ΛΕΝΑ ΜΑΝΤΑ, Η Σφραγίδα

                                                                                                                               Η Σφραγίδα, Λένα Μαντά
                                                                                                   Eίδος:Koινωνικό Δράμα
                                                                                                    Βαθμολογία 9/10

Η Λένα Μαντά επανέρχεται με ένα δυνατό κοινωνικό μυθιστόρημα που αποδεικνύει την τάση της να μη μένει στάσιμη προσθέτοντας κι άλλες συγγραφικές αρετές στο κάδρο των ήδη αναγνωρισμένων της από τη μεγαλύτερη μερίδα των αναγνωστών.

Η Σφραγίδα της είναι ένα βιβλίο στην απολαυστική γλώσσα της μαντά που όμως θα φέρει ένα σφίξιμο στην καρδιά του αναγνώστη...

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στην Οδό Ισαύρων γεννιέται η κόρη του αμφιλεγόμενου Βασίλη Ρένεση, η Φρειδερίκη Ρένεση .Γυρω της η καρτερική μητέρα της Λουίζα κι ο ζηλόφθονος αδελφός της, Φώτης Ρένεσης, κάτω από τη σιδερένια κυριαρχία του πατέρα και τη βουβή συμπαράσταση της οικονόμου Αρχοντούλας.

Στο αντικριστό σπίτι καταφθάνει ένας μυστηριώδης άντρας που γνωρίζει πολύ καλά το ένοχο κι αιματοβαμμένο παρελθόν του Βασίλη Ρένεση. Τα χρόνια περνούν κάτω από μια σκιά κι ο κύκλος της ντροπής που ξεκίνησε από τα Γιάννενα της Κατοχής, κάνει ένα φριχτό πέρασμα από την Τρούμπα για να κλείσει στο Αναμορφωτήριο Θηλέων που αφήνει τη σφραγίδα του αίματος.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

Τα βιβλία της Λένας Μαντά είναι μια αγαπημένη αναγνωστική συνήθεια τους τελευταίους 16 Μάηδες της ζωής μας. 

Συνεπής όχι μόνο στο συγγραφικό της ραντεβού αλλά και στην προσπάθειά της να επεκτείνεται θεματολογικά, χωρίς να απαρνείται τα γνώριμα συστατικά της γραφής της και τον αυστηρά ελληνοκεντρικό χαρακτήρα των έργων της.
Λιγότερο ή περισσοτερο πετυχημένο, κάθε της συγγραφικό εγχείρημα εξελίσσει κάποια από τα πρωτογενή στοιχεία που μας πρωτοπαρουσίασε στις αρχικές της εμπνεύσεις.
         Δεν ήταν κάθε επόμενο βιβλίο της απαραίτητα καλύτερο από τα προηγούμενα, ούτε καινοφανές, ωστόσο σε έναν εμπειρότερο αναγνώστη είναι εμφανής η μικρή εξέλιξη οικείων μοτίβων της Λένας Μαντά που μεστώνουν σε κάθε μεταγενέστερο βιβλίο της.
Ένα από τα πιο γοητευτικά γνωρίσματα των βιβλίων της Μαντά ειναι το έντονο κοινωνικό πρόσημο σε πολλά από αυτά, με το αισθηματικό στοιχείο να υποχωρεί κρατώντας ρόλο υποτυπώδη όπως το "Βαλς Με 12 Θεούς", "Μια Συγγνώμη, Η Εκδίκηση των Αγγέλων", "Όσο Αντέχει Η Ψυχή"...
Η "Σφραγίδα" της Λένας Μαντά ανήκει σε αυτά κοινωνικά της μυθιστορήματα κι είναι ίσως το πιο δυνατό ανάμεσά τους, καθώς έχει ένα θέμα "που καίει", δοσμένο με έναν τρόπο που είναι αδύνατον να αφήσει κάποιον ασυγκίνητο.

Έμπνευσή της Λένας Μαντά- όπως η ίδια είπε- στάθηκε η δραματική ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη "Στεφανία" όπου η Ζωή Λάσκαρη καταδύεται στον εφιαλτικό κόσμο του Αναμορφωτηρίου Θηλέων,το οποίο αποχυμώνει νεανικές γυναικείες υπάρξεις, που από πολύ "νωρίς" γνώρισαν το πιο σκληρό πρόσωπο της κοινωνικής πραγματικότητας.

Στο Αναμορφωτήριο Θηλέων κατέληγαν ανήλικες που για κάποιον λόγο είχαν παραβεί τον νόμο ή που οι ίδιες τους οι οικογένειες τις απαρνούνταν! 

Κορίτσια ,λοιπόν,στην αυγή της νιότης τους, που γνώρισαν μονάχα τη βία και την ορφάνια στους χώρους προέλευσής τους, ή που στιγματίστηκαν από κάποιο στιγμιαίο λάθος και την κοινωνική κατακραυγή , στοιβάζονταν σε αυτά τα ιδρύματα,τα οποία αποδείχθηκε πως στόχο δεν είχαν "τον σωφρονισμό και την επανένταξή τους" ως όφειλαν, αλλά την πλήρη ταπείνωση και τον εκμηδενισμό τους, ώστε να τις παραδίδουν -ενήλικες πια-  στην αυτοαπαξίωση, στο περιθώριο, στο πεζοδρόμιο ή και στο έγκλημα.

Το στίγμα του Αναμορφωτηρίου συνόδευε εξάλλου αμετάκλητα κι εκδικητικά όσες διάβηκαν τις ζοφερές του πύλες του, σα σφραγίδα πάνω στο σφάγιο, ώστε ποτέ να μην "ελευθερωθούν πραγματικά" από αυτό- παρά μονάχα λίγες, πολύ δυνατές κι ίσως περισσότερο τυχερές... 

Η Λένα Μαντά καταφέρνει να μεταφέρει όλη αυτήν την ατμόσφαιρα σε ένα υγρό και πνιγηρό περιβάλλον που κάμπτει τις αντοχές του ανθρωπου Σε αυτό συμβάλλουν οι ιδιαίτεροι χαρακτήρες που δρούν στο αναμορφωτήριο και κάποιοι εμβόλιμοι μονόλογοι της ηρωίδας της -βαθιάς ψυχογραφικής διεισδυτικότητας και υψηλής λογοτεχνικότητας, που ενορχηστρώνουν τον ρυθμό της έντασης και τη φόρτιση του αναγνώστη.

Η επιρροή της ταινίας είναι εμφανής σε κάποια χαρακτηριστικά σημεία της πλοκής του βιβλίου -χωρίς ωστόσο να αποτελεί αντιγραφή της.Πρόκειται για έναν "δημιουργικό διάλογο" ανάμεσα τους.

Ενδιαφέρον μεγάλο παρουσιάζει και η προέλευση της νεαρής ηρωίδας κι όσα την οδήγησαν από το μεγαλοαστικό της σπίτι  στην κόλαση του Αναμορφωτηρίου...

Η Λένα Μαντά μας μεταφέρει πίσω στα σκοτεινά χρόνια της γερμανικής Κατοχής, σε μια ανατριχιαστική ιστορία του πολέμου, για να καλύψει, έπειτα, όλη τη μεταπολεμική περίοδο κορυφώνοντας τις αναφορές της στη Δικτατορία.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Λένα Μαντά αγγίζει τη Δικτατορία-την είχε θίξει και στο Μια Συγγνώμη Για το Τέλος, δίνοντας χαρακτηριστικά στιγμιότυπα μέσα από την πορεία πλήθους τραγικών προσώπων.(Αριστέα, Μυρσίνη,Σαράντης κλπ)

Εδώ όμως η τόλμη της πηγαίνει πιο μακρυά.

Μέσω συγκεκριμένων καταστάσεων, κατορθώνει να ιχνηλατήσει την ανέλιξη ανθρώπων από την Προδοσία τα χρόνια του Πολέμου ως στην κοινωνική και οικονομική ελίτ της χώρας και τον ένθερμο εναγκαλισμό τους με τη Χούντα...

Η φρίκη που κληροδότησε στη συλλογική μνήμη η αυθαιρεσία του Καθεστώτος αποδίδεται πολύ αντιπροσωπευτικά-σαν φόρος τιμής σε όσους βασανίστηκαν aπό αυτό.

Από την άλλη στη "Σφραγίδα" η Λένα Μαντά αναδεικνύει το ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας στην πιο αποτρόπαιη έκφρασή του, όπως και τον καταλυτικό ρόλο που η Σιωπή διαδραματίζει στη διαιώνιση τέτοιων καταστάσεων.

Τεχνικά η εξέλιξη της Λένας Μαντά είναι θεαματική και στον τρόπο σκιαγράφησης των χαρακτήρων.

Μια φιγούρα που προσωποποιεί τη φαυλότητα σε όλες τις εκφάνσεις της κινεί τα νήματα. Ένας χαρακτήρας βγαλμένος από τα έγκατα της διαστροφής- σε "ομολογία" προς ένα τρομακτικό πρόσωπο που γνωρίσαμε στην κορυφαία σειρά Αγριες Μέλισσες.(όσοι το εχουν δει κ διαβάσουν το βιβλίο θα κατανοήσουν τον συσχετισμό)

Κάθε χαρακτήρας όμως κερδίζει τον χώρο του ενόσω προχωρά προς την ωρίμανσή του.

Από την άλλη, η Λένα Μαντά δεν παρουσιάζει "μαγικές λύσεις", αλλά συμπλέκει τεκμηριωμένα τους χαρακτήρες μεταξύ τους και χτίζει μεθοδικά και πολύ έξυπνα κάθε εξέλιξη και κάθε οδό διαφυγής, που άλλοι ήρωες θα τη βρουν μετά από οδύσσεια και γεμάτοι πληγές, κι άλλοι καθόλου-όπως δηλαδή γίνεται και στη ζωή.

Μοναδική παραπάνω διευκόλυνση για τους πρωταγωνιστές  είναι η σχετική διαθεσιμότητα χρήματος κι αυτή όμως κατακτάται και μέσα από το χτίσιμο των εξελίξεων και μέσα από την ωρίμανση των χαρακτήρων

Οι ήρωες παίρνουν αυτό που τους αξίζει σε μιαν ιδιότυπη αποκατάσταση της Δικαιοσύνης, που προσφέρει την κάθαρση. 

Το βέβαιο είναι πώς όλοι θα βγουν σοφότεροι- το ίδιο κι οι αναγνώστες, αφού το μυθιστόρημα αυτό θα θέσει τη σφραγίδα της αφύπνισης και γόνιμων κοινωνικών προβληματισμών γύρω από ζητήματα που ακόμη και σήμερα, 50 χρόνια μετά, παραλλάσσοντας μορφές μες στο ένδυμα του προοδευτισμού ταλανίζουν ακόμη τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα.

Όσο η βία κι η προκατάληψη εναντίον της Γυναίκας θα παραμένουν κι όσο η παντός είδους κακοποίηση  ανηλίκων θα ντροπιάζουν τις κοινωνίες μας, μυθιστορήματα σαν τη Σφραγίδα θα παραμένουν επίκαιρα κι ας αναφέρονται σε μιαν άλλη ιστορική περίοδο της βασανισμένης μας Ελλάδας.

Αναμεσα στα πέντε καλύτερα βιβλία της Λένας Μαντα Η Σφραγίδα είναι ένα μυθιστόρημα που θα θυμάστε για καιρό.