Γιάννης ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ, Ραγιάς , Μέρες και Νύχτες του 1821

                                                                                      Γιάννης Καλπούζος, Ραγιάς- Μέρες και Νύχτες του 1821

                                          Είδος :Iστορικό

                                           Βαθμολογία : 10/10

Φέτος συμπληρώνονται 200 χρόνια από τον αγώνα της Εθνεγερσίας, την ένδοξη Επανάσταση του 1821, που μεσα από ποταμούς αίματος και θυσιών έδωσε τελικά την πολυπόθητη ανεξαρτησία και υπόσταση κρατική στο πολύπαθο ελληνικό έθνος.

Ο  ιδανικός τρόπος για να τιμήσει ένας συγγραφέας μια τέτοια εθνική επέτειο, είναι φυσικά η πένα του  κι όταν μιλάμε για τον Γιάννη Καλπούζο ένα τέτοιο έργο αποκτά άλλη βαρύτητα.

Το νέο βιβλίο "Ραγιάς- Μέρες και Νύχτες του 1821" είναι ο φόρος τιμής του σπουδαίου μας λογοτέχνη στην Εθνική Μνήμη.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Πρώτη δεκαετία του 1800. Ο νεαρός Αγγελής με τη νεραϊδογέννητη ομορφιά μεγαλώνει στη σκλαβωμένη Πάτρα-μάρτυρας των ταπεινώσεων που υφίστανται καθημερινά οι σκλαβωμένοι Έλληνες από τους Οθωμανούς...

          Ένα ατυχές περιστατικό, τον φέρνει αιχμάλωτο στον Σαχίν Αγά που του επιβάλλει μια εξευτελιστική κράτηση στο κοτέτσι του για να τον πείσει να εξισλαμιστεί και να σώσει το κεφάλι του.

            Ο Αγγελής το σκάει και ανδρώνεται σε ένα οδοιπορικό,μες στον τουρκοκρατούμενο Μωριά, που θα τον φέρει στη δούλεψη του φιλάργυρου και δύστροπου πραματευτή, Τζίγου, με τον οποίο θα γυρίσει όλα τα χωριά της Πελοποννήσου.

Κι όσο  Πελοπόννησος και Ρούμελη πυρπολούνται απο τη δάδα του ξεσηκωμού, ο Αγγελής θα ζήσει στις παρυφές της Επανάστασης.Θα ανταμώσει σπουδαίους οπλαρχηγούς, κοτζαμπάσηδες, θα κάνει φιλίες, θα δεθεί με ένα τρομαγμένο Τουρκόπουλο σπάνιας ευγένειας, και θα πλανευτεί από το άρωμα του έρωτα στα μάτια της της γλυκιάς Κερασιάς, με τρόπο άλλοτε σπαρακτικό, άλλοτε νοσταλγικό -κι αντίβαρο στην έκφυλη Ασπασία.

Ο Αγγελής θα γευθεί το μεγαλείο αλλά και τις σκιές του πολυτάραχου 21 γκρεμίζοντας μύθους για να κρατήσει άσβεστη τη λαχταρα της Λευτεριάς έχοντας ορκιστεί να μην είναι..." "ραγιάς σε κανέναν! Ραγιάς σε τίποτα!»

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

Ο "Ραγιάς" του Γιάννη Καλπούζου αποτελεί το 9ο εκτεταμένο μυθιστόρημα του σπουδαίου μας συγγραφέα που έχει εδραιώσει μια από τις σημαντικότερες θέσεις στον χώρο του Ιστορικού Μυθστορήματος μετά το εμβληματικό "Ιμαρέτ", 

το πλούσιο "Εις ταν Πόλιν", 

"το Γινάτι", 

"τη συγκλονιστική Σέρρα",

 το ξεχωριστό "Εράν" , την "Ουρανόπετρα"

το κοινωνικό μυστήριο του "Ο,τι Αγαπώ 

και το δυστοπικό "Σάος" 

Το καινούριο βιβλίο του Γιάννη Καλπούζου εξαρχής φανερώνει τις διάθεσεις του και πρόκειται για μια ανεκτίμητη προσθήκη στην εργογραφία του , καθώς αγγίζει μια ιστορική συγκυρία διαφορευική από των προηγούμενων έργων. 

Το βιβλίο ξεκινά με μια από τις πιο οδυνηρές λέξεις που υπάρχουν στο λεξιλόγιό μας. Τη λέξη "Ραγιάς". 

Η ετυμολογική ρίζα της λέξης είναι αραβική και σημαίνει "αγέλη", "κοπάδι".

Αποτέλεσε ένα από τα βασικά υποτιμητικά προσωνύμια που απέδωσαν οι Τούρκοι σε όλους τους αλλόπιστους (γκιαούρ)  σκλάβους της επικράτειάς τους φανερώνοντας εξαρχής την πρόθεσή τους να μεταχειριστούν ως "υποζύγια και σφαχτάρια" τους κατακτημένους πληθυσμούς που θα αρνούνταν τον εξισλαμισμό...

Πράγματι οι ζωές των..."Ραγιάδων"- Χριστιανών της Βαλκανικής κατά την Τουρκοκρατία  σημαδεύτηκαν από δυσβάσταχτη φορολογία, αιματηρές σφαγές, άγριους- συχνά αναίτιους- βασανισμούς, ύστατη εξαθλίωση, πνευματικό σκοτάδι και υφαρπαγή των εκλεκτότερων παιδιών τους για τον οθωμανικό στρατό και τα χαρέμια των Τούρκων αξιωματούχων

Η λέξη "Ραγιάς" έμεινε για πάντα στις συνειδήσεις μας ως αιματοβαμμένη μνήμη που επέσειε αίμα ,ατίμωση και αδικία - συνώνυμη της έννοιας "Σκλάβος", "υποταγμένος", "δουλοπρεπής", "ταπεινωμένος" κι έρμαιο ανόμων ισχυρών" .

            Τούτη, ακριβώς η θλιβερή ιδιότητα του "σκλάβου",  και η συνειδητοποίηση αυτής- μέσα από ένα τραυματικό γεγονός- γίνεται η εκκίνηση της πορείας του πρωταγωνιστή Αγγελή προς τη σφυρηλάτηση του αγωνιστικού του φρονήματος, και του φλογερού του ταμπεραμέντου.

          Η αρχή της αφήγησης θυμίζει "Απομνημονεύματα" ονομαστών Οπλαρχηγών, όπως εκείνα του Θ. Κολοκοτρώνη και -μεταγενέστερα- του Μακρυγιάννη, καθώς εσκεμμένα ενέχει κι αυτή εκείνη την -ακατέργαστη, μα συγκινητική- λαϊκότητα κι ένα μεγαλείο που πηγάζει από τη μαρτυρία κι όχι την καλλιέπεια του λόγου.

Ο αγωνιστής με την αυθεντικότητά του αφοπλίζει τον "γραφιά"-βιογράφο του, όπως στο "καζαντζακικό" μοτίβο του "Αλέξη Ζορμπά".

           Η αφήγηση του Μυθιστορήματος γίνεται σε αυτήν τη χαρακτηριστική, ιδιάζουσα γλώσσα του Καλπούζου με τους αρχαϊζοντες τύπους να μην της στερούν ευελιξία κι αμεσότητα, όσο ενυπάρχει και μια προφορικότητα που μας φέρνει πιο κοντά  στον πρωταγωνιστή του: 

                Έναν χαρακτήρα που εσκεμμένα δε φέρει την αχλύ του επώνυμου ήρωα από κείνους που κοσμούν επωνύμως το πάνθεον των ονομαστών Αγωνιστών, αλλά ανήκει στους ανώνυμους ραγιάδες της βιοπάλης που με το αίμα τους ζύμωσαν τη δόξα των ηγετών τους...

Η αρχική γνωριμία του αναγνώστη με τον Αγγελή ενέχει μια διάθεση σχεδόν σκωπτική προς τον ήρωα, και δεν επιτρέπει από την αρχή  να αναδειχθεί η αρρενωπή του μαχητικότητα- όπως συνέβη με παλαιότερους ήρωες:

Ενα πρόσωπο ασχημάτιστο στην αρχή επικεκαλυμμένο με τον μανδύα του φόβου, που η πένα του συγγραφέα το σμιλεύει επιδέξια στο πέρασμα των σελίδων, με "σκαρπέλο" την ίδια την πλοκή, για να τον αναδείξει σε έναν ρομαντικό, στοργικό σύζυγο και σε έναν ευσυνείδητο πολεμιστή, προστάτη των αδύναμων και θεματοφύλακα της οικογενειακής τιμής.

Μέσα από την πορεία του Αγγελή ο Γιάννης Καλπούζος ξεδιπλώνει πτυχές της Επανάστασης, όχι μονάχα τις επικές στιγμές της αντρειοσύνης, αλλά και τις "άλλες", τις επονείδιστες.

Τρίπολη, Δερβενάκια αλλά και πολιτικές μηχανορραφίες που άνοιξαν τν δρόμο στον Ιμπραήμ το 1826 και στην Ξένη Επέμβαση, .... φωτίζονται σε όλο τους το παρασκήνιο.

Εμβληματική θέση ανάμεσα σε όλα , το κάστρο του Κολοκοτρώνη, η θρυλική  Τρίπολη με την ιστορική της Άλωση θρίαμβο του ελληνισμού-  ποτισμένη όμως στο αίμα και σε πράξεις ντροπής- με την αντεκδίκηση αλλοθι κατώτερων ενστίκτων  και πλεονεξίας.

             Ο Καλπούζος με αμεσότητα δε διστάζει να επισημάνει σκοτεινές πλευρές ηρωικών προσώπων αναδεικνύοντας το αδελφοκτόνο σαρακι της φυλής μας.

Δυστυχώς ,πίσω από κάθε Κολοκτρώνη παραμονεύει ένας Μαυροκορδάτος και κάθε αντάμωμα Αθηναίων και Σπαρτιατών σε νικηφόρες Πλαταιές θα αμαυρώνεται τελικά στους Αιγώς Ποταμούς.…
Μέσα στο ααφηγηματικό τοπίο του " Ραγιά", το οποίο καπνίζει από την μπαρούτη της μάχης - προβάλλει η μαρμαρυγή ενός φλογερού συναισθηματισμού.Ο έρωτας στην πιο λυρική του διάσταση φανερώνει τον ποιητή καλπούζο του "Έρωτας Νυν και Αεί" - καθώς και της πλούσιας στιχουργίας του. Αυτή η ρομαντική τάση και η τρυφερότητα με την οποία ο Καλπούζος προσεγγίζει τις ερωτικές σχέσεις, προσδίδει πινελιά ονείρου και ισορροπεί ιδανικά προς τη σκληρή όψη της Ιστορίας. 

 Η πλοκή στον "Ραγιά" ενισχύεται από ξεχωριστούς χαρακτήρες-  με καθέναν να έχει μοναδική συνεισφορά: Τον πολύπλευρο Αγγελή, λοιπόν, πλαισιώνουν ενδιαφέροντες δευτεραγωνιστές, 'οπως η γλυκιά Κερασία, ο Στάμος, ο Αντριάς.

Για άλλη μια φορά η ξεχωριστή γραφίδα του Γιάννη Καλπούζου σκιαγραφεί, με ανθρωποκεντρικό πρόσημο, ένα ακόμη διαφωτιστικό, ηθογραφικό πορτρέτο μιας εποχής από την πλούσια "πινακοθήκη" της Ελληνικής Ιστορίας, συμβολή πολύτιμη σε μια περίοδο που μεθοδεύεται παραχάραξη της ιστορικής αλήθειας κι απαξίωση της μνήμης!

                  Ο "Ραγιάς" του Γιάννη Καλπούζου, λοιπόν, γοητεύει διδασκοντας όμορφα και ξεσηκώνοντας συναισθηματα,  όντας αντάξια συνέχεια του έργου που εχει ηδη καταθέσει αυτός ο μεγάλος λογοτέχνης, σαν μια αξιολογη προσθήκη στη Λογοτεχνία για την Επανάσταση μετα την "Αηδονόπιτα" του Ζουργού , κι έρχεται να συναντήσει την εξαίσια τριλογία του Θ. Παπαθεοδώρου " Αγιο Αιμα- Άγιες Ψυχές"....