Το Καλντερίμι, Γιάννης Καλπούζος
Είδος Κοινωνικό/ Εποχής
Βαθμολογία 8/10
Ημ Εκδ 23 Μαρτίου 2023
Σελίδες576
Φέτος η πένα του μάς σεριανά στα σοκκάκια της Θεσσαλονίκης των αρχών του αιώνα.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δύο άγνωστοι απειλούν με μαχαίρι τον Παρασχο
Έχουν απαγάγει την κόρη του ως όμηρο για την απελευθέρωση του κομιτατζή Ασάν Τάνο από τον γιο του, όσο ο γηραιός πατέρας του νοσταλγεί τη χαμένη του αγάπη.Αυτό γίνεται αφορμή να ξετυλιχθεί η ιστορία 3 γενεών με τον Παράσχο στο επίκεντρο να αναμετράται με το περιθώριο και την οικονομική επιφάνεια της πόλης.
Ο φόβος, η ματαίωση της φτώχειας, η επιχειρηματικότητα και βέβαια η φιλία αντάμα με την προδοσία όσο η φλόγα του έρωτα πυρπολεί τις καρδιές...
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Είναι εμφανής η τάση του Γιάννη Καλπούζου να μην ασχολείται με πολυσυζητημενες στιγμές της Ελληνικής Ιστορίας, αλλά με σχετικά άγνωστες περιόδους ανάμεσα στα πολύκροτα γεγονότα, αναδεικνύοντας το παρασκήνιο ή τον απόηχο μεγάλων γεγονότων :
Μπορεί και το έργο του Καλπούζου να χαρακτηρίζεται από την κοινή αυτοαναφορικότητα, όπως την πλειονότητα των Ελλήνων συγγραφέων που εστιάζουν στα στενά όρια της Ελληνικής Ιστορίας, εκμεταλλευόμενοι την ταλανισμένη πορεία του έθνους τους 2 τελευταίους αιματηρούς αιώνες και παραμερίζοντας, εν πολλοίς, το παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Η διαφορά του Καλπούζου όμως είναι ότι και σε αυτό το αναγνωρίσιμο πλαίσιο καταφέρνει να αποφύγει την κοινοτυπία και να χαρίσει πρωτότυπες εμπνεύσεις από υστερόγραφα ή παραγκωνισμένες στη μυθοπλασία πτυχές της Ιστορίας, χαρίζοντας βαθιά συναισθήματα και νέες γνώσεις.
Στο "Καλντερίμι", ο Καλπούζος καταπιάνεται με την πιο πολυσυζητημένη λογοτεχνικά πόλη της Ελλάδας, τη Θεσσαλονίκη.
Κι όμως, δεν επαναλμβάνεται - έχει κάτι νέο να δώσει! Το Καλντεριμι του Καλπούζου έχει να δώσει πολύ ενδιαφέρουσες γνώσεις γύρω από την πόλη αυτήν σε μια περίοδο που αρκετοί προσπερνούν πιο βιαστικα με σκοπό να φτάσουν στις κρισιμότερες καμπές της ιστορίας της ,με αποκορύφωμα την Απελευθέρωσή της αλλά και την Κατοχή με την εκρίζωση του εβρα'ι'κού πληθυσμού της από τους Γερμανούς.
Είναι εμφανής η τάση του Γιάννη Καλπούζου να μην ασχολείται με πολυσυζητημενες στιγμές της Ελληνικής Ιστορίας, αλλά με σχετικά άγνωστες περιόδους ανάμεσα στα πολύκροτα γεγονότα, αναδεικνύοντας το παρασκήνιο ή τον απόηχο μεγάλων γεγονότων :
Μπορεί και το έργο του Καλπούζου να χαρακτηρίζεται από την κοινή αυτοαναφορικότητα, όπως την πλειονότητα των Ελλήνων συγγραφέων που εστιάζουν στα στενά όρια της Ελληνικής Ιστορίας, εκμεταλλευόμενοι την ταλανισμένη πορεία του έθνους τους 2 τελευταίους αιματηρούς αιώνες και παραμερίζοντας, εν πολλοίς, το παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Η διαφορά του Καλπούζου όμως είναι ότι και σε αυτό το αναγνωρίσιμο πλαίσιο καταφέρνει να αποφύγει την κοινοτυπία και να χαρίσει πρωτότυπες εμπνεύσεις από υστερόγραφα ή παραγκωνισμένες στη μυθοπλασία πτυχές της Ιστορίας, χαρίζοντας βαθιά συναισθήματα και νέες γνώσεις.
Στο "Καλντερίμι", ο Καλπούζος καταπιάνεται με την πιο πολυσυζητημένη λογοτεχνικά πόλη της Ελλάδας, τη Θεσσαλονίκη.
Κι όμως, δεν επαναλμβάνεται - έχει κάτι νέο να δώσει! Το Καλντεριμι του Καλπούζου έχει να δώσει πολύ ενδιαφέρουσες γνώσεις γύρω από την πόλη αυτήν σε μια περίοδο που αρκετοί προσπερνούν πιο βιαστικα με σκοπό να φτάσουν στις κρισιμότερες καμπές της ιστορίας της ,με αποκορύφωμα την Απελευθέρωσή της αλλά και την Κατοχή με την εκρίζωση του εβρα'ι'κού πληθυσμού της από τους Γερμανούς.
Ο Καλπούζος κάνει στάση σε εκείνη ακριβώς την άγνωστη περίοδο ανάμεσα στα στερνά χρόνια της τουρκοκρατίας και στην απελευθέρωση.
Η Ιστορία της Θεσσαλονίκης όμως εξελίσσεται ως ένα καλά ιχνηλατημένο φόντο αφού είναι εμφανές ότι αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο τον συγγραφέα είναι τα πρόσωπα της μυθοπλασίας και οι δικοί τους καημοί.
Μέσα απο την πορεία της οικογένειας του Παράσχου αναδεικνύονται ηθογραφικές λεπτομέρειες από την όμορφη Σελανίκ.Μπροστά μας διαγράφεται ένα πολυχρωματικό μωσα'ι'κό ετερόκλητων εθνοτήτων και ομάδων πληθυσμιακών.
Ελληνες, αντάμα με τους Βουλγάρους και φυσικά την εμβληματική παρουσία του εβρα'ι'κού στοιχείου, που ευημερεί όσο στα στενοσόκκακα ζει κρυμμένος ο κόσμος των τεκέδων και του περιθωρίου- μια μικροκοινωνία μουσικής, ποτού και λαγνείας.
Στο επίκεντρο ο Γιάννης Καλούζος φέρνει εναν αριβίστα αντιήρωα.
Ο χαρακτήρας του Παράσχου έχει αρκετά "αρνητικα" στοιχεία -μα τόσο γνήσια ανθρώπινα!
Ο συγγραφέας δεν προσπαθεί να στρογγυλέψει τις αιχμές του, ούτε να θέσει κάποιο ηθικό αντίβαρο όσο βυθίζει τον πρωταγωνιστή του στον τυχοδιωκτισμό και τον τοποθετεί στις παρυφές της διαφθοράς.
Η "αδιαφορία" του Καλπούζου να δικαιολογήσει ή να εξωρα'ί'σει τον ήρωά του, ώστε "να κερδίσει τη συμπάθεια του αναγνώστη ή την "ηθική δικαίωσή του", με παραπέμπει στο πορτρέτο της "Δεσποινίδας" του Βόσνιου Νομπελίστα Ίβο Άντριτς, ο οποίος αντιστοίχως μας προσφέρει μια ηρωίδα αμιγώς φαύλη και αποστεγνωμένη από συναισθήματα.;
Ο Παράσχος του Καλπούζου , στον αντίποδά της Δεσποινίδας όμως, είναι έρμαιο των παθών, και παραδομένος στον έκλυτο βίο: Kαταφάσκει την ηδονή, αλλά δεν έχει η αγαπη του σημαδι της θυσίας - κι οι δυο όμως έχουν αναγάγει ως ύψιστο ζητούμενο το Χρήμα.
Ο χαρακτήρας του Παράσχου έχει αρκετά "αρνητικα" στοιχεία -μα τόσο γνήσια ανθρώπινα!
Ο συγγραφέας δεν προσπαθεί να στρογγυλέψει τις αιχμές του, ούτε να θέσει κάποιο ηθικό αντίβαρο όσο βυθίζει τον πρωταγωνιστή του στον τυχοδιωκτισμό και τον τοποθετεί στις παρυφές της διαφθοράς.
Η "αδιαφορία" του Καλπούζου να δικαιολογήσει ή να εξωρα'ί'σει τον ήρωά του, ώστε "να κερδίσει τη συμπάθεια του αναγνώστη ή την "ηθική δικαίωσή του", με παραπέμπει στο πορτρέτο της "Δεσποινίδας" του Βόσνιου Νομπελίστα Ίβο Άντριτς, ο οποίος αντιστοίχως μας προσφέρει μια ηρωίδα αμιγώς φαύλη και αποστεγνωμένη από συναισθήματα.;
Ο Παράσχος του Καλπούζου , στον αντίποδά της Δεσποινίδας όμως, είναι έρμαιο των παθών, και παραδομένος στον έκλυτο βίο: Kαταφάσκει την ηδονή, αλλά δεν έχει η αγαπη του σημαδι της θυσίας - κι οι δυο όμως έχουν αναγάγει ως ύψιστο ζητούμενο το Χρήμα.
Ο Παράσχος αντιπροσωπεύει τον άνθρωπο που πασχίζει να αποτινάξει το στίγμα της φτώχειας βαθιά τραυματισμένος από την αδικία και την στέρηση.
Χρόνια κακοποίησης από τον περίγυρο, αλλά και παθητικής αποδοχής τροφοδοτούν το κοινωνικό σύμπλεγμα που θα διαρρήξει το οικοδόμημα της ηθικής του και θα τον κάνει να εξεγερθεί.
Ο Παράσχος μπορεί εν μέρει να ερμηνευτεί ως "σύμβολο της ανερχόμενης αστικής τάξης", έτσι καθώς κόντρα στην πρότερη ταξική νομοτέλεια , θέτει την ανέλιξή του ως αυτοσκοπό που τον αλλοτριώνει...
Χρόνια κακοποίησης από τον περίγυρο, αλλά και παθητικής αποδοχής τροφοδοτούν το κοινωνικό σύμπλεγμα που θα διαρρήξει το οικοδόμημα της ηθικής του και θα τον κάνει να εξεγερθεί.
Ο Παράσχος μπορεί εν μέρει να ερμηνευτεί ως "σύμβολο της ανερχόμενης αστικής τάξης", έτσι καθώς κόντρα στην πρότερη ταξική νομοτέλεια , θέτει την ανέλιξή του ως αυτοσκοπό που τον αλλοτριώνει...
Αντιπροσωπεύει κι αυτός μια κοινωνία που μεταλλάσσεται καθώς η οθωμανική σκιά απέρχεται κι η ζωή εκσυγχρονίζεται κάτω από θυελλώδεις πολιτικές εξελίξεις που ακροθιγώς μόνο προσεγγίζονται εδώ.
Παρόλαυτα, η ζωή του Παράσχου ξετυλίγεται ως μια απολαυστική οικογενειακή σάγκα όπου κάθε πρόσωπο διατηρεί τα δικά του μυστικά.Τα νήματα όμως κινεί ο παππούς Αντύπας με την ανεκπλήρωτη αγάπη του να καθορίζει τη στάση ζωής του και τον πληγωμένο ψυχισμού του γιου του.
Παρόλαυτα, η ζωή του Παράσχου ξετυλίγεται ως μια απολαυστική οικογενειακή σάγκα όπου κάθε πρόσωπο διατηρεί τα δικά του μυστικά.Τα νήματα όμως κινεί ο παππούς Αντύπας με την ανεκπλήρωτη αγάπη του να καθορίζει τη στάση ζωής του και τον πληγωμένο ψυχισμού του γιου του.
Δομικό στοιχείο στο Καλντερίμι όπως στα άλλα εμβληματικότερα έργα του Καλπούζου( Εις την Πόλιν, Ιμαρέτ, Ο,τι Αγαπώ") είναι σαφώς η αντρική φιλία με όλες τις μορφές της. Είναι σαφές ότι η Φιλία κατέχει υψηλή θέση στο αξιακό σύστημα του Γιάννη Καλπούζου, με ένβαν τρόπο σχεδόν νοσταλγικό και πρωταγωνιστεί στα χαρακτηριστικότερα έργα του καθορίζοντας την εξέλιξη των πρωταγωνιστών του- άλλοτε ως φωνή της συνείδησης , άλλοτε ως συντροφιά άλλοτε ως ξεκάθαρη επιρροή-θετική ή αρνητικη...
Στο "Καλντερίμι" δεν υπάρχει ηθικό διακύβευμα ή βαθύτεροι ηθικοί προβληματισμοί σαν αυτούς που συναντήσαμε στο Ιμαρέτ.
Στο "Καλντερίμι" δεν υπάρχει ηθικό διακύβευμα ή βαθύτεροι ηθικοί προβληματισμοί σαν αυτούς που συναντήσαμε στο Ιμαρέτ.
Συνάμα ελάχιστες στιγμές είναι δραματικές, και σύντομα προσπερνώνται κάτω από το βάρος των επόμενων περιστατικών γεγονός που καθιστά το πρόσφατο μυθιστόρημα του Γιάννη Καλπούζου ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα ιστορικής χροιάς, ικανό να χαλαρώσει και να ψυχαγωγήσει γόνιμα τον αναγνώστη, χωρις να τον υποβάλει σε περαιτέρω συναισθηματική φόρτιση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου