Κυριακή 19 Ιανουαρίου 2020

Ισίδωρος Ζουργός, Οι Ρετσίνες Του Βασιλιά

                                                                                                       Οι Ρετσίνες Του Βασιλιά, Ισίδωρος Ζουργός
                                         Είδος: Κοινωνικό
                                          Βαθμολογία: 8/10                                 
                               

Ύστερα από αναμονή δυο χρόνων για τους λάτρεις της καλής λογοτεχνίας, το 9ο βιβλίο του Ισιδωρου Ζουργού είναι επιτέλους γεγονός!
Οι Ρετσίνες του Βασιλιά είναι ένα μυθιστόρημα που διαφοροποιείται αισθητά από τα προηγούμενα δείγματα γραφής του.
Αφήνοντας μακρυά την άσβεστη αγάπη του για τη γενέτειρα και "Μούσα" του, τη Θεσσαλονίκη, ο Ισίδωρος Ζουργός αυτή τη φορά ακολουθεί τις διαδρομές της ανθρώπινης ψυχής, σε ένα διαφορετικό βιβλίο με τόπο δράσης απροσδόκητο!

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο Λεόντιος Έξαρχος είναι ένας συνταξιούχος μεγαλοεργολάβος με τρεις κόρες, τη Γαβριέλα, τη Ρεγγίνα και την Κορίνα
Ύστερα από την οδυνηρή απώλεια της αγαπημένης του συζύγου, της Ουρανίας, φεύγει από την Αθήνα για να εγκατασταθεί στο εγκαταλελειμμένο αρχοντικό του πεθερού του.
Στο χωριό αναλογίζεται την περασμένη του ζωή ως μεγαλοαστού εργασιομανή οικογενειάρχη, ενώ αναζητεί τα αίτια της ρήξης ανάμεσα σε αυτόν και τις τρεις του κόρες, που ζουν σε διαφορετικά σημεία της γης.
Εν τωμεταξύ, στο χωριό τού ξεδιπλώνεται ένας άλλος κόσμος, ανατρεπτικά ακατέργαστος, χθόνιος και οργιαστικός.
Εκεί, στο βασίλειο του γέλωτα και της ρετσίνας, κάτω από τη σκιά του παράξενου κωδωνοκρούστη ο Λεόντιος θα αφουγκραστεί τη βαθιά φωνή της ψυχής ξανά, και θα πασχίσει να συμφιλιωθεί με τον χρόνο που περνά και με τον εαυτό του, για αν μπορεσει να συγχωρέσει...  

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
"Οι Ρετσίνες του Βασιλιά" είναι το πιο εσωτερικό βιβλίο του Ισίδωρου Ζουργού.Ένα μυθιστόρημα που, αν και ρέει άνετα, απροσδόκητα πολλαπλασιάζει το συναισθηματικό του φορτίο, "πίσω από τις γραμμές".
Πρόκειται για ένα κοινωνικό δράμα, μια οικογενειακή ιστορία, που τελικά ανάγεται σε έναν εσωτερικό μονόλογο αυτογνωσίας και συμφιλίωσης, πράγμα που φανερώνεται κι από την ίδια τη δομή του βιβλίου, καθώς εναλλάσει τριτοπρόσωπη αφήγηση με ημερολογιακές σημειώσεις του ιδιου του πρωταγωνιστή.
Ένα μυθιστόρημα που χωρίς να είναι page turner κυλά σαν ποταμός προσφέροντας εξάρσεις και υφέσεις ως την δική του ιδιότυπη κορύφωση. 
       Οι Ρετσίνες του Βασιλιά είναι το έργο του Ζουργού που περισσότερο από κάθε άλλο κινείται σε επίπεδο σχεδόν συμβολικό.
Σε αυτό συμβάλλει, πρωτίστως  η απροσχημάτιστη διακειμενικότητα του (Shakespear, Rambelais, με ανάλογο τρόπο που τα Ανεμώλια βρίσκονταν σε συνομιλία με τον ομηρικό κόσμο. 
Από την άλλη συμβολικότητα προσδίδει στο βιβλίο το γεγονός πως ούτε εδώ δεν προσδιορίζεται επακριβώς ο τόπος -όπως σε άλλα μεγάλα έργα (οπως λόγου χάρη ο Κατάδικος του Θεοτόκη.)
Το χωριό -σκηνικό της δράσης -θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε οικισμός της επαρχιακής Ελλάδας
Χωρίς στενούς τοπογραφικούς περιορισμούς το δράμα εκτείνεται στον χώρο και διαστέλλεται για να χωρέσει την ψυχή κάθε αναγνώστη.
   Εντούτοις, υπάρχουν στο έργο στοιχεία ηθογραφικά, αναγνωρίσιμα στις μικροκοινωνίες της ελληνικής Επαρχίας, καθώς στο βιβλίο αυτό παρακολουθούμε μια αντιστροφή της υστερικής αστυφιλίας που διέκρινε τις εποχές της επιπλαστης ευμαρειας.Έδώ έχουμε μια αποκέντρωση και μια άρνηση του ασφυκτικού άστεως.Μια παλιννόστηση στις ρίζες.Στην αρμονική συνύπαρξη με τη φύση.
           Ο συνδυασμός πέτρας, δέντρων και θάλασσας τόσο τυπικός στο μεσογειακό τοπίο, που στις "Ρετσίνες Του Βασιλιά" ξαναβρίσκει τον εαυτό του!
Πέτρα.Κύμα.Άνθρωπος.Η μυσταγωγία του Αμπελιού.Το ποτό που ενώνει ετερόκλητους ανθρώπους στην ακολουθία του Οίνου.
  Οι συνάξεις στο καφενείο- εικόνα τόσο χαρακτηριστική στις κλειστές κοινωνιές- προσλαμβάνουν τη μορφή ιεροτελεστίας που έλκει τις τις ρίζες της από την αρχαιοελληνική παράδοση όπου περίοπτη θέση έχει η τελετουργικό της "βρώσης" κι οι προεκτάσεις του.
Δομικά στοιχεία άλλωστε της κοινωνικής ζωής των Αρχαίων Ελλήνων κατέχουν η Φιλοξενία και τα Συμπόσια
ως εκκολαπτήρια ήθους και φιλοσοφικής σκέψης.Και οι δυο αυτές εκφάνσεις της κοινωνικότητας, που μάλιστα ανάγονταν ως τους θεούς, έχουν ως συνδετικό κρίκο το Φαγητό και την πρωταρχική ανάγκη της τροφής, που προσδιορίζει τον Πρώτο, Ανυπέρβλητο Δεσμό του ανθρώπου- αυτόν με την Μητέρα- Τροφό.

        Εδώ υπεισέρχεται η συνομιλία με τον Γαργαντούα του Ραμπελαί, όπου ουσιαστικά ανιχνεύεται αυτό που η φρουδική θεωρία ονομάζει στοματικό στάδιο του ανθρώπινου ψυχισμού δηλαδη αφομοίωση του βρέφους με τον μητρικό μαστό ως αντίβαρο στον φοβο του αφανισμού και του θανάτου.
Συνδαιτημόνες λοιπόν μιας υπεκφυγής και μιας χαράς που δεν κρατά αλλά γλυστρά και χάνεται όπως η άμμος στην κλεψύδρα, όπως το κρασί στον ουρανίσκο...
         Σε αυτήν τη συνάθροιση ξεχωρίζει ο εμβληματικός Λεόντιος Έξαρχος- με το όνομά του κιόλας να υποδηλώνει την επιβλητικότητα και την υψηλή του θέση.Υψηλή για να είναι ηχηρότερη η πτώση του, αφού ο  "Βασιλιας" αυτός βλέπει τους Καιρούς να ροκανίζουν τον θρόνο του, μα προτάσσει μια όρθια περηφάνεια μπρος στον αναπόδραστο τέλος, με τα μαλλιά του να αβνεμίζουν στις θύελλες.
         Ο Λεόντιος Εξαρχος του Ζουργού είναι το ομόλογο του σαιξπηρικού Βασιλιά Ληρ.Εκφράζει τη νοσταλγία του μεγαλείου, μα και την παρελθούσα πατριαρχία που εξουσιάζει το θήλυ αλλά και που άγεται ερήμην από αυτό.
Ο Λεόντιος Έξαρχος ως Βασιλιάς Ληρ βλέπει τον παλιό κόσμο να καταρρέει κάτω από την θύελλα της προόδου, της αμφισβήτησης και της ανατροπής που εισηγείται στο σαρωτικό πέρασμά της η Νέα Γενιά.
         Ο Έξαρχος είναι ο King Lear, που απέναντι στις Κόρες του βιώνει την τρομερή απειλή όπως τη διαγράφει ο Καρλ Γιουνγκ, όταν ανιχνεύει το Τραύμα της Απερχόμενης Γενιάς έναντι των Επιγόνων της που "θα γκρεμίσουν τα έργα της".
Είναι η γονιμότητα που κυοφορεί και την πτώση του Λεόντιου.
Είναι η αδυναμία της παρακμής του που θα τροφοδοτήσει την εξουσία των επόμενων και αυτόν τον αναπόφευκτο εκθρονισμό του βιώνει ο Λεόντιος του Ζουργού, βλέποντας ως γονέας τα παιδιά του να πετούν με δικά τους φτερά αρνούμενα να ετεροκαθορίζονται ως ιδιοκτησία του Πατριάρχη.
Γύρω από τον πρωταγωνιστή Λεόντιο ένας χορός προσώπων απτών κι αθέατων.
Είναι, καταρχάς, οι σύντροφοι στην οινοποσία, τυπικές φιγούρες του ελληνικού χωριού:
Ο παπάς, ο καφετζής, η παντοπώλισσα, η ωραία, ο ψαράς, ο προύχοντας...
Αγαθοί και δόλιοι, ηθικοί και διεφθαρμένοι.
        Έπειτα είναι και τα φαντάσματα της μνήμης...
Η μακρινή αγαπημένη , η Ουρανία με το όνομά της να υποδηλώνει την απουσία της στο Επέκεινα.Η αγάπη που ξεπλένει τα κρίματα.Η Σύζυγος.Η Μάνα.
        Οι απούσες κόρες η Γαβριέλα η Ρεγγίνα και η Κορίνα σε αντιστοιχία προς της σαιξπηρικές ηρωίδες την Γονερίλη (Goneril) ,τη Ρεγάνη (Regan) και την Κορδέλια (Cordelia)-διασκορπισμένες κι εκείνες στα "βασίλεια" του σύγχρονου κόσμου- τη Γερμανία, τις Βρυξέλλες και την φτωχή Αθηνα.
       Το παράξενο κάστρο, παντεπόπτης στην άκρη του χωριού διατηρεί τον δικό του αυτόνομο ρόλο- σαν παρουσία ζώσα στην πλοκή- εκκολάπτοντας κι εκείνο τα δικά του φοβερά μυστικά, και πληρώνοντας το δικό του τίμημα στην Αλήθεια και στη μοίρα.
Ένας χαρακτήρας που σίγουρα αποτελεί μια ανατρεπτική πινελιά είναι ο πεθερός του Έξαρχου, ο Ζαμάνης.Μια προσωπικότητα ιδιαίτερη με μια άκρως ενδιαφέρουσα ιστορία -πολυτάραχη και ζοφερή- που συντίθεται κομμάτι κομμάτι σαν παζλ, που μαντεύεις από το όλον το μερικό που σου λείπει.ίσως ήθελα να μάθω ακόμη περισσότερες λεπτομέρειες του βίου του.
       Ο Ζαμάνης σίγουρα αποτελεί το πιο συναρπαστικό κομμάτι του μυθιστορήματος και το κλειδί στη διαδρομή του Λεόντιου προς τη Συμφιλίωση.
Προεξάρχων όμως στον χορό τούτον των παράξενων προσώπων γύρω από τον...Ξεπεσμένο Βασιλέα-"Θέσπις" που θέτει σε κίνηση αυτό το δράμα- είναι ο γλυκύς και μοναχικός κωδωνοκρούστης του χωριού, ο Ζαχαρίας. 
Ο Μασούρης, με τη διονυσιακή του ανεμελιά  είναι αυτό που απλοικά ορίζουμε ως "τρελό του χωριού".Με τη βακχική του άγνοια, αισθάνεται όσα δε σκέφτεται και νιώθει όσα δεν κατανοούν αυτοί που σκέπτονται.
Ένας σαλός με την αγιοσύνη που ο όρος προσέλαβε στην χριστιανική παράδοση, έτσι όπως φέρνει τον Λεόντιο σε επαφή με την ανεπεξέργαστη αλήθεια....
Συνδέοντάς τον Ζαχαρία με την σαιξπηρική εποχή μπορούμε να τον παραλληλίσουμε με μια αναγεννησιακή φιγούρα από την Commedia del 'Arte.
Ένας χαριτωμένος αρλεκίνος, είναι ο Ζαχαρίας ενόσω διασχίζει με παιχνιδιάρικους ελιγμούς τις συνειδησιακές διαδρομές του γερο Λεόντιου- αποδομώντας ψευδαισθήσεις μεγαλείου με την αποκοτιά του σκακιστικού Fou!
           Μια γκροτέσκα βενετσιάνικη μάσκα, που ξεπροβάλλει αιφνιδιαστικά και πίσω από το τρομακτικό της γέλιο κρύβει τη σκοτεινή γνώση.
Μια φιγούρα που παραμερίζει τα φτιασίδια και επαναπατρίζει την ύπαρξη του στα απενοχοποιημένα ένστικτα της anima.
Εντούτοις, ο Ζαχαρίας διατηρεί μια ιδιότυπη συμπόνια και μια ευαισθησία που του εμφυσά μια πνοή από τον -πολύ μεταγενέστερο του Σαίξπηρ- Ρομαντισμό,  
προσδίδοντας του τα στοιχεία ενός άλλου εμβληματικού κωδωνοκρούστη, του τραγικού Quasimodo.
Η συνάφειά τους προκύπτει με τρόπο βαθιά συγκινητικό που μόνον ο Ζουργός ξέρει να υποβάλλει, αποδεικνύοντας πως η αγωνία της γλώσσας σε έναν συγγραφέα δεν αναιρεί ποτέ το χειμαρρώδες συναίσθημα.
"Οι Ρετσίνες Του Βασιλιά" δεν είναι όμως ένα μυθιστόρημα που αποζητά την τέρψη ή τον άκοπο εντυπωσιασμό.
Είναι ένα θεατρικά σκηνοθετημένο δράμα που συνδιαλεγεται με την αρχαία και τη σαιξπηρική τραγωδία, σε σκηνές και ιντερμέτζα- για να κλείσει σε μια σοφόκλεια επίκληση στους Νεκρούς που "τους πήρε ο Άδης και- μέγα πλήθος- η Περσεφόνη εφίλεψε".
      Μέσα στο πανηγύρι της ζωής, διάχυτη είναι η σκιά του θανάτου ως απειλή και μνήμη, όπως ακριβως οι αναγεννησιακές Αποκριες μασκάρευαν τον τρόμο του θανάτου!
Γιατί απώτατο διακύβευμα είναι η αγωνία του εκθρονισμού και του αναπόφευκτου τέλους.
Κι αν ο τρόπος να μη χάσεις κάτι είναι να το δώσεις ο ίδιος, κι αν - όπως ορίζει η ευαγγελική περικοπή-"όποιος θέλει να βρει την ψυχή του πρέπει πρώτα να τη "χάσει", είναι σίγουρα μακρύς κι επώδυνος ο δρόμος για την άρση του Εγωισμού, είναι όμως μονόδρομος σε τούτο το μονοπατι του Θανάτου....
Αυτή είναι η διαδρομή που ο Λεόντιος καλείται να διανύσει με σύντροφο τον Ζαχαρία, την αλέγκρα σκιά της καρδιάς του, για να φτάσει σε ένα φινάλε ακαριαίο και σκοτεινά ποιητικό όπου ανεξήγητα επέρχεται η συμφιλίωση των δύο γενεών.
         Με όλα αυτά οι "Ρετσίνες του Βασιλιά" αποδομούν σαθρά οικογενειακά οικοδομήματα που πίσω απο την κοινωνική επιφάνεια και την ψευδεπίγραφη εικόνα μιας επίπλαστης ευημερίας κρύβουν ανομολόγητα απωθημένα, ένοχα μυστικά και πενία συναισθημάτων.  
Πέραν των ψυχογραφικών τους προεκτάσεων, όμως, "Οι Ρετσίνες" καταλήγουν να είναι κι ένα σύγχρονο βιβλίο που- μέσα από μεσαιωνικά σχήματα και αναγωγές σε προγενέστερες λογοτεχνικές φάσεις της Ευρώπης- αφουγκράζεται το αδιεξοδα του Νεοελληνα της Κρίσης, που είδε οράματα, προσχήματα και ψευδαισθήσεις να καταρρέουν.
"Οι Ρετσίνες" ξεμπροστιάζουν την υποκρισία του σύγχρονου Αστού της Κατανάλωσης, της Κοινωνικής Ανέλιξης και της Άδειας Ψυχής, κι αυτό αποτελεί  ένα ράπισμα στον νεοπλουτισμό της εποχής μας.
Μέσα από τις σελίδες του το μυθιστόρημα αυτό αφουγκράζεται τον παλμό της ρίζας που ξεχνάμε και σηματοδοτεί το νόστιμον ήμαρ στην χωρίς προσχήματα, επιτεύγματα και τίτλους αλήθεια του εαυτού μας.Στην αληθινή μας πατρίδα.Χώμα. Θάλασσα.Κρασί.Απλά όλα- κι αληθινά, σαν τα συστατικά της Ελλάδας του Ελύτη... 
          Το βέβαιο είναι πως "Οι Ρετσίνες του Βασιλιά" αποτελούν ένα πρωτότυπο έργο που αποδεικνύει πως ο Ισίδωρος Ζουργός δεν επαναπαυεται στις δάφνες του αλλά αναζητά νέους δρόμους και διαφορετικούς κάθε φορά προβληματισμούς-γύρω από την Ιστορία, τον έρωτα και την κοινωνία- για να εμπλουτίσει όμορφα τη Σύγχρονη Πεζογραφία μας.
         "Οι Ρετσίνες του Βασιλιά" είναι λοιπόν ένα ακόμη εξαίσιο δείγμα μιας άοκνης πέννας που βρίσκει τρόπους να προσφέρει έμπνευση, συναίσθημα και γόνιμη γνώση στο Λογοτεχνικό μας Γίγνεσθαι.

                                                                Δέδε Ελισσάβετ

Διαβάστε ακόμη για τον ΙΣΙΔΩΡΟ ΖΟΥΡΓΟ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ


ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΙΣΙΔΩΡΟΥ ΖΟΥΡΓΟΥ "ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ"

ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ 

ΛΙΓΕΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΝΥΧΤΕΣ





ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΑΝΑΦΕΡΘΕΙΣΑ  ΡΗΣΗ ΤΟΥ KARL YOUNG
"Η γονιμότητα οδηγεί στην πτώση μας·
κατά την άνοδο της επόμενης γενιάς
η προηγούμενη έχει υπερβεί το ζενίθ της.
Οι απόγονοί μας γίνονται οι πιο επικίνδυνοι εχθροί μας,
απέναντι στους οποίους είμαστε απροετοίμαστοι.
Θα επιζήσουν και θα πάρουν την ισχύ
από τα αποδυναμωμένα μας χέρια"..



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου