερίεργος.
           Άνθρωποι που ζητούν να ριζώσουν κ κείνοι που αναζητούν πάντα τη φυγή χωρίς να γνωρίζουν τι θέλουν να ξορκίσουν. 
          Ο Μάρκος, "γιος του φονιά του λύκου", αναζητά την οικογενειακή γαλήνη βιώνοντας την ανταλλαγή των πληθυσμών και τον αγώνα της προσφυγιάς να στεριώσει.
           Η ιστορία μας μεταφέρει στο Βέλβεντο,στον Γαλλικό και στο πολυπολιτισμικό μωσαϊκό της προπολεμικής Θεσσαλονίκης με την ανεμελιά των τεκέδων, τους ρεμπέτες το εμπορικό δαιμόνιο,αλλά κι εκείνους που στη σκιά διεκδικούσαν ενα φωτεινό αύριο...
Η Αννίκα, ο Βασίλης , ο Κοσμάς, ο Ηλιας, ο Βασίλης όλοι τους αφήνουν το δικό τους χνάρι με το αλέτρι της αξιοσύνης ή το ίδιο τους το αίμα στην ψυχή του αναγνώστη.

Οι καταστάσεις μέχρι τη μεταξική δικτατορία προσεγγίζονται ακροθιγώς.
Εκεί ανθεί μια μοναδική αντρική φιλία που ο συγγραφέας αποκρυπτογραφεί με ρεαλισμό τους μοναδικούς της κώδικες, αναδεικνύοντας τις αρετές που απορρέουν από αυτή.
Φιλία που στις αντιφάσεις της μου θυμίζει λίγο τον Λούη του Μουρσελλά με τον εκεί  συντηρητικό αφηγητή. 
         Το κομμάτι όμως στο οποίο δίνεται σαφής έμφαση είναι ο Πόλεμος και Κατοχή που ζωντανεύουν με εφιαλτική παραστατικότητα  και πολύ δυνατές στιγμές. 
            Τραγική φιγούρα ο Ηλίας αλλά ο πιο ξεχωριστός χαρακήρας είναι ο Βασίλης, που θα ήθελα ίσως να έχει αναπτυχθεί περισσότερο στο βιβλίο, καθώς έχει μια αυτόφωτη δυναμική και μια ιδιότυπη γοητεία με ισχυρό συγκινησιακά φορτία.
Και στις δύο ιστορίες ο Εμφύλιος καθώς και η πολιτικές ανακατατάξεις που οδήγησαν στη δικτατορία των Απριλιανών βρίσκουν μικρό μερτικό και το δράμα των ηρώων ατομικοποιείται και αναδιπλώνεται σε πιο ενδοσκοπικά μονοπάτια προσωπικής εξέλιξης.
           Προσπερνάμε τη Χούντα και τα γεγονότα του Πολυτεχνείου καθώς και την επιστροφή Καραμανλή και μιας αμφίβολης Δημοκρατίας για να ιχνηλατηθεί ένα αντιπροσωπευτικό πορτρέτο της μεταπολιτευτικής ανεμελιάς , της αστυφιλίας και του υλισμού.
           Με την παροδο του χρόνου και των γεγονότων οδηγούμαστε με απόλυτη φυσικότητα τελικά στη μοιραία "Συνάντηση" του άντρα και της γυναίκας μέσα στο ασανσέρ...

Η ιστορία στο σήμερα ακολουθεί αντίστροφη πορεία.
Ενώ στις οικογενειακές ιστορίες συμπυκνώνεται ο χρόνος, ο εγκλεισμός διατρέχει ολόκληρο το βιβλίο, κυλώντας "ανάρμοστα" αργά για να επιτείνει την αγωνία μας.
Ο συγγραφέας επίτηδες έχει βάλει χρονομετρητή σε κάθε κεφάλαιο σχετικά με το ασανσέρ, για να δείξει τη σχετικότητα του χρόνου που περιγελά τα ανθρώπινα κι άλλοτε κυλά σα νερό , άλλοτε καθηλώνει στο μαρτύριο της αναμονής.Επιδαψιλευει έτσι την αγωνία κ αναπαριστά ποσο αργά κυλάει ο χρόνος οταν αναμένεις το θαυμα που δεν ερχεται..
          Τι παράξενος εγκλεισμός όμως που απελευθερώνει τους δυο εγκλωβισμένους ξεμπροστιάζοντας τα εσωτερικά τους δεσμά!
Ανθρωπιά, λαχτάρα και ένας έρωτας απεγνωσμένος!
Ανάμεσα σε μπαρουτοκαπνισμένες μνήμες και ηρωικά κατορθώματα έρχεται κι αυτός να ορθώσει τη δική του ηρωική κραυγή ελευθερίας, σαν πράξη αντιστασιακή στον ζόφο του θανάτου.

Η  τελική εκβασή της φέρνει δάκρυα στα μάτια και συνταράσσει τον αναγνώστη εγκαθιστώντας στην ψυχή το μελαγχολικό κι ομιχλωδες μακεδονικό τοπίο που συναντάμε στην νεορομαντική - παρακμιακή Ποίηση του Τέλλου Άγρα.
          Ο συγγραφέας Ζουργός κατόρθωσε να διαπεράσει τη νικημένη Ιστορία των συντεθλιμμένων "μικρών "του 20ου αιώνα και να συνθέσει μοναδικά μια ελεγεία για τους Αποτυχημένους.
                                                Πως ορίζεται όμως η Αποτυχία;; Φτώχεια;Μοναξιά;Θάνατος;Αρρώστια;Απόρριψη;;Επαγγελματική καταστροφή;Διαζύγιο;Ατεκνία;Προδομένη ιδεολογία;Συνθηκολόγηση;;Αλλοτρίωση;
           Δεν έχει σημασία. Κάθε ήρωας το βιώνει με τον  δικό του τρόπο.
Η "ήττα" καθενός θυμίζει τον οδυνηρό κύκλο που, παρά τις αξιοθαύμαστες μάχες τους, ακολούθησαν και οι "Σκλάβοι" του Θεοτόκη για να επιστρέψουν στα "Δεσμά" τους- ταξικά ,βιολογικά, συναισθηματικά: Από την ανελέητη μοίρα δεν ξέφυγε κανείς- ούτε στον Θεοτόκη, ούτε στον Ζουργό.
.
Κοινή παράμετρος, λοιπόν, η έννοια της Ματαίωσης.
Ματαίωση μιας προαιώνιας υπόσχεσης μεγαλείου.
Το νόστιμον ήμαρ που δε δικαίωσε την οδύσσειά μας, καθώς οι πύλες του Παραδείσου έμειναν κλειστές κι οι ποιητές "βουβοί".                                    

Ναι. Στη "Σκιά Της Πεταλούδας" του ο συγγραφέας Ζουργός κατάφερε να αποτυπώσει τη "Μελαγχολία της Πατρίδας" (όπως την όρισε ένας άλλος του λόγου ποιητής, ο Μάνος Ελευθερίου) σε μια μοναδική σύζευξη με την έσω τραγωδία του ανθρώπου.
            
Μια πεταλούδα είναι κι η ύπαρξη του καθενός που "πάλεψε με την προνύμφη της",διεκδικώντας πολύχρωμες πτήσεις, για να βρει τελικά φτερά που τη γέλασαν , που ποτέ δεν έφτασαν στον ήλιο, γιατί ήταν κέρινα...

Ανακαλύψτε αυτό το σπουδαίο βιβλίο, το μεγάλο έργο που ανυψώνει τη Λογοτεχνία μας στο αισθητικό και δημιουργικά παιδευτικό βάθρο που προκαλεί κάθε άνθρωπο να "ψηλώσει" -έστω και λίγο- πνευματικά και ηθικά.

                                                                          Δέδε Έλλη

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ του ΙΣΙΔΩΡΟΥ ΖΟΥΡΓΟΥ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ


                                       ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ (Από Wikipedia)

Ο Ισίδωρος Ζουργός[1] είναι Έλληνας συγγραφέας. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1964. Σπούδασε Παιδαγωγικά και υπηρετεί στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως δάσκαλος. Έχει δυο παιδιά και σήμερα εργάζεται στη Θεσσαλονίκη. Έχει συνεργαστεί στο παρελθόν με διάφορα περιοδικά δημοσιεύοντας ποίηση και πεζογραφία, καθώς και βιβλιογραφικά κριτικά σημειώματα. Έχει επίσης ασχοληθεί με θέματα διδασκαλίας της λογοτεχνίας στο δημοτικό σχολείο και ιστορίας της εκπαίδευσης.

Το 1996 συμμετείχε στη συλλογική έκδοση κειμένων για την εκπαίδευση, με τον τίτλο "Αναπνέοντας κιμωλία -γραφές εκπαιδευτικών", από τις εκδόσεις Σαββάλα. Έχει εκδώσει τα μυθιστορήματα: "Φράουστ" (Λιβάνης, 1995/Πατάκης, 2010), "Αποσπάσματα από το βιβλίο του ωκεανού" (Πατάκης, 2000/2007), "Η ψίχα εκείνου του καλοκαιριού" (Πατάκης, 2002/2010), "Στη σκιά της πεταλούδας" (Πατάκης, 2005), "Η αηδονόπιτα" (Πατάκης, 2008), "Ανεμώλια" (Πατάκης, 2011 - Βραβείο Αναγνωστών ΕΚΕΒΙ)[2].

Πρόσφατα (2014), από τις εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορεί το "Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο"[3]. "Ενα πολυσχιδές μυθιστόρημα , εξαιρετικά γραμμένο, για τον κόσμο της επιστήμης, της Ιστορίας, της φιλοσοφίας, της Ιατρικής, της θεοκρατικής αντίληψης, της τέχνης, της επινόησης της γραφής, της συναισθηματικής εξέλιξης"[4].

Επίσης, συμμετείχε στη συλλογική έκδοση "Ζωολογία του πάνω και του κάτω κόσμου"[5] (Πατάκης, 2009), στη σειρά "Hotel-Ένοικοι Γραφής", που επιμελείται ο Μισέλ Φάις[6].


Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο, 2014
Ανεμώλια, 2011
Η Αηδονόπιτα, 2008
Στη σκιά της πεταλούδας, 2005
Η ψίχα εκείνου του καλοκαιριού, 2002
Αποσπάσματα από το βιβλίο του ωκεανού, 2000
Φράουστ, 1995