Ματωμένη Τζαζ, Μπερνίς Λ. ΜακΦάντεν
Είδος: Κοινωνικό
Βαθμολογία 8,5/10
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μυθιστορήματα της χρονιάς είναι το αυτοβιογραφικό μυθιστορημα "Ματωμένη Τζαζ " όπου η Μπερνίς ΜακΦέραντ μετουσίωσε την ιστορία του έγχρωμου παππού της, του τζαζίστα Χάρολντ σε μια σημειολογική πραγματεία γύρω από τον Ρατσισμό που σημάδεψε το 20ο αιώνα.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αμερική, αρχές του αιώνα:
Η Έμμα και η Λούσιλ είναι δυο φίλες μεγαλωμένες στο συντηρητικό πλαίσιο της Εκκλησίας των Βαπτιστών κι εύπορα μέλη της κοινότητας των Μαύρων, με τη Μουσική όχημα ονείρων.
Η Λούσιλ θα γίνει διάττων αστέρας της τζαζ ενώ η Έμμα θα αφοσιωθεί στο όνειρο της οικογένειας διεκδικώντας παράλληλα τον απογαλακτισμό της από τη σκιά του κληρικού πατέρα της.
Μέσα από δυσκολίες γεννιέται ένα αγόρι ο Χάρλαν Έλιοτ , που αναπτύσσει έναν ατίθασο χαρακτήρα και στην εφηβεία του εγκαταλείπει το σχολείο για να ασχοληθεί με τη μουσική.
Μέσα από αυτά ο Χάρλαν επιδίδεται σε μια ζωή γεμάτη γυναίκες και ναρκωτικά, που τον περιθωριοποιεί από την μπάντα του, ώσπου σε μια του περιπλάνηση συναντά τον τρομπετίστα Λίζαρντ και μια φιλία ανθίζει.
Μια πρόσκληση σε νυχτερνό κέντρο της Μονμάρτρης στο Παρίσι, αλλάζει τη ζωή τους καθώς φέρνει τους δυο φίλους στη Γαλλία τις μέρες της ναζιστικής εισβολής.Ο Χάραλντ κι ο Λίζαρντ εξαιτίας της μαύρης επιδερμίδας τους και του αδούλωτου φρονήματός τους, θα μεταφερθούν στο ναζιστικό στρατόπεδο του Μπόυχενβαλντ όπου θα γευθούν στιγμίοτυπα από την κόλαση και διασταυρωθούν με την περιώνυμη Σκύλα του, την ξανθιά σαδίστιρια φρουρό του, Ilse Koch.
Οι δυο φίλοι θα αποδυθούν σε έναν αγώνα επιβίωσης που ωστόσο θα αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια του σε όλην τη συνέχεια, μέχρι τη στιγμή της κάθαρσης.
Τελικά μπορεί να υπάρξει Ελευθερία για κάποιον που πολλαπλές εκφάνσεις απρόσωπου μίσος τον χρίζουν ως...Ανεπιθύμητο;;;
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Ένα βιβλίο που ο τίτλος του αντανακλά πλήρως το περιεχόμενο αλλά και το μήνυμα που ζητά να κομίσει, η "Ματωμένη Τζαζ" συνιστά, εν πρώτοις, μια περιπλάνηση γεμάτη φιλία, θλίψη και μουσική, που μέσα από την απλή της γλώσσα κυλάει εύκολα.
Σε μια πρώτη ανάγνωση η "Ματωμένη Τζαζ" αποτελεί τη βιογραφία του παππού της συγγραφέως , ενός τυπικού έγχρωμου Αμερικάνου αρχές του 20ου αιώνα, που ένα καπρίτσιο της τυχης τον έφερε αντιμέτωπο με μια ακραία συνθήκη, όπως η σύλληψη από τους ναζί του Χιτλερ:
Ο Χαρολντ Ελιοτ δεν έχει τίποτα το ηρωικό ή το συναρπαστικό, αφ εαυτού του.
Δεν είναι άνθρωπος ξεχωριστού ηθικού αναστήματος , ούτε ταγμένος σε κάποιο ανώτερο σκοπό.
Δε ζει κάποιο μεγάλο πάθος.
Δεν κατορθώνει ούτε καν να ξεχωρίσει στο πλαίσιο της Τέχνης του, καθώς παραμένει ένας ικανοποιητικός μουσικός, χωρίς όμως ιδιαίτερη λάμψη ή εκείνο το καλλιτεχνικό άστρο, που θα τον έκανε να γράψει Ιστορία.
Είναι από την αρχή ως το τέλος ένα ορφανό παιδί, που ψάχνει την ταυτότητά του έχοντας μέσα του το μικρόβιο της περιπλάνησης και τη στάμπα της μοναξιάς.
Το πιο ισχυρό στοιχείο στην προσωπικότητα του Χάρολντ είναι η βαθιά φιλία του για τον τρομπετίστα Λίζαρντ και μια ευλογημένη ικανότητα επιβίωσης.
Ο Λίζαρντ, παρότι καταλαμβανει μικρό μερος στην πορεία του Έλιοτ, δρα σαν καταλύτης στην πλοκή και την ψυχή του ήρωα, και ακτινοβολεί περισσότερο από τον πρωταγωνιστή.
Μια παρουσία ερήμην της πανταχού παρούσα.
Ο κατά τα άλλα συμπαθής Χάρολντ είναι ένας από τους Πολλούς, χωρίς δυναμικά χαρακτηριστικά.
Ένα άτομο "με λάθη και πάθη", αλλαά βαθιά ριζωμένη στην ψυχή την αίσθηση μιας ακαθόριστης απώλειας.
Η γοητεία του βιβλίου αυτού έγκειται στις συμβολικές προεκτάσεις που προσλαμβάνει τελικά η περίπτωση του Χάρλαν.
Το σκούρο χρώμα της επιδερμίδας του, εμφυσά στον Χάρολντ την ιδιοσυστασία των Έγχρωμων που κουβαλούν κάτι από την αδάμαστη αφρικανική φύση με εγγενή τον ρυθμό και τα ηλιοβασιλέματα της απέραντης σαβάνας.
Αυτά τα στοιχεία ισορροπούν με την αμερικάνικη κουλτούρα της ωραιοποιημένης βιτρίνας και της επίπλαστης ανεμελιας πίσω από τον βαθιά ριζωμένο συντηρητισμό.
Νότες διαπερνούν μια αβέβαιη καθημερινότητα.
Μέσα από τον Χάρλαν προσεγγίζουμε τον μαγικό κόσμο της τζαζ που ο αργός της ρυθμός αποτυπώνει τη θλίψη των " Νέγρων"για τα διαχρονικά πάθη της μάυρης φυλής.
Από τη λαμπερη Bettie Smith μέχρι τον θρυλικό Luis Armstrong η νωχέλική ατμόσφαιρα της τζαζ μας τυλίγει.
Ο θρυλικός Armstrong πρωταγωνιστεί, μάλιστα, σε ένα συγκινητικό στιγμιότυπο μ ε έναν από τους ήρωες του βιβλίου.
Μου θύμισε κάτι από το σκοτεινά γοητευτικό ο "Διάβολος Τραγουδούσε Τα Μπλουζ" της Λίλυ Σπαντιδάκη" χωρίς την υποβλητικότητα εκείνου του βιβλίου καθώς η στοχοθεσία είναι διαφορετική:
Δεν πρωταγωνιστεί ωστόσο η Μουσική σε αυτές τις σελίδες, αλλά ο Άνθρωπος, όχι περιορισμένος στην επωνυμία του συγκεκριμένου ήρωά του, αλλά ως εν γένει θύμα των κοινωνικών διακρίσεων.
Το μαύρο χρώμα του φέρνει τον Χάρλαν Έλιοτ στο προσκήνιο των τυπικότερων ρατσιστικών συγκρόυσεων του αιώνα μας, σε έναν συνδυασμό που αιφνιδιάζει.
Από τα υποβαθμισμένα γκέτο των Μαύρων όπως το Χάρλεμ,
μέχρι την αστυνομική βία και τους ταπεινωτικούς περιορισμούς στην καθημερινή συνύπαρξη , στην Εκπαίδευση, στην Εργασία και στην περιουσία, η "Ματωμένη Τζαζ" θίγει αρχικά με διακριτικότητα όλον τον ρατσισμό που διέτρεχε την αμερικάνικη νομοθεσία εις βάρος των Εγχρωμων πολιτών ,χωρίς πλατειασμούς.
Από την άλλη ο πρωταγωνιστής μας, Χάρλαν Έλιοτ, έρχεται αντιμέτωπος και με το ναζιστικό μένος, καθώς η τύχη του τον οδηγεί όμηρο στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Buchenwald, όπου μαζί με τον Λίζαρντ θα δοκιμασει στο πετσί του τι σήμαινε να είσαι Υπάνθρωπος για τα χιτλερικά πρότυπα.
Η συγγραφέας δίνει κάποιες ενδεικτικές εικόνες από την ομηρία του Χάρλαν στο ναζιστικό στρατόπεδο χωρίς λεπτομέρειες.
Σε κάθε περίπτωση είναι αρκετές για να φέρουν ρίγος και να απλώσουν τη σκιά μιας ειδεχθούς φιγούρας του Μπούχενβαλντ.
Προκειται για την ωραία αλλά τρομακτικά κυνική Ίλζε Κοχ μιας από τις χειρότερες γυναίκες των Ες Ες , σύζυγος του διοικητή Καρλ Κοχ που εγινε ο φοβος κ ο τρομος σε Μπούχενβαλντ κ Ράβενσμπρικ για τους ευρηματικούς τρόπους βασανισμού των θυμάτων της...
Λέγεται ότι η Κοχ περιφερόταν στο στρατόπεδο γυμνή καβάλα στο άλογό της με ένα μαστίγιο στο χέρι και όποιος την κοιτούσε εκτελούνταν επί τόπου.Φημολογείται οτι διατηρούσε συλλογή με αμπαζούρ, γάντια και εξώφυλλα βιβλίων από ανθρώπινο δέρμα, ακόμα και ανθρώπινα κρανία, που είχε αποσπάσει από δολοφονηθέντες κρατούμενους...
Αυτό το φάντασμα θα στοιχειώσει τον Έλιοτ, αν και διατηρώ την πεποίθηση ότι αυτή η περίοδος της ομηρίας του Χαρλαν θα μπορούσε να έχει αναπτυχθεί περισσότερο καθώς παρείχε πρόσφορο υλικό για συναισθηματικές διακυμάνσεις και ανάπτυξη χαρακτήρων....
Σιγουρα πάντως, η περιπτωση του έγχρωμου πρωταγωνιστή αποδεικνύει πως το Ολοκαύτωμα συμπεριέλαβε κι άλλα ξεχασμένα θύματα κι όχι μονάχα τους Εβραίους...
Το ενδιαφέρον είναι πως η πένα της ΜακΦάντεν φωτίζει επαρκώς την επίδραση της ομηρίας σε έναν επιζήσαντα, απομυθοποιώντας την ειδυλλιακή θεωρία περί ευτυχισμένης επιστροφής.Η δοκιμασία των ομήρων δεν τελειώνει όταν ο επιζήσας κλείνει πίσω του καγκελόφραχτη πύλη του στρατοπέδου, αλλά συνεχίζεται σε μια επίπονη διαδικασία πενθους, ίασης, αποιδρυματοποίησης και- τελικά- επανένταξης...Πόση ολοκληρωνουν όμως αυτήν την πορεία προς την θεραπεία και τη δημιουργική ωρίμανση τους μέσω αυτού του πόνου;
Η συγγραφέας ιχνηλατεί αυτήν τη μακρά κι επώδυνη περίοδο ανάνηψης του επιζήσαντα χαρτογραφώντας τα σημάδια στο κορμί και την ψυχή του, που, μάλιστα -εν προκειμένω- δεν εξαλείφθηκαν ποτέ πραγματικά.
Στη συνέχεια η συγγραφέας κάνει μια σύντομη επισκόπηση της πολυτάραχης δεκαετίας του 60, όπυ περνούν σαν καρέ ενός φιλμ ο Κέννεντι,το Βιετνάμ, το κίνημα των hippies, η αστυνομική βία, η χειραφέτηση των έγχρωμων, κι η αποκάλυψη αμνήστευσης αρκετων ναζί εγκληματιών πολέμου...
Ονομαστικά παρελαύνουν προσωπικότητες όπως κ Μάρτιν Λούθερ Κινγκ κι ο Νέλσον Μαντέλα... για να μεταφερθούν απόνερα της Μεγάλης Εικόνας στη μικροκλίμακα της προσωπικής ζωής του Χάρλαν.
Όλα αυτά συνθέτουν μια συναρπαστική θεματολογία που η συγγραφέας χειρίστηκε με μια διάθεση συμπύκνωσης που ίσως εμπόδισε τον αναγνώστη να βιώσει σε βάθος κάποιες καταστάσεις οι οποίες επιδέχονταν αναλυτικότερης παράθεσης.
Η πορεία του ήρωα μας του έγχρωμου Χάρλαν Έλιοτ σε κάθε περίπτωση, ολοκληρώνεται με μια συγκλονιστική συνειδησιακή αναμέτρηση και τη νέμεση, που έφερε τη λύτρωση απροσδόκητα...
Στο στιγμιότυπο αυτό υπήρξε μια ιστορική παρέκβαση που τη συγχωρείς διότι εξυπηρετεί τον εξαίσιο συμβολισμό όλης της ιστορίας (με τρόπου που έχουν επιλέξει κι άλλοι συγγραφείς σαν τον Φίλιπ Κερρ , με πιο πρόσφατη περίπτωση το "Άνθρωποι Από Στάχτη" της Πασχαλίας Τραυλού).
Το φινάλε απογειώνει το βιβλίο.
Είναι βέβαιο πως η Ματωμένη Τζαζ κινήθηκε σε διττό επίπεδο το ατομικό και το συλλογικό, διερευνώντας την επίδραση του κοινωμικού γίγνεσθαι πάνω στο πρόσωπο.
Από τη μια, εξυπηρέτησε ικανοποιητικά την ψυχογραφική διάστασή του ως προς τον συγκεκριμένο πρωταγωνιστή του και την οδό του προς στην κάθαρση.
Από την άλλη προσέγγισε τα ματωμένα χνάρια μιας πολύπαθης κοινωνικής ομάδας, των Έγχρωμων μέσα στις μπόρες και τις ιλιγγιώδεις περιδεινήσεις του 20ου αιώνα, που σηματοδότησε σε μεγάλο βαθμό την απελευθέρωση τους και την κατάκτηση της δικής τους δικαίωσης όπως ατομικά πέτυχε ο Χάρλαν.
Γιατί πάνω από όλα η μυθιστορηματική βιογραφία "Ματωμένη Τζαζ" ανυψώνεται τελικά σε έναν αντιρατσιστικό ύμνο ανθρωπιάς , που αξίζει να διαβαστει ειδικά σήμερα που αναβιώνουν επικίνδυνες ιδέες περί φυλετισμού και ξενοφοβίας.
Αξίζει να σημειωθεί πως εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επεξηγηματικές υποσημειώσεις της μετάφρασης σε ένα καλοδουλεμένο σύνολο.
Είδος: Κοινωνικό
Βαθμολογία 8,5/10
ΤΗΕ ΒΟΟΚ ΟOF HARLAN
Μετάφραση:Χίλντα Παπαδημητρίου
ΤΙΜΗ 14,64
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αμερική, αρχές του αιώνα:
Η Έμμα και η Λούσιλ είναι δυο φίλες μεγαλωμένες στο συντηρητικό πλαίσιο της Εκκλησίας των Βαπτιστών κι εύπορα μέλη της κοινότητας των Μαύρων, με τη Μουσική όχημα ονείρων.
Η Λούσιλ θα γίνει διάττων αστέρας της τζαζ ενώ η Έμμα θα αφοσιωθεί στο όνειρο της οικογένειας διεκδικώντας παράλληλα τον απογαλακτισμό της από τη σκιά του κληρικού πατέρα της.
Μέσα από δυσκολίες γεννιέται ένα αγόρι ο Χάρλαν Έλιοτ , που αναπτύσσει έναν ατίθασο χαρακτήρα και στην εφηβεία του εγκαταλείπει το σχολείο για να ασχοληθεί με τη μουσική.
Μέσα από αυτά ο Χάρλαν επιδίδεται σε μια ζωή γεμάτη γυναίκες και ναρκωτικά, που τον περιθωριοποιεί από την μπάντα του, ώσπου σε μια του περιπλάνηση συναντά τον τρομπετίστα Λίζαρντ και μια φιλία ανθίζει.
Μια πρόσκληση σε νυχτερνό κέντρο της Μονμάρτρης στο Παρίσι, αλλάζει τη ζωή τους καθώς φέρνει τους δυο φίλους στη Γαλλία τις μέρες της ναζιστικής εισβολής.Ο Χάραλντ κι ο Λίζαρντ εξαιτίας της μαύρης επιδερμίδας τους και του αδούλωτου φρονήματός τους, θα μεταφερθούν στο ναζιστικό στρατόπεδο του Μπόυχενβαλντ όπου θα γευθούν στιγμίοτυπα από την κόλαση και διασταυρωθούν με την περιώνυμη Σκύλα του, την ξανθιά σαδίστιρια φρουρό του, Ilse Koch.
Οι δυο φίλοι θα αποδυθούν σε έναν αγώνα επιβίωσης που ωστόσο θα αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια του σε όλην τη συνέχεια, μέχρι τη στιγμή της κάθαρσης.
Τελικά μπορεί να υπάρξει Ελευθερία για κάποιον που πολλαπλές εκφάνσεις απρόσωπου μίσος τον χρίζουν ως...Ανεπιθύμητο;;;
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Ένα βιβλίο που ο τίτλος του αντανακλά πλήρως το περιεχόμενο αλλά και το μήνυμα που ζητά να κομίσει, η "Ματωμένη Τζαζ" συνιστά, εν πρώτοις, μια περιπλάνηση γεμάτη φιλία, θλίψη και μουσική, που μέσα από την απλή της γλώσσα κυλάει εύκολα.
Σε μια πρώτη ανάγνωση η "Ματωμένη Τζαζ" αποτελεί τη βιογραφία του παππού της συγγραφέως , ενός τυπικού έγχρωμου Αμερικάνου αρχές του 20ου αιώνα, που ένα καπρίτσιο της τυχης τον έφερε αντιμέτωπο με μια ακραία συνθήκη, όπως η σύλληψη από τους ναζί του Χιτλερ:
Ο Χαρολντ Ελιοτ δεν έχει τίποτα το ηρωικό ή το συναρπαστικό, αφ εαυτού του.
Δεν είναι άνθρωπος ξεχωριστού ηθικού αναστήματος , ούτε ταγμένος σε κάποιο ανώτερο σκοπό.
Δε ζει κάποιο μεγάλο πάθος.
Δεν κατορθώνει ούτε καν να ξεχωρίσει στο πλαίσιο της Τέχνης του, καθώς παραμένει ένας ικανοποιητικός μουσικός, χωρίς όμως ιδιαίτερη λάμψη ή εκείνο το καλλιτεχνικό άστρο, που θα τον έκανε να γράψει Ιστορία.
Είναι από την αρχή ως το τέλος ένα ορφανό παιδί, που ψάχνει την ταυτότητά του έχοντας μέσα του το μικρόβιο της περιπλάνησης και τη στάμπα της μοναξιάς.
Το πιο ισχυρό στοιχείο στην προσωπικότητα του Χάρολντ είναι η βαθιά φιλία του για τον τρομπετίστα Λίζαρντ και μια ευλογημένη ικανότητα επιβίωσης.
Ο Λίζαρντ, παρότι καταλαμβανει μικρό μερος στην πορεία του Έλιοτ, δρα σαν καταλύτης στην πλοκή και την ψυχή του ήρωα, και ακτινοβολεί περισσότερο από τον πρωταγωνιστή.
Μια παρουσία ερήμην της πανταχού παρούσα.
Ο κατά τα άλλα συμπαθής Χάρολντ είναι ένας από τους Πολλούς, χωρίς δυναμικά χαρακτηριστικά.
Ένα άτομο "με λάθη και πάθη", αλλαά βαθιά ριζωμένη στην ψυχή την αίσθηση μιας ακαθόριστης απώλειας.
Η γοητεία του βιβλίου αυτού έγκειται στις συμβολικές προεκτάσεις που προσλαμβάνει τελικά η περίπτωση του Χάρλαν.
Το σκούρο χρώμα της επιδερμίδας του, εμφυσά στον Χάρολντ την ιδιοσυστασία των Έγχρωμων που κουβαλούν κάτι από την αδάμαστη αφρικανική φύση με εγγενή τον ρυθμό και τα ηλιοβασιλέματα της απέραντης σαβάνας.
Αυτά τα στοιχεία ισορροπούν με την αμερικάνικη κουλτούρα της ωραιοποιημένης βιτρίνας και της επίπλαστης ανεμελιας πίσω από τον βαθιά ριζωμένο συντηρητισμό.
Νότες διαπερνούν μια αβέβαιη καθημερινότητα.
Μέσα από τον Χάρλαν προσεγγίζουμε τον μαγικό κόσμο της τζαζ που ο αργός της ρυθμός αποτυπώνει τη θλίψη των " Νέγρων"για τα διαχρονικά πάθη της μάυρης φυλής.
Από τη λαμπερη Bettie Smith μέχρι τον θρυλικό Luis Armstrong η νωχέλική ατμόσφαιρα της τζαζ μας τυλίγει.
Μου θύμισε κάτι από το σκοτεινά γοητευτικό ο "Διάβολος Τραγουδούσε Τα Μπλουζ" της Λίλυ Σπαντιδάκη" χωρίς την υποβλητικότητα εκείνου του βιβλίου καθώς η στοχοθεσία είναι διαφορετική:
Δεν πρωταγωνιστεί ωστόσο η Μουσική σε αυτές τις σελίδες, αλλά ο Άνθρωπος, όχι περιορισμένος στην επωνυμία του συγκεκριμένου ήρωά του, αλλά ως εν γένει θύμα των κοινωνικών διακρίσεων.
Το μαύρο χρώμα του φέρνει τον Χάρλαν Έλιοτ στο προσκήνιο των τυπικότερων ρατσιστικών συγκρόυσεων του αιώνα μας, σε έναν συνδυασμό που αιφνιδιάζει.
Από τα υποβαθμισμένα γκέτο των Μαύρων όπως το Χάρλεμ,
μέχρι την αστυνομική βία και τους ταπεινωτικούς περιορισμούς στην καθημερινή συνύπαρξη , στην Εκπαίδευση, στην Εργασία και στην περιουσία, η "Ματωμένη Τζαζ" θίγει αρχικά με διακριτικότητα όλον τον ρατσισμό που διέτρεχε την αμερικάνικη νομοθεσία εις βάρος των Εγχρωμων πολιτών ,χωρίς πλατειασμούς.
Από την άλλη ο πρωταγωνιστής μας, Χάρλαν Έλιοτ, έρχεται αντιμέτωπος και με το ναζιστικό μένος, καθώς η τύχη του τον οδηγεί όμηρο στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Buchenwald, όπου μαζί με τον Λίζαρντ θα δοκιμασει στο πετσί του τι σήμαινε να είσαι Υπάνθρωπος για τα χιτλερικά πρότυπα.
Η συγγραφέας δίνει κάποιες ενδεικτικές εικόνες από την ομηρία του Χάρλαν στο ναζιστικό στρατόπεδο χωρίς λεπτομέρειες.
Σε κάθε περίπτωση είναι αρκετές για να φέρουν ρίγος και να απλώσουν τη σκιά μιας ειδεχθούς φιγούρας του Μπούχενβαλντ.
Προκειται για την ωραία αλλά τρομακτικά κυνική Ίλζε Κοχ μιας από τις χειρότερες γυναίκες των Ες Ες , σύζυγος του διοικητή Καρλ Κοχ που εγινε ο φοβος κ ο τρομος σε Μπούχενβαλντ κ Ράβενσμπρικ για τους ευρηματικούς τρόπους βασανισμού των θυμάτων της...
Λέγεται ότι η Κοχ περιφερόταν στο στρατόπεδο γυμνή καβάλα στο άλογό της με ένα μαστίγιο στο χέρι και όποιος την κοιτούσε εκτελούνταν επί τόπου.Φημολογείται οτι διατηρούσε συλλογή με αμπαζούρ, γάντια και εξώφυλλα βιβλίων από ανθρώπινο δέρμα, ακόμα και ανθρώπινα κρανία, που είχε αποσπάσει από δολοφονηθέντες κρατούμενους...
Αυτό το φάντασμα θα στοιχειώσει τον Έλιοτ, αν και διατηρώ την πεποίθηση ότι αυτή η περίοδος της ομηρίας του Χαρλαν θα μπορούσε να έχει αναπτυχθεί περισσότερο καθώς παρείχε πρόσφορο υλικό για συναισθηματικές διακυμάνσεις και ανάπτυξη χαρακτήρων....
Σιγουρα πάντως, η περιπτωση του έγχρωμου πρωταγωνιστή αποδεικνύει πως το Ολοκαύτωμα συμπεριέλαβε κι άλλα ξεχασμένα θύματα κι όχι μονάχα τους Εβραίους...
Το ενδιαφέρον είναι πως η πένα της ΜακΦάντεν φωτίζει επαρκώς την επίδραση της ομηρίας σε έναν επιζήσαντα, απομυθοποιώντας την ειδυλλιακή θεωρία περί ευτυχισμένης επιστροφής.Η δοκιμασία των ομήρων δεν τελειώνει όταν ο επιζήσας κλείνει πίσω του καγκελόφραχτη πύλη του στρατοπέδου, αλλά συνεχίζεται σε μια επίπονη διαδικασία πενθους, ίασης, αποιδρυματοποίησης και- τελικά- επανένταξης...Πόση ολοκληρωνουν όμως αυτήν την πορεία προς την θεραπεία και τη δημιουργική ωρίμανση τους μέσω αυτού του πόνου;
Η συγγραφέας ιχνηλατεί αυτήν τη μακρά κι επώδυνη περίοδο ανάνηψης του επιζήσαντα χαρτογραφώντας τα σημάδια στο κορμί και την ψυχή του, που, μάλιστα -εν προκειμένω- δεν εξαλείφθηκαν ποτέ πραγματικά.
Στη συνέχεια η συγγραφέας κάνει μια σύντομη επισκόπηση της πολυτάραχης δεκαετίας του 60, όπυ περνούν σαν καρέ ενός φιλμ ο Κέννεντι,το Βιετνάμ, το κίνημα των hippies, η αστυνομική βία, η χειραφέτηση των έγχρωμων, κι η αποκάλυψη αμνήστευσης αρκετων ναζί εγκληματιών πολέμου...
Ονομαστικά παρελαύνουν προσωπικότητες όπως κ Μάρτιν Λούθερ Κινγκ κι ο Νέλσον Μαντέλα... για να μεταφερθούν απόνερα της Μεγάλης Εικόνας στη μικροκλίμακα της προσωπικής ζωής του Χάρλαν.
Όλα αυτά συνθέτουν μια συναρπαστική θεματολογία που η συγγραφέας χειρίστηκε με μια διάθεση συμπύκνωσης που ίσως εμπόδισε τον αναγνώστη να βιώσει σε βάθος κάποιες καταστάσεις οι οποίες επιδέχονταν αναλυτικότερης παράθεσης.
Η πορεία του ήρωα μας του έγχρωμου Χάρλαν Έλιοτ σε κάθε περίπτωση, ολοκληρώνεται με μια συγκλονιστική συνειδησιακή αναμέτρηση και τη νέμεση, που έφερε τη λύτρωση απροσδόκητα...
Στο στιγμιότυπο αυτό υπήρξε μια ιστορική παρέκβαση που τη συγχωρείς διότι εξυπηρετεί τον εξαίσιο συμβολισμό όλης της ιστορίας (με τρόπου που έχουν επιλέξει κι άλλοι συγγραφείς σαν τον Φίλιπ Κερρ , με πιο πρόσφατη περίπτωση το "Άνθρωποι Από Στάχτη" της Πασχαλίας Τραυλού).
Το φινάλε απογειώνει το βιβλίο.
Είναι βέβαιο πως η Ματωμένη Τζαζ κινήθηκε σε διττό επίπεδο το ατομικό και το συλλογικό, διερευνώντας την επίδραση του κοινωμικού γίγνεσθαι πάνω στο πρόσωπο.
Από τη μια, εξυπηρέτησε ικανοποιητικά την ψυχογραφική διάστασή του ως προς τον συγκεκριμένο πρωταγωνιστή του και την οδό του προς στην κάθαρση.
Από την άλλη προσέγγισε τα ματωμένα χνάρια μιας πολύπαθης κοινωνικής ομάδας, των Έγχρωμων μέσα στις μπόρες και τις ιλιγγιώδεις περιδεινήσεις του 20ου αιώνα, που σηματοδότησε σε μεγάλο βαθμό την απελευθέρωση τους και την κατάκτηση της δικής τους δικαίωσης όπως ατομικά πέτυχε ο Χάρλαν.
Γιατί πάνω από όλα η μυθιστορηματική βιογραφία "Ματωμένη Τζαζ" ανυψώνεται τελικά σε έναν αντιρατσιστικό ύμνο ανθρωπιάς , που αξίζει να διαβαστει ειδικά σήμερα που αναβιώνουν επικίνδυνες ιδέες περί φυλετισμού και ξενοφοβίας.
Αξίζει να σημειωθεί πως εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επεξηγηματικές υποσημειώσεις της μετάφρασης σε ένα καλοδουλεμένο σύνολο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου