ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ, Καλντερίμι

                                                      Το Καλντερίμι, Γιάννης Καλπούζος
                                                                           Είδος Κοινωνικό/ Εποχής
                                                                           Βαθμολογία 8/10

Ημ Εκδ 23 Μαρτίου 2023

Σελίδες576

Ο συγγραφέας Γιάννης Καλπούζος έχει εδραιώσει τη θέση του ανάμεσα στους κορυφαίους λογοτέχνες της εποχής μας και κάθε του νέο βιβλίο είναι " είδηση.

Φέτος η πένα του μάς σεριανά στα σοκκάκια της Θεσσαλονίκης των αρχών του αιώνα.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Δύο άγνωστοι απειλούν με μαχαίρι τον Παρασχο

Έχουν απαγάγει την κόρη του ως όμηρο για την απελευθέρωση του κομιτατζή Ασάν Τάνο από τον γιο του, όσο ο γηραιός πατέρας του νοσταλγεί τη χαμένη του αγάπη.Αυτό γίνεται αφορμή να ξετυλιχθεί η ιστορία 3 γενεών με τον Παράσχο στο επίκεντρο να αναμετράται με το περιθώριο και την οικονομική επιφάνεια της πόλης.

Ο φόβος, η ματαίωση της φτώχειας, η επιχειρηματικότητα και βέβαια η φιλία αντάμα με την προδοσία όσο η φλόγα του έρωτα πυρπολεί τις καρδιές...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
         Είναι εμφανής η τάση του Γιάννη Καλπούζου να μην ασχολείται με πολυσυζητημενες στιγμές της Ελληνικής Ιστορίας, αλλά με σχετικά άγνωστες περιόδους ανάμεσα στα πολύκροτα γεγονότα, αναδεικνύοντας το παρασκήνιο ή τον απόηχο μεγάλων γεγονότων :
         Μπορεί και το έργο του Καλπούζου να χαρακτηρίζεται από την κοινή αυτοαναφορικότητα, όπως την πλειονότητα των Ελλήνων συγγραφέων που εστιάζουν στα στενά όρια της Ελληνικής Ιστορίας, εκμεταλλευόμενοι την ταλανισμένη πορεία του έθνους τους 2 τελευταίους αιματηρούς αιώνες και παραμερίζοντας, εν πολλοίς, το παγκόσμιο γίγνεσθαι.
         Η διαφορά του Καλπούζου όμως είναι ότι και σε αυτό το αναγνωρίσιμο πλαίσιο καταφέρνει να αποφύγει την κοινοτυπία και να χαρίσει πρωτότυπες εμπνεύσεις από υστερόγραφα ή παραγκωνισμένες στη μυθοπλασία πτυχές της Ιστορίας, χαρίζοντας βαθιά συναισθήματα και νέες γνώσεις.
           Στο "Καλντερίμι", ο Καλπούζος καταπιάνεται με την πιο πολυσυζητημένη λογοτεχνικά πόλη της Ελλάδας, τη Θεσσαλονίκη.
Κι όμως, δεν επαναλμβάνεται - έχει κάτι νέο να δώσει! Το Καλντεριμι του Καλπούζου έχει να δώσει πολύ ενδιαφέρουσες γνώσεις γύρω από την πόλη αυτήν σε μια περίοδο που αρκετοί προσπερνούν πιο βιαστικα με σκοπό να φτάσουν στις κρισιμότερες καμπές της ιστορίας της ,με αποκορύφωμα την Απελευθέρωσή της αλλά και την Κατοχή με την εκρίζωση του εβρα'ι'κού πληθυσμού της από τους Γερμανούς.

Ο Καλπούζος κάνει στάση σε εκείνη ακριβώς την άγνωστη περίοδο ανάμεσα στα στερνά χρόνια της τουρκοκρατίας και στην απελευθέρωση.

Η Ιστορία της Θεσσαλονίκης όμως εξελίσσεται ως ένα καλά ιχνηλατημένο φόντο αφού είναι εμφανές ότι αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο τον συγγραφέα είναι τα πρόσωπα της μυθοπλασίας και οι δικοί τους καημοί.

      Μέσα απο την πορεία της οικογένειας του Παράσχου αναδεικνύονται ηθογραφικές λεπτομέρειες από την όμορφη Σελανίκ.Μπροστά μας διαγράφεται ένα πολυχρωματικό μωσα'ι'κό ετερόκλητων εθνοτήτων και ομάδων πληθυσμιακών.

Ελληνες, αντάμα με τους Βουλγάρους και φυσικά την εμβληματική παρουσία του εβρα'ι'κού στοιχείου, που ευημερεί όσο στα στενοσόκκακα ζει κρυμμένος ο κόσμος των τεκέδων και του περιθωρίου- μια μικροκοινωνία μουσικής, ποτού και λαγνείας.

Στο επίκεντρο ο Γιάννης Καλούζος φέρνει εναν αριβίστα αντιήρωα.
Ο χαρακτήρας του Παράσχου έχει αρκετά "αρνητικα" στοιχεία -μα τόσο γνήσια ανθρώπινα!
Ο συγγραφέας δεν προσπαθεί να στρογγυλέψει τις αιχμές του, ούτε να θέσει κάποιο ηθικό αντίβαρο όσο βυθίζει τον πρωταγωνιστή του στον τυχοδιωκτισμό και τον τοποθετεί στις παρυφές της διαφθοράς.
Η "αδιαφορία" του Καλπούζου να δικαιολογήσει ή να εξωρα'ί'σει τον ήρωά του, ώστε "να κερδίσει τη συμπάθεια του αναγνώστη ή την "ηθική δικαίωσή του", με παραπέμπει στο πορτρέτο της "Δεσποινίδας" του Βόσνιου Νομπελίστα Ίβο Άντριτς, ο οποίος αντιστοίχως μας προσφέρει μια ηρωίδα αμιγώς φαύλη και αποστεγνωμένη από συναισθήματα.;
         Ο Παράσχος του Καλπούζου , στον αντίποδά της Δεσποινίδας όμως, είναι έρμαιο των παθών, και παραδομένος στον έκλυτο βίο: Kαταφάσκει την ηδονή, αλλά δεν έχει η αγαπη του σημαδι της θυσίας - κι οι δυο όμως έχουν αναγάγει ως ύψιστο ζητούμενο το Χρήμα.

         Ο Παράσχος αντιπροσωπεύει τον άνθρωπο που πασχίζει να αποτινάξει το στίγμα της φτώχειας βαθιά τραυματισμένος από την αδικία και την στέρηση.
Χρόνια κακοποίησης από τον περίγυρο, αλλά και παθητικής αποδοχής τροφοδοτούν το κοινωνικό σύμπλεγμα που θα διαρρήξει το οικοδόμημα της ηθικής του και θα τον κάνει να εξεγερθεί.
          Ο Παράσχος μπορεί εν μέρει να ερμηνευτεί ως "σύμβολο της ανερχόμενης αστικής τάξης", έτσι καθώς κόντρα στην πρότερη ταξική νομοτέλεια , θέτει την ανέλιξή του ως αυτοσκοπό που τον αλλοτριώνει...

Αντιπροσωπεύει κι αυτός μια κοινωνία που μεταλλάσσεται καθώς η οθωμανική σκιά απέρχεται κι η ζωή εκσυγχρονίζεται κάτω από θυελλώδεις πολιτικές εξελίξεις που ακροθιγώς μόνο προσεγγίζονται εδώ.
       Παρόλαυτα, η ζωή του Παράσχου ξετυλίγεται ως μια απολαυστική οικογενειακή σάγκα όπου κάθε πρόσωπο διατηρεί τα δικά του μυστικά.Τα νήματα όμως κινεί ο παππούς Αντύπας με την ανεκπλήρωτη αγάπη του να καθορίζει τη στάση ζωής του και τον πληγωμένο ψυχισμού του γιου του.

       Δομικό στοιχείο στο Καλντερίμι όπως στα άλλα εμβληματικότερα έργα του Καλπούζου( Εις την Πόλιν, Ιμαρέτ, Ο,τι Αγαπώ") είναι σαφώς η αντρική φιλία με όλες τις μορφές της. Είναι σαφές ότι η Φιλία κατέχει υψηλή θέση στο αξιακό σύστημα του Γιάννη Καλπούζου, με ένβαν τρόπο σχεδόν νοσταλγικό και πρωταγωνιστεί στα χαρακτηριστικότερα έργα του καθορίζοντας την εξέλιξη των πρωταγωνιστών του- άλλοτε ως φωνή της συνείδησης , άλλοτε ως συντροφιά άλλοτε ως ξεκάθαρη επιρροή-θετική ή αρνητικη...
        Στο "Καλντερίμι" δεν υπάρχει ηθικό διακύβευμα ή βαθύτεροι ηθικοί προβληματισμοί σαν αυτούς που συναντήσαμε στο Ιμαρέτ. 

Συνάμα ελάχιστες στιγμές είναι δραματικές, και σύντομα προσπερνώνται κάτω από το βάρος των επόμενων περιστατικών γεγονός που καθιστά το πρόσφατο μυθιστόρημα του Γιάννη Καλπούζου ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα ιστορικής χροιάς, ικανό να χαλαρώσει και να ψυχαγωγήσει γόνιμα τον αναγνώστη, χωρις να τον υποβάλει σε περαιτέρω συναισθηματική φόρτιση.

Ο Βασιλιάς Αρθούρος κι οι Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης, Εκδ ΣΑΒΒΑΛΑ

                                                                          Ο Βασιλιάς Αρθούρος κι οι Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης, SEVERINO BARALDI, Εκδ ΣΑΒΒΑΛΑ                                Είδος: Παγκόσμιοι Θρύλοι (Εικονογραφημένο)

                                    Βαθμολογία 10/10
                                    Ηλικίες από 8χρ- 88χρ

Περιπέτεια,, ευγενή ιδανικά, έρωτας, γνώση& εκφραστικές εικόνες σε 94 χορταστικες πολυτελείς σελίδες!Τι καλύτερο για ένα βιβλίο που φιλοδοξεί να συνεπάρει κυρίως μικρούς αλλά και...μεγαλύτερους αναγνώστες!;

       Ένα βιβλίο που ενστικτωδώς θα το πρότεινα σε κάθε αγόρι σχολικής ηλικίας, με την πεποίθηση ότι θα το κερδίσει!

          Η Ελληνική Μυθολογία έχει σημαδέψει την παιδική μας ηλικία, όμως πολλές συναρπαστικες στιγμές επιφυλάσσει κι η παράδοση των δυτικοευρωπαικών χωρών, με θρύλους επίσης χαρακτηριστικούς.

        Γνωστότερη είναι η ανθολογία θρύλων της Βρετανίας- παραδοση που κρατά από τον 11ο μΧ αιώνα, και διαχέεται και στις υπόλοιπες χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Αυτός ο κύκλος θρύλων  αποτελεί ένα κράμα της κέλτικης παράδοσης, φεουδαρχικής διάρθρωσης της κοινωνίας και χριστιανικών αξιών, που χαρακτήριζε τις μεσαιωνικές κοινωνίες:

Ονόματα όπως Αρθούρος, Λανσελοτ, Τριστανος, Μάγος Μέριλιν και Λάνσελοτ είναι και στην Ελλάδα αόριστα οικεία.² 

Κάποια από αυτά απαντώνται σε έργα τέχνης και σε όπερες όλους του Βάγκνερ.

       Το απολαυστικό αυτό βιβλίο των εκδόσεων Σαββάλα με τις επιβλητικές διαστάσεις, συστήνει όλους αυτούς τους ήρωες, μέσα από μια σειρά απολαυστικών ιστοριών και εκφραστικών εικόνων.

Η αφήγηση ξεκινά από τη γέννηση του Αρθούρου και τη συνάντηση του με τον τρανότερο Μάγο, τον Μέρλιν και συνεχίζει τον μύθο του Εξκάλιμπερ που αναδεικνύει τον Αρθούρο σε Βασιλιά και αρχηγό της Στρογγυλής Τραπέζης, δηλαδή του Συμβουλίου των πιο αξιών Ιπποτών της επικράτειας.

Ακολουθούν οι επί μέρους ιστορίες κάποιων από τους εκλεκτότερους, που διεκδικούν μέσα από ανδραγαθήματα μια θέση στη Στρογγυλή Τράπεζα, που όλες συνθέτουν τον Βρετονικό Κύκλο!

       Περσιβαλ, Τριστάνος, Αρθούρος, Γκάλαχαν, Λάνσελοτ και άλλοι, σε κατορθώματα γύρω από επιβλητικά κάστρα κ υπερφυσικά όντα, που θα συναρπάσουν τους μικρούς αναγνώστες. Ανακαλύπτουμε το Εξκαλιμπερ αλλά και την ιερά παράδοση του Γκρααλ ("Αναζήτηση του Αγίου Δισκοπότηρου").

Παράλληλα αναπτύσσονται ανταγωνισμοί αλλά και ερωτικά πάθη όλα διαποτισμένα όμως από έναν ιδιαίτερο ηθικό κώδικα πλέγμα ιδανικών, που εμπλουτίζουν τις ιστορίες.

Γυναικείες φιγούρες όπως η δαιμόνια Μόργκανα, η άθελά της μοιραία Γκουίνεβιρ, η σεμνή Ιζόλδη με την παραξενη σύμπτωση, δίνουν έναν συναισθηματικό τόνο στο επικό κλίμα.

 Κάτι επίσης υπέροχο είναι διάσπαρτα παραθέματα με πληροφορίες για το ιστορικό υπόβαθρο αυτών των θρύλων, όπου μαθαίνουμε για την Ιπποσύνη που αποτέλεσε τη βάση των Σταυροφοριών.       

Ο Ιταλός εικαστικός ΣΕΒΕΡΙΝΟ ΜΠΑΡΑΛΝΤΙ ( γνωστός από τις Μυθολογίες των εκδόσεων Στρατικη κ τη σειρα τους για το 1821) εικονογραφεί κι εδώ ιδανικά, με ζωηρά χρώματα κι αληθοφανείς φιγούρες τη μαγεία τούτων των θρύλων.

         Θεωρώ τον "Αρθούρο" των εκδόσεων Σαββάλα ιδανικό δώρο για νεαρούς αναγνώστες, γιατί συνδυάζει όσα μπορούν να γοητεύουν ένα παιδί και να του χαρίσουν παράλληλα νέες γνώσεις!

ΛΕΝΑ ΜΑΝΤΑ - ΚΛΑΙΡΗ ΘΕΟΔΩΡΟΥ, Φίλια Πυρά #2

                                                              Φίλια Πυρά, Λένα Μαντά- Κλαίρη Θεοδώρου
                                                             Είδος Αστυνομικό Θρίλερ
                                                               Βαθμολογία 8,5/10                                      

Σελίδες 432
Ημ/νια Εκδοσης 08/12/2022
Τιμη 19,98ευρω

Το δίδυμο Λένας Μαντά και Κλαίρης Θεοδώρου, ορμώμενο από την προσωπική φιλία των δυο συγγραφέων, έστησε γύρω απο τον άξονα της φιλίας δύο προσώπων μυθοπλασίας(Νόρα- Ελπινίκη -και στο βαθος, Νικόλας) μια σειρά αστυνομικών θρίλερ που εκκινούν από τα "ριζά" κρίσιμων κοινωνικών προβλημάτων, τα οποία μετουσιώνονται σε εφιαλτικές υποθέσεις γεμάτες αιμα και μυστήριο. Ξεκίνησαν από τη #Γυναικεία Υπόθεση1 και τους τελετουργικούς φόνους γυναικών.
               Η δεύτερη υπόθεσή τους, όμως- πραγματικά ανατριχιαστική- απειλεί το οικοδόμημα της ίδιας της φιλιας των ηρώων με... Φίλια Πυρά, που αφουγκράζονται και την επικαιρότητά μας με τρόπο ουσιαστικό...

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το δίδυμο Νόρας- Νικόλα απολαμβάνει τις "δάφνες" της προηγούμενης εξιχνίασης όταν μια... μικρή Δάφνη κομματιάζεται από μια αποτρόπαιη παγίδα,

και η πόλη ολόκληρη συνταράσσεται από μια νέα, αιματηρή υπόθεση:

Έφηβοι απάγονται απανωτά και φυλακίζονται σε ένα υπόγειο.

Ο ένοχος τούς αποδίδει κωδικές ονομασίες ζώων σε ένα  project που παραπέμπει στην Κιβωτό του Νώε, και στέλνει το μήνυμά του σε πανελλαδική εμβέλεια μέσω social media και τηλεόρασης, που προθυμα φιλοξενούν τις σαδιστικές του εμπνεύσεις.

"Παγόνι, γουρούνι, λύκος, αλεπού και φυσικά ο βιβλικός όφις":

Τι συμβολισμός κρύβεται πίσω από το καθένα; 

Ποιος είναι ο "αμνός" ανάμεσά τους;

Τι ζητά ο δράστης; 

Πόσο αίμα θα ικανοποιήσει τη δίψα του;

Αυτή τη φορά, η Νόρα Δενδρινού κι ο Νικόλας Παναγιωτίδης καλούνται να συνεργαστούν με την αυθεντία της Δ.Η.Ε. Σαβίνα Μαρνέρη - ενώ η Ελπινίκη Ντόκα παλεύει με τα προσωπικά της μυστικά- γεγονός που θα ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου.

       Όσο οι προσωπικες ισορροπίες των ηρώων μας διαταράσσονται, ο κίνδυνος απλώνεται σκορπώντας τρόμο και θάνατο, και τίποτα δε φαίνεται ικανό να τον σταματήσει πριν θεσει τον θεαματικό του επίλογο...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

Είναι προφανές ότι η συγγραφική  σύμπραξη Λένας Μαντά κ Καίρης Θεοδώρου, που ξεκίνησε πετυχημένα με τη #"Γυναικεία Υπόθεση1", ήρθε για να μείνει και τα #"Φίλια Πυρα"2 υπηρετούν με αξιώσεις αυτην τη φιλοδοξία!

Κατά τα πρότυπα ξένων αστυνομικών, οι δυο  Ελληνίδες συγγραφείς αποφάσισαν να συνθέσουν μια σειρά αστυνομικών βιβλίων, με τους ίδιους κεντρικούς ήρωες απέναντι σε νέες αιματηρές προκλήσεις.

Νόρα, Ελπινίκη και Νικόλας φαίνεται θα είναι οι μόνιμοι συνοδοιπόροι μας στο μυστήριο.

          Το δεύτερο βιβλίο της σειράς των Μαντά- Θεοδώρου, λοιπόν, τα "Φίλια Πυρά", επικυρώνει αυτό που είχε διαφανεί από την αρχή:

       Είναι εμφανές ότι ο συνδυασμός των κλίσεων καθεμιάς από τις δυο συγγραφείς μας έχει βοηθήσει το αποτέλεσμα να εμπλουτιστεί από όλες τις πλευρές. Κοινωνική, Αστυνομική και δημιουργική. Όλα τα στοιχεία συνυπάρχουν αρμονικά

       Η σειρά αυτή των βιβλίων #Γυναικεία Υπόθεση" ακολουθεί τα μονοπάτια αμερικάνικων θρίλερ που αναφέρονται στη σύγχρονη εποχη- με χαρακτηριστικότερα αυτά του Alridge με την Elen Grayce.

         Από τη μια υπάρχει το κομμάτι των προσωπικών στιγμών, με τις ατομικές τραγωδίες και συγκρούσεις, από όπου δεν απουσιάζει ο ενίοτε ακαλαίσθητα άγριος ερωτισμός, πράγμα ως ένα σημείο λογικό, προκειμένου να δεθεί ο αναγνώστης με τους βασικούς χαρακτήρες της "σειράς" και να συμμεριστεί τις αγωνίες τους σε κάθε υπόθεση.

Από την άλλη ξεδιπλώνεται ένα αστυνομικό μυστήριο διαποτισμένο αίμα και με τον χρόνο να μετρά αντίστροφα...

Τούτο το μοτίβο ακολουθούν όλα τα βιβλία τέτοιων σειρών με ευρηματικές διαφοροποιήσεις σε κάθε μια περιπετεια-έτσι κ στη # Γ.Υ."...

Η κεντρική ηρωίδα στη # "ΓΥ1-2", η Νόρα Δενδρινού, ειναι μια γυναίκα μοντέρνα , ανθεκτική, ανεξάρτητη, με μιαν απώλεια που την έχει κάνει κυνική στις ερωτικές της σχέσεις, θυμίζοντας εν πολλοίς την "Ελεν Γκρεις", όπως εχω αναφερείστο πρώτο βινλίο της σειράς.

Η έντονη συνάφεια όμως με τον συγκεκριμένο συγγραφέα ( Αλριτζ) έγκειται και στη δαιδαλική φύση των υποθέσεων που εξελίσσονται και στη σειρά #"Γυναικεία Υπόθεση" ως "γρίφοι εφιαλτικοί και κλιμακούμενοι, χωρίς καν να αποκρύπτονται οι αποκρουστικές λεπτομέρειες".

  Η πλοκή έξυπνη και στο δεύτερο αυτό βιβλίο των Μαντά- Θεοδώρου, "αρπάζει" από την πρώτη σελίδα τον αναγνώστη και "τον βουτά", χωρίς έλεος στα σκοτεινά υδατα μιας τρομερής αγωνίας η οποία λήγει στην ύστατη λέξη.

      Ορισμένες σκηνές άγριες, (ίσως υπερβαίνουν τη μέση αντοχή), η βία διάχυτη, οπότε ο αναγνώστης πρεπει να ειναι προετοιμασμένος να βιώσει απροσχημάτιστη φρίκη και σε αυτην την ευφάνταστη έμπνευση των "Φίλιων Πυρών".

       Πρόκειται για μια ιστορία βασανισμού μετ' εγκλεισμού σαν το Cube, με oρισμένες σκηνές που θαρρείς ξεπήδησαν από torture porn ταινίες, όπως το Hostel και το Saw- όλα ομως "στοιχειοθετημένα" ευφυιώς.

Η εξέλιξη της ιστορίας επιφυλάσσει αντίστοιχo με αυτές plot twist, που πραγματικά εκπλήσσει- αν και κάποιο σημείο στο φινάλε δίνεται λιγάκι απότομα, ανακόπτοντας τη ροή που ως εκείνη τη στιγμή κορυφωνόταν .

Eκείνο όμως που ανυψώνει στα μάτια μου τα "Φίλια Πυρά" ειναι το "βαρυσήμαντο" κοινωνικό πρόσημο πίσω από την αδρεναλίνη:

Ο πυρήνας της υπόθεσης σε αυτό το βιβλίο ειναι η μάστιγα του Εκφοβισμού (bullying) -που ειδικότερα στις τάξεις των εφήβων προσλαμβάνει διαστάσεις επιδημίας, με πραξεις ακραίου σαδισμού, αντανακλώντας όλη τη νοσηρότητα της κοινωνίας μας, σα μια αλυσίδα μίσους κι εξαχρείωσης, που ξεκινάει από το οικογενειακό περιβάλλον-όταν αυτο στερείται στοργής, ουσίας, ορίων- για να  υποδαυλιστεί στη συνέχεια από την αγελαία αφομοίωση, που συνήθως απαιτούν οι εφηβικές συντροφιές)

και να λάβει ολοκληρωτική μορφή από και την ασυδοσία των mass media (facebook, instagram τηλεοραση).

            Τούτη η ακραία υπόθεση εμπλέκει εντέχνως ομάδες ανθρώπων που στοχοποιούνται ως θύματα τετοιου εκφοβισμού- ομοφυλόφιλοι, αλλοθρησκοι, παχύσαρκοι, γυναίκες ετσι που ανάγεται σε μια καταγγελία για όλες τις συγχρονες πληγές- ρατσισμός, body shaming, σεξουαλική κακοποίηση, περιθωριοποιηση ομοφυλοφίλων-ως και το revenge porn.

       Ένα βιβλίο που θα προκαλεσει γονείς- αναγνώστες να αναθεωρήσουν αρκετά ως προς τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους και τη δική τους ευθύνη σε όσα συμβαίνουν.

         Μεσα στα "Φίλια Πυρά" προβάλλει ανάγλυφο το τερατώδες πρόσωπο της μισαλλοδοξίας που αποτελεί την ρίζα του εκφασισμού της κοινωνίας πρώτα σε επίπεδο διαπροσωπικό κι έπειτα ευρύτερα πολιτικό...

       Η οικογένεια ως "μήτρα" της βιας και το ευρυτερο σχολικο περιβαλλλον με τις εφηβικές παρέες ως "εκκολαπτήριό" της αποδεικνύονται εκείνοι που οπλίζουν το χέρι ψυχοπαθητικών προσωπικοτήτων.

        Από την άλλη, ξεμπροστιάζεται με τον ειδεχθέστερο τρόπο ο βρόμικος ρόλος των ΜΜΕ κι η δημοσιογραφική αδηφαγία, που συχνά καταπατά κάθε έννοια δεοντολογίας και ηθικής στο όνομα μιας υψηλής ακροαματικότητας.

      Η εμπλοκή τους στην υπόθεση μου θύμισε-τροπον τινά- την περίπτωση Ματέι ή τον τρόπο κάλυψης της 17Ν με όρους σχεδόν showbiz...

           Όσα, λοιπόν, μας τρομάζουν στο βιβλίο αυτο δεν ειναι παρα "ενας καθρέφτης της πραγματικότητας που ζούμε και που έχουμε, εν μέρει, συνδιαμορφώσει, είτε με την ανοχή μας, είτε με ένα στρεβλό σύστημα αξιών που εκουσίως ή μη έχουμε μεταδώσει στα παιδιά μας από το μετερίζι μας (ως γονείς, ως εκπαιδευτικοί ή ως δημόσια πρότυπα της νεολαίας και πρόσωπα με επιρροή στον δημόσιο βίο)!

         Αυτή διαπίστωση ειναι ίσως πιο τρομακτική και στοιχειώνει πιο βαθιά από τις καθ'εαυτές εικόνες του Αίματος και του Θανάτου που διαγράφει η πένα των Μαντά- Θεοδώρου σε τούτο το καλοπλεγμένο αστυνομικό τους θρίλερ που δεν έχει να ζηλέψει κάτι από αντίστοιχα βιβλία του εξωτερικού...

Ευελπιστώ η καινούρια τρίτη υπόθεση που προδιαγράφει το επίμετρο των τελευταίων σελίδων, στα "Φίλια Πυρα", να είναι το ίδιο ενδιαφέρουσα, και με εξίσου τρανταχτά κοινωνικά μηνύματα  με τις δυο πρώτες! Την περιμένουμε με ανυπομονησία!

  

Shelby Van Pelt, ΠΑΝΕΞΥΠΝΑ ΠΛΑΣΜΑΤΑ(& ολίγη από Ντελ Τόρο !!!)

                                                   Πανέξυπνα Πλάσματα, Σέλμπυ Βαν Πελτ
                                                                          Είδος Κοινωνικό
                                                                           Βαθμολογία 8,5/10 (Ηλικίες από 12 ως...χρονών)

Τίτλος πρωτοτύπου

Μετάφραση Ιλάειρα Διονυσοπούλου

Σελίδες 510

Ημ/ νια Κυκλοφορίας 9 Μαρίου 2023

Πολύχρωμα και αναίμακτα "σφάγια" στον "βωμό μιας...λαίμαργης νηστείας", τα χταπόδια με την ιδιαίτερη ευφυία και τις 3 καρδιές, μου προξενούσαν μια θλίψη, έτσι που θανατώνονται από τους ψαράδες.
           Όντα πολυσυζητημένα- από το "κλασσικό" χταπόδι των σαρακοστιανών τραπεζιών, μέχρι τους γιγάντιους συγγενείς του των 50 κιλών στον Ειρηνικό Ωκεανό ή το εντυπωσιακό χταποδάκι στους υφάλους Ειρηνικού και Ινδικού Ωκεανού, με τους μπλε δακτυλίους και το ανώδυνο μα και θανατηφόρο δηλητήριο που δεν έχει αντίδοτο!(10.000 φορές πιο δραστικό από το υδροκυάνιο)
           Ποτέ, πάντως, δε φανταζόμουν ότι ένα χταπόδι θα έκανε κομμάτια την καρδιά μου - κι όμως!- αυτό ακριβώς συνέβη μέσα από την πένα της Shelby Van Pelt.
Με άρωμα από Γκιγιέμο Ντελ Τόρο, λοιπόν, κι ένα πρωτότυπο τρυφερό μυθιστόρημα μυστηρίου( εκδόσεις Μεταίχμιο) η συγγραφέας ήρθε να μας θυμίσει πως τα χταπόδια είναι... "Πανέξυπνα Πλάσματα"!

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η Τόβα είναι μια 70χρονη αλλά ακμαία καθαρίστρια στο Ενυδρείο του Σόουελ Bay, όπου οικεί μεταξύ αλλων ένα γιγάντιο χταπόδι του Ειρηνικού, που ο επιστάτης έχει ονομάσει Μάρκελλο.

Το χταπόδι αυτό, οξυδερκής παρατηρητής των ανθρώπων που συνθέτουν την πραγματικότητα του Ενυδρείου του, έπιλέγει να έρθει κοντά με την Τόβα όταν εκείνη τον βοηθά σε μια ατυχή στιγμή του ...

Η Τόβα- χήρα πλέον- βιώνει μια μονότονη καθημερινότητα με τις 4 φίλες της και τον παντοπώλη Ίθαν, που επιζητεί τη συντροφιά της, ενώ στη μικρή πόλη του; καταφθάνει ο άνεργος Κάμερον που ψάχνει να βρει τη δική του ταυτότητα.

Πίσω από όλα αυτά, όμως, η Τόβα κουβαλά την οδύνη για τον μυστηριώδη χαμό του μονάκριβου γιου της, του Έρικ- 30 χρόνια πριν- και τούτο το γιγάντιο χταπόδι του ενυδρείου κρατά τις απαντήσεις για αυτήν την τραγική εξαφάνιση...

Τι συνέβη στον νεαρό Έρικ; 

Θα πάρει η Τόβα τις απαντήσεις που θα της φέρουν επιτέλους τη γαλήνη;

Γιατί τούτο το χταπόδι μετράει αντίστροφα τις μέρες;

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ.

Εξαίσιο τρυφερό απρόσμενο, με ιδιότυπη αίσθηση του χιούμορ και σπαραξικάρδιο τα Πανέξυπνα Πλάσματα της Shelby Van Pelt είναι η ιδανική συντροφιά για όλες τις ηλικίες αναγνωστών- από νεαρούς εφήβους μέχρι... συνομήλικους της πρωταγωνίστριας!

Σα μια ταινία κοινωνική με σπέρματα φαντασίας, αυτή η κινηματογραφικά εξελισσόμενη φιλία ανάμεσα σε μια θλιμμένη καθαρίστρια κι ενα αιχμαλωτισμένο χταπόδι, μπορεί να συγκινήσει μικρούς και μεγάλους!

Συνδυάζοντας ρεαλισμό κι ανιμισμό- χιούμορ αλλά και βαθύ συναίσθημα- τα "Πανέξυπνα Πλάσματα" είναι ο ορισμός της δημιουργικής γραφής, που δεν πέφτει στην παγίδα να πνίξει την ουσία και τη συγκίνηση προς χάριν της πρωτοτυπίας ή του σουρρεαλισμού.

Η ιδέα των ζώων "που στέκουν παραστάτες των ανθρώπων" είναι συχνή στη μυθοπλασία, αλλά σε αυτήν συνήθως κυριαρχούν ζώα οικόσιτα ή εξημερωμένα, όπως ο σκύλος ("Ασπροδόντης",Ο Διάλογος των Σκυλιών Θερβάντες. "Μάγκας"), η γάτα (Ένας Γάτος που τον Έλεγαν Μπομπ, Ο Γάτος που έσωζε Βιβλία)και κυρίως το άλογο, που έχει πρωταγωνιστήσει σε αριστουργήματα(από τον Όμηρο μέχρι τη κλασσική "Μαυρη Καλλονή", Το Αλογο του Πολέμου του Μορπούγκο ή Τα Άλογα του Χειμώνα από τον Φίλιπ Κερρ). Απο το θαλάσσιο βασίλειο μάς έχουν απασχολήσει λογοτεχνικά κυρίως η φάλαινα (Μόμπι Ντικ) και το δελφίνι. 

       Από την άλλη, η φιγούρα του φιδιού ή της σαύρας έχουν παγιωθεί ως προσωποποίηση του Κακού 

Η συγγραφέας αποφεύγει την παγίδα της κοινοτυπίας,  εμπλουτίζοντας αυτήν την ιδέα με πρωταγωνιστή ένα χταπόδι!

Παρά το λανθάνον σουρρεαλιστικό στοιχείο αυτης της προσωποποίησης η συγγραφέας διατηρεί τη βιολογική εγκυρότητα :

Πέραν του στοιχειώδους ανθρωπομορφισμού- στη λογική σκέψη ή τη γνωστική επεξεργασία του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος - το χταπόδι ο Μάρκελλος δεν ξεφεύγει απο τις επιταγές του είδους του (προσδόκιμο ζωής, αντοχή έξω από το νερό, μορφολογία). Εμπλουτισμένο μυθιστορηματικα το δέσιμό του με την Τόβα "στέκει":

Οι επιστήμονες εχουν πιστοποιήσει την υψηλή ευφυία των χταποδιών, ενώ στο βραβευμένο ντοκιμαντέρ "Octopus, My Teacher" είδαμε την ικανότητά τους να ανταποκρινονται στοιχειωδώς σε συναισθηματικά ερεθίσματα και να συνδέονται...

Στα "Πανέξυπνα Πλάσματα", δηλαδή δεν έχουμε το "μαγικό στοιχείο", στην αμιγή μορφή που το βρίσκουμε στα παιδικά βιβλία.

Η μαγεία του βιβλίου έγκειται στη συναισθηματική δύναμη της φιλίας. Μιας φιλίας απρόσμενης, αλλόκοτης που μας την αφηγείται σε τριτο προσωπο η συγγραφέας σε εναλλαγή με τους απολαυστικούς μονολόγους απο το ίδιο το αξιολάτρευτο χταπόδι, που ζει μιαν ιδιότυπη αντίστροφη μέτρηση.

Την ιδέα "μιας καθαρίστριας που σε εναν επιστημονικό χώρο συναντά ενα παραξενο πλάσμα του νερού, κι αναπτύσσει ιδιαίτερη σχέση μαζί του", τη συναντήσαμε το 2017 στο βραβευμένο με 4 Όσκαρ αριστούργημα του Guillemo Del Toro" Shape Of Water", με την κωφάλαλη Ελάιζα και το ανθρωπόμορφο, αμφίβιο ον της, εκει ομως εξακτινώθηκε σε μονοπάτια παραμυθιακού έρωτα με πολλαπλούς συμβολισμούς γύρω απο τη διαφορετικότητα , την υποκρισία, τη ματαιοδοξία και την αγάπη...
Η Βαν Σελπ, με όχημα το αξιολάτρευτο, ατίθασο "χταπόδι" της και μια γλυκιά καθαρίστρια γύρω στα 70 χρόνια της, έρχεται να μιλήσει για την απώλεια και την επούλωση, συνθέτοντας μια ωδή στην ελπίδα.

Μέσα από την κακοτράχαλη διαδρομή του πένθους, ξεπηδούν βλαστοί της νέας ζωής, αρκεί να ναι "ανοιχτά τα μάτια της ψυχής", που λέει κι ποιητής...

Ο δε τίτλος "Πανέξυπνα Πλάσματα" προδιαγράφει το νόημα του έργου συμβολικά, υπερβαίνοντας την "απλούστευτική προσέγγιση", που θα τον ήθελε ίσως να αναφέρεται στην ευφυία των μυστηριωδών χταποδιών:

          Όσο ξετυλίγονται οι σελίδες κατανοούμε ότι η έννοια τούτης της "υπερτονισμένης ευφυίας", εν τέλει, αφορά όχι σε πνευματικές δάφνες ή επιτεύγματα αλλά στην αθόρυβη σοφία της καλοσύνης. "Πανέξυπνα πλάσματα" στην Σέλμπυ είναι όσοι διαθέτουν το τάλαντο της ενσυναίσθησης, που φτάνει ως την αλληλεγγύη.

Εδώ έρχεται μια επί της ουσίας υπόγεια -ή και...υποθαλασσια (!)- σύνδεση πάλι με τον Ντελ Τόρο, που στο Shape O f Water απέδωσε μια ιδιότυπη σπονδή στα "μωρά του κόσμου που εξελέξατο ο Θεός ίνα τους σοφούς καταισχύνη", γιατί ανήγαγαν την έννοια της αγάπης ως υπέρτατη αξία σε έναν κόσμο απληστο και υλιστικό.