Edna O' Brien, Μικρές Κόκκινες Καρέκλες

                                                Μικρές Κόκκινες Καρέκλες, Έdna O' Brien
                                                        Eίδος Ιστορικό/Κοινωνικό
                                                         Βαθμολογία : 8,5/10
                                                                       

Η Ιρλανδή Έντνα Ο Μπράιαν είναι γνωστή για τις τολμηρές εμπνεύσεις της και σε αυτές ανήκει το μυθιστόρημά της με τον παράξενο ίσως τίτλο.

Πίσω όμως από τις "Μικρές Κόκκινες Καρέκλες" κρύβεται μια από τις πιο σκληρές πτυχές της πρόσφατης Ιστορίας, που η συγγραφέας την προσεγγίζει με έναν παράδοξο τρόπο συνδυάζοντας την ομιχλώδη τοπία της Βρετανίας, με τη φωτιά των Βαλκανίων...

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Σε ένα μικρό χωρίο της Ιρλανδίας καταφθάνει ένας μυστηριώδης ξένος,ο Βλαντ, ο οποίος συστήνεται ως πνευματικός θεραπευτής.
Η γοητεία του αδιαφιλονίκητη κερδίζει τους απλοικούς κατοίκους και ειδκότερα της γυναίκες.
Σύντομα στη σαγήνη του ο παράξενος θεραπευτής παγιδεύει και τη Φιντέλμα Μακμπράιτ, η οποία βαλτώνει σε έναν άνευρο γάμο, με έναν πολύ μεγαλύτερό της άντρα, και το ανεκπλήρωτο όνειρο της μητρότητας...
Εκείνη αφήνεται σε αυτόν τον νέο έρωτα ανυποψίαστη για το παρελθόν του ξένου ο οποίος -στην πραγματικότητα είναι ένας καταζητούμενος εγκληματίας πολέμου από τον πρόσφατο Εμφύλιο της Γιουγκοσλαβίας, συνυπεύθυνος για τις σφαγές στη Βοσνία.
Αυτός ο δεσμός πυροδοτεί μια τραγωδία για τη Φιντέλμα και την οδηγεί σε μια νέα πορεία που θα τη φέρει σε μια τελική αναμέτρηση με τον εφιάλτη της...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Η παιδική αθωότητα του τίτλου και το ειδυλλιακό ,φθινοπωρινό τοπίο στο εξώφυλλο μπορεί να παραπλανήσουν τον ανυποψίαστο αναγνώστη, για όποιον όμως αναγνωρίζει τη σημειολογία αυτή μόνο ρίγος μπορεί να φέρει η αντίφαση της αρχικής εντύπωσης, με την πραγματικότητα.
Ο τίτλος λοιπόν δεν προδιαγράφει κάποιο παιδικό παιχνίδι, αλλά την ειδική εκδήλωση μνήμης, που πραγματοποιήθηκετο 2012 στην κεντρική οδό του Σεράγεβο.
Σε αυτήν τοποθετήθηκαν 11.541 κόκκινες καρέκλες οι οποίες συμβόλιζαν όσους σφαγιάστηκαν στη Σρεμπρένιτσα το 1995.
Γι' αυτό θα έμεναν πάντα άδειες, και πάντα "αιματοβαμμένες".
Ανάμεσά τους, 643 παιδικά καθίσματα, που φυσικά συμβόλιζαν τα παιδάκια που δολοφονήθηκαν σε αυτήν τη φοβερή εθνοκάθαρση.
Αυτές, ακριβώς, είναι οι ..."Μικρές Κόκκινες Καρέκλες" που έδωσαν τον τίτλο στο βιβλίο της Ο' Μπράιαν, αφήνοντας το στίγμα της έμπνευσης της.Έμπνευση ξεχωριατή και πρωτότυπη σε σχέση μετα τυπικά ευρωπαικά μυθιστορήματα της εποχής μας.
Η αφήγηση χωρίζεται ατυπα σε τρία μέρη:
Στο πρώτο έχουμε την απλή, σχεδόν πληκτική ζωή του μουντού ιρλανδικού χωριού, η οποία διαταράσσεται από την άφιξη ενός γοητευτικού άντρα, του Βλαντ, που συστήνεται ως πνευματικός θεραπευτής.
Εδώ, ο ρυθμός επιβραδύνεται.
Έχουμε μια ήπια εικονοπλασία και έναν ιδιόρρυθμο λυρισμό, σχεδόν απόκοσμο, όπου ανακαλύπτουμε την ιρλανδική ύπαιθρο,με το υγρό τοπίο να κλείνει τον ορίζοντα, υποβάλλοντας μια ατμόσφαιρα πνιγηρή για τις ατομικότητες,χωρίς την επιλογή της αυτοδιάθεσης.
Αυτήν την κοινωνική ασφυξία αντιπροσωπεύει η γλυκιά Φιντέλμα μες στο τέλμα ενός αποτυχημένου γάμου και μιας ματαιωμένης μητρότητας.
Η επίπλαστη ισορροπία για την ηρωίδα, διασαλεύεται από τον νεοφιχθέντα Βλαντ, που ζητά να εισάγει καινά δαιμόνια.
Ανάμεσα σε αυτόν και τη Φιντέλμα ξεδιπλώνεται σχεδόν νομοτελειακά ένα πάθος, που η κοινοτυπία του γίνεται πρόσχημα για να εξακτινωθεί στον κεντρικό προβληματισμό του βιβλίου, που δεν είναι άλλος από τον Πόλεμο και τις συνέπειές του.
Χωρίς πλατειασμούς ή εξάρσεις η συγγραφέας δε χρειάζεται να αναλωθεί σε περιττούς συναισθηματισμούς , προκειμένου να στήσει πειστικά το σκηνικό που προετοιμάζει την τραγωδία, και που δεν είναι άλλη παρά η ταυτότητα του Βλαντ!
Η Ιρλανδή συγγραφέας δια μέσου του ήρωά της, του θεραπευτή Βλαντ, τολμά να αγγίξει μια από τις χαίνουσες πληγές των Βαλκανίων:
O Ντράγκαν της,(οπως είναι το αληθινό  όνομά του) είναι ένας σφαγέας, ένας θιασώτης μιας γενοκτονικού τύπου σφαγής αμάχων που συντελέστηκε στη Σρεμπρένιτσα το 1995.
Η πορεία του Βλαντ παραπέμπει στην περίπτωση του Ράντοβαν Κάραζιτς και του εκ δεξιών του Μλάντιτς, Σέρβων στρατιωτικών που, διέφευγαν τη σύλληψη για περισσότερο από μια δεκαετία και το 2008 συνελήφθησαν και δικάστηκαν στη Χάγη.
Η Έντνα Ο Μπράιαν δίνει αντιπροσωπευτικά αλλά ειδεχθέστατα στιγμιότυπα πολέμου, ο οποίος απλώνει τι;ς επιπτώσεις του στους πιο αθώους.
Η Φιντέλμα καλέιται να πληρώσει ένα τίμημα ακούσιας "συνενοχής" με έναν τρόπο, που ο αναγνώστης θα τον νιώσει σχεδόν να σωματοποιείται... 
Το δεύτερο μέρος εκτέινεται χωροταξικά και οδηγεί τα βήματα της Φιντέλμα στις φτωχογειτονιές ενός αχανούς και βρόμικου πίσω από τη βιτρίνα Λονδίνου, όπου η Φιντέλμα πασχίζει να κρύψει τις πληγές της και να αυτονομηθεί.
Εδώ η συγγραφέας, προσεγγίζει το ζήτημα της μετανάστευσης ανιχνεύοντας το αίσθημα του Ξένου, δίνοντας ένα κοινωνιόγραμμα της φτωχειας και του κοινωνικού περιθωρίου πίσω από την ακμάζουσα μητρόπολη του Θεάτρου και των Αγορών.
Αυτό το δεύτερο κομμάτι, παρακολουθεί την ηθική ενηλικίωση της Φιντέλμα μέσα από έναν οδυνηρό κι αναγκαστικό απογαλακτισμό της από την ασφάλεια του κοινωνικού ελέγχου...
Το τρίτο μέρος, προσλαμβάνει τον χαρακτήρα αρχαιοελληνικής κάθαρσης:
Εδώ, η Φιντέλμα αντιμετωπίζει τον πρότερο εφιάλτη ως ακροατήριο στη Χάγη.
Σε αυτό το τετ α τετ του Βλαντ με την Φιντέλμα, η ίδια η συγγραφέας εκκλιπαρεί για ένα ψήγμα μεταμέλειας και ανθρωπιάς , μέσα στην ψυχή και του πιο ειδεχθούς εγκληματία.
Η ίδια η πέννα της κοιτάζει κατάματα αυτούς τους εγκληματίες πολέμου που αιματοκύλησαν αθώους, πλήγωνοντας το ευρωπαικό υποσυνείδητο.
Αποζητά, εις μάτην, να αποκαταστήσει τον Άνθρωπο μέσα στον Λύκο που έχει επικρατήσει και κατασπαράσσει τις σάρκες της ειρήνης...
Ματαιοπονεί όμως καθώς ο Πόλεμος έχει διαβρώσει σαν οξύ αχόρταγο κάθε ίχνος εκπολιτισμού...
Στις σελίδες της Ο' Μπράιαν είναι σαφής η αποκτήνωση του ατόμου μες στον πόλεμο.
Η λύση κινείται στο πλαίσιο μιας φυσικής εξέλιξης των χαρακτήρων, αρνούμενη να εκβιάσει μια υπέρμετρη ουτοπική αισιοδοξία.
Χαμηλοφώνως αντιπολεμικό το μυθιστόρημα της Ο' Μπράιαν σοκάρει με τα υπαινικτικά του μηνύματα και το θάρρος του να θίξει ένα αμφιλεγόμενο κομμάτι της πρόσφατης Ιστορίας μας.
Θα ήθελα να έχουν αποδοθεί περισσότερο οι ψυχικές εντάσεις κι η δραματικότητα των στιγμών.
Νομίζω πως το σύνολο κινήθηκε λίγο πιο υποτονικά από ό,τι άρμοζε στο θέμα, αν και νομίζω πως η συγγραφέας με αυτό  επιδίωξε να προτάξει την ψυχραιμία των βορείων για να μη μεσολαβήσει το θυμικό ανάμεσα στον αναγνώστη και τον προβληματισμό γύρω από τον Πόλεμο και την πρόσφατη εθνοκάθαρση...
Καταγγελία εδώ γίνεται η καθεαυτή αλήθεια χωρίς φτιασίδια.
"Οι Κόκκινες Μικρές Καρέκλες" αποτελούν, μέσα από όλα αυτά, ένα σημαντικό μυθιστόρημα που αξίζει την προσοχή του αναγνώστη- ιδίως του Ελληνα, αφού προσεγγίζει τα πάθη της (φλογερής κι ενίοτε φλεγόμενης)"γειτονιάς μας"- με τις πολλαπλές αντιφάσεις της και τους αυθόρμητους έντονα συναισθηματικούς ανθρώπους της!
Το βιβλίο της Edna Ο Brien συνιστά από τα λιγοστά ευρωπαικά μυθιστορήματα που ασχολούνται με το γιουγκοσλαβικό δράμα, και μάλιστα από την πιο άγρια κι επονείδιστη σκοπιά του, παρότι σε όλο αυτο ενεπλάκη σύσσωμη η Δύση...
Βιβλίο που σε στιγματίζει με την τραγικότητά του και που κουβαλάς τον στοχασμό του και τις τραυματικές εικόνες του Πολέμου για καιρό.

Υ.Γ. Με τη λογική Υπομνήματος αξίζει να σημειωθούν τα εξής:
Είναι όμως γεγονός πως η συγγραφέας υιοθετεί σαφώς την οπτική των Δυτικών, δηλαδή, μιας Ευρώπης που ως ουραγός του ΝΑΤΟ και της Αμερικής υποδαύλισε εθνικιστικά πάθη με σαφή επιδίωξη τη διάλυση της Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας σε βάρος του πιο ισχυρού πολιτιστικά και ηθικά συνεκτικού της άξονα, της ορθόδοξης Σερβίας.
Έτσι υποστηρίχθηκε αρχικά η έχουσα γερμανικές αναφορές Κροατία στην απόσχισή της, κι έπειτα υπήρξε ανοχή στους Μουσουλμάνους της Βοσνίας που διεξήγαγαν απηνείς σφαγές εις βάρος των Σέρβόσνιων.Απάντηση σε αυτους τους ανελέητους διωγμούς του χριστιανικού στοιχείου ήταν ο παραλογισμός της Σρεμπρένιτσα εκ μέρους των δυνάμεων του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, για τους οποίους μονομερώς δικάστηκε η σερβική πλευρά...