Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2019

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Ζωές Του Φθινοπώρου

 Ζωές Του Φθινοπώρου ,Θοδωρής Παπαθεοδώρου
                                                                                             Είδος Κοινωνικό
                                                                                              Βαθμολογία 9/10

     
Μετά τη διλογία της Πόλης και την πολυσυζητημένη τετραλογία του για τον Εμφύλιο, ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου επανέρχεται με τη διλογία "Ζωές" που χρονικά παίρνει τη σκυτάλη από την τετραλογία και αναβιώνει τη μεταπολεμική Ελλάδα παραμονές του Πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου.
Παρόλαυτα δεν πρόκειται για ένα πολιτικό μυθιστόρημα αλλά για ένα κοινωνικό μυθιστόρημα για τους καθημερινούς ανθρώπους.
Το πρώτο μέρος "Οι Ζωές Του Φθινοπώρου" στήνει τον καμβά και πλέκει δράματα που αγγίζουν την ψυχή , προλειαίνοντας το έδαφος για όσα θα περάσουν οι ήρωες στο δεύτερο μέρος.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ένα γράμμα και μια υπόσχεση φέρνουν έναν άντρα από την Αμερική στην Ελλάδα, για να επιστρέψει η μνήμη σε μια εποχή αθωότητας αλλά κι αναταραχής, αγνότητας κι άκρατης φτώχειας:
1966.Βρισκόμαστε σε μια συνοικία της Αθήνας, στο κτιριακό συγκρότημα Δουρούτη, που έχοντας χάσει τις παλιές του δόξες , στεγάζει πλέον χαμοζωές αντάμα με ξεπεσμένα μεγαλεία.
Στο οίκημα, λοιπόν, και πέριξ αυτού, συναντούμε έναν χορό προσώπων, που ο Χρόνης καλημερίζει πριν πάρει το καροτσάκι του να πουλήσει την πραμάτεια του.
Είναι ο Άρης Δουρούτης άλλοτε κληρονόμος και πλέον ευπατρίδης του παλιού καιρού που αποχαιρετά τη νιότη.
Στο οίκημα, τον συντροφεύει , ένας απόστρατος αξιωματικός ο γλυκύτατος και μελαγχολικός  Αγησίλαος που μετρά παλιά παράσημα και προσπαθεί να προστατεύσει  κρυφά την ανεκπλήρωτη αγάπη του.
Από την άλλη ο θυρωρός Ισίδωρος με τη σύζυγό του Σαββούλα βλέπουν τον γιο τους τον φιλήσυχο, ευσεβή Λουκα να μεταλλάσσεται όταν η αδικία κι η προκατάληψη του γκρεμίζουν άδικα το πιο μεγάλο του όνειρο.
Από την άλλη η νεαρή καλλονή Κατερίνα ,από ανυποψίαστη ερωτευμένη έφηβη που ονειρευόταν έναν γάμο με τον παιδικό της έρωτα, αναστρέφει την πυξίδα της ζωής της.
Στα υπόγεια δώματα, συναντούμε την  Άννα Ροδά με τη βαριά οικογενειακή ιστορία που μαζί με τη μητέρα της καλείται να πληρώσει ένα τίμημα χρέους, ενώ γεύεται έναν έρωτα που ασφυκτυά  κάτω από την κομματική σκιά.
Κοντά της μένει κι η ορφανή εργατριούλα Αργυρώ που, σαν επιστέγασμα της κακοδαιμονίας της, καλείται να αντιμετωπίσει τη σοβαρή ασθένεια της αδελφούλας της, ώσπου συναντά έναν από μηχανής θεό.
Γύρω τους, πόρνες, χαφιέδες, μικρές τροτέζες κι άνθρωποι του υποκόσμου, κινούνται στο σκοτάδι ενώ στα βουλευτικά γραφεία και στα επιτελεία εξυφαίνονται σχέδια ερήμην κ στην πλάτη συνάμα του λαού...
Ώσπου μια μέρα, καταφθάνει στη Δουρούτη ένας νέος ένοικος με πολλά μυστικά πίσω από το γοητευτικό του παρουσιαστικό... 

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Το μυθιστόρημα "Ζωές Του Φθινοπώρου" του Θοδωρή Παπαθεοδώρου αποτελεί ένα χαμηλόφωνο και συνάμα βαθιά ουσιαστικό βιβλίο, όπου κυριαρχούν η συγκίνηση κι η ρεαλιστική απεικόνιση της μετεμφυλιακής Ελλάδας... 
Ο τίτλος ήδη προδιαγράφει την ατμόσφαιρά του βιβλίου:Όπως το φθινόπωρο χαρακτηρίζεται από βροχή, υγρασία, μουντό ουρανό, αλλά και την απροσδόκητη ομορφιά των χρυσών φύλλων και της ευωδιάς του βρεγμένου χώματος, έτσι και οι σελίδες αυτές αναδίδουν μελαγχολία, υγρασία θλιβερών σπιτιών, γκρίζες ζωές, μα κι απροσδόκητη γοητεία, πάθος, φλόγα.
       "Οι Ζωές Του Φθινοπώρου" δεν είναι πολιτικό βιβλίο αλλά βαθιά κοινωνικό,που προτάσσει τον καθημερινό άνθρωπο απέναντι στα τερτίπια της Πολιτικής και της Ιστορίας..
Μια θεματολογία με τη νοσταλγικότητα παλιάς ελληνικής ταινίας αλλά με την αληθοφάνεια μιας σύγχρονης πένας.
Μέσα από ένα μωσαικό ετερόκλητων προσωπικοτήτων, ο συγγραφέας προσπαθεί να αναπαραστήσει μια ολάκερη εποχή, που έχει χαθεί ανεπιστρεπτί.
Κάθε πρόσωπο, κάθε ατομικό δράμα αντιπροσωπεύει μια συγκεκριμένη πλευρά του κοινωνικοπολιτικού γίγνεσθαι, στην Ελλάδα του  60.
Μέσα από τα πρόσωπα, λοιπόν, ζωντανεύει ξανά η Ελλάδα της βιοπάλης, των πολιτικών ζυμώσεων,  και των πολιτικών πληγών που ακόμη χαίνουν.
Συναντούμε, λοιπόν, τους ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς,αλλά και την άτσαλη προσπάθεια των καταπιεσμένων- νέων γυναικών για αυτοπροσδιορισμό.(Θάλεια,Κατερίνα,Αργυρώ,Αννα).
Συστρατευόμαστε με τα νιάτα που επαναστατούν κ ζητούν να χαράξουν νέους ηλιοφώτιστους δρόμους με ό,τι θεωρεί καθένας φως( Άννα, Σπύρος, Αλέκος, Λουκάς και Φώντας)
Βιώνουμε τη σταδιακή ελευθεριότητα των ηθών κάτω από το κράτος της ανέχειας,αλλά και την προσωπική ωραιοπάθεια,(πορνείο της Μπέμπας. ,Λόλα,Κατερίνα).
Παρακολουθούμε τη φθορά του Λαικού Κινήματος κ τις ζωές αγνών ιδεολόγων να συνθλίβονται ανάμεσα στο παρακρατικό ντελίριο της φιλομοναρχικής δεξιάς από τη μια,
και, ταυτόχρονα, από μιαν απαρέγκλιτη κομματική πειθαρχία-μιαν αρτηριοσκλήρυνση που λησμόνησε τον άνθρωπο. (Λάμπρος,Μάρθα,Κυριάκος,Άννα)
Πλάι σε αυτους συναντούμε σκοτεινές φιγούρες από μνήμες δωσιλόγισμου κ μαύρης αγοράς.(Μένιος) σε έναν κόσμο αθέατου εγκλήματος.
Μέσα από κάποια άλλα πρόσωπα, πάλι, βλέπούμε την επέλαση του Γήρατος κ τα οδυνηρά σημάδια του ανηλεούς χρόνου.(Αρης,Λόλα,Μπέμπα,Αγησίλαος).
Μέσω κάποιων ηρώων παρακολουθούμε ένα ρυπαρό πολιτικό παρασκήνιο μεθοδεύσεων κ πλανημένων ιδεών που οδήγησε στην αμερικανοδουλη Χούντα και που η νεότερη γενιά αγνοεί...
Ο συγγραφέας έχει εντάξει με επιτυχία τους ήρωες μυθοπλασίας του στο κάδρο των πολιτικών εξελίξεων και τους βάζει να συνδιαλέγονται ακόμη κ με υπαρκτά πρόσωπα που διατηρούν την αίγλη που τους έχει προσδώσει -δίκαια ή συχνά αδικα- η Ιστορία.
Πάνω από όλα όμως, κοινός τόπος στις "Ζωές Του Φθινοπώρου" είναι η Φτώχεια που έχει καλύψει με τον μανδύα της την πραγματικότητα των ηρώων.
Η φτώχεια έχει επικαθήσει στη συνοικία Δουρούτη και κινεί τα νήματα ζωών επιλογών -ακόμη κ αισθημάτων.
Είναι γεγονός, άλλωστε, πως τον συγγραφέα δεν τον ενδιαφέρει η όποια λαμπερή πλευρά της εποχής, με τους ανερχόμενους αστέρες, και την αίγλη προσωπικοτήτων της εποχής κ του lifestyle όπως ο Ωνάσης .
Οι ήρωες του Παπαθεοδώρου κινούνται αυστηρά στον μικρόκοσμο της συνοικίας και των προκλήσεων που ανακύπτουν από τα δεδομένα τους.
Οι αναταράξεις που από τις πολιτικές ανατροπές των ημερών επηρεαζουν καθοριστικά τις ζωές τους.
Κάθε χαρακτήρας είναι ιχνηλατημένος άρτια εμπνέοντας ενσυναίσθηση στον αναγνώστη που γίνεται κοινωνός των συναισθηματικών διακυμάνσεων καθενός ήρωα ξεχωριστά.
Πρωταγωνίστρια ασφαλώς είναι η ευαίσθητη Άννα που γίνεται μήλον της έριδος για πολλούς, αλλά κι αρκετοί άλλοι χαρακτήρες διεκδικούν τη θέση τους στις σελίδες του βιβλίου, και την καρδιά μας.
Ποιος δε συμπάσχει με τη Σαββούλα, 
ποιος θα μείνει απαθής απέναντι στη μεγαλοψυχία του Αγησίλαου, ποιος δε θα καρδιοχτυπήσει με την κακοδαιμονία της Αργυρώς και τις αναζητήσεις του Λουκά;
Ποιος δε θα νιώθει να κρυώνει μαζί με τους απόκληρους του οικήματος, ποιος δε συμμεριστεί την καθημερινή αγωνία της επιβίωσης των κατατρεγμένων από την κρατική βία και την κοινωνική αδικία;
Ασφαλώς ηχηρή είναι η παρουσία του έρωτα στις ζωές των ηρώων και μάλιστα δεν απουσιάζει η τόλμη κι οι έντονες περιγραφές ερωτικών σκηνών.
Ενυπάρχει σίγουρα μια χροιά πολιτικοποίησης από τον συγγραφέα , αλλά αυτή παραμένει έντιμη.
Ο συγγραφέας δίνει το στίγμα μιας σαφούς αποστασιοποίησης από τις κομμουνιστικές ιδέες που έχουν παρουσιαστεί ως πλάνη (αν όχι ως εξαπάτηση&αποχαλίνωση) αλλά δεν αποκρύπτει ούτε τις κοινωνικές ανισότητες που τις γεννησαν, ούτε τα εγκλήματα της άλλης πλευράς, ούτε τον αριβισμό και την ανωριμότητα του πολιτικού κόσμου ο οποίος, τελικά, παρέδωσε τη χώρα στα δεσμά της Χούντας κ των αμερικάνικων συμφερόντων.
Στάση σαφής αλλά έντιμη και γόνιμη, διότι, είτε ταυτιστεί κάποιος με αυτην είτε όχι έχει να μάθει πολλά, με τρόπο σχεδόν βιωματικό δια μέσου των χαρακτήρων. 
           Νομίζω πως από πλευράς χαρακτήρων και ενδιαφέροντος το βιβλο είναι άρτιο κ διαβάζεται απνευστί εμπνέοντας αγωνία για την έκβαση κάθε ιστορίας ξεχωριστά.
Το προτέρημα -και συνάμα  ελάττωμα- στις "Ζωές Του Φθινοπώρου είναι πως όλες οι καταστάσεις μένουν ημιτελείς κι εκκρεμείς με την προοπτική της συνέχειας προσμένοντας το δεύτερο μέρος ,"Ζωές Του Ανέμου", να τις αποσαφηνίσει και να τις ολοκληρώσει.
Δε διαθέτει ,δηλαδή, την αυτοτέλεια που έχουν τα δυο μέρη του έργου για την Κωνσταντινούπολη(Αστρολούλουδο του Βοσπόρου- Σαν Ταξιδιάρικα Πουλιά), που κάλυπταν δυο γενιές, σε ξεχωριστή πορεία ζωής κι αυτοπραγμάτωσης 
Στη διλογία "Ζωές" κάθε βιβλίο αδυνατεί να υπάρξει αυτόνομα χωρίς το άλλο μέρος.
Αυτή η αλληλεξάρτηση των δύο έργων  επιτείνει την αγωνία αλλά αποστερεί κάθε βιβλίο από μιαν αυθύπαρκτη γοητεία, αφου η πλοκή κ η τελικη εντύπωση διαμορφώνονται στο δεύτερο μέρος.
Οι Ζωές του Φθινοπώρου είναι τόσο καλό βιβλίο που σε κάνει να το αποχωρίζεσαι απρόθυμα και να αδημονείς για τη συνέχεια 


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου