Victor Hugo, OΙ ΑΘΛΙΟΙ (Αφιέρωμα&Διδακτική πρόταση)

                                                        Οι Άθλιοι Les Miserables, Victor Hugo (Αφιέρωμα και Διδακτική Πρόταση)                                                                                                                    Κατηγορία:KλασσικήΛογοτεχνίαΚατηγορία:Kλασσική Λογοτεχνία
                                  Είδος: Κοινωνικό Δράμα
                                Βαθμολογία: Ποιος θα τολμούσε κάτι τέτοιο!;

 Ποιος γευσιγνώστης θα τολμούσε ποτέ …να αξιολογήσει το μητρικό γάλα για να αποφανθεί

«πόσα αστέρια Michellin αυτό αξίζει»;
Ποιος τεχνοκριτικός θα είχε το θράσος να εκφέρει άποψη για το ηλιοβασίλεμα και όλους τους... αέναους «πίνακες» που «φιλοτεχνέι» η Φύση, «σαν επιδέξιος σκηνογράφος» στο "θέατρο του παραλόγου" που είναι η ανθρώπινη ζωή;

         Απέναντι στην ίδια απειλή μιας τέτοιας άμετρης «Ύβρεως» έρχεται ένας βιβλιοκριτικός, όταν επιχειρήσει να μιλήσει για τους «Άθλιους» του Ουγκό, διοτι εδω έχουμε να κάνουμε με κατι πολύ περισσότερο από ένα "σημαντικό μυθιστόρημα", που ανήκει στο Πάνθεον της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας: Εδώ πρόκειται για το "λογοτεχνικό γάλα" που βυζάξε η νεογέννητη λογοτεχνική μας συνείδηση, ανακαλύπτοντας πόση άγιοσύνη μπορεί να ακτινοβολεί ένα βιβλίο!
Πρόκειται για το "Προσευχητάρι" της παγκόσμιας ενοχής μας που ζητά παρηγοριά κι εξιλέωση...
Γι' αυτό εξαρχής σπεύδω να δηλώσω την μικρότητα μου απέναντι σε αυτό το έργο:
Για τους «Άθλιους» δεν τολμώ να μιλήσω ως βιβλιοκριτικός, αλλά μονάχα ως προσκυνητης του ηθικού τους μεγαλείου κι ως μια ψυχή ταλανισμένη απ' το "λιοπύρι της ζωής", που ξαπόστασε στις σκιερές σελίδες τους...

           ...Γιατί –απλούστατα!- αν ο κόσμος ετούτος καταστρεφόταν κι έπρεπε να διασωθεί ένα μόνο έργο Παγκόσμιας Λογοτεχνίας, ώστε να «δείξει» σε έναν εξωγήινο ερευνητή
το απαυγασμα της ανθρωπίνου πνεύματος, τις εσχατιές του ανθρώπινου πάθους και το ευγενέστερο σκίρτημα της ανθρώπινης ψυχής, αυτό θα ήταν σίγουρα «οι Άθλιοι» του Γάλλου συγγραφέως Βικτόρ Ουγκό- το βιβλίο, δηλαδή, που με απλότητα παιδιατική και πνοή θεική, συμπύκνωσε όλην τη «σοφία» και την «αφέλεια»,
την «πραγματικότητα» και το «όραμα»,
το '"έγκλημα" και την "κοινωνική αδικία" 
την "Ιστορία" και την "κοινωνία",
την «αθωότητα» και τη «διαφθορά»,
την «αποκτήνωση» και την «αγιοσύνη»,
την «απόγνωση» και την «ελπίδα»,
την Πτώση και την Ανάσταση, 
στον απόλυτο ύμνο Αγάπης προς τον Άνθρωπο!

      Ναι! Ακόμη κι αν κάποιος δεν αγαπάει καθόλου την ανάγνωση, ας διαβάσει μια φορά στη ζωή του, επιλέγοντας τους «Άθλιους» του Ουγκό -και τίποτα άλλο: Αυτό το βιβλίο, από μόνο του, θα είναι αρκετό για να τον κάνει καλύτερο άνθρωπο!Τόσο απλά.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ο Μυριήλ (Monsenior Myriel), με ένα φωτεινό πνέυμα να σπινθίζει μεσα του, χειροτονείται Επίσκοπος σε μια επαρχιακή γαλλική πόλη, την Ντιν, όπου μετακομίζει μαζί με την καρτερική αδελφή του τη Βαπτιστίνη και την καλόκαρδη αλλά αψιά οικονόμο του,τη Δοξαστή..

Η δυστυχία που αντικρίζει γύρω του, σταδιακά τον αποσπά από κάθε φιλοδοξία ατομικής ανέλιξης και τον πυρπολεί με τη λαχτάρα να προσφέρει και να απαλύνει την οδύνη που τον περιβάλλει, με κάθε κόστος.Απαρνείται λοιπόν κάθε προνόμιο και αναβαπτίζεται στην Άγια Πενία για χάρη των Φτωχών και των περιφρονημένων.Η τριβή του με τον ανθρώπινο πόνο, τον βοηθά να βιώσει και ο ίδιος τον Θεό του ως την αδιαπραγμάτευτη Ευσπλαχνία. Σε μια εποχή που εντείνονταν οι εκκλησιαστικοί ανταγωνισμοί, ο Επίσκοπος Μυριήλ αδιαφορεί για τον εαυτό του κι αφήνεται στη μακαριότητα της ολιγάρκειας και της προσφοράς.
Η πιο οριακή πρόκληση όμως τον περιμένει, όταν μια νύχτα θα έρθει αντιμέτωπος με έναν σκληροτράχηλο πρώην κατάδικο, που χτυπά την πόρτα του, γεμάτος οργή και απόγνωση... Είναι ο χειροδύναμος Jean Valjean, o εμβληματικός Γιάννης Αγιάννης, που καταδικάστηκε για ένα καρβέλι ψωμί και πια πάνω του συγκεντρώνει όλη την μοναχικότητα του λαβωμένου λύκου, την αγανάκτηση του περιφρονημένου και τη συσκότιση του ακατέργαστου πνεύματος...
        Χρόνια μετά, ένας νεοφερμένος Δήμαρχος, ο μπαρμπα- Μαγδαληνής, δίνει νέα πνοή σε μια παρηκμασμένη πόλη, την ίδια ώρα που στους παγωμένους δρόμους της περιφέρεται η Φαντίνα, και τίποτα πάνω σε αυτήν την εξαθλιωμένη πόρνη δε θυμίζει το δροσερό, αγνό κοριτσι που παρέα με τις φίλες του απολάμβανε τις ξέγνοιαστες Κυριακές μετά την δουλειά στο εργοστάσιο...
Μέλημά της να εξασφαλίσει-με κάθε τίμημα- ψωμί, φάρμακα και ρούχα για την εξώγαμη κορούλα της, που επ αμοιβή τη φροντίζει η οικογένεια ενός φιλάργυρου πανδοχέα...
     Λίγο μακρύτερα, στην κατάμεστη ταβέρνα -πανδοχείο του φιλάργυρου Θεναρδιέρου με την πληθωρική σύζυγο, οι αδελφούλες Επονίνη και Αζέλμα απολαμβάνουν το παιχνίδι τους χλευάζοντας την οχτάχρονη ψυχοκόρη της οικογένειας, που τουρτουρίζει στα κουρέλια της.
Η ορφανή Τιτίκα (Cosette) όμως - περιφρονημένη από όλους-  ονειροπολεί μπροστά στην εκθαμβωτική κούκλα της βιτρίνας, στον δρόμο για τη λίμνη όπου γέμιζει τον βαρύ κουβά για τις ανάγκες του ξενώνα.
Η σωτηρία της έρχεται απροσμενα στο πρόσωπο ενός ξένου με θλιμμένο πρόσωπο κι απότομους τρόπους, μα οι περιπέτειές της δεν τελειώνουν...
Πίσω από όλα κι απ' όλους, ο αστυνόμος Ιαβέρης (Javert) καταδιώκει με πάθος έναν πρώην κατάδικο, αποζητώντας να ξεμπροστιάσει την απάτη του και να αποδώσει επιτέλους τη δίκαιη τιμωρία για την υποτροπή του.
       Ο καιρός κυλάει μέσα σε αναβρασμό πολιτικό, όταν η κραυγή της εξέγερσης και το αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης θα συνταράξει τους δρόμους του Παρισιού, με τον παθιασμένο φοιτητή, Μάριο Πομερσί, να υποκινει με λόγο φλογερό τους στασιαστές.H δική του καρδιά όμως πάλλεται από έρωτα για τη νεαρή άγνωστη με τη λεπτεπίλεπτη ομορφιά, που κάθε απόγευμα κάνει τον περιπατό της κρεμασμένη στο μπράτσο του βλοσυρού πατέρα της...
       Στο μεταξύ ο Ενζολοράς ξεσηκώνει τα πλήθη παραμονές της εξεγερσης του 1832 με τις μάζες να τον ακολουθούν κι ανάμεσά τους ένα γελαστό χαμίνι, ο 13χρονος Γαβριάς- που ενηλικιώθηκε πρόωρα , κυνηγώντας κάτι από την ουτοπία!
            Κι όσο περνά ο καιρός, κάποιοι ξεπέφτουν, ενώ μια άλλοτε ξέγνοιαστη παιδούλα αναμετράται, κάτω από το βλέμμα του ληστή πατέρα της, με τη ρημαγμένη της ενηλικίωση και τον ανεκπλήρωτο έρωτα, ενώ ο Ιαβέρης, ύστερα από χρόνια εναγώνιας αναζήτησης, βρίσκεται στα ίχνη του θηράματος του και προσδοκά τη μοιραία αναμέτρηση η οποία θα εχει μονάχα έναν επιζώντα ανάμεσά στους δυο τους...
Eκείνος όμως δε φοβάται γιατί το έμαθε πια πως "Δεν είναι τίποτα να πεθαίνεις.Το να μη ζεις είναι τρομερό..."
Κι "αυτός" ξέρει να ζει, γιατί έχει τάξει τη ζωή του στο αχνό φως που του έδειξαν δυο κηροπήγια κι "αυτός" το μοίρασε στους γύρω του.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Ασφαλώς και οι «Οι Άθλιοι» δε χρειάζονται συστάσεις...
Έχουν εγγραφεί στο συλλογικό ασυνείδητο ολάκερου του «δυτικού κόσμου», με το συγκλονιστικό μήνυμα της ανθρωπιάς και τους χαρακτήρες τους να είναι αναγνωρίσιμοι στους περισσότερους από εμάς -έστω και σχηματικά. Jean Valjean, Janvier, Fantine, Cosette, Gavroche...Ονόματα που δικαίως άφησαν το στίγμα τους στο λογοτεχνικό σύμπαν, όσο λίγων ακόμη έργων.
Έχω ακούσει μερικούς "εκλεπτυσμένους, "ειδήμονες" και αυστηρούς αναγνώστες" να "κατηγορούν" τους "Άθλιους" για υπερμετρο Ουμανισμό ενδεχομένως..."παρωχημένο".
           Θα...συμφωνήσω!Στην Παγκόσμια Λογοτεχνία υπάρχουν πνευματικά έργα ίσως πιο "βαρύγδουπα".
Βιβλία πιο καινοτόμα. Βιβλία με καλύτερη οικονομία λόγου. Βιβλία τολμηρά που αναμετρήθηκαν με τα χρηστά ήθη και ταρακούνησαν την καθεστυκύια τάξη. Βιβλία που μαγεύουν με την περίτεχνη πλοκή τους.Βιβλία που ανήγαγαν το μεταφυσικό σε φιλοσοφία, σαγηνεύοντας ψυχή και σκέψη.
«Οι Άθλιοι» δεν είναι ένα τέτοιο βιβλίο:
Δε διαθέτουν την ομηρική "συμμετρία".
Δε διαθέτουν τη στοχαστικότητα του Γκαίτε.
Δεν εξεγείρουν τον νου με την αιχμηροτητα ενός Διογένη ή τη μαιευτική πρόκληση ενός Σωκράτη.
Δεν ακτινοβολούν την ποιητικότητα της Σαπφούς ή την υπαρξιακή αγωνία του Dante Alligueri.
Δεν αποπνέουν την ατμοσφαιρική παραφορά της Έμιλυ Μπροντέ.
Δε διαθέτουν την αλληγορική οξυδέρκεια του Όσκαρ Ουάιλντ.
Δεν θεολογούν σε βάθη απροσπέλαστα, όπως ο Ντοστογιέφσκι
Δε σε εκπλήσσουν πικρά  με την προφητική ευστοχία του Τζορτζ Όργουελ.
Δεν ερμηνεύουν τους προαναγγελθέντες ηθικούς θανάτους του μέλλοντος, όπως ο Χάξλευ.
Δεν απενοχοποιούν τις αισθήσεις όπως έργα επικούρεια σαν του Ντε Σαντ, του Γκυ ντε Μοπασάν.
Δεν τους διακρίνει η μυστηριακή σαγήνη του Leroux..
Δε στήνουν σύμπαντα καφκικής τελμάτωσης.
Ki όμως, εν τη απλότητι τους, «Οι Άθλιοι» του Βικτόρ Ουγκό τα κυοφορούν όλα αυτά μαζί, όπως η παραδείσια "άγνοια" κι η ανυποψίαστη σοφία των Παιδιών συμπυκνώνει ερήμην της όλες τις "Απαντήσεις" της Ύπαρξης!!!
Κι αυτό γιατί, απλούστατα, κανένα αλλο έργο δεν αφουγκράστηκε με τόση πατρική αγωνία τους θρήνους της χαίνουσας ανθρωπότητας. Καμιά άλλη πέννα δεν πρόσφερε τόσο γενναιόδωρα τέτοιο "χάδι ιαματικό" στις πληγές του Πάσχοντος Ανθρώπου όσο «Οι Άθλιοι» του Βικτόρ Ουγκό.Το μόνο βιβλίο που δε θα ήταν ιεροσυλία να χαρακτήριστεί ως το "Πέμπτο Ευαγγέλιο"...
Παρά τον όγκο και την παραστατικότητά τους οι «Οι Άθλιοι» δεν διεκδικούν δάφνες δυσνόητου φιλοσοφήματος, όπως άλλα σπουδαία έργα σαν τον "Oδυσσέα" του Joyce.

Υπακούοντας την αρχαία ρήση "Σοφόν το σαφές", «Οι Άθλιοι» είναι ένα βιβλίο "εξαίσια λαϊκό".
Καμια συγγραφική "ωραιοπάθεια" δεν αποκόπτει το έργο αυτό από τις "αμύητες" μάζες: Σα χέρι στοργικό απλώνεται και στον πιο απλοικό αναγνώστη, για να τον οδηγήσει στο φως!
Όχι.«Οι Άθλιοι» δε συνιστούν "πνευματικό χαβιάρι" για εκλεκτούς, αλλά "μάννα και ψάρι από δίχτυα ταπεινού αλιέως" για τον θαυμαστό "χορτασμό του Πλήθους".
Και πώς να μη χορτάσει η ψυχή με τόση συμπόνια κι έλεος που αναβλύζει από τούτες τις θεόπνευστες σελίδες!
Μια θεολογία ζυμωμένη με τα αναγνωρίσιμα στοιχεία του καθημερινού μόχθου, των ροζιασμένων χεριών και της αγωνίας των ταπεινών και των περιφρονημένων, μέσα από χαρακτήρες άρτια σκιαγραφημένους, και παθη αναγνωρισιμα σε όλους μας.Μια θεόπνευστη Παραβολή για τον Λαό:
         Σαν τον "Ανθρωπο με το Ταμπούρλο" του Λειβαδίτη ο Ουγκό κάνει το βιβλίο του "κούτσουρο να βράζουν το τσουκάλι τους οι αγωγιάτες" και "κουρέλι μάλλινο να τυλίξει ο οδοκαθαριστής τα κρυοπαγημένα πόδια του", γιατί γι αυτούς έρχεται να μιλήσει: Τους Μικρούς.Τους Απόκληρους.
Τα Μωρά του Κόσμου. 
Αυτούς δοξάζει εδώ ο Βικτόρ Ουγκό και τους δικαιώνει, ραπίζοντας την κοινωνική αδικία, τη φτώχεια, το σκοτάδι του αναλφαβητισμού, την εκμετάλλευση της γυναίκας.
        Έννοιες επίκαιρες ακόμη και στη σημερινή εποχή όπου- παρά τα επιτεύγματα και τη Γνώση που έχει μεσολαβήσει από τα χρόνια του Ουγκό- η εκμετάλλευση, η διαφθορά και η κοινωνική αναλγησία- με άλλα προσωπεία- συνεχίζoυν να στιγματίζουν της κοινωνίες και να οπισθοδρομούν την εξέλιξή μας.
Η αποτυχία της κοινωνίας να ξεπεράσει τις παθογένειές της και να διαψεύσει την πικρή προφητεία του Ουγκό, καθιστούν τους "Αθλιους" ένα βιβλίο τρομακτικά σύγχρονο!
Ο Άνθρωπος έχει πάντα ζωτική ανάγκη από τέτοια βιβλία σα μαθητής ανεπίδεκτος που μόνο ένας στοργικός δάσκαλος μπορεί να συνετίσει. 
         Αυτό είναι και θα παραμένουν «Οι Άθλιοι» του Βικτόρ Ουγκό: Διαθήκη ακριβή για όλες τις γενεές!
Σάλπισμα δικαιοσύνης!"Συλλείτουργο των ωραιότερων Ιδανικών"!"Υπόμνηση του Ουρανού", μέσα από το μεγαλείο που εκκολάπτουν καμιά φορά τα χθόνια...


                       ΤΟ ΕΡΓΟ ΚΑΙ ΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΤΟΥ:ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ
Κάποτε ο Βικτόρ Ουγκό, όπως κατέθεσε ως χρονικογράφος ο ίδιος, βρέθηκε μπροστά σε ένα παράξενο θέαμα:Ενώ εξελισσόταν η μεταγωγή ενός φτωχού κατάδικου που είχε κλέψει ένα καρβέλι,από το σημείο περνούσε η άμαξα μιας ντελικάτης ευγενούς με τα μετάξια της να συνθέτουν μια εκθαμβωτική εικόνα που μαγνήτισε το ζηλόφθονο βλέμμα του φυλακισμένου.
          Τούτη σκανδαλώδης αντίθεση "του κατάδικου προς την αριστοκράτισσα" υπογραμμισε στον Ουγκό της χαοτικές ανισότητες που ταλάνιζαν το κοινωνία της Γαλλίας και στο νου του γεννήθηκε η ιδέα για ένα μυθιστόρημα που θα τις στηλίτευε.
Ήρωές του οι "Δυστυχισμένοι" του κόσμου τούτου,που αργότερα συμπεριλήφθηκαν στον τίτλο "Οι Άθλιοι".  
 Έτσι, ο Βικτόρ Ουγκό με αυτήν την πρώτη ύλη, συνδύασε την αγάπη του στον Ανθρωπο, την πίστη του στον έρωτα, τον θαυμασμό στον Ναπολέοντα και τα ιδανικά της Γαλλικής Επανάστασης
και, συγκεντρώνοντας όλες τις ψηφίδες που απαρτίζουν τη Γαλλία -εθνολογικά , πολιτικά και πολιτισμικά- συνέθεσε τελικά ένα έργο παγκόσμιο!Έργο πανανθρώπινο, που διατρέχει χώρες και αιώνες, όπως το οραματίστηκε αυτός λέγοντας πως το "έγραψε για όλα τα Έθνη"...
Κεντρικός άξονας ο Γιάννης Αγιάννης , που καταδικάστηκε επειδή έκλεψε ένα καρβέλι ψωμί και γνώρισε τη συγχωρεση από τον πονετικό Επίσκοπο Μυριήλ, που του άλλαξε τη ζωή!
Λέγεται ότι πρόκειται για αληθινό περιστατικό κι αυτό αποτέλεσε τον θεμέλιο λίθο, γι αυτό το μεγαλειώδες βιβλίο.          
Έργο πέντε τόμων ("βιβλίων) οι Άθλιοι ολοκληρώθηκαν το 1862 αποφέροντας στον Ουγκό τη μεγαλύτερη ως τότε αμοιβή που εισέπραξε συγγραφέας για εκδοτική επιτυχία.
     Στην Ελλάδα η πιο εμβληματική μετάφραση είναι του Ιωάννη - Σιδερίδη Σκυλίσση -σε υποδειγματική καθαρεύουσα- που απέδωσε τα γαλλικά ονόματα στην ελληνόφωνη εκδοχή τους, η οποία μεταφέρεται απαράλλαχτη σε όλες τις μεταγενέστερες εκδόσεις.
Από αυτόν τη σκυτάλη πήρε το 1922, ο Μάρκος Αυγέρης με φιλοδοξία να μεταφρασει τους "Άθλιους" στη δημοτική κι έδωσε την πληρέστερη εκδοχή ως και σήμερα...
     Εκείνος όμως που, όσο κανείς, ανέδειξε την αξία του Ουγκό, στον ακαδημαϊκό διάλογο των πνευματικών κύκλων της Ελλάδας στις παρυφές του 20ου αιώνα, ήταν ο Κωστής Παλαμάς, που εκτός από φλογερός ποιητής υπήρξε και μέγιστος κριτικός, δοκιμιογράφος και διανοούμενος.Του χρωστάμε αξιόλογα δοκίμια για τον Βικτόρ Ουγκό πολλές μεταφράσεις ποιημάτων του διαπρεπούς Γάλλου, με γνωστότερο το "Ελληνόπουλο".
          Μια ακόμη ένδειξη της απήχησης των "Άθλιων" στη λαϊκή ψυχή είναι πως στην Ελλάδα της πολιτισμικής αποστέρησης και του συντριπτικού αναλφαβητισμού "Οι Άθλιοι" έκαναν μέσα στα πρώτα 10 χρόνια 7 εκδόσεις, ανάρπαστες!
Ας περιπλανηθούμε στις σελίδες τους:
     «Οι Άθλιοι», λοιπόν, - παρά την εγκληματική παράλειψη όλων των κινηματογραφικών μεταφορών τους- δεν ξεκινούν από την περιπλάνηση του ανέστιου κατάδικου αλλά από τη σκιαγράφηση του Θεοδώρητου Μυριήλ.
        Η ενότητα του Επισκόπου Μυριήλ παρακολουθεί τον βίο ενός ιερέα υποδειγματικού, ο οποίος έχει εξαλείψει το Εγώ και δείχνει βγαλμένος από τον Συναξαριστή.
Ένας "μυροβλήτης" άγιος, που ευωδιάζει αγαθότητα κι ανεξικακία, ενόσω "σταυρώνεται" γελαστός -κάθε μέρα, κάθε ώρα- για να φέρει την ανάσταση στους απελπισμένους!
Είναι πιο δυναμικός και πιο εξωστρεφής από τον "Επαρχιακό Εφημέριο" του Bernanos, παρότι τον διέπει παρόμοια διάθεση στοχασμού και γραπτής αποτυπωσης των συλλογισμών του, όπως το "Ημερολόγιο" εκείνου: Δεν έχει την ηττοπάθειά του, έχει πλήρως συμφιλιωθεί με τους εσωτερικούς του δαίμονες και τη μοναχικότητα του Δρόμου του, κι ως την ύστατη στιγμή παλεύει με πίστη στην Ανάσταση των Ψυχών.
         Ο Μυριήλ είναι λιγότερο περιπετειώδης από τον ιεραπόστολο Τσίσολμ του Άrchibald Cronin, κι όμως- με το γενναίο του χαμόγελο μαλακώνει ληστές και δήμιους πάνω στο ικρίωμα...
        Γιατί ο Επίσκοπος Μυριήλ μέσα από την τριβή του με τους καθημερινούς ανθρώπους μιας γαλλικής επαρχιακής περιφέρειας απλά, καταφέρνει να ανοίξει την Βασιλεία με το ένα, το αλάνθαστο Κλειδί:Tην ανόθευτη καλοσύνη...
Η φιλάνθρωπία του Μυριήλ -με όλην της την αναμορφωτική της δύναμη έρχεται ως μεγαλόψυχη απάντηση στη θρησκοληψία, στην ιδιοτέλεια, στην ανομία.
      Εδώ δεν υπάρχουν ανεπιθύμητοι, ακατάλληλοι, ή επικίνδυνοι που πρέπει να "απομονωθούν για να μη διασαλεύουν την τάξη: Υπάρχουν μόνο πονεμένοι.
Γιατί ..."η πόρτα του πραγματικού ιερέα δε ρωτάει το όνομά σου, αλλά μονάχα τον πόνο της καρδιάς σου..."
        Πουθενά αλλού στην Παγκόσμια Λογοτεχνία δεν πρόβαλλε ποτέ ιδανικότερη εικόνα ιερέως από τον Θεοδώρητο Μυριήλ του Βικτόρ Ουγκό, που ανέδειξε ολόπλευρα τον ρόλο του χριστιανού ιερέα στην κοινωνία.
       Η ενότητα για την πνευματική πορεία του Επισκόπου Μυριήλ- χωρίς υπερβολή- θα έπρεπε να διδάσκεται σε όλες τις ιερατικές σχολές του κόσμου,γιατί ερμηνεύει αψεγάδιαστα το χριστιανικό κήρυγμα δίνοντας σάρκα και οστά στον ευαγγελικό λόγο και στην δύσβατη αποστολή του καλού ιερέα!
Σαν τον Επίσκοπο Μυριήλ, λοιπόν, ο γνήσιος , ευσυνείδητος ιερέας, μέσα από το αμόνι της αγάπης, χάνει το σχήμα της ατομικότητάς του: Mετουσιώνεται o ίδιος σε τίμιο προσφορο για ψυχές πεινασμένες και γίνεται Απόστολος του Χριστού- άγγελος του επί γης- φέρνοντας, δια της Καθόδου στον Άδη, μια πραγματική επανάσταση:Την ανατροπή του Κακού.Την ανακαινισμένη ύπαρξη! 
Αυτή είναι η απόλυτη πυξίδα για κάθε Χριστιανό, εν τέλει!
Η ανακούφιση του κόσμου.Η εξαγορά της συλλογικής ενοχής με αντίτιμο ατομικό. 
 Ο Βικτόρ Ουγκό - σύμφωνα με τον Δημήτρη Γιάκο (1968) εμπνεύστηκε τον Μυριήλ από ένα  ιερέα , τον Επίσκοπο της Ντιν Μιολίς ο οποίος το 1806 είχε περιμαζέψει από τον δρόμοκάποιον κατάδικο, τον Πιερ Μορέν που είχε αποφυλακιστεί έχοντας εκτίσει την ποινή του για την κλοπη ενός ψωμιού          
Σε αυτό το σημείο, ξεπροβάλλει κι η εξαθλιωμένη φιγούρα του κατάδικου Γιάννη Αγιάννη.
Ένας θλιμμένος μεροκαματιάρης από τη Φαβερόλ, που βλέπει την "ακέφαλη" οικογένεια της αδελφής του με τα 7 παιδιά να αργοπεθαίνει στην πείνα και σαν την σοφόκλεια Αντιγόνη θα προτάξει τη δική του ζωή για να την προστατεύσει.9 πεινασμένοι κι ένα κλεμμενο ψωμί:
        Ένα "πρόβατο" από τα σπλάχνα του λαού που βρέθηκε ανάμεσα στους "λύκους" της κρατικής αναλγησίας: Η δυσανάλογα σκηρή τιμωρία για ένα κλεμμένο καρβέλι, και τα 19 χρόνια στο εξοντωτικό κάτεργο θα παραμορφώσουν την ανυποψίαστη ψυχή του, καλύπτοντας την με ένα παραπέτασμα αχρειότητας, όπως το περιγράφει ο Μίλτος Σαχτούρης στα "3 Δάκρυα του Θεού" :
                           "[...]Είναι ποτέ τους πονηρά τα πρόβατα;
                                ...μα αυτά δωπέρα πόνεσαν πολύ

                                  κι έχουν απάνθρωπα βελάσματα".

Αυτό το "απολωλός" δέχθηκε πατρικά στην αγκαλιά του ο "καλός ποιμήν" Μυριήλ, προσφέροντάς του τη φιλοξενία που προτρεπει κι ο Ιάκωβος Καμπανέλλης στη Γειτονιά των Αγγέλων" 

Η ηθική αναμέτρηση του Αγιάννη με τον Επίσκοπο συγκλονίζει και φέρνει το θαυμα-και στην ψυχή εκείνου που διαβάζει. Πόση ελπίδα ανατέλλει από τη Μετάνοια Του Ληστή!

Από κει και πέρα γνωρίζουμε έναν αναγεννημένο άνθρωπο-που αφυπνίστηκαν όλες οι δημιουργικές δυνάμεις μέσα του και κατορθώνει να γίνει αγγελιοφόρος του θαύματος -πολλαπλασιάζοντας την καλοσύνη που κάποτε δέχθηκε ως απάντηση στο παραστρατημά του.
Η πορεία του Αγιάννη δικαιώνει τον Σωκράτη που κήρυττε ότι "Ουδείς εκών κακός"... 
Ο άνθρωπος γεννήθηκε για το καλό και αυτό διασώθηκε εκεινη τη Νύχτα στην καρδιά του Γιάννη Αγιάννη που ηταν οργισμένη αλλά καθάρια...Έτσι μετανόησε.Άλλαξε.Πρόκοψε.
Κι απείχε συνειδητά από τα πάθη, γιατρεύοντας την ψυχή.
             Μέσα στη μόνωση της αρετής του ο πονετικός "Δήμαρχος Μαγαδαληνής"(ο πρώην κατάδικος δηλαδή)- γίνεται προστάτης των αδυνάμων, άξιος θερματοφύλακας του φωτός που άναψε κάποτε στο δικό του σκοτάδι.
Κι είναι σειρά του να το δώσει όταν η μοίρα φέρνει στα πόδια του την τσακισμένη Φαντίνα:
            
Η πόρνη Φαντίνα συνιστά την πιο μαρτυρική φιγούρα της παγκόσμιας Λογοτεχνίας...Κανένα πλάσμα δεν "άγιασε τόσο ωραία" όσο η Fantine του Ουγκό.Καμια δεν παρεδωσε ακεραιο το Εγω της στην Αληθινή Αγάπη,οπως το ζηταει το Ευαγγέλιο (πρώτα στον φαύλο Θολομιέ,ως ερωτευμένη και μετά στην Τιτικα ως Μανα).Καμιά δεν ανέδειξε τη θυσιαστική φύση της Μητρότητας όσο η μικρή Φαντίνα.
Συνομιλεί σίγουρα με την καλόκαρδη Σόνια Μαρμελάντοβα στο "Εγκλημα και Τιμωρία" του Ντοστογιέφσκι-κι οι δυο τους μαζί  "με" την Αγαθή Πόρνη που έπλυνε τα πόδια του Ιησού, όταν οι ενάρετοι έστεκαν απαθώς όρθιοι μπροστά Του...
             Εδώ ο Ουγκό κάνει σπουδή στο φαινομενο της Πορνείας, αναδεικνύοντας ότι οι πορνες -κι εν γένει οι αποκληροι-ειναι πλασματα που η κοινωνια ηδονιζεται να περιφρονει,γιατι της θυμιζουν τη δική της συνενοχή. Καταχωνιασμενες κι αυτες λοιπον,στο περιθωριο της ,όπως ο αψεγαδιαστος Ντόριαν Γκρέι εκρυβε το πορτρετο το οποιο αποτυπωνε την ασχημια της διαφθορας του,αυτες οι γυναικες είναι το Πορτρέτο της Συνείδησης μας…Το ίδιο τερατώδες.
Κι όμως, στην απολυτη εκθεση τους και την απαξιωση τους οι γυναικες αυτες εχουν καμιά φορά μια "ταπεινοτητα" απροσιτη στη μακαριοτητα της νομιμοφροσυνης μας:Έχοντας βιωσει την απολυτη απαξιωση και τον κατακερματισμο της υπαρξης τους,καμια φορα ειναι και πιο συμπονετικες...με βαθυτερη ενσυναισθηση.
Η αρετή τους τότε ξεμπροστιάζει την ηθικολογια μας, που μοιαζει με τη "Μητρια του παραμυθιου" στον Καθρεφτη,γιατι ψαχνει αποκληρους να τους λιθοβολεί κ να αναφωνει «Εγω είμαι Ωραιότερη»..
Αυτό το έδειξε κι ο Ουγκό μέσα από τη γρια Βιτουρνιέν και την πτώση της Φαντίνας.
          Κι εδώ- όπως ο Μυριήλ ήρθε για τον Γιάννη Αγιάννη- έτσι κι η Φαντίνα συναντά απρόσμενα τον Δήμαρχο Μαγδαληνή.Ανάμεσα στην αγαθή Πόρνη και τον πρώην κατάδικο αναπτύσσεται ένας έρωτας "άυλος", που ατενίζει το Ιδεατό, όπως όριζε ο Πλάτων.
Η δυαδικότητα Αγιάννη-Φαντίνας είναι πλήρως διαχωρισμένη από κάθε συνθήκη αισθησιασμού και γίνεται οδός για τη  συνάντηση με το "θείο".
Ο Αγιάννης περιθάλπτοντας τη Φαντίνα αποδίδει σπονδή στο μεγαλείο της μητρικής θυσίας και της επιστρέφει την τσαλαπατημένη της τιμή, εξιλεώνοντας θαρρείς ενώπιον εκείνης ολόκληρη την κοινωνία.
         Η Φαντίνα μπρος στον Αγιάννη στέκει με το δέος και την άδολη ελπίδα του "Τυφλού της Ιεριχούς ενώπιον του Ιησού. 
           Στα ματια του Αγιάννη απεκδυεται το προσωπειο της "Πορνης των Παγωμενων Δρομων",που της φορεσαν και παιρνει πισω το καλλος της ανυποψιαστης παιδουλας ,που της κατασπαραξαν...
          Τα ματια του τη συγχωρουν.Τη σκεπαζουν απο το κρυο
       Ο Αγιαννης διέκρινε το "Καλλος της Φαντινας ,οχι στη χαμένη πλέον συμμετρια μα -ακριβως στην απολυτη Ασχημια που αυτη δεχτηκε να γευθει αδιαμαρτυρητα για χαρη του Παιδιου της.Για εκεινον το χαμογελο της Φαντίνας ειναι "εξαισιο"-ακομη και χωρις τα δυο δοντια που εχουν πουληθει για τη μικρή της κόρη,η μαλλον εξαιτιας τους. Ο Αγιαννης δεν οικτηρει τη Φαντίνα,ως αδυναμο πλασμα,ως ενας κοινος πατερας τον "Ασωτο" που επιστρεφει πχ. Ο Γιάννης Αγιάννης διαγιγνωσκει αντιθετως στη Φαντίνα την Υπερτατη Δυναμη,την υπερτατη Αγιοτητα και σπευδει να την προασπισει ,οπως ο Πιστος τα όσια του ενατι των ιερόσυλων!Ως κατι ακριβο που απειλειται.
Ο Αγιαννης ανυψωνει τη Φαντίνα στο εικονοστασι της ψυχης του!!Η ψυχή του συνταράσσεται ολάκερη και κλίνει το γόνυ μπροστα της ταπεινά.
Στο αρρωστο κορμι της,στην κοινωνικη της κατρακυλα ,στο παραμορφωμενο της χαμογελο,στην ανυπαρκτη υποληψη ο Αγιάννης είδε την ομορφιά του Παραδείσου!
             Αρκει να θυμηθουμε τη συγκλονιστική Προσευχή του Αγιαννη πλαι στο κρεβάτι της Φαντίνας.
Λεει στον Εσταυρωμένο:"Προσεύχομαι στον Μεγάλο Μαρτυρα γι' αυτην που μαρτυρει το ιδιο!" ...Προσεξτε!!!
Ανυψωνει με μιαν υπερβολη -οχι τυχαια- τα παθη της Φαντινας ως ακομη κ αυτα Τα Παθη του Χριστου-δηλαδή την Υπέρτατη κι άρρητη Αρετή!
          Γιατι στη Φαντίνα διέκρινε το νοημα του Σταυρού,που το ειδε να ενσαρκωνεται και απο κεινη!!!
         Μια Προσευχη ,ισως τολμηρη, μα σιγουρα σπαρακτικη και γεματη δεος.Μια προσευχη απο τις πιο θερμες που ελαβε ποτε Του ο Ουρανος.
Μια προσευχη που μπορει να την ανακράξει μονο μια Μεγαλη Ψυχη σε απολυτη ταπεινωση,μια ψυχη που εχει καταλυσει το Εγω (υπέρτατη "ερωτικη"πράξη),μια ψυχή απόλυτα δοσμένη,απολυτα συντετριμμενη ,εξαγνισμενη απο την απρουποθετη αγαπη.
          Αυτή η Προσευχή του Καταδικου είναι η δικαίωση και το στέφανο της "Αθληφόρου" Πόρνης, του Ουγκό, που φέρνει σε δοκιμασία την "ηθική μας"...
H aπώλεια της Φαντίνας γίνεται το ανεπούλωτο τραυμα που στοιχειωνει και πυροδοτεί το σκοτάδι στην ψυχή του Αγιάννη, τοσο διαβρωτικά όσο επέδρασε στον Πόε ο θάνατος της εξισου αγνής- 13χρονης μνηστής του...Την παιδική αγνότητα θρήνησε κι ο Αγιάννης με την Φαντίνα.

         
Στο προσκήνιο , τότε έρχεται η μικρή Τιτίκα- κόρη της Fantine kai ψυχοκόρη και υπηρέτρια στην ταβέρνα των Θερναδιέρων.Η μορφή της Cosette στους "Αθλιους"(όπως και του μικρού Γαβριά) καταγγέλλει την εξαθλίωση που βίωναν τα παιδιά των χαμηλών στρωμάτων της γαλλικής- και όχι μόνο- κοινωνίας.Παιδιά που στερήθηκαν το χάδι και το ψωμί.Παιδιά που καταδικαστηκαν στο σκοτάδι της αμάθειας.Είναι τα παιδιά αυτού του λαού, που λίγες δεκαετίες πριν τα έβλεπε να ξεψυχούν στους παγωμένους δρόμους το 1785 από την πείνα, την ίδια ώρα που η αυλή του Λουδοβίκου απολάμβανε ξεδιάντροπες σπατάλες και πολυτέλεια παράλογη σε βάρος του λαού.

Αντάμα με τη φτώχεια πήγαινε το όνειδος της παιδικής εργασίας, που θέριεψε τα χρόνια του Ουγκό, δηλαδή τον 19ο αιώνα όταν η Βιομηχανική Επανάσταση, δημιούργησε στρατιές "παιδιών- εργατών" σε εργοστάσια, ανθρακωρυχεία,λιμάνια, θελήματα. Παιδιά που γέρασαν προτού παίξουν.Παιδιά που "πέθαναν προτού ζήσουν... 
           Η εξαθλίωση των παιδιών είναι αυτή που διαιωνίζει την κοινωνική αδικία και συντηρεί το σκοτάδι.
Η Cosette είναι φιγούρα που ξεπήδησε θαρρείς από τα κοινωνικά μυθιστορήματα του μεγάλου κι ευαισθητοποιημένου Καρόλου Ντίκενς.Ασφαλώς φέρνει στο νου κάτι από τον επίσης ορφανό Όλιβερ Τουίστ χωρίς όμως να συγκεντρώνει τα φώτα καθώς κινείται κάτω από τη σκιά του Γιάννη Αγιάννη.
Με την Τιτίκα ο πρωην κατάδικος βιώνει μια ιδιότυπη πατρότητα, όπου εκείνος πρόβαλλε όλη την ανεκπλήρωτη λατρεία για την πρόωρα χαμένη Φαντίνα.
          Εδώ ο Ουγκό επιχειρεί μια πρώιμου τύπου ιχνηλάτηση της σχέσης πατέρα -κόρης με τις εγωιστικές απολήξεις που μπορεί να λανθάνουν μέσα της.Πρόκειται για ένα οιδιπόδειο- ίσως όχι με την ψυχαναλυτική συναίσθηση που διέκρινε τις προσεγγίσεις του Στέφαν Τσβαιχ αρκετές δεκαετίες αργότερα, αλλα με μια διορατικότητα προδρομική όσων απέδειξε ο Φρόυντ για τις σχέσεις γονεων παιδιών και την ανάδυση της σεξουαλικότητας μέσα από την ταύτιση ή την άπωση προς τις γονεϊκές φιγούρες...
Εδώ προβάλλει η πιο αδύναμη πλευρά του Γιάννη Αγιάννη και διαρρηγνύεται η άμεμπτη αρετή του.Είναι άλλη μια μάχη με τον εγωισμο που καλείται αυτός να δώσει, κι αυτό του προσδίδει αληθοφάνεια, ισχυροποιώντας έτσι την επίδραση της ακτινοβόλου καλοσύνης του στο έργο και στον αναγνώστη...
        
Η καλοσύνη όμως του Γιάννη Αγιάννη θα τεθεί σε σοβαρή δοκιμασία από την καταλυτική παρουσία του φοιτητή Μάριου Πομερσί.(Marius Pontmercy)
Μεγαλωμένος σε ένα περιβάλλο πλούσιο μα αποστερημένο από στοργή ο Μάριος Πομερσί θα πυρποληθεί από τη φλόγα μιας νιότης ορμητικής- δεκτικής σε όλους τους ανέμους της Αλλαγής και της Επανάστασης.Γιατί η νιότη γυρίζει πάντα τον ήλιο της ανατροπής...
Ο Μαριος θα εγκαταλείψει τον Βοναπαρτιστή παππού του και θα προσχωρήσει στην επαναστατική ομάδα του Ενζολορά την (Α-Β)...
Το φλογερό του ειδύλλιο με την Τιτικα θα φέρει τη ζηλόφθονη μάνητα του Γιάννη Αγιάννη, που θα κληθεί να κάνει την υπέρβαση εφαρμόζοντας τις αρχές της χριστιάνικης συγχώρεσης ξανά.Το μίσος του Αγιάννης για τον Μάριο πηγάζει ίσως από το γεγονός ότι ο Μάριος αντιπροσωπεύει την κατάφαση στη χαρα της ζωής και στη ζωωδη ορμή που διεκδικεί το μερτικό της
             Το αξιοσημείωτο στους "Άθλιους" είναι πως και οι υποτιθέμενοι "κακοί χαρακτήρες" δεν χαρακτηρίζονται από μονοσημία αλλά βιώνουν τη δική του αθλιότητα.
Αρχικά είναι ο ταβερνιάρης Θεναρδιέρος.Πρόκειται για έναν αυθεντικό καιροσκόπο της εποχής με μοναδικό του ιδανικό, το χρήμα.
Η νοσηρή φιλαργυρία του δεν παρουσιάζεται με τη σκωπτικη ευθυμία του ηθογράφου Μολιέρου, αλλα με μια θλίψη -σε όλην της τη διαβρωτική της επίδραση ως την απόλυτη συντριβή αυτής της ψυχής, που απέδειξε πως οι κακούργοι δε βρίσκονται πάντα στις φυλακές, με τη σιδερένια μπάλα στο πόδι, αλλά κα μιά φορά με τη ζυγαριά του μπακάλικου ή της Δικαιοσύνης στο χέρι.
Η απληστία του Θερναδιέρου φέρνει στον νου την αδηφαγία του βουλιμικού βασιλιά Ερυσίχθονα που στο όνομά της καταβρόχθησε ό,τι τον περιέβαλλε και ξεπούλησε ως και τη μοναχοκόρη του, τη Μίστρα.
         "Ως μια Μίστρα προς πώλήση" περιφέρεται στους δρόμους των Παρισίων πια και το πρώτο θύμα του Θεναρδιέρου, η κόρη του η 16χρονη πλέον Eponine, που το αίτημά της για λίγη στοργή θα το πληρώσει με ένα τίμημα πολύ σκληρό, κερδίζοντας όμως μια ιδιότυπη δικαίωση.
          Ως Κρόνος που εξοντώνει τα παιδιά του, όμως, ο Θεναρδιέρος υπήρξε ολέθριος και για το στερνοπούλι του, τον μικρό Γαβριά που τον συναντάμε στα οδοφράγματα των στασιαστών του Παρισιου, γελαστό μπροστά από τις ομοβροντίες του τακτικού στρατού- με μια καρδιά αθώα, ήδη διάτριτη από τις "σφαίρες" της απονιάς και της αδιαφορίας των γονιών του...
             Παρόλαυτα ο βδελυρός Θερναδιέρος είναι πολύ ισχνος, πολύ "ασήμαντος" για να αποτελέσει το αντίβαρο του Γιάννη Αγιάννη.

Κατάματα τον Γιάννη Αγιάννη μπορεί να τον κοιτάξει μόνο ο Επιθεωρητής Ιαβέρης μια προσωπικότητα με αντίστοιχο ηθικό διαμέτρημα.
Ο Javert δεν είναι φαύλος.Δεν είναι δόλιος, δεν είναι φιλοχρήματος, δεν είναι ζηλόφθονος, δε διάγει βίο έκλυτο.Είναι ενας εργασιομανής άνθρωπος του καθήκοντος.
Ένας ευσυνείδητος κρατικός λειτουργός -θεματοφύλακας της ευταξίας. Κι όμως, o Eπιθεωρητής του Ουγκό υποπίπτει στο ύψιστο αμάρτημα:Την Ά-πάθεια.
Την Ά-σπλαχνία...Την ανικανότητα να συναισθάνεται και να συμπονά.
          Τα πάντα- χαρές, σχέσεις άνθρωποι- έχουν καλυφθεί από ένα πράγμα:To Xρέος!Το ψυχαναγκαστικό "Πρέπει".Το comme il faut.Ο Ιαβέρης είναι ένας ψυχισμός ημιτελής, που έχει ανάγκη να πατρονάρεται από την ασφάλεια ενός απαρασάλευτου πλαισίου δράσης με τα πάντα τοποθετημένα σε "κουτάκια".

Φοβικός με την ενηλικίωση που απαιτεί η ελευθερία.Γι αυτό δεν "έζησε".Μια ιδιότυπη πατριαρχία που επιζητεί άκριτα έναν νόμο φόβητρο με μια αποστείρωση προτεσταντική. 
Πολιτικά, ο Ιαβέρης αντιπροσωπεύει τον μανδύα της νομιμοφάνειας που επενδύει την κρατική αυθαιρεσία και τη συντήρηση με μια -έστω αυθαίρετη- αναγκαιότητα, εξασφαλίζοντας την διαίωνιση της κοινωνικής αδικίας και των ανισοτήτων αφού "η τήρηση άδικων νόμων δεν μπορεί να εξασφαλίζει τη δικαιοσύνη".Ο,τι είναι νόμιμο δεν είναι και ηθικό".

Και ο Ιαβέρης είναι πέρα από την Ηθική, όταν ο Αγιάννης αντίθετα την προτάσσει έναντι των νομικών επιταγών, υπηρετώντας τον Ανθρωπο...
         Ο Ιαβέρης, λοιπόν, το ομόλογο του Γιάννη Αγιάννη στην απολυτότητα, στη μόνωση.
Τους καταρώει και τους δυο μια εκ των έσω θλίψη.Μια άρνηση προς τα άσκοπα γέλια της Αγοράς...
Ούτε ο Ιαβέρης καταφάσκει τα πάθη του κορμιού.Αγιάννης και Ιαβέρης μένουν αμόλυντοι από τους κολασμούς της σάρκας.
Η παρθενία του Γιάννη Αγιάννη, όμως πηγάζει από άρνηση του "Εγώ".
Η παρθενία του Ιαβέρη πηγάζει από άρνηση του "Άλλου".
         Θεολογικά, στην αναμέτρηση τους ο Ιαβέρης και ο Γιάννης Αγιάννης θα μπορούσαν να παραλληλιστούν με το αρχετυπικό δίπολο Ιησού και Εωσφόρου.
Υπερβατικά ανέγγιχτοι κι οι δυο,απρόσιτοι στα ανθρώπινα μέτρα κι οι δυο, ο Ένας γιατί  δόθηκε στο Άπαν κι ο άλλος στο Μηδέν...

Ο ένας αποτελεί τον ανώτατο έρωτα ως Συνάντηση και δόσιμο , ο άλλος την Άρνηση 
          Επειδή όμως ο Ιαβέρης ειναι θνητός- άρα τρεπτός- μπορεί να ερμηνευτεί και με το σχήμα του Θηρίου που όρισε ο Αριστοτέλης.

Ανίκανος για το κοινωνείν...
        Η πρόκληση καλοσύνης του Αγιάννη, λοιπόν, του κλονίζει το κοσμοείδωλο της αρτηριοσκληρυντικής νομιμότητας και του συστήνει ένα φως που εκείνος δεν το αντέχει, γιατί με την ευφυια του αντιλαμβάνεται πως σηματοδοτεί τον Σωστό.Συνειδητοποιεί πως σπατάλησε την ύπαρξή του όλη στην Πλάνη και μαζί της συντρίβεται και ο ίδιος:.
Στο σταυροδρόμι της προδοσίας ο Ιαβέρης - ως Ιούδας της συνείδησής του- επιλέγει την οδό που η συκιά "έδειξε" στον Ισκαριώτη...Κι όμως δεν ήταν φαύλος...
Και ο αναγνώστης δεν μπορεί να τον μισήσει...Μονάχα να τον πενθήσει, γιατί αυτήν την ενσυναίσθηση του υπαγορεύει αριστοτελικά ο ίδιος ο συγγραφέας στο βάθος.Συμπόνια στον διώκτη  του Αγιάννη και πένθος για την απώλειά του ,με τη λογική που ο Ιουδας εμπνεει λύπη, αφού εκ των προτέρων ξέρουμε πως ο διωγμένος Ναζωραίος θα θριαμβέυσει στο Φως της Ανάστασής του κι εκείνος έχει εξαιρέσει εαυτόν από το Προσκλητήριο της Σωτηρίας...

    (Κάθε χριστιανική καρδιά πενθεί για την απώλεια του πλανημένου διπλανού και δεν επιχαίρει συγκριτικά  από βάθρα της προσωπικής αρετής, αφού η συμπόνια είναι στο επίκεντρο της χριστιανικής φιλοσοφίας- αποψη που αναπτύχθηκε και στον Καζαντζάκη-" Αναφορά στον Γκρέκο- Συζήτηση με καλόγερους για τον Άγιο Φραγκίσκο ).

Αυτή η "Ανάσταση του Εσταυρωμένου" προδιαγράφεται τελικά στην Έξοδο του Γιάννη Αγιάννη υπό το φως των κηροπηγίων του Μυριήλ- με την Τιτίκα και τον Μαριο να μένουν πίσω, παραλαμβάνοντας σα Διαθήκη την ακριβή του κληρονομιά όπως η Ανθρωπότητα παρέλαβε το μήνυμα της Ανάστασης...

Όλα τα άγγιξε η πέννα του Βικτόρ Ουγκό!Οι σελίδες των "Άθλιων" αγκάλιασαν όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης αθλιότητας, με αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις.
Δεν περιφρόνησε καμιά αφού όπως σημειώνει αφοπλίστικά η Marguerite Yourcenar:"Δέν αγαπάμε αρκετά τους ανθρώπους, όταν δεν αγαπάμε την αθλιότητα , την ταπείνωση και τη δυστυχία τους...
"Κι Ουγκό αγάπησε πραγματικά τον Άνθρωπο
           
Μέσα από τους μοναδικούς χαρακτήρες εκτυλίσσεται το δράμα και πίσω η εξαίσια θεολογία του Βικτόρ Ουγκό, σε έναν καμβά κεντημένο από βαθιά ψυχογραφήματα και περίτεχνες περιγραφές, σπαρμένες με πληροφορίες για την εποχή, για την Ιστορία και ειδικότερα το πολιτικό τοτέμ του Βικτόρ Ουγκό τον Ναπολέοντα.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο συγγραφέας αφιερώνει 30 σελίδες στη μάχη του Βατερλό!
Επιπλέον, ο κεντρικός ηρώας του έχει ίδια χρονολογία γέννησης με τον Ναπολέοντα Α' (1769), κι η 19χρονη φυλάλκιση του συμπίπτει χρονικά με την άνοδο και την πρώση του Βοναπάρτη!
                Ως προεξάρχων της Ρομαντικής Σχολής του 19ου αιώνα ο Βικτόρ Ουγκό δε φείδεται ούτε συναισθηματισμού μα ούτε και λόγων.Ο ουμανισμός του διάχυτος, οι εξάρσεις λυρισμού παρούσες, ενώ και οι περιγραφές του είναι εκτενέστατες, αναβιώνοντας την ατμόσφαιρα της εποχής του κι ανεγείροντας ξανά κτίσματα θαυμαστά.
Το χωρίο για το "Μοναστήρι" και η αντιπαραβολή του με τη ζωή στη φυλακή είναι άλλη μια ένδειξη της συγγραφικής ιδιοφυίας του Βικτόρ Ουγκό.
Πόσα ακόμη μπορούν να ειπωθούν για αυτό το βιβλίο.Ένα είναι σίγουρο: 
Τούτα τα "Κηροπήγια" θα παραμένουν οι άγρυπνοι,πονετικοί φάροι που πάντα θα φωτίζουν το θαλασσοδαρμένο σκαρί της τσακισμένης Ανθρωπότητας και θα καίνε ασίγαστα σαν άσβεστη σπονδή της στο Αγαθό...
ΟΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ
Σήμερα κυκλοφορεί η περιεκτική έκδοση των εκδόσεων Λιβάνη σε ένα αρκετά "πρακτικό" βιβλίο 900 πολύ λεπτών σελίδων, με κάποια, όμως, χωρία να απουσιάζουν.Είναι η μεταγραφή του Γιάννη Κουχ που έδωσε μια περιεκτική σύνοψη.
          Η δε νεανική έκδοση του Πατάκη είναι αξιοσημείωτη, αλλά δηλώνεται εξαρχής πως συνιστά "διασκευή" από την άποψη ότι το έργο παρουσιάζεται συνεπτυγμένο.
Η γνωστή διασκευή των εκδόσεων Αστήρ στη μετάφραση του Τσουκαλά διαθέτουν τη μεγαλύτερη γλωσσική καλαισθησία και θα ήταν η καλύτερη ΑΝ δεν ήταν συνεπτυγμ'ένη εκδοχή του έργου.
Προσωπικά, θεωρω τις συντμήσεις καταστροφικές για ένα κλασσικό έργο γιατί δίνουν στον αναγνώστη λειψή εικόνα του έργου και την ψευδαίσθηση ότι το γνωρίζει, ενώ έχει χάσει στην ουσία πολλά από την πνοή, τα βαθύτερα νοήματα και τη συναισθηματική φόρτιση του.
            Πληρέστερη είναι η πεντάτομη έκδοση του Καστανιώτη - κι ας εντάσσεται στην "Κλασσική Νεανική Βιβλιοθήκη".Μην ξεγελαστείτε είναι ίσως η πιο πλήρης σύγχρονη έκδοση του έργου.
          Καλή επίσης δουλειά πάνω στους Άθλιους- με εξαιρετικά προλογικά σημειώματα υψηλής φιλολογικής αξίας, έχει να προτείνει και ο οίκος του Ζαχαρόπουλου.Και εδώ το έργο χωρίζεται ακριβώς στα 5 "μέρη -Βιβλία" που έχει χωρίσει αρχικά ο ίδιος ο Ουγκό.
             Φοβάμαι πάντως, πως τις πληρέστερες μεταφράσεις των Αθλιων μπορεί να τις βρει κανείς σε παλαιότερες, σκληρόδετες εκδόσεις προηγούμενων δεκαετιών.
              Σε μια τέτοια είχα βρει τις αυθεντικές γκραβούρες της γαλλικής έκδοσεις του 1862 που συνοδεύουν και το παρόν άρθρο.

Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ (Αξιοποιήσιμη σε Ε'-ΣΤ' Δημοτικού και -με παραλλαγές- σε Γυμνάσιο -Λύκειο).
Σχεδιάστηκε το 2018 αποκλειστικά από την εκπαιδευτικό Δέδε Ελισσάβετ -και χωρις καμια περαιτερω συνεργασια- (Project "Βόλτα Σε Μονοπάτια...Κλασσικά)
Κατατέθηκε στην Α Βαθμια Ανατολικής Αττικής Β
τον Νοέμβρη του 2018 
και επικαιροποιήθηκε τέλη του 2019 
με επιβλέποντες 
τη κ. Αναστασία Κατσούγκρη (Απόφοιτη Π.Τ.Δ.Ε. Αθηνών /Διδάκτορα του Παν Πατρών, Εξειδικευμένης σε θέματα Αυτισμού, Συγγραφέα& Διευθύντρια Δ.Σ. Πολυδενδρίου,)  
και τον κ. Εμμανουήλ Κουμπιά,( Διδάκτορα του Π.Τ.Δ. Ε. του Παν Αθηνων, Αποφ Παν Ιωαννίνων/Απ του Παν Αιγαίου/Απ του ΦΠΨ (Προγρ Ψυχολογία) και διατελέσαντα Σχολ. Συμβ. της 50ης Π.Δ.Ε.Α. )
                                      
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΕΔΕ ΕΛΙΣΣΑΒΕΤ
ΜΙΚΡΕΣ , ΑΠΛΕΣ ΙΔΕΕΣ ,ΑΜΕΣΑ ΚΑΙ ΠΑΝΕΥΚΟΛΑ ΕΦΑΡΜΟΣΙΜΕΣ χωρις χρονοβόρες διαδικασίες ή ιδιαίτερες ανάγκες σε πολύπλοκα εποπτικά μέσα 
         
       Στη Γλώσσα της Ε' Δημοτικού, με αφορμή ένα επετειακό κείμενο της Ζωρζ Σαρρή γίνεται μνεία στο έργο αυτό του Βικτόρ Ουγκό, όταν οι πεινασμένοι της Κατοχής παρομοιάζονται με τους Άθλιους του Ουγκό.
Ιδανική λοιπόν αφόρμηση.
Δεδομένου ότι η Γλώσσα περιλαμβάνει και ως θεματική την έννοια Βιβλίο, μπορούμε να εισάγουμε τα παιδιά στο σύμπαν του Βικτόρ Ουγκό, σε ακολουθία δραστηριοτήτων με τη μορφή Ρroject.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1. «Αλληλοσυμπληρωνόμαστε»
Χρονολόγιο με σημαντικούς σταθμούς της ζωής που διασαφηνίζουν τον ηθικό του προσανατολισμό
Εργαζόμαστε ανά ζεύγη κι ανασυνθέτουμε σε συνεργασία το βιογραφικό πανόραμα του Ουγκό(Οι πληροφορίες που λείπουν από το φυλλάδιο του ενός υπάρχουν στο φυλλάδιο του διπλανού του.)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2. Εμπεδώνουμε και στοχαζόμαστε πάνω στη βιογραφία και το έργο του Ουγκό με ερωτήσεις.(40 λεπτα)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3. «Μικροί Βιβλιοδέτες»
Χωρίζουμε  τα παιδιά σε 4-5 ομάδες.

Δίδονται σε κάθε ομάδα 7 χάρτινα ομοιωματάκια βιβλίων φέροντα 7 τίτλους από τα 7 σημαντικότερα μυθιστορήματα του Β. Ουγκό.

Επίσης τους δίδεται ενας φακελος με κομμένα τετραγωνάκια περιλήψεων αυτών των έργων.

Κάθε ομάδα πρέπει να κολλήσει τη σωστή "περίληψη πίσω από το σωστό ομοιωματάκι βιβλίου, μαντεύοντας από λέξεις κλειδιά την αντιστοιχία "τίτλου" και "περιγραφής του βιβλίου".

Κατόπιν "φιλοτεχνούν" στην μπροστινή πλευρά από μια κατάλληλη εικόνα για κάθε "εξώφυλλο".

(Υπάρχει απλουστευμένη εκδοχή με άσκησουλα αντιστοίχησης στο χαρτί) (1ωρα Εικαστικών)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3. "Βιντεοπροβολή (2ωρες)
Υπάρχει μια εξαιρετική απόδοση των Άθλιων σε κινούμενα σχέδια...                        

                                                                                   

Την προβάλλουμε στα παιδιά παραλληλα με μια περίληψη του έργου, που συμπληρώνει το 3ο μέρος, που δεν είναι διαθέσιμο.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4. Κουίζ Κατανόησης και στοχασμός γύρω από εννοιες όπως η Συγχώρεση και η Μετάνοια συναρτήσει και της θεματικής των Θρησκευτικών "Προχωράμε Αλλάζοντας". (1 ωρα Θρησκευτικά)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 5. "Αναδιήγηση Ιστορίας"

Δίδονται φωτοτυπημένες σε κάθε ομάδα οι αληθινές γκραβούρες της έκδοσης του 19ου αιώνα.Οι ομάδες τις βάζουν στη σωστή σειρά και περιγράφοντας τις εικονες ανασυνθέτουν την ιστορία. (1 ώρα)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 6. Βιωματική αλληλεπίδραση με το έργο.
Γράφω γράμμα στον ήρωα που αγάπησα περισσότερο από τους Άθλιους και μοιράζομαι "μαζί του" σκέψεις μου και συναισθήματα.
Επινοώ έναλλακτικό τίτλο που θα ήταν ταιριαστός στο έργο.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 7. Παντομίμα
Κάθε ομάδα υποδύεται με κινήσεις -χωρίς καθόλου λόγο- έναν ήρωα του έργου και οι υπόλοιποι μαθητές καλούνται ενός μιας διορίας 40 δευτερολέπτων να βρουν ποιος είναι"


ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 8.Δραματοποίηση

Κάθε ομάδα επιλέγει μια σκηνή και την αναπαριστά

Μια μπορεί να υποδυθεί  τη σκηνή με "τον Επίσκοπο που φιλοξενεί τον πρώην φυλακισμένο".

Μια άλλη τη στιγμή που "ο Αγιάννης συλλαμβάνεται και ο Επίσκοπος τον συγχωρεί προσφέροντάς του τα κηροπήγια."

        Η τρίτη ομάδα μπορεί να αναναπραστήσει τη "συνάντηση της Φαντίνας με τον Δήμαρχο".

Η τέταρτη ομάδα τη σκηνή συνάντησης Αγιαννη-Τιτίκας, όταν αυτός τη βοήθησε με το νερό και της αγόρασε την κούκλα κ.ο.κ. (45 λεπτά)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 9. "Αλλάζουμε μαζί τον κόσμο"

Στοχαζόμαστε κι ενημερωνόμαστε ποιοι φιλανθρωπικοί μή κερδοσκοπικοί οργανισμοί θα βοηθούσαν σήμερα τιους ήρωες του βιβλίου:

...Ορφανά παιδιά σαν την Τιτικα (λχ "Κιβωτός", "Χαμόγελο Του Παιδιού")

...Εγκαταλελειμμένες μητέρες σαν την Φαντίνα (λ.χ. "Το Φιλόπτωχο της Ενορίας μας")

...Φυλακισμένους σαν τον Γιάννη Αγιάννη (λ.χ.Ο Σύλλογος Στήριξης Kρατούμενων, "Ονήσιμος").

Κατόπιν φιλοτεχνούμε μια ενημερωτική αφίσσα για έναν από αυτούς τους φορείς, κάνουμε καμπάνια ενίσχυσης, όπως κάποιο bazaar στο σχολείο μας ή διοργανώνουμε μια επίσκεψη.)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 10. Δανειστική Βιβλιοθήκη
Θέτουμε στη διάθεση των παιδιών εκδοχές του έργου προσιτές σε αυτήν την ηλικία.
Τη διαχρονική διασκευή των εκδόσεων "ΑΣΤΗΡ"ή εκείνη του Πατάκη.Μια καλή επιλογή για πολλές γενιές παιδιών είναι ασφαλώς το πρώτο τεύχος από τα "Κλασσικά Εικονογραφημένα"...

[Οι δραστηριότητες ασφαλώς συνοδεύτηκαν από υλικό εκπονημένο αποκλειστικά από την Δέδε Ελισσάβετ.]
Από κει και πέρα κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να εκπονήσει δικό του υλικό και να προσθέσει τη δική του πινελιά .
          Το σημαντικό είναι ότι μεγάλα βιβλία μπορούν να μεταλαμπαδεύσουν με όμορφο και ουσιαστικό τρόπο, όσα με βερμπαλιστικά κηρύγματα δε θα μπουν ποτέ στην ψυχή των παιδιών...


Ευτράπελα από τη συγγραφική πορεία του ΒΙΚΤΟΡ ΟΥΓΚΟ

Tο link του mangaclassics.com 
για ένα εξαίσιο ιαπωνικό μανγκα για τους Άθλιους


Εκπληκτική παρουσιαση του έργου από τη WIKIPEDIA