Σόφη Θεοδωρίδου, ΑΓΡΑΦΟΣ ΝΟΜΟΣ

                                                                               Άγραφος Νόμος, Σόφη Θεοδωρίδου
                                                                                                Είδος Κοινωνικό
                                                                                                Βαθμολογία:8/10

"Άγραφος Νόμος" είναι το σύνολο των ανελαστικών κανόνων σχέσεων, που διέπουν ένα κοινωνικό σύνολο σε μια γεωγραφική επικράτεια χωρίς να έχουν καταγραφεί επίσημα και δίχως να έχουν επισημοποιηθεί από το κράτος με νομική ισχύ, αλλά έχουν καθιερωθεί από την απαρέγκλιτη εφαρμογή τους σε βάθος χρόνου- με αποτέλεσμα όποιος επιχειρήσει να διαφοροποιηθεί από αυτούς να δοκιμάζει κοινωνικό αποκλεισμό αλλά κι έκνομες πράξεις εναντίον του όπως ειρκτή, βία, ακόμη και θάνατο...

Παραδείγματα Άγραφου Νόμου είναι τα έθιμα κάθε τόπου, η Βεντέττα, το Προξενιό κλπ.

Η Σόφη Θεοδωρίδου προσεγγίζει το θέμα αυτό θίγοντας το κομμάτι που αφορά στην Πατριαρχία- η οποία γενικά διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ακόμηστις θεματολογικές της εμπνεύσεις

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η Αιμιλία με τις μνήμες της φωτιάς που κατέκαψε την πρότερη ζωή της στον Πόντο , καταφεύγει στην Αθήνα.Ένα τραγικό περιστατικό θα την οδηγήσει σε ένα βεβιασμένο γάμο με τον ονειροπόλο τραγουδοποιό Δάμο, ο οποίος θα την οδηγήσει στο χωριό του, κοντά σε μια επαρχιακή πόλη της Μακεδονίας, όπου συνυπάρχουν προσφυγες απο την Ανταλλαγή των Πληθυσμών, Σλαβόφωνοι και ντόπιοι. Μια μικροκοινωνία, όπου ο λόγος του Συζύγου και της Πεθεράς είναι ο νόμος.

Γάμοι ψυχαναγκαστικοί, εξουσιαστικοί- ζυγός αφόρητος για τις κοπέλες που αποστραγγίζει τις γυναικείες τους ψυχές, δηλητηριάζοντάς τες με μια ανεξίτηλη πίκρα...

Ο Δάμος αφήνει την Αιμιλία στους γονείς του και κυνηγά την καριέρα του μουσικού στη Σαλονίκη. Η Αιμιλία παγιδεύεται σε μια σκληρή πραγματικότητα με λιγοστές παραστάτιδες:

Είναι η Σόνια, φημισμένη μοδίστρα που ξορκίζει με τις ονειρικές της νυφικές δημιουργίες τις προσωπικές της ματαιώσεις, 

η αντισυμβατική Νίνα που προκαλέι τα χρηστά ήθη,

η πανώρια Αννίτα, που από ένα στιγμιαίο λάθος θα βρεθεί παντρεμένη με έναν άντρα που αποστρέφεται, ενώ η εγκάρδια Κατινούλα θα προδοθεί με τον χειρότερο τρόπο.

Από την άλλη πινελιές απροσδόκητης αντρικής καλοσύνης χρωματίζουν την οδυνηρή καθημερινότητα της Αιμιλίας, που έρχεται να τη σκιάσει περισσότερο ο Πόλεμος...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

Η Σόφη Θεοδωρίδου επανέρχεται με ένα ακόμη ενδιαφέρον κοινωνικό μυθιστόρημα τον Άγραφο Νόμο, ταξιδεύοντας το κοινό σε αλλοτινές εποχές σκληρές και ζυμωμένες με τη "φωτιά"..

Ηρωίδα της η Αιμιλία, μια γυναίκα που σέρνει στις αποσκευές της το δυσβάσταχτο φορτίο της προσφυγιάς και της ορφάνιας.

                 Η Αιμιλία θα γνωρίσει από νωρίς πόσο τυραννική μπορεί να γίνει η αντρική κυριαρχία όταν τροφοδοτείται από την ανοχή της κοινωνίας και τον άγραφο νόμο προαιώνιων ηθών και παραδόσεων.

           Κεντρικό διακύβευμα στον Αγραφο Νόμο της Σόφης Θεοδωρίδου είναι ουσιαστικά η Πατριαρχία που, βαθιά ριζωμένη στην ελληνική νοοτροπία,έχριζε τον άντρα ρυθμιστή της γυναικείας μοίρας, κι έτσι ακρωτηρίαζε ηθικά τις κοινωνίες και διαπότιζε την οικογενειακή ζωή του απλού λαού με βουβή βία και μίσος, καθώς αποτελούσε μια διαρκή και βάναυση επίθεση στα ανθρώπινα δικαιώματα μιας κατηγορίας πολιτων -των Γυναικών!- και δηλητηρίαζε αθέατα τον ψυχισμό γενεών ολοκληρων...

Στις φτωχικές κοινωνίες και τα κατώτερα οικονομικά στρώματα, η  απαρασάλευτη υποταγή των γυναικών στους άντρες "με όρους υποζύγιου στα χωράφια" καλλιεργούσε 

αφενός την ψυχολογία του Υπόδουλου που μοιρολατρικά αποδέχεται τη ζοφερή του άνωθεν δοθείσα μοίρα,

αφετέρου εκτόνωνε την οργή του έσχατου φτωχού για την καταπίεση που δεχόταν από τους αφέντες του ή το κράτος -αφού με τη σειρά του γινόταν ένας ήσσων "δυνάστης"- εξίσου άδικος κι αυτός- στα πιο αδύναμα μέλη της οικογένειάς του.

           Στα δε πλούσια σπίτια η καταπίεση της Γυναίκας γινόταν πεδίο ναρκισσιστικής ικανοποίησης, και επεκτασης περιουσιών.

            Σε αυτό το πλαίσιο, η Αιμιλία αρχίζει διακριτικά να ορθώνει ισχνή τη φωνή της πρώιμης αντίδρασης κι είναι στοίχημα αν θα τα καταφέρει...

Γύρω της βλέπουμε τον έρωτα να μαραζώνει κάτω από βαριές ιδεοληψίες και λαμπερά νιάτα να τσαλαπατώνται με τον πιο κυνικό τρόπο στο όνομα μιας νοσηρής εθιμοτυπίας, που διαρρηγνύει ως και την γονεϊκή αγάπη και φέρνει αναίτια κι αναπόδραστη δυστυχία...

Η Σόφη Θεοδωρίδου κατορθώνει πολύ καλά να μεταδώσει το δράμα των Γυναικών και να μας κάνει κοινωνούς της οδύνης και της μοναξιάς τους.Ο αναγνώστης θα αισθανθεί τη θηλιά της αδικίας και της γυναικείας απαξίωσης σε ενα πνιγηρό περιβάλλον χωρίς διεξόδους. 

Ύλη εκρηκτική , ωστόσο οι ήρωες -ειδικότερα η Αιμιλία- δεν κάνουν την υπέρβαση, αλλα κινούνται σε σχετικά χαμηλούς τόνους, σε σχέση με τις τραγωδίες που τους περιτριγυρίζουν.

Έτσι η ηρωίδα Αιμιλία δεν  είναι σε θέση να αναχθεί σε σύμβολο ή να σαλπίσει τόσο ηχηρά το μήνυμα της κοινωνικής αναμόρφωσης που επιδιώκει και που αποτελεί κ έμμεσο αίτημα του βιβλίου όπως φαίνεται από τον τίτλο του.

Αυτό ίσως συμβαίνει γιατί η συγγραφέας αντλεί την έμπνευσή της από αληθινές ιστορίες καθημερινών ανθρώπων και η πλοκή είναι φορτωμένη με ηθογραφικές λεπτομέρειες που αποδυναμώνουν το καθεαυτό κοινωνικό ή αισθηματικό πρόσημο.

Η πλοκή και το συναίσθημα καποιες στιγμές υποτάσσονται στην Ηθογραφία.

Ειναι εντούτοις γεγονός πως για τον συστηματικό αναγνώστη της κ Θεοδωρίδου ο Αγραφος Νόμος παραμένει απολαυστικά οικείος:

Συναντούμε κι εδώ ατόφια τα γνωρίσματα της γραφής της και της θεματολογίας της Θεοδωρίδου όπως τα ξέρουμε χρόνια τώρα στην πλειονότητα των βιβλίων της: "Η Νύφη Φορούσε Μαύρα", "Στεφάνι Από Ασπάλαθο. "Κορίτσι απ τη Σαμψούντα", "Πορφυρό Ποτάμι", "Αμαρτία της Ομορφιάς"

Με εξαίρεση τα Αχνάρια των Ξυπόλητων Ποδιών" και τον "Ροδανό" ο "Άγραφος Νόμος" σαν όλα τα υπόλοιπα βιβλία της Σόφης Θεοδωρίδου είναι ξεκάθαρα γυναικοκεντρικό μυθιστόρημα που ψηλαφεί τις πληγές του 20ου αιώνα μέσα από το πρίσμα των φτωχών ανθρώπων.

Διακρίνω μια μεγαλύτερη συνάφεια προς τη "Νύφη Φορούσε Μαύρα" και ως προς την έκβαση κάποιων σημείων της πλοκής και ως προς την προέλευση των δυο ηρωίδων (Ανδριανής και Αιμιλίας)και ως προς τη χρονική περίοδο που έδρασε η Αιμιλία.

               Αυτά φυσικα δε σημαίνει πως απουσιάζουν οι δυνατές στιγμές ή πως το βιβλίο δε διατηρεί την αυτονομη γοητεία του,κάθε άλλο. Η πορεία της Αιμιλίας, εξάλλου, αποτελει ιδανική καταγραφή της κατάστασης εις βαρος της Γυναίκας και γεννά αγανάκτηση στον ευσυνείδητο αναγνώστη, ευαισθητοποιώντας τον με αναπόφευκτες αναγωγές στο σήμερα, που η Βία κατά των Γυναικών, παρότι πολλά έθιμα έχουν ατονίσει, παραμένει ριζωμένη και στη σύγχρονη πραγματικότητα, δημιουργώντας πολλά θύματα. Όσο η ενδοικογενειακή βία παραμένει και μάλιστα τροφοδοτεί την επικαιρτότητα με φρίκη, βιβλία σαν τον Αγραφο Νόμο συνεχίζουν να μας αφορούν....

Άλλο ένα πολύ ενδιαφέρον κοινωνικό μυθιστόρημα λοιπόν στα οικεία μονοπάτια που η πένα της Σόφης Θεοδωρίδου διανύει χρόνια τώρα.

 Πάντα θα προσφέρει μυθιστορήματα ουσίας για το κρίσιμο ζήτημα της γυναικείας καταπίεσης ανά τις δεκαετίες , ενώ δυνατό σημείο της παραμένει η τάση της να αναμειγνύει πολύ αρμονικά και την ιστορική συγκυρία στις ζωές των καθημερινών ανθρώπων-κι αυτόν τον συνδυασμό ξέρει να τον χειρίζεται επιδέξια προσφέροντας αξιόλογα κοινωνικά μυθιστορήματα που δε στερούνται συναισθήματος.

Ως τετοιο καλό δείγμα της γραφής της ο Άγραφος Νόμος της Σόφης Θεοδωρίδου αποτελεί μια αξιόλογη αναγνωστική επιλογή