Κεντρική Ευρώπη, William Tanner Vollman
Είδος Ιστορικό "Μυθιστόρημα"
Βαθμολογία 9/10
Σελίδες 888
Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ
Μετάφραση Αλέξης Καλοφωλιάς
Διαστάσεις 24 x 17
Τιμή 15,40 ευρώ
Η Ευρώπη στάθηκε διαχρονικά ένα φλεγόμενο πεδίο, όπου αδιάκοπα κυλά η λάβα του Πολέμου- με τον εικοστό αιώνα να προσδίδει καθολικό χαρακτήρα στην έννοια της Σύγκρουσης.Ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος και τα πολιτικά του απότοκα κυριάρχησαν στη θεματολογία της μεταπολεμικής λογοτεχνίας, σε όλον τον Δυτικο Κοσμο .
Το πιο παράξενο βιβλίο που διάβασα σχετικά με αυτό το κομμάτι της Ιστορίας και όμοιό του δεν έχει, είναι σίγουρα η Κεντρική Ευρώπη του Αμερικάνου ανταποκριτή και συγγραφέα Βολμαν.
Το βιβλίο αυτό "σού επιβάλλεται" εξαρχής με τον όγκο του.
888 σελίδες σε ένα βιβλίο μεγαλου μεγέθους και μικρής γραμματοσειράς: Αναγνωστικό δέος και ανυπομονησία να καταδυθείς στα ωκεάνια βάθη των σελίδων του σαν ενας Κουστώ των λέξεων, για να ανακαλύψεις κρυμμένους θησαυρούς στα κυριολεκτικώς αχαρτογράφητα νερά του:
Η Κεντρική Ευρώπη είναι δύσκολη να κατηγοριοποιηθεί.Βιβλίο ανένταχτο.
Βιβλίο..."ανάδελφο", γι αυτό και τόσο ωραίο.
Δεν είναι ιστορικό σύγγραμμα.
Δεν αποτελεί ιστορικό μυθιστορήμα με την τυπική έννοια του όρου.Είναι και τα δυο μαζί.
Μια ιστορική πραγματεία για την ιδεολογική τιτανομαχία του 20ου αιώνα, "μεθυσμένη" από τον ατίθασο λυρισμό ενός σκοτεινού ρομαντισμού, που σε αιφνιδιάζει.
Μια αλληγορία γαντζωμένη στην πραγματικότητα, που συνέθεσε μέσα από συγκρουσιακές κι αιματηρές ψηφίδες, τη φυσιογνωμία της Ευρώπης όπως την ξέρουμε και τη βιβνουμε ακόμη.
Η "Κεντρική Ευρώπη" συνιστά μια ιδιάζουσα ανθολογία από θραύσματα Ιστορίας 3μιση δεκαετιών, εστιάζοντας στη Γερμανία και τη Σοβιετική Ένωση της 30ετίας 1930- 1960, (αφού ανάμεσα σε αυτές τις δυο κρίθηκε το μέλλον των χωρών που γεωγραφικά ανήκουν στο κεντρικό κομμάτι της ηπείρου μας.)
Το έργο του Βόλμαν ανάγεται σε μια καλειδοσκοπική Ανατομία του Ολοκληρωτισμού όπως εκφράστηκε μέσα από την κομμουνιστική Ρωσία και τη ναζιστική Γερμανία.
Η Κεντρική Ευρώπη του Βόλμαν είναι μια αποτρόπαιη ελεγεία σπαρμένη από ερείπια εξανδραποδισμένων πόλεων ,αποκαίδια ματαιωμένων οραμάτων, τύμβους χαμένων ερώτων, σκελετούς νεκρών ονείρων... 
Στην ουσία πρόκειται για ένα γαιτανάκι του Πολέμου που διακλαδίζεται σε 37 κορδέλες - διηγήματα..
Συνδετικός πυλωνας όλων τους και δεσπόζουσα φιγούρα είναι ο ονειροπόλος , ευφυής μελωδός του Λένινγκραντ, ο θρυλικός συνθέτης Ντιμίτρι Σοστακόβιτς και το ανεκπλήρωτο εξωσυζυγικό του πάθος με την Έλενα Κωνσταντινοβα.
Ο έρωτας αυτός γίνεται "ενορχηστρωτής" των πιο εμβληματικών μουσικών συνθέσεων από το Opus 40 ως το μελαγχολικό Opus 110, που γίνονται βίωμα στον αναγνώστη ενόσω παρακολουθεί την καλλιτεχνική "κυοφορία" τους, κάτω απο τον έλεγχο του καθεστώτος ή το κράτος του λιμού στην ηρωική πολιορκία του Λένινγκραντ, όπου αναβιωσε ένα ηρωικό "σοβιετικό Μεσολόγγι"...
Η συγγραφική ευφυία του Βόλμαν μετουσιώνει τις στιγμές αυτές τις σελίδες του βιβλίου του σε παρτιτούρες και τότε... τα γραμματα μεταμορφώνονται σε μαύρα ημιτόνια πάνω στα άσπρα πλήκτρα του πιάνου που γεννά τις ακολουθίες του Walz 12. ή του "Θέματος των Αρουραίων" κάτω από το άγγιγμα του Σοβιετικού Σοστακόβιτς.
Η "μυσταγωγία της Μουσικής" σε μια μαγική "διωδία με την ιερουργία των λέξεων," όπως μόνον ένας μεγαλος τεχνήτης του λογου μπορούσε να την πετύχει.
Από και και περα συναντούμε την ανιγματική ποιήτρια Άννα Αχμάτοβα να βγάζει γλώσσα στο ατσάλινο καθεστώς του Στάλιν, με την εξαίσια αποκοτιά της ποιήσης.
Ένα πέρασμα κάνει η σύζυγος του Λένιν, Κρούπσκαγια ενώ γνωρίζουμε τον αξιοπρεπή στρατάρχη Παουλους να κουβαλά σαν Άτλαντας την ατίμωση του Σταλινγκραντ.
Κατά τα άλλα, ακολουθούμε τον SS λοχαγό Κουρτ Γκερστάιν σε μια κατάδυση στα ερέβη των ενοχών του κ στην απέλπιδα προσπάθειά του να ειδοποιήσει την κοινή γνώμη για τη φρικαλέα Γενοκτονία που συντελλείτο στους θαλάμους των αερίων.Μας συγκινεί η "παρθενομάρτυς" Ζόγια & αναρριγούμε από την Κόκκινη Λαιμητόμο...
Πολλά πρόσωπα ακόμη και καταστάσεις ιχνηλατούν το σοβιέτικό έπος αλλά κυρίως ένα ένα πολιτικό διττό "πορτρέτο", που φτάνει ως τον Ψυχρό Πόλεμο και το τρομακτικό Τείχος του Βερολίνου.
Ο χρόνος στην "Κεντρική Ευρώπη" προβάλλει κατακερματισμένος όπως οι ψυχές που αλέθονται στις μυλόπετρες της Ιστορίας.Κάθε ήρωας ακολουθεί τη δική του αυτόνομη πορεία σε αυτόν.
Η γλώσσα ιδιότροπη, σαγηνευτική και άπιαστη σα μια femme fatale εναλλάσσει πρόσωπα αφήγησης και υφολογικές διακυμάνσεις- από την ανοικονομητη περιγραφικότητα κι έναν διεξοδικό πραγματισμό, μέχρι τη γοητευτική αφαιρετικότητα ενός σουρεαλιστικού ποιήματος. Μια πυρετική ονειροφαντασία που κάποιες φορες θυμίζει κάτι απο τις "Ευμενίδες" του J. Littel.
Σε όλα μια υποδόρια ειρωνεία και η σκοτεινή προοικονομία μιας προαναγγελθείσης ήττας.
Η Κεντρική Ευρώπη χαρακτηριζεται από παρόμοια δαιδαλικούς γλωσσικούς και νοηματικούς ελιγμούς σαν αυτούς που βρήκα στο Confiteor του Καταλανού Cabre'.
Η Κεντρική Ευρώπη,λοιπόν, μπορεί λογοτεχνικά να χαρακτηριστεί ως μια τζο'υ'σικών περιπλοκών "Οδύσσεια" του Ευρωπαικών Αντιθέσεων μέσα από το διπλό πρίσμα του ναζισμού και του σταλινισμού.
Ενα ομηρικών διαστάσεων έπος του ευρωπα'ι'κού Ολοκληρωτισμου σε 37 "ραψωδίες", με μέλος, ρυθμό, παραβολικες παρεκβάσεις...
Είναι ηθικά και πολιτικά άτοπο να εξισωθούν ναζισμός και κομμουνισμος, αφού ο ένας εκφράστηκε μέσα απο μια αποτρόπαιη "υλοποίηση" , ενώ ο άλλος ως αποτρόπαιη "διάψευση", εντούτοις, δεν μπορεί να παραβλεφθεί πως και τα δυο αυτά καθεστώτα ανα την Ιστορία στιγματίστηκαν από μια νοσηρή προσωπολατρεία, φίμωση, τρομο και πολύ αίμα, κάνοντας τους λαούς να υποφέρουν μάταια.
Αυτο επιχείρησε να αναδείξει, εν τέλει, κι ο Βόλμαν στην "Κεντρική Ευρώπη" ,διεισδύοντας στον κυτταρικό πυρήνα των πολιτικών εξελίξεων για να τις ερμηνεύσει, με όχημα έναν μποντλερικό ερωτισμό σύμφυτο με τον θάνατο, έναν ιστοριογραφικό κυνισμό και μια ψυχογραφική διαθεση σχεδόν φρο'υ'δική.
Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για ένα δύσκολο βιβλίο (γι αυτό ωραίο).Δεν είναι μονάχα το μέγεθός του (888 σελίδες που στο τυπικό μέγεθος θα ισοδυναμούσαν με 1500!). Κυρίως είναι η πυκνότητα των νοημάτων του.
Στην Κεντρική Ευρώπη δεν υπάρχει μια συμπαγής πλοκή που να κατευθύνει τον αναγνώστη σε μια συγκεκριμένη ροή των γεγονότων.:
Οι διάσπαρτες αναφορές σε ονόματα και πρόσωπα απαιτούν από τον αναγνώστη καλό υπόβαθρο ιστορικής γνώσης για την περίοδο του Πολέμου& του Ψυχρού Πολέμου, ενω οι πολλαπλοί, πανέξυπνοι υπαινιγμοί χρειάζονται υψηλή γνωσιολογική ετοιμότητα εκ μέρους του για να τους αντιληφθεί και να μη χασει τον προσανατολισμό της αφήγησης. Άθλος συγγραφικός και αναγνωστικός
Προσωπικά δηλώνω μαγεμένη από τη λογοτεχνική δεινότητα του Βόλμαν, ενώ συγχαρητήρια αξίζουν και στην επιδέξια μετάφραση του Αλέξη Καλοφωλιά.
Η Κεντρική Ευρώπη αποτελεί σίγουρα μια καινοφανή αναγνωστική εμπειρία από κείνες που σπάνια θα βιώσεις και που αξίζει να τους δοθείς ολόψυχα για να αποζημιωθείς με μια έκσταση μοναδική, ακριβώς όπως ένας θαλασσοπόρος που ανακαλύπτει μια terra incognita...
Καλή κίνηση η πρωτοβουλια της επανεκδοσης απο τις εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ.Είναι θλιβερό τοσο σημαντικά έργα να εξαντλούνται& να τα στερούνται οι μελλοντικοί αναγνώστες
Με ενδιαφέρον περιμένω να ανακαλύψω και το αλλο κατά τα φαινόμενα ενδιαφέρον κοινωνιολογικό σύγγραμμμα του Βόλμαν " Φτωχοί Άνθρωποι"...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου