Gregory Chukhray, Η Μπαλάντα Ενός Στρατιώτη

                                      Gregory Chukhray , Η Μπαλάντα Ενός Στρατιώτη (Баллада о солдате)

                                       Είδος :Aντιπολεμικό (Σοασιαλιστικος Ρεαλισμός)

                                         Βαθμολογία : 10/10 

Πρωτότυπος Τίτλος: Ballada o Soldate Баллада о солдате,
Σκηνοθέτης: Grigori Chukhrai
Σεναριογράφοι: Valentin Ezhov, Grigori Chukhrai
Πρωταγωνιστές: Vladimir Ivashov (Αλιόσα),
Zhanna Prokhorenko (Σούρα),
Antonina Maksimova(Μητέρα)
Ημερομηνία Κυκλοφορίας: 1959

23 Φεβρουαρίου 2022, Τσικνοπέμπτη,που γράφεται το παρόν άρθρο, ξημέρωσε μια μαύρη ημέρα για την Ευρώπη: Σε ένα επικίνδυνο παιχνίδι γεωστρατηγικών συσχετισμών για το έλεγχο ενεργειακών πόρων και περασμάτων
ανάμεσα στις δυτικές δυνάμεις του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (Ν.Α.Τ.Ο.) , την Ουκρανία και τη Ρωσία,
ρωσικά στρατεύματα του Πούτιν προσέβαλαν τα ξημερώματα το ουκρανικό έδαφος, κηρύσσοντας επίσημα πλέον τον πόλεμο στην Ουκρανία του Ζελέσκι, που καιρό "ερωτοτροπεί" με τη Δύση και την αναβίωση νεοφασιστικής ρητορικής.

    Ο πλανήτης παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα πυραύλους , τανκς και όλμους να σφυροκοπούν ουκρανικές πόλεις, με απρόβλεπτες συνέπειες στο παγκόσμιο σκηνικό.

              Σε μιαν επικαιρότητα που αναδεικνύει τη μωρία του ανθρώπινου γένους "να εμμένει στον Πόλεμο", καμιά ταινία δε θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη από το αριστούργημα του πολυβραβευμένου Σοβιετικού(ουκρανικής καταγωγής) σκηνοθέτη Γκριγκόρι Τσουχράι "Η Μπαλάντα Ενός Στρατιώτη" (Баллада о солдате)

        Μια ταινία σπαρακτικά απλή στη σύλληψή της, γι αυτό και σοφή, με υποψηφιότητες στα Όσκαρ και στο Φεστιβάλ των Καννών- που τελικά έδωσε στον Τσουχράι  ειδική διάκριση για τα υψηλά ανθρωπιστικά μηνύματά της"...

Το δε 1960 η ταινία "Баллада о солдате" θα βραβευθεί και στο Φεστιβάλ του Σαν Φραντσίσκο ενώ θα αποσπάσει και το  BAFTA Award for Best Film. Ας ανακαλύψουμε μαζί γιατί ξεχώρισε τόσο πολύ.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η "Μπαλάντα Ενός Στρατιώτη(" Баллада о солдате), αφηγείται την ιστορία του Αλεξέι(Αλιόσα) Κολτσόφ ενός 19χρονου παλικαριού από τη ρωσική ύπαιθρο που μάχεται με τη μονάδα του εναντίον των ναζιστικών δυνάμεων.

Όταν σε μια μάχη ο Αλεξέι κατορθώνει με επιδεξιότητα να ανατινάξει ένα Πάντσερ λαμβάνει τιμητική άδεια 2 ημερών ώστε να ξαποστάσει στο σπίτι του και να ξαναδεί τη μητέρα του, Αικατερίνα...

Ο Αλεξέι ξεκινά την περιπλάνησή του προσβλέποντας στην ώρα που θα σμίξει με τη μητέρα του και θα επισκευάσει τη στέγη της μικρής αγροικίας που μένει.

Στο ταξίδι του ο Αλεξέι συναντά πλήθος ανθρώπων, kι έναν άγουρο έρωτα,  όταν, μεσα στο τρένο της επιστροφής, θα γνωρίσει τη γλυκιά Σούρα...

Θα ανταμώσει ξανά με τη μητέρα του;

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

Η "Μπαλάντα Ενός Στρατιώτη" του Γκριγκόρι Τσουχράι ανήκει στα διαμαντάκια του σοβιετικού κινηματογράφου. Είναι το κορυφαίο του έργου του μαζί με τον " 41ο".

"Η Μπαλάντα Ενός Στρατιώτη" αποτελεί ένα μοναδικό κράμα σοσιαλιστικού ρεαλισμού και λυρισμού και, σε πείσμα του τίτλου της, αντιμιλιταριστική. Κομίζει και αυτή ένα βαρύ συναισθηματικό φορτίο που εκτείνεται πέρα από την ιστορική συγκυρία που την ενέπνευσε...

Η πληθώρα των ρωσικών ταινιών της εποχής όπου μεσουράνησε ο Τσουχράι (1950-1980) εξύμνησε-δικαιολογημένα-  τα ανδραγαθήματα των ηρωικών Ρώσων στην τιτανομαχία Γερμανών και Κόκκινου Στρατού που έλαβε χώρα στα εδάφη τους με τη γερμανική εισβολή.

Παρότι ο σοβιετικός κινηματογράφος εισηγείται σταθερά μια ανθρώπινη προσέγγιση των χαρακτήρων, η επική διάθεση κυριαρχεί στις πολεμικές του ταινίες, ενώ συχνές είναι οι πολύ σκληρές εικόνες από τις ναζιστικές-κυρίως- θηριωδίες, που σάρωσαν τη Ρωσία το διάστημα 41 ως το 44, όπου κι άρχισε η ηρωική αντεπίθεση των Ρώσων που διέλυσαν τον ναζιστικό στρατό.

     Ο Γκριγκόρι Τσουκράι εκπλήσσει με την "Μπαλάντα Ενός Στρατιώτη", διότι αναδεικνύει την αντιηρωική πλευρά του πολέμου, κάνοντας καθημερινούς ανθρώπους σαλπιγκτές ενός ηχηρού αιτήματος για ειρήνη.

Με ελάχιστους διαλόγους, χωρίς βαρύγδουπες ή μελοδραματικές εκφράσεις ή πομπώδεις εξελίξεις στην πλοκή, ο Τσουχράι συνθέτει μια ιδιαίτερη καταγγελία ενάντια στον παραλογισμό του πολέμου.

             Η Μπαλάντα Ενός Στρατιώτη δεν είναι, λοιπόν, μια ακόμη ταινία από τα χρόνια του πολέμου αλλά ένα αντιπολεμικό ποίημα διαποτισμένο από τον ρομαντισμό και το όνειρο .

Πίσω από τη λιτή κυριολεξία του στρατιώτη που νοσταλγεί το σπιτικό του και ψηλαφεί το πρώτο σκίρτημα του έρωτα στο πρόσωπο της Σούρα, στο τρένο της επιστροφής

αναφύονται συμβολισμοί απερίφραστα αντιπολεμικοί.

Αρωγός στο μήνυμα του Τσουχράι ενάντια στον πόλεμο στέκεται η φύση.

Είναι θεαματικό πόσο όμορφα κατάφερε μια ασπρόμαυρη ταινία να αποδώσει τη γοητεία της φύσης χάρη σε μια υποδειγματική φωτογραφία:

 Μάγεμα η φύσις κι όνειρο, οπως σημείωνε στους "Ελεύθερους Πολιορκημένους" κι ο Διονύσιος Σολωμός,σε "διάλογο" δυο αιώνων με κοινό καημό,

 ενόσω το τρένο του στρατιώτη, διασχίζει την ρωσική ύπαιθρο που με ανθισμένους κλώνους υποδέχεται την άνοιξη, 

Ο Έλληνας θεατής ίσως με αυτες τις εικόνες θυμηθεί και τον λόφο με τις παπαρούνες από τη "Ζωή Εν Τάφω" του Στρατη Μυριβήλη...

Είναι φανερό όμως πως, ενώ στις περισσότερες σοβιετικές πολεμικές ταινίες "η μονάδα" αποπροσωποποιείται κι απορροφάται από το συλλογικό στοιχείο κι από τη σκηνογραφική απεραντοσύνη των μαχών που την υπερβαίνει, ο Τσουκράι με την "Μπαλάντα" του αντέστρεψε αυτήν την τάση, φτιάχνοντας μια ξεκάθαρα ανθρωποκεντρική ταινία με τα καθεαυτά λιγοστά πρόσωπα να αναδεικνύουν σε πρωτο πλάνο τα μηνύματα της ταινίας του.

           Πρωταγωνιστής του ένας νεαρός στρατιώτης, ο γλυκύς Αλιόσα, που συνομιλέι με τον "Μικρό Στρατιώτη" του Δημήτρη Χριστοδούλου στο αντιπολεμικό τραγούδι του Λίνου Κόκκοτου, ενόσω πλανιέται στον κόσμο με τη μοναχική αθωότητα του "Μικρού Τυμπανιστή" που ψάχνει την αγαπη και τη θαλπωρή. 

Ο Αλιόσα  θα μπορούσε να είναι μέρος στη συντροφιά με τους "8 Ανθρώπους -που- Βαδίζουν στη Γη" στο σπαρακτικο αντιπολεμικό ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη με τους 8 στρατιώτες που τους συνθλίβει ο Πόλεμος τα απλά καθημερινά τους όνειρα και την οικογενειακή ευτυχία που μέσα από τη φτώχεια παλεύουν να χτίσουν...

Έτσι κι ο Αλιόσα  ως ανταμοιβή για το κατόρθωμά του δε θέλει παράσημο παρα να δει τη μάνα του και να επισκευάσει τη στέγη του σπιτιού του, γιατί όπως σημείωνε ο Ελύτης " 

"Πολλλα Δε θέλει Ανθρωπος

 να είν ημερός να ειν' άκακος.

λίγο φαί λίγο κρασί

Χριστούγεννα κι Ανάσταση..."

Η γυναίκεία παρουσία στην ταινία του Τσουκράι, προβάλλει στην ευγενέστερη εκδοχή της με τις δυο κορυφαίες ιδιότητες: Αυτήν της Μάνας στο πρόσωπο της Εκατερίνας, κι εκείνη της τρυφερής αγαπημένης, της Σούρας.

Η μάνα του στρατιώτη λοιπόν, στον Τσουκράι , που τόσο εκφραστικά την ερμηνεύει η πανέμορφη και διακεκριμένη Σοβιετική ηθοποιός Αντονίνα Μαξίμοβα προσλαμβάνει το σύμβολισμό της Οδύνης όπως αρχετυπικά της έχει αποδοθεί στην ορθόδοξη παράδοση και πολλές φορές έχει αποδοθεί στη σοσιαλιστική λογοτεχνία.

Δεν είναι η μάχιμη Μάνα του Γκόργκι,που αφυπνίζεται από τη θυσία του εργάτη γιου της. 

Είναι η μάνα του Εσταυρωμένου που βιώνει όλα τα απότοκα της ανθρώπινης κακίας και  του πολέμου, καθώς θάβει παιδιά σφάγια στον βωμό των πολεμοκάπηλων και θρηνεί στον Επιτάφιο του Ρίτσου ή στους Πόνους της Παναγιάς του Βάρναλη.

Τα κεντρικά πρόσωπα συμπληρώνονται από τον αγνό νεανικό έρωτα,τη δροσερή Σούρα...Δεν είναι μια Ανδρομάχη που εμψυχώνει τον στρατιώτη να πολεμήσει, αλλά η υπόμνηση μιας βίαια λεηλατημένης αθωότητας. 

Η ταινία που δεν αποσκοπεί στην παρουσίαση ενός ρομάντζου , ούτε εξυμνεί τα ανδραγαθήματα της μάχης κλείνει σε μια ευφυή "κυκλική" συμμετρία διαγράφοντας μια πλήρη περιστροφή συγκίνησης και πόνου για να αφήσει το πικρο της μήνυμα κόντρα σε όλους τους πολεμοκάπηλους που σέρνουν τους λαούς σε αναίτιες "σφαγές" ανά την Ιστορία...

        Η ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΕΝΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ του ουκρανικών καταβολών Σοβιετικού σκηνοθέτη φέρνει, λοιπόν, σε πρώτο πλάνο τους Μικρούς όπως το κάνουν οι απανταχού μεγάλοι ποιητές του κόσμου από τον Ρίτσο, τον Βρεττάκο ως τον Νερούδα και τον Λόρκα.

Στα" Μωρά του Κόσμου" της ευαγγελικής περικοπής δίνει φωνή και ο Τσουχράι για να μιλήσει για την αγάπη και τις ομορφιές της ζωής που οι μεγαλόσχημοι βυθίζουν στη στάχτη και στο αίμα εξ' ονόματος φιλόδοξων προσχημάτων για την απληστία και το μίσος...
Όλες αυτές οι διακειμενικές αντιπαραβολές αποδεικνύουν το οικουμενικό πνεύμα της ταινίας του Τσουκράι που δυστυχώς παραμένει πάντα επίκαιρο- ειδικά στην εποχή μας που έχουν αναζωπυρωθεί εθνοτικά πάθη κι ο κόσμος διολισθαίνει επικίνδυνα προς φασίζουσες αντιλήψεις με τον εθνικιστικό φανατισμό να αντικαθιστά την αγάπη στην πατρίδα με μίσος και φιλοπόλεμο πνεύμα ...

Ελπίζω κάποτε τέτοιες ταινίες σαν την "Μπαλάντα Ενός Στρατιώτη" του Γκριγκόρι Τσουκράι να μην τις απολαμβάνουμε μονάχα για την αισθητική τους ή για να εμπλουτίζουμε τη σινεφίλ φαρέτρα μας, αλλά συνειδητοποιώντας την παιδευτική τους αξία και εμπλουτίζοντας τους ηθικούς μας ορίζοντες και τη συνείδησή μας ως πολίτες του Κόσμου...

Για να μην προσμένουν άδικα άλλες μητέρες στην άκρη αυτού του δρόμου έναν γυρισμό που δε θα δουν...

ΔΕΙΤΕ εδώ  ολόκληρη την  "ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΕΝΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ" 

                                      ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ ΓΚΡΙΓΚΟΡΥ ΝΑΙΜΟΒΙΤΣ ΤΣΟΥΧΡΑΙ

Γεννήθηκε στη Μελιτόπολ της Ουκρανίας στις 23 Μαιου 1921 κι έφυγε από τη ζωή 28 Οκτωβρίου του 2001.

Οι γονείς του χώρισαν όταν ο Γκριγκόρι ήταν 3 ετών κι αυτός μεγάλωσε στο πλευρό του πατριού του Pavel Antonovich Litvinenko, ο οποίος ηγείτο ενός κολχόζ.

Η μητέρα του, Κλαούντια  έλαβε μέρος στην κολεκτιβοποίηση και εργαστηκε και για τις αστυνομικές δυνάμεις.

Ο Γκριγκόρι Τσουχράι υπηρέτησε στον στρατό στη 19η Στρατιά

Πολέμησε στο Στάλινγκραντ και γύρω από τον ποταμό Ντον. 

Οι εμπειρίες του από τον Πόλεμο θα σφραγίσουν το έργο του.

Το 1944 θα προσχωρήσει στο Κομμουνιστικό Κόμμα.

Όταν τελείωσε ο πόλεμος σπούδασε κινηματογράφο στο VGIK.

Τη δεκαετία του 1950 ξεκίνησε να σκηνοθετεί δικές του ταινίες.

Το 1957 κέρδισε διεθνή αναγνώριση , αποσπώντας διάκριση στο Φεστιβάλ των Καννών για την αριστουργηματική ταινία ο 41ος σχετικά με τον Ρωσικό Εμφύλιο.

Το 1959 η "Μπαλάντα Ενός Στρατιώτη" θα αποσπάσει Βραβείο Λένιν ενώ και αυτή θα συγκινήσει το παγκόσμιο κινηματογραφικό στερέωμα με πολλές υποψηφιότητες για βραβεία -ακόμη και τα όσκαρ. 

Στην ταινία του "Καθαρός Ουρανός" ο Τσουκράι αφηγήθηκε την ιστορία ενός πιλότου που επιβωσε της γερμανικής αιχμαλωσίας αλλά αντιμετωπίστηκε ως προδότης...Η ταινία ασκούσε κριτική στον άτεγκτες μεθόδους του σταλινισμού.

Την τετραετία 1966-1971 ο Τσουχράι θα διδάξει ο ίδιος στο  VGIK,  που τον γαλούχησε κινηματογραφικά.

Το 1984 σκηνοθέτησε την τελευταία του ταινία.

ήταν παντρεμένος με την καθηγήτρια Ρωσικής Φιλολογίας, Ιράιντα με την οποία απέκτησε εναν γηιο τον Πάβελ (1946) -επίσης σκηνοθέτη και μια κόρη την Έλενα (1961), που επίσης ασχολήθηκε με το σινεμά.

Πέθανε από έμφραγμα το 2001 κι ετάφη στο  Vagankovo Cemetery.

O Γάτος Που Έσωζε Βιβλία, Sosuke Νatsukawa

                                       O Γάτος Που Έσωζε Βιβλία, Sosuke Νatsukawa

   Είδος: Αλληγορικό παραμύθι

 Βαθμολογία 9/10

Μετάφραση Αύγουστος Κορτώ

Γάτος και Βιβλία.Δύο διαχρονικές αγάπες που ζεσταίνουν την ψυχή ,σε έναν ξεχωριστό συνδυασμό που συνθέτει μια υπέροχη ιαπωνική παραβολή "Ο Γάτος Που Έσωζε τα Βιβλία" του Σοζούκε Νατσουκάουα αποτελεί ένα μοναδικό παραμύθι για μικρούς και μεγάλους... βιβλιόφιλους!

ΠΕΡΙΛΗΨΗ 

Στη σημερινή Ιαπωνία, ο συνεσταλμένος έφηβος Ριντάρο Νατσούκι βρίσκει καταφύγιο στο παλαιοβιβλιοπωλείο του καλόψυχου παππού του με την τρυφερή σοφία του και δεκάδες σπάνια βιβλία.

Ο γλυκός παππούς πεθαίνει γαλήνια στον ύπνο του αφήνοντας μόνο τον μικρό Ριντάρο.Το χειρότερο είναι ότι το παλαιοβιβλιοπωλείο πρέπει να κλείσει και ο θησαυρός "του" κινδυνεύει να χαθεί για πάντα.

Ο Ρίνταρο τότε,νιώθει πως γκρεμίζεται ο κόσμος του. Παρατάει το σχολείο κι απομονώνεται έχοντας χάσει κάθε κίνητρο για ζωή.

Τότε στον απελπισμένο Ριντάρο εμφανίζεται ένας γάτος, ο Τίγρης!Γάτος ξεχωριστός καθώς διαθέτει ανθρώπινη μιλιά και έχει την αποστολή να σώσει τα βιβλία,γι αυτό ζητά τη συνδρομή του Ριντάρο.

Το αγόρι και ο γάτος θα περάσουν μαζί 3 μαγικές δοκιμασίες, όμως η τελευταία είναι μια υπόθεση που ο Ριντάρο πρέπει να αντιμετωπίσει μόνος του, σε μια μάχη με τον ίδιο του τον εαυτό.  

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ 

Ο "Γάτος Που Έσωζε Βιβλία" του Νατσουκάουα είναι ένα αλληγορικό παραμύθι για μικρούς και μεγάλους και διατηρεί μιαν αύρα ιαπωνικής σοφίας.

Η νουβέλα του Νατσουκάουα εξυμνεί τη γοητεία των βιβλίων με ένα κράμα κοινωνικής νουβέλας διαποτισμένης από στοιχεία μαγικού ρεαλισμού που είναι τόσο χαρακτηριστικά για τη Λατιονοαμερικάνικη Λογοτεχνία.

Πρόκειται για ένα βιβλίο ζυμωμένο από υλικά ελκυστικά για ενα νεανικό κοινό που δημιουργούν και μιαν αίσθηση νοσταλγίας στους μεγαλύτερους αλλά προσφέρουν όμορφα μηνύματα γύρω απο τη ζωή, μεταδίδοντας στον αναγνώστη  πληθώρα συναισθηματων με το κοινωνικό στοιχείο και τον ανθρωποκεντρισμό που τόσο ανεπτυγμένος είναι σε πολλά ιαπωνικά anime και manga:

Eνας ορφανός και μοναχικός έφηβος που ζητά καταφύγιο σε κάτι που αγαπά κι αυτό γίνεται πύλη περιπέτειας και αυτογνωσίας.

Το Βιβλίο γίνεται λοιπόν αποκούμπι, σύμμαχος, φίλος πιστός και παράθυρο πρός τη ζωή που ο μικρός έφηβος φοβάται να ζήσει αληθινά.

Εδώ λοιπόν μας σκιαγραφείται το πορτρέτο του Βιβλίου, με διττό τρόπο.

Αφενός, το Βιβλίο εδώ μας γοητεύει ως αντικείμενο με τη μυρωδιά του, το ηχόχρωμα των σελίδων του καθώς γυρίζουν, την υφή του και την αισθητική των συμβόλων της γραφής που το στοιχειοθετούν.Αντικείμενο που δεν πρέπει να χαθεί αλλά να διασωθεί ως ένας "θησαυρός".

Αυτή η πρόθεση φαίνεται κι από την τόσο ξεχωριστή μορφή αυτής της έκδοσης με το σκληρό χρυσίζον εξώφυλλο ξεχωριστής ομορφιάς, που διατηρεί τη σημασία του κα τη συνάφειά του προς το περιεχόμενο της νουβέλας.  

Δεσπόζον όμως στοιχείο φυσικά είναι η καθεαυτή αξία της αναάγνωσης που αναγάγει το βιβλίο σε Ιερό Ναό της Γνώσης και διαυλο επικοινωνίας ανάμεσα σε ανθρώπους και εποχές.Το Βιβλίο γίνεται όχημα ανέφικτων ταξιδιών πέρα από σύνορα χωροχρονικά.

Το μεγαλείο του Βιβλίου έγκειται κυρίως στο γεγονός ότι το περιεχόμενό του είναι που ανυψώνει την αξία του κι αυτό μπορεί να είναι ανεκτίμητο ακόμη και με την πιο ταπεινή και λιγότερο προσεγμένη μορφή.

Δεν είναι τα πλουμπίδια ή ο υλικός πλούτος που προσδιορίζουν την αξία ενός Βιβλίου αλλά η πνευματική διάσταση που αυτό φέρει. Στην περίπτωση του μοναχικού Ριντάρο τα βιβλία γίνονται φίλοι κι αδέλφια και μαζί με τον παππού εξασφαλίζουν το υποκατάστατο της Οικογένειας που του λείπει.

Κι εκεί που η απτή καθημερινότητα φαντάζει ζοφερή υπεισέρχεται το "μαγικό στοιχείο"- ένας ομιλών γάτος.Είναι γνωστή η αγάπη των ανατολικών φιλοσοφιών στη φύση και οι συμβολικές αναγωγές των κανόνων και των εικόνων της σε ηθικά διδάγματα γύρω από την ανθρώπινη ηθική.

Τη φύση εκπροσωπεί μέσα από αυτόν τον παραμυθιακό ανιμισμό ο Γάτος-διασώστης, που οδηγεί τον Ρινταρο σε έναν μαγικό κόσμο, με κεντρικό άξονα το Βιβλίο.

Μέσα στο ταξίδι του θα δουν ανθρώπους με διαφορετικές στάσεις απέναντι στο Βιβλίο οι οποίες αντανακλούν κατ'επέκτασιν διαφορετική στάση απέναντι στους άλλους.

Και ποιος είναι ο απόηχος. Μα ότι "τα Βιβλία μας μαθαίνουν να φροντίζουμε τους άλλους".

Εκείνο που νοηματοδοτεί τελικά τη γνώση των βιβλίων δεν είναι ένας αυτάρεσκος εμπλουτισμός της γνωσιολογικής μας φαρέτρας, ούτε μια ναρκισσιστική κατάκτηση γνώσεων αλλά η ανάπτυξη ενσυναίσθησης-δηλαδή η ικανότητα να δείχνουμε κατανόηση κι αλληλεγγύη στον διπλανό.

Καμία γνωστική κατάκτηση δεν έχει αξία αν δεν συνοδεύεται από συμπόνια, αγάπη κ αρετή-άποψη στην οποία διασταυρώθηκαν ο Αριστοτέλης και ο Ινδός φιλειρηνιστής Μαχάτμα Γκάντι.

Με άλλα λόγια απώτατη σοφία δεν είναι άλλη από την Αγάπη κι σε αυτήν διασταυρώνονται κι εκβάλλουν όλα τα φιλοσοφικά συστήματα του κόσμου από τη μυστηριακή Ανατολή ως τον αρκτικό κύκλο και από την αριστοτέλεια ηθική μέχρι  την "Α προς Κορινθίους Επιστολή" του Αποστόλου Πάυλου.

             Μέσα από όλα αυτά το ιαπωνικό αυτό παραμύθι του Γάτου που έσωζε τα Βιβλία θα συγκινήσει και θα διδάξει μικρούς και μεγάλους.

Η Δικη Που Άλλαξε τον Κόσμο, Στέφανος Δάνδολος

                                                                                           Η Δίκη Που Άλλαξε Τον Κόσμο, Στέφανος Δάνδολος
                                      Είδος Ιστορικό- (Θρησκευτικό) Μυθιστόρημα

                                         Βαθμολογία: 10/10

Ο Στέφανος Δάνδολος δίνει χρόνια τα διαπιστευτήριά του στον χώρο του ιστορικού μυθιστορήματος.

Παρουσιάζει δε την τάση να προσεγγίζει την Ιστορία μέσα από ζευγάρια που τη σημάδεψαν συνθέτοντας μυθιστορήματα με θυελλώδη πάθη που πάντα "πατούν" στην ιστορική εγκυρότητα.
                   Φέτος όμως παρουσιάζει κάτι πραγματικά ξεχωριστό: "Η Δίκη Που Άλλαξε τον Κόσμο"- εκδ ΨΥΧΟΓΙΟΣ- δεν αποτελεί απλά την κορυφαία συγγραφική στιγμή του Στέφανου Δάνδολου, αλλα ένα από τα συγκλονιστικότερα ελληνικά μυθιστορήματα που γράφτηκαν ποτέ.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Στο Πραιτώριο της Ιερουσαλήμ,  ο Πόντιος Πιλάτος εν μέσω κραυγών δίκαζει τον Χριστό, όταν μια γυναίκα όρθωσε το ανάστημά της και προσπάθησε να σώσει τον Ναζωραίο, κάνοντας ό,τι δεν τόλμησαν δεκάδες άντρες γύρω της.

           Το όνομά της Κλαυδία Πρόκλα. Η σύζυγος του ίδιου του Πόντιου Πιλάτου, του ανθρώπου που δίκασε τον Ιησού.

Μια Ρωμαία της άρχουσας τάξης, που αγάπησε πολύ, πόνεσε περισσότερο κι έφτασε να ανακηρυχτεί Αγία της Χριστιανικής Εκκλησίας μετά τον θάνατό της!!!

Από τις ανεμοδαρμένες ερήμους της Ιουδαίας μέχρι τα ομιχλώδη μονοπάτια της αστραφτερής Ρώμης, παρακολουθούμε  το πορτρέτο μιας θαρραλέας ύπαρξης που αντιτάχθηκε στη βία των ημερών της.

Η ανατομία ενός γάμου που χτυπήθηκε ανελέητα από τη μοίρα.

Το δραματικό χρονικό μιας δίκης που σημάδεψε την ανθρωπότητα και εκείνου του τραγικού δικαστή που ένιψε τας χείρας του, του άντρα που είχε ξεκινήσει την καριέρα του με όνειρα και έσβησε στην αφάνεια.

Και, τέλος, η οδύσσεια ενός παλιού Ρωμαίου στρατηγού, που σαράντα χρόνια μετά τη Σταύρωση έφερε στο φως τα κρυμμένα μυστικά οδεύοντας προς τη δική του λύτρωση.
Ο Στέφανος Δάνδολος αντλεί έμπνευση από ένα καταγεγραμμένο γεγονός των τελευταίων ωρών του Χριστού, το οποίο ουδέποτε αναδείχτηκε, και, συνυφαίνοντας πραγματικότητα και μυθοπλασία, χτίζει ένα βαθιά υποβλητικό μυθιστόρημα για την ελπίδα, τον έρωτα και τα θαύματα της ανθρώπινης ψυχής.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

Οι τελευταίες ώρες του Χριστού στη γη συνίστανται στο Θείο Πάθος και την ύψιστη έκφραση αγάπης που είναι η- παρά τη θεία Του μακαριότητα -κατάφαση της ανθρώπινης φύσης και η Εκούσια Θυσία Του στον Σταυρό.

          Σύμπασα η Χριστιανοσύνη παρακολουθεί με κατάνυξη τις Ιερές Ακολουθίες του Θείου Δράματος τις ημέρες του Πάσχα.

Μέσα στα Ευαγγέλια το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης όταν περιγράφεται η δίκη του Χριστού από τον Πόντιο Πιλάτο, ακούμε από το Ευαγγέλιο του Απ. Ματθαίου ένα σύντομο χωρίο για τη σύζυγο του Ρωμαίου Επιτρόπου του Ποντίου Πιλάτου, η οποία έστειλε μήνυμα στον αναποφάσιστο σύζυγό της, προσπαθώντας να αποτρέψει την καταδίκη του Ιησού  

..."επί τού βήματος απέστειλε προς αυτόν η γυνή αυτού λέγουσα· Μηδέν σοί και τώ δικαίω εκείνω· πολλά γάρ έπαθον σήμερον κατ' όναρ δι' Αυτόν."

Αυτή η λεπτομέρεια, συνήθως, παραμερίζεται μέσα στο ευρύτερο δέος και τη συντριβή για τα μαρτύρια και την ασύλληπτη θυσία του Χριστού, ενόσω "περιμένουμε" με αγωνία τη Σταύρωση.

          Από αυτήν όμως τη "λεπτομέρεια" της Δίκης του Χριστού στο Πραιτώριο εκκινεί ο Στέφανος Δάνδολος και συνθέτει ένα σημαντικό όσο και γοητευτικό ιστορικό μυθιστόρημα, που όμοιό του- αισθάνομαι ότι- δεν έχουμε διαβάσει στην Ελληνική Πεζογραφία του πρόσφατου αιώνα.

         Δεν είναι μονάχα η πρωτοτυπία του θέματος που καθιστά το βιβλίο αυτό σπουδαίο, αλλά κυρίως ο τρόπος χειρισμού της υπόθεσης κι ο τρόπος που ξετυλίγονται ιστορικές γνώσεις απρόσιτες στον μέσο αναγνώστη. 

         Ένα βιβλίο που θυμίζει παλιό συναξάρι.

Μια "περγαμηνή" σκονισμένη από το χώμα της τραχιάς ιουδαϊκής γης και νοτισμένο από το Άγιο Μύρο τη Ωραίας Θυσίας.

Ο Στέφανος Δάνδολος έχει πλέξει ένα αριστούργημα.

Με άξονα τη Δίκη του Ιησού αναπλάθει το πορτρέτο ολόκληρης της εποχής των πρωτοχριστιανικών χρόνων μέχρι περίπου το 70μ.Χ. , φωτίζοντας το τι έγινε την πρωτη 40ετία μετά την Ανάσταση του Χριστού, στην ταπεινή γωνιά της Ιουδαίας όπου άναψε η φλόγα της Πίστεως συνταράσσοντας ολόκληρη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία..

        Ήδη ξεκινούν οι πρώτοι διωγμοί από τον Τιβέριο και τον Βεσπασιανό ενώ ο παράφρων Νέρων πυρπολεί τη Ρώμη...

          Κεντρικό πρόσωπο στο βιβλίο ωστόσο δεν είναι άμεσα ο Ιησούς αλλά ο Πόντιος Πιλάτος, μια αινιγματική προσωπικότητα για την οποία ελάχιστα γνωρίζουμε .

           Αν και δεν υπήρξε φαύλος όπως οι Φαρισαίοι,ή ο Ηρώδης κ.α., στάθηκε το μοιραίο πρόσωπο κι έγινε συνώνυμο της ολέθριας ευθυνοφοβίας με τον περιώνυμο συμβολισμό "Νίπτω τας χείρας μου", με το οποίο συναίνεσε κάτω από ασφυκτικές πιέσεις στην άδικη θανάτωση του Ιησού αν και δεν την επικροτούσε.

Σε αυτήν την αντίφαση έγκειται η τραγικότητά του κι η καταδίκη του στη συνείδηση των επόμενων γενεών.

             Ο Δάνδολος όμως, κόντρα σε αυτό το αντανακλαστικό, με μια ενσυναίσθηση δίνει τον λόγο κ σε αυτόν τον αμφιλεγόμενο Ρωμαίο.

Διαμεσολαβητής για να γνωρίσουμε τον Πόντιο Πιλάτο γίνεται η σύζυγός του η Κλαυδία Πρόκλα.

Η Πρόκλα ήταν μια υπέροχη γυναίκα σπάνιας αρετής,  η οποία, ξεπερνώντας όλα τα στερεότυπα της ρωμαϊκής κοινωνίας,

 πίστεψε με πάθος στο Κήρυγμα του Ιησού,

έκανε πράξη το χριστιανικό έλεος

και αγίασε.

Ο Στέφανος Δάνδολος διαποτίζει, λοιπόν, δυσεύρετη ιστορική γνώση με μυθιστορηματική ευελιξία και κατορθώνει να σκιαγραφήσει αυτόν τον αμφιλεγόμενο άντρα, τον Πιλάτο.

           Τον ακολουθεί από τα φωτεινά κι ένδοξα χρόνια του στη Ρώμη, παρουσιάζοντας έναν ευγενικό έρωτα κι έναν υπέροχο ευτυχισμένο γάμο, μέχρι τη μετάθεσή του για την περιφέρεια της Ιουδαίας, που σκοτείνιασε τη ζωή του για πάντα...

           Στη "Δίκη Που Άλλαξε Τον Κόσμο" ανατρέπεται ο αυτοματισμός της απέχθειας ή της μομφής προς τον Πόντιο Πιλάτο καθώς ,διοτι απέναντι στη θεολογική διάσταση του ζοφερού του ρόλου στο Θείο Δράμα- ορθώνεται τωρα ο ανθρώπινος αντίλογος μιας ταλανισμένης ψυχής,

που δεν κατάφερε ποτέ τη σωτήρια υπέρβαση ,

ενός πατέρα που βίωσε την απώλεια με φριχτό τρόπο 

κι ενός συζύγου που αποξενώθηκε από τη σύζυγό που λάτρεψε χάνοντας τον ίδιο του τον εαυτό. 

         Ένας φέρελπις άντρας που τον συνέθλιψε το βάρος της Ίστορίας- ένας άνθρωπος που συνετρίβη από την αδύναμία του να επωμισθεί το Κόστος αυτού που θεωρούσε Δίκαιο.

              Πλάι του, μέσα στην ιουδαϊκή νύχτα, φωτοβολέι σαν ήλιος αγάπης η Κλαυδία Πρόκλα- πρόσωπο που η Εκκλησία έχει ανακηρύξει Αγία.

         Η πορεία της Αγίας Πρόκλας συγκινεί κι εμπνέει δίνοντας υπόσταση στην ουσία της Ελεημοσύνης και της Αυταπάρνησης.

Μια γυναίκα από τη Ρώμη με αγαθή ψυχή, που μετουσίωσε τον προσωπικό της πόνο σε συμπόνια προς τους πάσχοντες γύρω της ανακουφίζοντας τη δυστυχία που την περιέβαλλε.

Αποδύθηκε του πλούτου που της κλήρωσε η ευνοϊκή της τύχη για να ενδυθεί το στεφάνι της αγιοσύνης για χάρη του Χριστού.

Η Αγία Πρόκλα γιορτάζει στις 27 Οκτωβρίου και στις σελίδες αυτές ανακαλύπτουμε έκπληκτοι την πορεία της προς την αγιοσύνη. 

Δεν είναι όμως μονάχα αυτό το ζευγάρι.

             Η αφήγηση έχει χρονικά πισωγυρίσματα και εξελίσσεται σε δυο χρόνους-τα πρώτο διάστημα από τη δίκη του Χριστού από τη μια κι από την άλλη μερικές δεκαετίες αργότερα, όταν το χριστιανικό κίνημα έχει εδραιωθεί και έχει τεθεί στο στόχαστρο της επίσημης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Ταυτόχρονα λοιπόν προς τον Πιλάτο,ο Δάνδολος φωτίζει το ρυπαρό εβραϊκό ιερατείο και τον πολιτικό ρόλο που διαδραμάτισε στην εκμετάλλευση του φτωχού και αγράμματου λαού της Ιουδαίας συμπράττοντας με το καθεστώς της Ρώμης, χειραγωγώντας τις μάζες.

          Ο συγγραφέας διερευνά την πολιτική χροιά που ενείχε το μίσος των Φαρισαίων για τον γλυκύ Ιησού κι όλο το βρομικο παρασκήνιο της υποκινούμενης καταδίκης Του.

Παράλληλα ιχνηλατεί τα βήματα μιας καταπληκτικής γυναίκας αλλά και του ίδιου του Ευαγγελιστή Ματθαίου, όταν αυτός με θάρρος έφτασε ως τη Ρώμη των πρώτων διωγμών για να κηρύξει το Ευαγγέλιο.

Με αφορμή αυτό αναδεικνύονται πολλά ακόμη ενδιαφέροντα πρόσωπα. Ο Μαξιμος, η Λίβια, ο Πετρώνιος με τη μνήμη μιας απωλειας  θα νιώσουν τον κίνδυνο να τους ζώνει κάτω από τους Διωγμούς του Βεσπασιανού .

Χωρία ενδοσκοπικής διάθεσης, συμβάλλουν στα άρτια ψυχογραφήματα όλων των βασικών προσώπων.
         Ο συγγραφέας κατορθώνει να φέρει ενώπιόν μας χειροπιαστούς και αληθοφανείς χαρακτήρες, με πάθη, αγωνίες που -όλοι- κερδίζουν την κατανόησή μας με το προσωπικό τους δράμα.

Ο Στεφανος Δάνδολος συμπλέκει αξεδιάλυτα και αριστοτεχνικά μυθοπλασία και ιστορική αλήθεια προσφέροντας ένα αρμονικό σύνολο, διαποτισμένο έρωτα, πόνο μα πάνω από όλα την ελπίδα που μονάχα η αληθινή πίστη γεννά.

           Η παρουσία του Χριστού -αν και δεν εμφανίζεται επουδενί ως "άμεσα δρων" πρωταγωνιστής στην αφήγηση- είναι διάχυτη με τον τρόπο που ευφραίνει κι αναμορφώνει τις κουρασμένες ψυχές, εμφυσώντας Πίστη και θάρρος για τον πιο ευγενικό αγώνα που μπορεί να κάνει ο άνθρωπος-αυτόν της θυσιαστικής Αγάπης σε Εκείνον και τον κόσμο κατ'επέκτασιν.

Ο Χριστός γίνεται πυξίδα των προσώπων του μυθιστορήματος και καθορίζει τη διαδρομή τους 

             Ο Στέφανος Δάνδολος με τη "Δίκη [που] Άλλαξε Τον Κόσμο" πέτυχε έναν συγγραφικό άθλο, διότι έγραψε ένα πρωτότυπο έργο που διασώζει ιστορική γνώση εξυμνώντας τη χριστιανική αγάπη, χωρίς κοινοτυπίες ή ηθικολογίες.

            Αναδεικνύοντας φωτεινά πρόσωπα που έδρασαν σε σκοτεινούς καιρούς,  ο Στέφανος Δάνδολος προσφέρει ενα μυθιστόρημα που θεολογεί μέσα από τον ίδιο τον Άνθρωπο.

             Άλλο ένα διαμάντι λογοτεχνικό λοιπόν από μια εξαιρετική πένα που στολίζει το συγγραφικό μας τοπίο.