Bασκέν Μπερμπεριάν, Κάτω Από Έναν Αδιάφορο Ουρανό

Κάτω Από Έναν Αδιάφορο Ουρανό, Bασκέν Μπερμπεριάν  
                                       Είδος Ιστορικό Δράμα
                                        Βαθμολογία 10/10

Πρωτοτυπη Γλωσσα Ιταλικά
Μετάφραση
Αριθμος Σελίδων
Ημερομηνια Εκδοσης
Τιμη

Ο Αρμένης σκηνοθέτης Βάσκεν Μπερμπεριαν, έκανε αίσθηση οταν κυκλοφόρησε ένα μυθιστόρημα, που αποτελεί φόρο τιμής στην πολύπαθη φυλή του, τον λαό της Αρμενίας, που -ύστερα από μια Γενοκτονία- πάσχισε να βρει τα βήματά του σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης.

         Μαζί του παρακολουθούμε τα πάθη δυο αδελφών κι ενός έθνους ολάκερου "Κάτω Από Έναν Αδιάφορο Ουρανό"- σε ένα έργο που θυμίζει κάτι από τα κλασσικά έργα.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Σε έναν προσφυγικό καταυλισμό Αρμενίων στην Πάτρα γεννιούνται δύο κατάξανθα δίδυμα αγόρια.

Δύο άγγελοι που φώτισαν τις ζωές των γονιών τους...
       Ένα δίπολο αγγελικό με τα συμπληρωματικά ονόματα Μιχαήλ και Γαβριήλ.
Η ολέθρια απόφαση του πατέρα τους μια νύχτα ενοχής θα χωρίσει τους δρόμους τους, βυθίζοντας τη γλυκιά μητέρα τους Σατέν στη συντριβή και τον πατέρα τους στην αυτολύπηση.
Τα βήματα του ενός θα τον οδηγήσουν στην Ιταλία, εσωτερικό στο θρυλικό Κολλέγιο των Μεχιταριστών, όπου θα ακολουθήσει μια ιδιότυπη ενηλικίωση...
Ο άλλος στη Σοβιετική Ένωση ,θα γνωρίσει τα κολαστήρια των γκουλάγκ και μιας γραφειοκρατίας που συνθλίβει το άτομο.
Από την Πάτρα ως το Μιλάνο κι από τη Ρωσία ως τον Καναδά οι ήρωες ακολουθούν το πεπρωμένο του ίδιου του αρμενικού λαού, που η μοίρα διασκόρπισε στα 4 σημεία του ορίζοντα...
Τα γυρίσματα του χρόνου θα φέρουν μια παράξενη τομή στις ζωές τους, κλείνοντας τους δυο πολυτάραχους κύκλους της πορείας τους, με έναν απροσδόκητο τρόπο.
       Συνδετικός κρίκος όλων, ο μονόφθαλμος Εβγκένι από τη Σιβηρία, που μέσα στην απρόσιτη μοναχικότητά του, κρατά τα κλειδιά μιας εναγώνιας αναζήτησης.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Το Κάτω Από Έναν Αδιάφορο Ουρανό αποτελεί ένα κοινωνικό μυθιστόρημα ιστορικών αναφορών που αφήνει βαθύ σημάδι στην ψυχή του αναγνώστη.
            Ο Αρμένης Βάσκεν Μπερμπέριαν, που έχει διακριθεί στη σκηνοθεσία, αφουγκράζεται τη φωνή του αίματός του και γράφει τώρα ένα βιβλίο εμβληματικό, όχι μονάχα για την αρμενικη λογοτεχνία, αλλά ενδεχομένως και για την ευρωπαική ,δεδομένου μέσα από αυτό κάνει και ένα δυναμικό πέρασμα σε στιγμές του 20ου αιώνα
Ακόμη κ η γλώσσα του πρωτοτύπου, η ιταλική, αποδεικνύει πως τούτο το βιβλίο δε συνιστά ..."οικογενειακή υπόθεση " των Αρμενίων μόνο, αλλά εμπεριέχει αναφορές γενικότερου ενδιαφέροντος.
Το εντυπωσιακό είναι πως ο Βασκέν Μπερμπεριάν δεν επιλέγει την ασφαλή λύση της καθεαυτής Γενοκτονίας, η οποία για έναν συγγραφέα παρέχει ένα πεδίο με αυτονόητη δυναμική.(Ερεβάν, Υπόσχομαι Να Ξεχάσω κλπ)
            Αντιθέτως ο Μπερμπεριάν εδώ ασχολείται με τις ευρύτερες συνέπειες της Γενοκονίας  πάνω στην ψυχή των Αρμενίων μεταπολεμικά, προσδίδοντας σχεδόν ψυχαναλυτική διάσταση στην αίσθηση του Ξένου.
Μνήμη, νοσταλγία, και συμφιλίωση απαλύνουν την ψυχή των ηρώων, από το μίσος- σε ένα δράμα με υποδηλώσεις υπαρξιακές.
          Το "Κάτω Από έναν Αδιάφορο Ουρανό" διατηρεί κλασσικότροπα αφηγηματικά μονοπάτια με διείσδυση στους χαρακτήρες και τις συνειδησιακές τους συγκρούσεις, αναπαράσταση τόπων και λανθάνουσες πολιτικές προεκτάσεις.Κατορθώνει να συμπυκνώσει δυνατά συναισθήματα και πλήθος προβληματισμών με γραφή που δεν κουράζει στιγμή.
           Κεντρικός άξονας είναι το σχετικά σύνηθες σεναριογραφικό μοντέλο μιας παραλληλίας όπως τη σηματοδοτεί ο πιο ισχυρός δεσμός, ο αδερφικός, ο οποίος διαρρηγνύεται από ένα βίαιο γεγονός κι έκτοτε κατατρύχει τους ήρωες ως ξερίζωμα κι ανεκπλήρωτος πόθος .
Δυο δίδυμα αγόρια , λοιπόν.
Ο σύνδεσμος των διδύμων έχει, ούτως ή άλλως, εκπληκτικές ιδιαιτερότητες με ανεξιχνίαστες προεκτάσεις και μια μοναδικότητα που πολλές φορές έχει απασχολήσει την Λογοτεχνία- και ειδικότερα τη νεανική.Ονομαστό ,για παράδειγμα, ήταν το κοινωνικό μυθιστόρημα του Έριχ Κέστνερ , που μέσα από δυο τρισχαριτωμένα δίδυμα κορίτσια -χωρισμένα βαίως- κατήγγειλε το πλήγμα ενός Διαζυγίου για την ψυχή των παιδιών.
Περισσότερο αυτή η διάσταση δίδεται στο ξεκίνημα του αδερφικού δεσμού, παρά εκείνη της ομοιότητας που διερευνά ο Ντοστογιέφσκι στον Σωσία.
       Το τραυματικό ρήγμα παρόν κι εδώ, με έναν τρόπο που το έθιξε το  διαχρονικό μιούζικαλ τουWilly Russel  Blood Brothers.
Στη Λογοτεχνία αντίστοιχος χωρισμός δύο αδερφικών φίλων(; ) σημαδεύει το παρόμοιας βαρύτητας, "Χαρταετοί Πάνω ΑπΤην Πόλη".
Έκτοτε το μυθιστόρημα του Μπερμπεριάν εξελίσσεται σε μια παραλληλία σπαρακτική προσλαμβάνοντας μια γεωγραφική έκταση η οποία συμβολίζει τη μοίρα του αρμενικού λαού όπως διασκορπίστηκε στα πέρατα του κόσμου, διωγμένος από την πρώτη Γενοκτονία του αιώνα μας.
          Η διαχείριση του Μπερμπεριάν προσδίδει στο βιβλίο του μιαν ευρύτητα κοσμοπολίτικη: Έχουμε πλούτο αναφορών,
εναλλαγή εικόνων, τόπων και συναισθηματικές διακυμάνσεις που ωστόσο όλες διατηρούν την αυθύπαρκτη δυναμική τους.
           Η ιστορία του ενός αδελφού, του Μιχαήλ, εξελίσσεται στην ειδυλλιακή πόλη της Βενετίας, όπου έχει την έδρα του το θρυλικό Κολλέγιο των Μεχιταριστών ";Aγιος Λάζαρος", η κιβωτός του αρμενικής παράδοσης και κουλτούρας με την βαρύνουσα Ιστορία.
Μαθητές και καλόγεροι σε πνευματικές ζυμώσεις, εφηβικές ατασθαλίες, και ερωτική αφύπνιση...
Σε αυτό το κομμάτι οι στιγμές αχνά φέρνουν στον νου το  αριστούργημα ενηλικίωσης του Νομπελίστα Modiano
"Ήταν Όλοι Τους Καλά Παιδιά", που επίσης εξελίσσεται σε  μεταπολεμικό οικοτροφείο, με μια παρέα αγοριών, σημαδεμένων από ζητήματα οικογενειακά και τον Πόλεμο.
Έχουμε έναν άντρα με συνηθισμένα πάθη κ  λάθη που έχει ευκαιρίες να επουλώσει το χθες.Εδώ ενυπάρχουν αυτοβιογραφικά κομμάτια του συγγραφέα.
            Από την άλλη, η μοίρα του Γαβριήλ φωτίζει απάνθρωπες πτυχές του σταλινικού καθεστώτος ενόσο και στα ψυχροπολεμικά χρόνια, μετεξελισσόταν σε μια νέα ανθρωποφάγα τυραννία.
Μια μοίρα παρόμοια με των Ποντίων που εξορίστηκαν στο Καζακστάν περιμένει τους Αρμένιους σε έναν επαναπατρισμό που έγινε ξενιτεια κάτω από την τρομοκρατία των γραφειοκρατών.Το Κόμμα πανταχού παρόν.Εκεί που κι ένα λάθος βιβλίο οδηγούσε στην κόλαση.

Στην πορεία του Γαβριήλ, στα στρατόπεδα εργασίας, την οδοποία, τα ορυχεία ουρανίου κλπ, αναβιώνουν σκηνικά που το κοινό πρωτοσυνάντησε στο έργο του Σολτζενίτσιν.
Φιγούρες από τη Μια μέρα του Ντενίσοβιτς ή το Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ συντροφεύουν τον Γαβριήλ, που γίνεται ένας ακόμη θλιβερός ένοικος στο Σπίτι Των Πεθαμένων με Αναμνήσεις σαν αυτές που ζωντάνεψε ο Ντοστογιέφσκι ,κατάδικος αυτός του τσαρικού τότε καθεστώτος.
    Ο αναγνώστης μαζί του, βιώνει το απάνθρωπο ψύχος της Σιβηρίας, την πείνα, την αποσύνθεση των κορμιών σε μιαν αιματοβαμμένη συντροφικότητα.
           Το σκηνικό συμπληρώνεται από την αρμένικη ελίτ του Καναδά που, ακόμη και στη δεκαετία του 90, ισορροπεί ανάμεσα στην προσαρμογή και το τραύμα του αποχωρισμού από τα πάτρια.

Τέλος μαγνητίζει το αίνιγμα του Εβγκένι με την παραμορφωμένη όψη και μια ψυχή που αναζητά την ανθρωπιά.
Χαρακτήρες που σφυρηλατούνται πάνω στο αμμόνι της Ιστορίας για να οδηγηθούν σε μια τροπή που αφοπλίζει, με τον έρωτα αόριστα παρόντα,  πληγή, αποστέρηση αλλά  και υπόμνηση ζωής.
        Σα σκηνοθέτης ο συγγραφέας, μας ξεναγεί με ζωηρή εικονοπλασία στους τόπους δράσης, με εικόνες σαν καρτ ποστάλ, ενώ ιχνηλατεί τη σκηνογραφία της φύσης που συνοδεύει τα πάθη των ανθρώπων , είτε με δυσοίωνα χρώματα του δειλινού, είτε με την παγερή κουρτίνα που το Βόρειο Σέλας απλώνει στις αρκτικές νύχτες, είτε τα αποχαιρετιστήρια λουλούδια 

Άρτια τοποθετημένες στις σελίδες οι αποκαλύψεις και τα πισωγυρίσματα στον χρόνο, που κλιμακώνουν την ένταση , καθώς συμπληρώνουν όλα τα κομμάτια του παζλ, προσδίδοντας μια ζωντάνια σχεδόν κινηματογραφική στο βιβλίο.
Μέχρι την τελευταία σελίδα ο Μπερμπέριαν επιφυλάσσει συνταρακτικές αποκαλύψεις και μια τραγική ιστορία που ξεμπροστιάζει μια ψευδεπίγραφη ειρήνη στην Ευρώπη που κόχλαζε μα που ακόμη χωρά την ελπίδα.
           Το Κάτω Από Έναν Αδιάφορο Ουρανό, αποτελέι ένα σημαντικό έργο της σύγχρονης λογοτεχνίας διεθνώς καθώς θέτει σημαντικά ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης , όπως συνδιαλέγεται με την ιστορική συγκυρία, 
και χαρτογραφεί την ψυχή του αρμενικου λαού αφότου αυτή σαρώθηκε από το σοκ της μαζικής σφαγής.
         Μέσα από αυτό το βιβλίο ο αναγνώστης ανακαλύπτει αθέατες πλευρές του εικοστού αιώνα υπό το πρίσμα των Αρμενίων, σε μια εξακτίνωση χρονική, τοπογραφική και ταξική.
Σημείο αναφοράς πλεον, φορέας πολλαπλών συγκινήσεων το "Κάτω Από Έναν Αδιάφορο Ουρανό" ανήκει στα βιβλία που κάθε αναγνώστης οφείλει να ανακαλύψει.
Από τα έργα που οι γενιές των Αρμενίων μετά από μας θα συμπεριλάβουν ίσως και στα κλασσικά της Λογοτεχνίας τους κι όχι μόνο.

                                         ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ

Ο Βασκέν Μπερμπεριάν γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε στον Καναδά. 
Είναι αρμένικης καταγωγής,
 αλλά ζει και εργάζεται στην Ιταλία όπου και διαπρέπει ως συγγραφέας και σκηνοθέτης διαφημιστικών σποτ. 
Είναι ευρυμαθής και πολύγλωσσος αλλά η συγγραφική του πένα έχει διαλέξει την ιταλική γλώσσα η οποία, όπως λέει, τον αντιπροσωπεύει περισσότερο. 

Το "Κάτω από έναν αδιάφορο ουρανό" είναι το δεύτερο κατά σειρά πολυβραβευμένο μυθιστόρημά του με το οποίο καθιερώθηκε διεθνώς.