Κυριακή 12 Ιανουαρίου 2020

Victoria HISLOP, Όσοι Αγαπιούνται

                                                                              Όσοι Αγαπιούνται, Victoria Hislop
                                              Είδος: Ιστορικό
                                          Βαθμολογία: 8,5/10


Η φετινή εκδοτική σεζόν σημαδεύτηκε από την πιο πολύκροτη μεταγραφή των τελευταίων ετών, καθώς η Βρετανίδα συγγραφέας Victoria Hislop που τόσο αγαπήθηκε από το αριστουργηματικό "Νησί" της, μετακινήθηκε από τις εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ στις Εκδόσεις Ψυχογιός.
Η συνεργασία της Χίσλοπ με τον Ψυχογιό εγκαινιάστηκε με ένα πολυσέλιδο ιστορικό μυθιστόρημα αξιώσεων.
           Με ένα θέμα που καίει, το "Όσοι Αγαπιούνται" διατρέχει την πολυτάραχη ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα κι αναμετράται με ένα σκληρό στοίχημα 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δεκαετία του 30:Η 15χρονη Θέμις μεγαλώνει σε μια οικογένεια που ταλανίζεται από ρωγμές πολύ βαθύτερες από εκείνες που απειλούν το ετοιμόρροπο νεοκλασσικό σπίτι της.
         Με μια μητέρα αλαφροϊσκιωτη κι έναν πατέρα απόντα στα καράβια τα 4 παιδιά είναι χωρισμένα σε δυο ιδεολογικά στρατόπεδα, όπως κι ολόκληρη η χώρα.
Ο μεγάλος Θανάσης κι η ωραιοπαθής Μαργαρίτα γοητεύονται από την πυγμή, την πειθαρχία και τις αρχές του νέου καθεστώτος, ενώ ο νεαρός Πάνος κι η ευαίσθητη Θέμις εμπνεόνται από το όραμα της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης που κηρύττει η διωγμένη Αριστερά.
            Ο Πόλεμος που ξεσπά κι οι δραματικές αλλαγές που φέρνει η Κατοχή κι η παρουσία των Γερμανών στην Ελλάδα θα βαθύνουν το χάσμα.
Απώλειες, αίμα κι αγώνας για την επιβίωση,  θα ωθήσουν τη Θέμιδα να ενταχθεί τελικά στις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού, αποδίδοντας ένα άτυπο χρέος.
Πάνω στο Βουνό η Θέμις θα ανακαλύψει τι σημαίνει να σκοτώνεις ενώ θα αισθανθεί το πρώτο σκίρτημα του έρωτα.
          Κι όσο ο Εμφύλιος μαίνεται η Θέμις θα γνωρίσει την εξορία κρατώντας βαθιά μέσα της το ανομολόγητο μυστικό της.
Στο Τρίκερι, όμως, θα αποκτήσει μια φιλία που θα τη σημαδέψει με απροβλεπτο τρόπο ολόκληρη τη ζωή της κι εκεί θα βρεθεί διχασμένη ανάμεσα στο ιερό Καθήκον και τη λαχτάρα για ζωή...
Εν τω μεταξύ, ο Πόλεμος αλλάζει τη ζωή και για τα υπόλοιπα αδέλφια, χαράσσοντας
την καρδιά της Μαργαρίτας με έναν ανεπούλωτο έρωτα, 
και την όψη του ακροδεξιού Θανάση μ ένα ανεξίτηλο σημάδι μίσους...
Και τα χρόνια περνούν...΄'Ανθρωποι φεύγουν ,λιποτακτούν ,χάνονται κι η επομενη γενεά παραλαμβάνει τξη σκυτάλη των αγώνων...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Είναι αλήθεια πως όταν πληροφορήθηκα για την έκδοση του νέου μυθιστορήματιος της Χίσλοπ περίμενα με μεγάλη αγωνία να το πάρω στα χέρια μου.
       Η Βρετανίδα Victoria Hislop συστήθηκε στο ελληνικό κοινό με μια συγκλονιστική έμπνευση, αναδεικνύοντας ένα ξεχασμένο κομμάτι της πατρίδας μας, που έκρυβε πολύ πόνο, μα και διδάγματα αξιοπρέπειας":
Το περιβόητο "Νησί" της ήταν η Σπιναλόγκα και ο Γολγοθάς της μικροκοινωνίας των Λεπρών, που είχε καταδικάστει σε απομόνωση κι αργό θάνατο για να μετατρεψει με το ψυχικό της μεγαλείο την ασθένεια σε ύμνο προς τη ζωή και την ανθρωπιά.Εκέι γοητευτηκαμε από μια συγγραφέα που η γραφή της είχε παλμό βαθιά ελληνικό!
        Παρόλαυτα το πιο πρόσφατο μυθιστόρημά της η "Ανατολή" διαπραγματεύτηκε το ζήτημα της Κύπρου με έναν τρόπο απογοητευτικό- ηθικά απαράδεκτο- καθώς μεροπληπτούσε εγκληματικά προς την τούρκικη πλευρά, εξισώοντας τον θυτη με τα θύματά του και σκυλεύοντας έτσι τη μνήμη τόσων αθώων νεκρών κι αγνοουμένων Ελληνοκυπρίων.
Κάτι τέτοιο, αντίκειται σε εναν άνθρωπο του πνεύματος, αλλά ίσως είναι αναμενόμενο από μια συγγραφέα Αγγλίδα, που τα συμφέροντα της χώρας της πολέμησαν τον ελληνισμό της Κύπρου- όχι όμως από μια φιλέλληνα.
       Αυτό το έργο θα την είχε καταδικάσαει στη συνείδησή μου , αν το "Νησί" της και το νήμα δεν αποδείκνυαν τις ειλικρινείς της ευαισθησίες προς την Ελλάδα.
         Έτσι η πρόκληση τώρα με το "Όσοι Αγαπιούνται" ήταν πολύ μεγάλη καθώς, ακούγοντας πως επρόκειτο για μυθιστόρημα σχετικά με τον Εμφύλιο, ο υποψιασμένος αναγνώστης σίγουρα πήρε το βιβλίο αυτό με επιφύλαξη και ζωηρό ενδιαφέρον:Πέραν του ούτως ή αλλως συναρπαστικού θέματος, πολλοι θέλαμε να δούμε πώς μια Βρετανίδα λόγια θα προσέγγιζε αυτήν τη χαίνουσα πληγή της Ελλάδας, όπου κι οι Εγγλέζοι του Churchill είχαν ασφαλώς ολέθρια συμβολή.
Θα κατόρθωνε,λοιπόν μια Βρετανίδα συγγραφέας να εισχωρήσει στην ιδιοσυστασία του Έλληνα;
Θα απέδιδε τις ιδεολογικές αποχρώσεις που δημιουργησαν τα αντιμαχόμενα μέτωπα;
Θα ανίχνευε τα ψήγματα του διαχασμού στην απλή καθημερινότητα των πολιτών;
Θα σκιαγραφούσε τα λάθη και τα εγκλήματα που διεπράχθησαν από όλες τις μεριές;
Θα αφουγκραζόταν τους καημούς του απλού Έλληνα που βρέθηκε να συνθλιβεται από ττις μυλόπετρες της Ιστορίας ενόσω αναζητούσε μια καλύτερη ζωή;
          Υπό αυτό το πρίσμα, έκλεισα το μυθιστόρημα της Χίσλοπ βαθιά εντυπωσιασμένη:Τα πέτυχε όλα!
Η Βρετανίδα Βικτόρια Χίσλοπ έγραψε το μυθιστόρημα αυτό, σαν να ήταν μια αληθινή Ελληνίδα, που στο αίμα της ρέει η Εθνική Μνήμη, το Πένθος και το Χρέος!!!
Το "Όσοι Αγαπιούνται" είναι ένα βιβλίο βαθιά ελληνικό.
Από τις σελίδες του στάζει η αρμύρα του πελάγους, το αίμα των αγωνιστών, το μελάνι των ποιητών, οι οιμωγές των εκτελεσθέντων, η έξαψη των δρόμων, το δάκρυ της ξενητειάς.
         Η συγγραφέας υπηρετεί- όσο είναι δυνατόν για ιστορικό μυθιστόρημα- την αντικειμενικότητα, χωρίς αυτό να αναιρεί τη συναισθηματική φόρτιση των ηρώων της και το δέσιμο του αναγνώστη μαζί τους:
Toυναντίον, δεν είδα καμιά αποστασιοποίηση ούτε αυτήν την απροσωπη ψυχραιμια του ουδέτερου παρατηρητή.
Η συγγραφέας δίνει πνοή στα πάθη των προσώπων, με βαθιά κατανόηση στα κίνητρα των επιλογών τους...
          Έχει επιλέξει προσεκτικά τους ήρωες τους, τοποθετώντας τους στο κάδρο της πλοκής έτσι ώστε να δώσει ενδεικτικά στιγμιότυπα από όσα που σημάδεψαν την πολύπαθη Ελλάδα του 20ου αιώνα.
            Συμβόλισε δε το μείζον ζήτημα του Διχασμού μεταφέροντάς τον στη μικροκοινότητα μιας τυπικής, πολυμελούς οικογένειας.
Στον χορό αυτόν που πλαισιώνει την πρωταγωνιστρια Θέμιδα, προβάλλουν διάφοροι ανθρωπότυποι και τάσεις πολιτικές:Ο φανατισμένος αρτηριοσκληρυντικός δεξιός, οι καιροσκόποι που αναζήτησαν την ευκαιρία να αλλάξουν τη ζωή τους, οι αριβίστες, οι αγνοί ιδεολόγοι κι όσοι έσωσαν τον εαυτό τους συντηρώντας το όνειρο της ανέλιξης, αφήνοντας πίσω πατρίδα, οικογένεια και πολιτικά πάθη.
            Αγώνας, Επιβίωση, Κατοχή, Λιμός,σκληρές διαψεύσεις, προδοσία, οικογενειακοί δεσμοί,προσωπικές φιλοδοξίες, μετανάστευση, ατομικισμός, αχρειότητα, επανάσταση, Δικτατορία, Πολυτεχνείο, Μεταπολίτευση.
         Όλα παρελαύνουν σε ένα πανόραμα Ιστορίας και συναισθημάτων, χτίζοντας το πορτρέτο μιας Ελλάδας πάντα βασανισμένης, πάντα εξαπατημένης, πάντα βοράς σε ξενοκίνητα συμφέροντα, με τον λαό της αυτόχειρα και θύμα μαζί...
Το πέρασμα από κάποιες στιγμές (λχ εκλογές για το Πολιτειακό) σίγουρα είναι πιο βραχυλογικό, όμως κάθε αναφορά είναι καλά σταθμισμένη κι έγκυρη, αποδεικνύοντας τη φιλόπονη έρευνα της συγγραφέως και τον σεβασμό της στην Σύγχρονη Ιστορία της Ελλάδας μας ...
        Σίγουρα στο μυθιστόρημα της αυτό η Χίσλοπ κατάφερε να προσδώσει μεγαλύτερο συναισθηματικό βάθος στους χαρακτήρες της από ό,τι σε προηγούμενα έργα της.
Έχω την αίσθηση ότι στο "Όσοι Αγαπιούνται", Ιστορία και άτομο συνυπάρχουν αρμονικά.
          Η Βικτόρια Χίσλοπ επέλεξε για ηρωίδα της τη Θέμιδα, μια νεαρή ιδεολόγο της Αριστεράς, που η απωλεια θα αφυπνίσει στην πιο κρισιμη καμπή της ζωής της και θα τη στρεψει στον ένοπλο αγώνα για τα δίκαια του λαού.
            Η πορεία της Θέμιδος αναβιώνει σκληρές στιγμές που το κοινό τις πρωτογνώρισε σε έργα σπουδαίων αγωνιστών -λογοτεχνών:
          Τα πάθη της Θέμιδας στην Εξορία μοιάζουν βγαλμένα από την "Οδό Αβύσσου 0" του Μενέλαου Λουντέμη ή τις αφηγήσεις του Μανώλη Κορνήλιου στις "Χάρτινες Βαρκούλες στη Μακρόνησο".
       Αναπόφευκτη είναι η σύγκριση της Θέμιδας με την Άννα του Παπαθεοδώρου στις "Ζωές Του Ανέμου" καθώς και με την υπαρκτή φιγούρα της Έλλης Παππά- με την πορεία των πραγματων λιγότερο ...ρομαντική για την ηρωίδα της Χίσλοπ, μα με τη Μητρότητα να αποτελει πυξίδα της ψυχής και των επιλογών της!
        Η Θέμις διαθέτει όλα  εκείνα τα όμορφα γνωρίσματα που βοηθούν τον αναγνώστη να ταυτιστεί με τον πρωταγωνιστή ενός βιβλίου:Σύνεση, συμπόνια, εντιμότητα, στοργή.
        Δεν παραμένει ωστόσο χάρτινη ούτε εξιδανικευτικά στάσιμη, καθώς η Βικτορία Χίσλοπ την ακολουθεί πειστικά στον αγώνα, στα βασανιστήρια, στην αλλαγή προτεραιοτήτων, στην ιδεολογική κόπωση και τον συμβιβασμό..."Στην ενηλικίωσή της" θα πουν χαιρέκακα κάποιοι εξαρχής βολεμένοι ενθυμούμενοι τη ρήση του Τζων Κ. Γκάλμπρεϊθ: 
«Αλλοίμονο σ’ όποιον, στα δεκαοκτώ του, δεν είναι κομμουνιστής» και την αποστροφή "Αλλοίμονο σε όποιον μετά τα 30 εξακολουθήσει να είναι...» .
        Εικάζω πως η επιλογή αυτής της ξεκάθαρα πολιτικοποιημένης ηρωίδας απηχεί ίσως τη συμπάθεια της συγγραφέως στον αριστερό πόλο χωρίς όμως να αποσιωπά τα εγκλήματα που διεπράχθησαν και από αυτήν την πλευρά...
            Μια άλλη ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι αυτή του Άγγελου ο οποίος θυμίζει τα παιδιά εκείνα μεγάλων αγωνιστών(Βίκτωρ Μπελογιάννης, Λαμπράκης ο νεότερος) που αποτίναξαν το βάρος του ονόματός τους, ακολουθώντας μια σαφώς διαφοροποιημένη πορεία.
Η πιο τραγική και βαθυστόχαστη τολμώ να πω φιγούρα του έργου είναι ο αδελφός της Θέμιδος ο άλλοτε ακροδεξιός Θανάσης, που με το προσωπικό του δράμα συγκλονίζει ως τα τρίσβαθα την ψυχή του αναγνώστη κι αποδεικνύει τη συγγραφική ωριμότητα της Χίσλοπ, αφού οι ανθρώπινοι χαρακτήρες δεν είναι μονοσήμαντοι, ούτε υποτάσσονται σε απλουστευτικές ταμπέλες.
Θα ήθελα η Χίσλοπ να έχει επιμείνει λίγο περισσότερο στην περίπτωσή του, όπως και στης Μαργαρίτας, αφού η μονομερής εστίαση στη Θέμιδα επισκίασε τα υπόλοιπα αδέλφια της, που είχαν κι αυτά να δώσουν πολλά.
         Ένα όμως κεφάλαιο που σίγουρα προσδίδει στο βιβλιο μεγάλο μέρος της γοητείας και της μαχητικότητάς του είναι ο Νίκος ,μια νεανική μορφή βγαλμένη θαρρείς από τα επαναστατικά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη.
Ένας Σωτήρης Πετρουλας, ενας Διομήδης Κομνηνός που με τα ματωμένα του αχνάρια σηματοδοτεί τα ιδανικά για την επόμενη γενιά, κλείοντνας την τελευταία πράξη του δράματος.Είναι αδύνατον να μείνει αναγνώστης ασυγκίνητος...
       Όλα αυτά κυλούν εύληπτα κι αβίαστα όπως ακριβώς τα χρόνια από τις ζωές των ανθρώπων, ολοκληρώνοντας τον κύκλο των αγώνων και του αίματος .
Κοντολογίς, το "Όσοι Αγαπιούνται", συνιστά μια συγκινητική νωπογραφία της Νεότερης Ελλάδας με "ύλη χρωστική" το αίμα των παιδιών της, τον γαλανό ουρανό των ευγενών οραμάτων, και τα τσαλαπατημένα γαρύφαλλα κάτω απο τις ερπύστριες των τανκς.
        Με το νέο αυτό μυθιστορημα επέστρεψε - ωριμότερη και πιο προβληματισμένη- η Βικτόρια Χίσλοπ που αγαπήσαμε στο "Νησί" και στον Γυρισμό" αφήνοντας υποσχέσεις για μεγάλα έργα και στο μέλλον, που το ελληνικό ιδιαίτερα κοινό θα περιμένει να ανακαλύψει... 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου