Κυριακή 31 Μαρτίου 2024

Αρης Σφακιανάκης , Ο Πρίγκιψ του Δευτέρου Ορόφου,

 Αρης Σφακιανάκης , Ο Πρίγκιψ του Δευτέρου Ορόφου,

                                                     Είδος Ιστορικό Μυθιστόρημα
                                                    Βαθμολογία 8,5/10
Σελίδες 512
Τιμή 16,92 ευρω
Ημερομηνία Κυκλοφορίας 2023

Ο ΑΡΗΣ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ τα τελευταια χρόνια εχει καταπιαστεί με τη Νεοτερη Ιστορια της Ελλάδος δίδοντας στιγμες της μεσα απο ομορφα οσο κι εύληπτα ιστορικά αναγνώσματα που υπηρετούν την ιστορική εγκυρότητα.
Αυτην τη φορα , παρεα με τον Πριγκιπα του Δευτερου Οροφου, μας σεργιανα στου ...Οθωνα τα χρονια σε ενα αναγνωσμα δροσερο σαν το μελωδικο εκεινο συρτακι του Σταυρου Ξαρχακου, με την ίδια φολκλορικη νοσταλγια για μια Ελλάδα που αποτινασσε τις σταχτες κ το αιμα της Επαναστασης για να εισελθει σε μιαν αντιφατικη εποχη- με το φως της ανανεωσης απο τη μια και τις σκιες της πολιτικης ιντριγκας, της ξενομανιας και του ραγιαδισμου απο την αλλη...
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο πρωταγωνιστής μας  ειναι Ελληνας της Διασπορας που επιστρέφει στην Ελλάδα την εποχή που αυτή σπαράσσεται από διχασμό κι αβεβαιότητα μετά την άνανδρη δολοφονία του Καποδίστρια.
       Με την ευγένεια των προθέσεών του , αλλά κσι την κολακεία κατορθώνει να προσεγγίσει τον Ιωάννη Κωλέττη , γνωρίζοντας και τον άρτι αφιχθέντα Βαυαρό Όθωνα, για να αναρριθεί μέχρι τον κύκλο της Βασίλισσας Αμαλίας.
Δυστυχώς, όμως, διατηρεί μιαν αδεξιότητα προς τις γοητευτικές γυναίκες που κατορθώνει να γνωρίσει μέσα από τις κυρίες των τιμων...
         Η αγάπη του στη γραφή τον ωθεί να καταγραψει ενα χρονικό όσων έζησε στο πλάι του Βαυαρού ηγεμόνα...
 
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Το τελευταιο του εργο του Αρη Σφακιανακη Ο Πριγκιψ του 2ου Οροφου ειναι ενα ομορφο ιστορικο αναγνωσμα που διαβαζεται απνευστι και ψυχαγωγεί,με εύστοχους πολιτικούς υπαινιγμούς, προσφεροντας ιστορικές γνώσεις και το κίνητρο για περαιτέρω μελέτη.
Μπορει να συνδεθει ατύπως με τα προηγούμενα δυο μυθισορήματα  του Αρη Σφακιανάκη...
Η χρονική συγκυρια όπου ειναι τοποθετημένοι οι ήρωές αυτού του βιβλίου έπεται ευθέως αυτης των αμεσως προηγουμενων εργων του( "Εξοδος", Στη Σκια του Κυβερνητη) σε μιαν ατυπη χρονικη αλληλουχια.
Για τον λόγο αυτο, ο "Πριγκιψ" του δύναται να θεωρηθει ως ο υστερος κρικος μιας [πιθανόν] τριλογίας, που ξεκίνησε απο την Έξοδο του Μεσολόγγιου, υποκλίθηκε στο μεγαλειο του Καποδιστρια και καταλήγει στη Εξωση του Οθωνα.
           Μετά τον Πέτρο Σκοτεινό με τη σημειολογια του επιθετου να προ'ι'δεαζει για τον αμφιλεγομενο χαρακτηρα του, έρχεται στο επίκεντρο ένας νέος πρωταγωνιστής, εξισου μυστηριώδης.
Η καταγωγη του δεν ειναι τυχαια επιλεγμένη από τον συγγραφέα ,καθως προέρχεται από το Ιάσιο, σπουδαία πόλη της Ρουμανίας, οπου διεπρεψε το ελληνικό στοιχειο.
Το Ιάσιο ήταν ο γενέθλιος τόπος της Ελληνικής Επανάστασης, αφού απο εκει κήρυξε τον Σηκωμό του Γένους ο μονοχειρας- [ γνήσιος αυτός]- Πρίγκιπας με τη φλογερή ψυχή, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ( α.ρ. " Καλός" της Φιλικής Εταιρείας).
Αυτη, λοιπόν, η  καταγωγη προσδίδει ένα βαρος στον ήρωά μας, που όμως δεν τη δικαιωνει ενα αντιστοιχο ηθικό ανάστημα.
        Αντίθετα με όλα αυτα, ο πρωταγωνιστής μας είναι ένας μορφωμένος, αλλα φυγόπονος ατομιστης με τυχοδιωκτικές τάσεις κι έντονο αυτοσαρκασμό, που προβάλλει ητοοπαθής παρατηρητής της Ιστορίας και της ζωής του της ίδιας με όρους σχεδόν καρυωτακικούς.
Με όλα αυτά ο κεντρικός χαρακτήρας διεκδικεί μια θέση στο πλάι του γαλλόφιλου διώκτη πολλών αγωμιστών του 21, τον Ιωάννη Κωλέττη κι έπειτα μέσα στην Αυλή του ίδιου του Βαυαρού Βασιλιά Όθωνα.
    Μέσα από τον προσχηματικό ρόλο του γραφιά - ποιητν και χρονικογράφου των Ανακτόρων ο πρωταγωνιστής μας στέκεται μάρτυρας της εξουσίας του Όθωνα αλλά και του γάμου του με την οξυδερκή νεαρή Αμαλία. 
Μέσα από τα μάτια του ήρωα μας, που με την κολακεια αναδειχθηκε σε ιδανικό ακόλουθο μπαινουμε στο παλάτι για να γνωρισουμε τον Όθωνα και την Αμαλία.
Δεν μπορώ να πω οτι εχουμε καποιο βαθυ ψυχογράφημα των  ιστορικών προσώπων ή ότι φωτίζονται πολλές άγνωστες πτυχές.Πρόκειται όμως για μια γοητευτική σχεδόν βιωματική περιήγηση στον κόσμο των Ανακτόρων και σε μια υπό διαμόρφωση Αθήνα
Μέσα από τον νεαρό παλατιανό ο αναγνώστης σεργιανά σε προσωπικούς χωρους του πρωτου συγχρονου βασιλικού ζεύγους της χώρας ενώ βιώνει και διάφορα χαρακτηριστικά επεισόδια της 30χρονης Βαυαροκρατίας στη χώρα.
Φιγούρες ακρως ενδιαφερουσες αλληλεπιδρούν με τον ήρωά μας διασκεδαστικά και με αληθοφάνεια
Ανάμεσά τους η κόρη του Αντιβασιλέα Αρμασμπεργκ, και μια ξεχωριστή Ελληνίδα, από τη γενιά του Μπότσαρη, που η ομορφιά της ξεχώρισε σε ολόκληρη την Ευρώπη με εναν ιδιαίτεροό τρόπο που θα ανακαλθψετε στο βιβλίο.
Επίσης ο Αλεξανδρος Ριζος Ραγκαβής αλλά και η τοσο
ιδιόρρυθμη Δούκισσα της Πλακεντίας με τα σκανδαλώδη πάθη οπως αυτο με τον Αρχιληστή Μπίμπαση (η αναφορά αυτή μου θυμισε το σχετικο- αξιολατρευτο- αναγνωσμα εποχής του Γιωργου Λυδια που ειχα ανακαλυψει εφηβη).
Συνοδοιπόρος σε όλα αυτα ενας φίλος αξιολάτρευτος και μοναδικός, που "κλέβει" τις καρδιές μας -και "την  παράσταση"- με τη βουβή μακαριότητά του.
Κάπως έτσι γινόμαστε αυτήκοοι μάρτυρες διαφόρων στιγμών της Βαυαροκρατίας (περιοδείες του Όθωνα, στήσιμο του Βασιλικού Κήπου , Σκιαδικά, Σκάνδαλο Πατσίφικο κ.α.), χωρίς ποτέ να παραβιάζονται οι μοιραίοι περιορισμοί της οπτικής γωνίας του ήρωα μας.
 Όσες πληροφορίες παίρνουμε τεκμηριώνονται από την πρόσβαση που ο ήρωάς μας έχει σε αυτές και δεν την υπερβαίνουν -συγγραφική ακροβασία, που απαιτεί επιδεξιότητα, με όσα μεινοεκτήματα μπορεί να έχει αυτό.
     Έτσι εξηγείται η περιορισμένη αναφορά στη στάση του Μακρυγιαννη και του Καλλέργη στην 3η Σεπτεμβρίου 1843, που σημάδεψε την πολιτική Ιστορία του τόπου μας ως ένα από τα πλέον φωτεινά σημεία της.
Έτσι εξηγούνται κι οι ύστερες στιγμές στα Ανάκτορα τη μοιράια εκείνη νύχτα του 1862...

          Με διάθεση υποδορια σκωπτική ο Αρης Σφακιανακης διαμόρφωσε έτσι όλο το σκηνικο μιας πρωτοπρόσωπης εξομολόγησης , που φωτίζει την Ιστορία, αλλά συσκοτίζει ως προς το ήθος του ήρωά του, διατηρώντας το "ηττημένο του αίνιγμα" ως το τέλος
Το βέβαιο κι απώτερο ίσως διακύβευμα είναι τούτο:
Στον πρωταγωνιστή του ο Σφακιανάκης συμπύκνωσε τις παθογένειες μιας πολιτικής νοοτροπίας, που στεκεται ακομη τροχοπέδη στην πρόοδο του εθνους μας.
       Ο ήρωας μας αντιπροσωπεύει ιδανικά τον αμοραλισμό μιας ευρείας ομάδας άκαπνων μοσχοαναθρεμμένων παραγοντων από ευημερόυσες περιοχες σαν το Φανάρι και τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, που εσπευσαν στο νεοσύστατο κρατίδιο της Ελλάδας, διεκδικώντας αξιώματα κ εξουσίες πλάι σε φιλόδοξους πολιτικούς, παραμεριζοντας τους οπλαρχηγούς και τους φτωχούς αυτόχθονες που αγωνίστηκαν να αποτιναξουν τον τούρκικο ζυγό.
Γραφιάδες, παρατρεχαμενοι, φιλόλογοι και δανδήδες παρασίτησαν γυρω από αναφυόμενους ισχυρούς παραγοντες της Ελλάδας χωρίς ιχνος ιδανικών εκπροσωπώντας την αργομισθία, την κολακεία και την οσφυοκαμψία που έθεσαν βάσεις για όσα στοιχειοθετούν την κακοδαιμονία της πολιτικής μας ζωής διαχρονικά.
       Είναι αυτή η πικρία που μένει ως απόηχος και προβληματίζει ευρύτερα τον πιο υποψιασμένο αναγνώστη.
     Για όλα αυτά ο "Πρίγκιψ του Δευτερου Ορόφου" κερδίζει μια θέση ανάμεσα στα καλά μυθιστορήματα γύρω από το 1821 και τον άμεσο απόηχό του και προσωπικά θεωρώ οτι μπορεί να διαβαστεί όχι μονάχα από ενήλικες, αλλά  κι από αναγνώστες των τελευταίων σχολικών τάξεων ως μια εναλλακτική επιλογή ευχάριστης προσέγγισης της ιστορικής γνώσης.

Dona Tartt, Η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ, Εκδ ΔΙΟΠΤΡΑ ( Επανακυκλοφορία)

                                               Η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ, DONA TARTT, εκδ ΔΙΟΠΤΡΑ
                                                   Eίδος: Κοινωνικό Μυθιστόρημα
                                                    Βαθμολογία 9/10

Αριθμός σελίδων 1256
Ημερομηνία Κυκλοφορίας 16/11/2023
Τιμή 22,50

Πριν από 10 ακριβώς χρόνια η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ της Dona Tartt κέρδιζε Βραβείο ΠΟΥΛΙΤΖΕΡ, κάνοντας αίσθηση.

10 χρόνια μετά το ξεχωριστό αυτό μυθιστόρημα επανακυκλοφορεί σε μια νέα μεταφραστική προσέγγιση από τις εκδόσεις Διόπτρα που διατήρησαν το αναγνωρίσιμο μοτίβο που εκανε παγκοσμίως γνωστό το βιβλίο.

Αυτή επανακυκλοφορία επαναφέρει στη  επικαιροτητα ένα σημαντικό βιβλίο, που αξίζει να ανακαλύψουν όλοι βιβλιοφιλοι, καθώς άφησε το σημάδι του στα λογοτεχνικά δρώμενα του 21ου αιώνα.

Εξ ορισμού, όταν ακούμε PULITZER  οι αναγνωστικές μας προσδοκίες σίγουρα ανεβαίνουν.Προσωπικά ,όποιο βιβλίο κατέχει αυτόν τον τίτλο πρέπει να με «πείσει» ότι τον άξιζε. Και η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ της ΝΤΟΝΑ ΤΑΡΤΤ πετυχαίνει απόλυτα, να αναφωνήσω ότι πανάξια κέρδισε το μεγάλο αυτό βραβείο. Ας δούμε μαζί γιατί:


ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο Θίο Ντέκερ, γιος μιας στοργικής μητέρας κι ενός ανεύθυνου πατέρα που τους εγκατέλειψε, επιζεί από μια τρομοκρατική επίθεση σε Μουσείο Τέχνης, όπου χάνει το μοναδικό του σημείο αναφοράς, την αγαπημένη του μητέρα .                  Εκείνη τη μοιραία μέρα η ζωή του Θίο στοιχειώνεται από το κόκκινο του αίματος, και από τις κόκκινες μπούκλες εκείνου του άγνωστου κοριτσιού… 
          Ένας μικρός πίνακας κι ένα παλιό κειμήλιο είναι ο,τι του απομένει από την έκρηξη να τον συνδέει με το παρελθόν.
            Ορφανός πια ο Θίο, με βασανιστικές μνήμες, θα βρεθεί αρχικά προστατευόμενος στο εύπορο σπίτι του παιδικού του φίλου και συμμαθητή του, πασχίζοντας να διαχειριστεί το πένθος του και να προσαρμοστεί στην καλή κοινωνία.

Η ζωή του θα ανατραπεί για μια ακόμη φορά όταν ο πατέρας του θα επιστρέψει για να τον πάρει μαζί στο ασυνάρτητο Λας Βέγκας ,όπου ο Θίο θα συναντήσει τον πολυταξιδεμένο Μπόρις , ένα θυμόσοφο έφηβο που ακροβατεί ανάμεσα στην παρανομία και την αυτογνωσία-και που θα διδάξει στο Θίο την αληθινή φιλία.
               Έτσι πορεύεται ο Θίο Ντέκερ με μοναδικό σύντροφό του ένα ανεπούλωτο αίσθημα μοναξιάς και τον σπάνιο ολλανδικό πίνακα με την αιχμαλωτισμένη ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ, που θα τον φτάσει στις εσχατιές της συνείδησής του-και της παρανομίας- για να αναδυθεί ξανά.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Ύστερα από 10 χρόνια συγγραφικής αποχής η Dona Tartt επανέρχεται με ένα εμβληματικό έργο,980 σελίδων, αλλά μη σας φοβίσει αυτό διότι διαβάζεται με αμείωτη ένταση. Ένα βιβλίο, που δεν επιλέγει τον "εύκολο δρόμο της υπαινικτικής ,βραχυλογικής σύγχρονης φόρμας που κατακλύζει τη σύγχρονη λογοτεχνία.
Ένα βιβλίο ζωής, βγαλμένο από τη λαμπρή παράδοση των μεγάλων κλασσικών με την περιγραφική δεινότητα,τη διείσδυση στην ανθρώπινη ψυχή και τα βαθυστόχαστα νοήματα,που σαν πολύτιμα μέταλλα,αναδεικνύονται με τόσο πόνο στα μάτια των πολλών ,αλλά λάμπουν διαχρονικά!!
Τι είναι όμως η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ; 
Υπαρξιακό δράμα;
Ιστορία μυστηρίου;
Ο… “Όλιβερ Τουιστ του 21ου αιώνα” όπως είπαν κάποιοι κριτικοί στο εξωτερικό; 
Ο πολυεπίπεδος χαρακτήρας του βιβλίου δεν επιτρέπει μια μονοσήμαντη απάντηση, διότι η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ είναι κάτι από όλα. Ένα έργο με πολλούς χαρακτήρες, συναισθήματα, συμβολισμούς.
Με εφαλτήριο ένα ολλανδικό πίνακα ,που δανείζει στοιχεία του στην ανάγλυφα δοσμένη πλοκή, η ΝΤΟΝΑ ΤΡΑΤΤ συνθέτει την τοιχογραφία της Σύγχρονης Αμερικής και διερευνά το μοιραίο στην πορεία της ζωής μας.
Κυρίως όμως προσφέρει ένα δυνατό ψυχογράφημα χειρουργικής ακρίβειας, που θα μπορούσε να αφορά εν τέλει καθέναν από μας.
         H KΑΡΔΕΡΙΝΑ συνιστά, καταρχήν, ένα επίπονο οδοιπορικό ενηλικίωσης, μια περιπλάνηση στα πιο σκοτεινά μονοπάτια μιας νεανικής ψυχής που αναζητά την ταυτότητά της σε ένα τοπίο αβέβαιο, που της στερεί όλες της τις σταθερές και της αρνείται το συναίσθημα. 
  Στο βιβλίο παρακολουθούμε όλα τα σκαλοπάτιά που στοιχειοθετούν τον απογαλακτισμό του ανθρώπου και τη ανάληψη της ευθύνης του ίδιου του εαυτού του.
Έπειτα η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ είναι μια σπουδή πάνω στη Μοναξιά του αριστοτελικού θηρίου, το οποίο προβάλλει σε όλη του την τραγικότητα ,με την αναπόδραστη ματαιότητα του ναρκισσιστικού κατοπτρισμού, να το εγκλωβίζει στο θάνατο.

         Η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ πασχίζει να επουλώσει αυτήν ακριβώς την πληγή αντιπαρατάσσοντας στις αντιξοότητες την Πραγματική Φιλία , όταν αυτή πλαισιώνει τη μοναξιά μας με τον αρχέγονο πόθο του «Ανήκειν» κάπου.
          Μια Φιλία που δεν έχει τις απαντήσεις απλά θέτει καίρια το Ερώτημα… 
Και κάπου εκεί ο έρωτας, που στην ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ παραμένει άσπιλος, ιδεατός και γι’ αυτό σπαρακτικός –ένα πεδίο όπου παλεύουν ο Εγωισμός με την Αυτοπροσφορά .
Παράλληλα , η γοητευτική μας ιστορία ανάγεται σε μια από τις ωραιότερες πραγματείες που γράφτηκαν ποτέ για τη φύση της ίδιας της Τέχνης και για τη δύναμη της ομορφιάς της να στρέφει τον άνθρωπο σε αυτό που οι Αρχαίοι μας φιλόσοφοι όρισαν ως «Αγαθό» και «Ιδέα».

Άλλωστε η ίδια η Τέχνη εδώ,πάντα παρούσα, είναι η υπέρτατη Ιδέα, που υπερβαίνει τα ανθρώπινα μέτρα της φθαρτότητας, της απουσίας και του προσωρινού.
        Μέσω της Τέχνης ο πεπερασμένος άνθρωπος συνδιαλέγεται με το διακαή πόθο της αιωνιότητας και η ύλη αγγίζει το «ασώματο».
             Πέρα και πάνω από όλα όμως η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ είναι ένα βιβλίο που ανατέμνει την Απώλεια, όπως αυτή διατρέχει ολόκληρη την ύπαρξη του Ανθρώπου-είτε σε απτό, είτε σε συμβολικό επίπεδο-σηματοδοτώντας το εφήμερο της ζωής αυτής και τη βασική πηγή οδύνης... 
        Ο ήρωας μας διέρχεται από όλα τα στάδια της Απώλειας. Απώλεια οικογένειας, αλλαγή στέγης, φίλοι που χάθηκαν, ανεκπλήρωτα πάθη. 
                Εντούτοις δύο πυλώνες συνθέτουν το αίσθημα της απώλειας που διαχέεται σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του κεντρικού ήρωα.
Η Απώλεια της Αγάπης και η Απώλεια Αθωότητας .
Όταν ο Θίο έχασε τη μητέρα του, ουσιαστικά έχασε το μοναδικό «Τόπο», προσδιορισμού του. Έκτοτε πορεύτηκε στον κόσμο ως ένας Ξένος. 
Ξένος με την οδύνη όπως διαγράφεται άλλωστε και στην ευαγγελική περικοπή «Ξένος ήμουν και με δεχτήκατε», όπου ο Ιησούς ταυτίζει τον εαυτό Του με κάθε μοναχικό κι άκληρο και θεωρεί ύψιστη πράξη την «φιλο-ξενία». 
Αυτό το σπαρακτικό αίτημα αγάπης και αποδοχής κομίζει η μοναξιά του Θίο, όπως γυρίζει τον κόσμο… 
                 Σε αυτό και μόνο το σημείο της ορφάνιας του, ο Θίο μου θυμίσε αμυδρά τον άλλο μεγάλο «ξένο» της Λογοτεχνίας ,τον Μπεν Λόβατ της νομπελίστριας Ντόρις Λέσσινγκ, που και αυτός σεργιανώντας τον κόσμο κι αναζητώντας ρίζες στον κόσμο των ανθρώπων σύρθηκε στην παρανομία ,όντας όμως ο μεγάλος αθώος...
      Περισσότερο, με παραπέμπει στον Μπεν όβατ  ο Θιο ,παρά στο Μίσκιν με τον οποίο αντιπαραβάλλεται ευθέως στο έργο.
Ο Μίσκιν είναι μια ύπαρξη ταγμένη στη Καλοσύνη κι η τραγικότητα του έγκειται στη μοίρα που μετατρέπει τις καλές του προθέσεις σε όλεθρο.
          Αντιθέτως ο Θίο δε δείχνει να έχει τόσο σαφή ταυτότητα συνειδησιακή , ούτε συναίσθηση εαυτού όσο ο Μίσκιν. 
Τελεί εν συγχύσει και προξενεί κακό όχι από πρόθεση , αλλά ούτε από εκτροπή της τύχης.
        Μάλλον από άγνοια εαυτού.
Τούτο έρχεται να υπογραμμίσει μέσω της αντίθεσης ο χαρακτήρας εύρημα του βιβλίου ,Μπόρις Παυλικόφσκι , που ισορροπώντας ανάμεσα στον σκωπτικό Διογένη και τον ηδονιστή Επίκουρο, αναλαμβάνει πλήρως την ευθύνη των πράξεων του –καλών και κακών- καταφάσκοντας πλήρως τη ζωή με την αθλιότητα και τις προκλήσεις της. Είναι ο μέντορας του Θίο-τον παίρνει από το χέρι και μέσω του παιδαγωγικού έρωτα όπως τον συναντάμε στην Αρχαία Ελλάδα μεταξύ Παιδαγωγού-Παιδαγωγούμενου- του δείχνει τη ζωή.
Θυμίζει τους εκμαυλιστές της Λογοτεχνίας 
Η δεύτερη πτυχή της Μεγάλης Απώλειας που σφράγισε το Θίο, ο πρόωρος θάνατος της μητέρας, συμβολίζει το Τραύμα του «Απωλεσθέντος Παράδεισου», δηλαδή τη βίαιη έξωση από την άγνοια και το Ακαταλόγιστο της Παιδικής Ηλικίας στην ευθύνη του εαυτού του κ τη μετάβαση στην ενήλικη πραγματικότητα .Αυτο που η ψυχανάλυση όρισε ως το Τραύμα του Αποχωρισμού.

Με κείνο το ανέμελο παιδί μόνον ο πίνακας του Φαμπρίτσιους συνέδεε πια το Θίο.
               Από αυτό τον παιδικό εαυτό, λοιπόν, αρνιόταν να αποδεσμευτεί ο Θίο κρατώντας τον πίνακα με κάθε τίμημα. Σαν τον πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι όμως η φιγούρα του αιχμαλωτισμένου πουλιού αποκάλυπτε και τις «αλυσίδες» στην ψυχή του Θίο , που ο φόβος της ενηλικίωσης τη διάβρωσε σταδιακά για να φτάσει στo έσχατο σημείο του ξεπεσμού ,ώσπου ήρθε η ώρα της της Επιλογής… 
                Μια επιλογή απόλυτα πειστική, που απαλύνει και τις δύο παραμέτρους της Απώλειας που σφράγισε την ενηλικίωση του Θίο ,αλλα και που οδηγεί τον αναγνώστη σε μια προσωπική του κάθαρση.
       Πράγματι.Η πολυσημία του έργου, καθώς και η παραστατική αφήγηση με τις διεξοδικές περιγραφές καταβυθίζουν τον αναγνώστη στην ιστορία αυτή –μεταδίδοντας μέχρι ρανίδας όλες τις συναισθηματικές διακυμάνσεις τους ήχους, τις μυρωδιές ,τα χρώματα. 
        Έτσι το βιβλίο μετατρέπεται σε προσωπικό βίωμα του καθενός ,μας προκαλεί να στοχαστούμε πάνω σε μεγάλα ερωτήματα της ύπαρξης και να βρει ο καθένας την ατομική του λύτρωση.
Ο Μιχάλης Δελέγκος έδωσε μια μεταφραστική προσέγγιση ουσίας , υπηρετώντας την ατμόσφαιρα του έργου και φωτίζοντας πληροφοριακές πτυχές 

Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024

Φαίδων Κυριακού, Ο Θυριδοποιός , εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ

                   Φαίδων Κυριακού, Ο Θυριδοποιός
                                       Είδος Ιστορικό Μυθιστόρημα
                                    Βαθμολογία 8,5/10

Ο νεαρός συγγραφέας Φαίδων Κυριακού έδωσε προ 3ετίας συγγραφικά διαπιστευτήρια μιας πραγματικά σπουδαίας πένας με το ξεχωριστό του μυθιστόρημα
"Η Γκιλοτίνα του Ναυπλίου", που αποκάλυψε έναν ανησυχο νου που αναζητά νέους δρόμους έμπνευσης, αξιοποιώντας γόνιμα το απόσταγμα πρότερων παρουσιών της Ελληνικής Πεζογραφίας για να το εξελίξει με ένα κλασσικότροπο ήθος γραφής, εμπλουτισμένο με μοντέρνα ψυχογραφική εμβάθυνση και πρωτότυπες ιδέες.
2 χρόνια μετά, ο Φαίδων Κυριακού επιλέγει να παραμείνει στο πεδίο του ιστορικού μυθιστορήματος και το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται είναι
ΑΝ με το νέο του βιβλίο "Ο Θυριδοποιός" κατορθώνει να σταθεί στο ύψος του συγγραφικού διαμετρήματος που ο ίδιος διέγραψε με το παρθενικό του έργο. Στοίχημα σημαντικό.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο Μάνος Λαζάρου είναι ένας νεαρός άντρας που ακολουθεί την οικογενειακή παράδοση και κατασκευάζει φέρετρα.
Παράλληλα μες στην ψυχή του ενδημούν μυστικά και πάθη που έρχεται να τα επισκιάσει η γερμανική εισβολή και η Κατοχή.
Κατατρυχόμενος από ενοχές και ένα μυστικό ο Μάνος θα αναζητησει ενα κίνητρο ζωής σε μια πολιτεία παραδομένη στον θάνατο και στη φρίκη.
Μέσα σε μιαν Αθήνα του Ψύχους και της Πείνας θα αναδυθεί άγριος ο πόθος για ζωή κι η αντίσταση στο σκοτάδι ως έκφραση της αξιοπρέπειας εκείνης που κάνει τον άνθρωπο να ανθίσταται στο αναπόφευκτο της τραγικότητάς του.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Η Γκιλοτίνα του Ναυπλίου,"είναι ένα έργο όπου συνυπήρξαν αρμονικά όλα τα γνωρίσματα του Καλού Βιβλίου:
Ενδιαφέρουσα πλοκή, γλωσσικό μεράκι,
ιδιαίτεροι&άρτια σκιαγραφημενοι χαρακτήρες,
ιστορική εγκυρότητα&πλήρη ένταξη στο κάδρο της προς μελέτη εποχής,
αβίαστη ροή, διεισδυτικότητα
και ανατροπές που ειχαν χτιστεί πειστικά, ώστε να λειτουργούν αρμονικά στο σύνολο.
 Όλα αυτα σηματοδοτούν έναν φιλόδοξο πήχυ ο οποίος δύσκολα ξεπερνιέται κι αυτός αποτελεί ένα από τα ζητούμενα της νέας απόπεορας του νέου συγγραφέα...
Ο "Θυριδοποιός" του ήρθε να επιβεβαιώσει πολλές από τις αρετές, που προδιέγραψε το ντεμπούτο του συγγραφέα του- πλην όμως τράβηξε έναν άλλον δρόμο που διαφοροποιεί αρκετές πλευρές.
Στο επίκεντρο του Φαίδωνα Κυριακού αυτήν τη φορά έρχεται η περίοδος της Κατοχής σε ένα σκηνικό ζοφερό, αλλά και γνώριμο στη συλλογική μνήμη.
Η γερμανοκρατούμενη Αθήνα! Κατορθώνει ωστόσο ο νεαρός συγγραφέας γι άλλη μια φορά να μη  υποπέσει στην παγίδα της κοινοτυπίας:
Λίγα έργα έχουν ιχνηλατήσει τόσο παραστατικά το μωσαικό της Κατοχής στην Αθήνα- ειδικότερα τον πρώτο της χειμώνα, όπου ενέσκυψαν καταστάσεις ανείπωτου πόνου, που προσλαμβανουν χαρακτηριστικά έμμεσης γενοκτονίας.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά τα αφηγήματα της Λιλίκας Νάκου και το (κατ' εμέ τουλάχτιστον) μυθιστόρημα - σταθμό για την εποχή αυτήν, τον Λιμό από τον Πάνο Αμυρά.
Ο Φαίδων Κυριακού χρησιμοποιεί ως ιχνηλάτη μας στη σκλαβωμένη- Αθήνα του 41- με τον- Παρθενώνα- λαβωμένο- κατάστηθα- απ'τη -σβάστικα" 
έναν μύστη και λειτουργό του θανάτου, εναν φερετροποιό - τον Μάνο Λαζάρου, με ένα επώνυμο ευφημισμό (από το αναστηθέν πρόσωπο της Καινής Διαθήκης!) 
Πρωτότυπη όσο κι ελαφρώς άχαρη ιδιότητα για πρωταγωνιστή, που ίσως ενεργοποιεί αντανακλαστικά άπωσης στον μέσο αναγνώστη, όπως κάθετι που άπτεται στην πραγματικότητα του θανάτου.
Ένας Πλούτων της σύγχρονης εποχής περιτριγυρισμένος από χθόνιες σκιές- οι αποσκελετωμένοι της Πείνας και του Ψύχους. Ανεπιθύμητος στους αιώνας των αιώνων.
Όλα αυτα έρχεται να τα σκεπάσει η σκιά της Κατοχής, που αλυσοδενει όλο τον ελληνικό λαό στα δεσμά της ταπείνωσης ,του φόβου, της πείνας, της απώλειας. 
Πρόκειται για ένα πένθος εθνικό.Μια κηδευομένη πατρίδα& από αυτήν την πλευρά η τέχνη του φερετροποιού λειτουργεί και σε επίπεδο συμβολικό.
Ο ιδιότυπος αποκλεισμός όμως του Μάνου Λαζάρου στη μοναξιά και στην κατεργασία του θανάτου έγκειται κατ' εξοχήν στην προσωπική του καταβύθιση.Την αίσθηση του ανικανοποίητου που τον διακατέχει.
 Ο "θάνατος" του έχει επισυμβεί σε ένα επίπεδο συμβολικό σαρώνοντας το φως και την ηθική. Θάνατος συνείδησης.
Ο Λαζάρου συνιστά την πεμπτουσία του Αντιήρωα όσο λίγοι λογοτεχνικοί χαρακτήρες, που ωστόσο δεν τοποθετούνται ούτε στην πλευρά του Κακού με όρους διακριτούς ή σχηματικούς.Δεν είναι προδότης, δεν εκμεταλλεύεται συνανθρώπους του, ωστόσο κατατρύχεται από τους προσωπικοθς δαίμονες που ο ίδιος έπλασε κατ ' εικόνα και καθ'ομοίωσιν του...
Δεν υπάρχει στον Μάνο Λαζάρου ίχνος εξιδανίκευσης κι αυτή του η ανθρωπινότητα τον καθιστά πειστικό, όχι όμως αναγκαστικά συμπαθή, επιλογή που αποτελεί συγγραφική τολμη.
Γι'αυτό κι η ατομική "επανάσταση" του πρωταγωνιστή- με οσο εξωφρενικό τρόπο κι αν αυτή πραγματοποιήθηκε, τελικά- προσλαμβάνει ρόλο διττό, καλύπτοντας το πεδίο της Αντίστασης, σε επίπεδο λα'ι'κό, αλλά και την ατομική αποτελμάτωση του Μάνου Λαζάρου.
Ένα πετάρισμα ελευθερίας, που είναι αμφίβολο αν μετουσιώνεται σε πέταγμα δηλαδη αναμόρφωση.
Νομίζω δεν ήταν εξάλλου αυτή το ζητούμενο του συγγραφέα.
Διακυβευμα στον Θυριδοποιό είναι να οδηγήσει τον ήρωα να ψηλαφήσει το ατομικό του σκοτάδι σε μια κατάδυση αυτογνωσίας για να αναδυθεί ξανά όχι απαραίτητα στην αλλαγή αλλά στην επίγνωση..
Δεσπόζει ο ψυχογραφικός χαρακτήρας του έργου με έμφαση στους στοχασμούς και τους προβληματισμούς του Μάνου Λαζάρου.
Η παρουσίαση του ήρωα χαρακτηρίζεται απο μια έντονη "εσωστρέφεια": Πρόκειται για ένα βαθιά ενδοσκοπικό μυθιστόρημα, που διερευνά την ψυχή του ήρωα με ίχνη φορυδικής σκέψης επιστρατεύοντας ως και την προσφιλή στον Αυστριακό επιστήμονα τεχνική του Ονειρου.
Ένας λαβύρινθος δαιδαλικός από ονειροφαντασίες, συλλογισμούς και έντονη περιγραφικότητα που κατακερματίζουν τη χρονική αλληλουχία  καθιστώντας την ατμόσφαιρα του βιβλίου υποβλητικότερη και πιο μελαγχολική.
Μια περιήγηση στη Αθήνα της Κατοχής ανάγεται σε μια περιδίνηση υπαρξιακη.
        Οι δε χαρακτήρες που πλαισιώνουν τον Μάνο (κ.Κατερίνα, Ζήσης, Ελπίδα κ.ο.κ.) παρουσιάζονται από το πρίσμα εκείνου, ωστόσο η αλληλεπίδρασή τους με τον Μάνο προσφέρουν ζωντανούς διαλόγους και ωραίες στιγμές.
            Ειδικότερα η αντιπαράστασή του Μάνου προς τον φίλο του τον Ζήση προσφέρει τις πιο απολαυστικές στιγμές του βιβλίου με σπερματικές ιδεολογικές συζήτησεις -οξυδερκείς κι ενδιαφέρουσες.
Στην αλληλεπίδραση τους ο Ζησης κι ο Μανος - μεσα σε αυτήν την καλοστημένη σκηνογραφία του θανατου, με ένα σχέδιο και μια ηθική που προβάλλει σα φάρσα- μου θύμισαν τη σκωπτική διαθεση του αρχαίου Λουκιανού στους Νεκρικούς Διαλόγους του...Έχουν κατι από την αποκοτιά του Σισσύφου οταν επιχειρούσε να εξαπατήσει τον πιο ισχυρο αντίπαλο, τον Χάροντα...
Ως προς το περιστατικό που στοιχειοθετεί το κομματι της καθεαυτής δράσης,αυτό μας συστήνει ενδιαφέροντα πρόσωπα από την άλλη πλευρά, τη γερμανική , που ήθελα να τα δω πρρισσότερο ίσως.
Πρόκειται για μια ιδιαίτερη εξέλιξη, σχεδόν σουρρεαλιστική, όπου υπεισερχονται και κάποιοι διακριτικοί προβληματισμοί γύρω από τη σχετικότητα της ηθικής αλλά και τα ζώα ακόμη.
        Η κύρια δράση αναδεικνύει το σημαντικότερο μήνυμα του έργου:
Η ελπίδα (ανα)γεννάται μέσα από την έμπρακτη προσπάθεια να αλλάξεις το αποτρόπαιο που ειτε σε περιβάλλει είτε ελλοχεύει εντός σου, έστω και στη μικροκλίμακα που οριοθετεί την ατομική σου εμβέλεια.
Η συνειδητοποίηση του θανάτου κι η τριβή με αυτόν μπορεί να αναδείξει μια ουσιώδη αγάπη στη ζωή και μιαν ατόφια ανθρωπιά που θα παραμερίσει τη ματαιότητα των Μικρών.
Ο θρίαμβος του Ανθρώπου εγκειται στην αντίστασή του απέναντι στην Παραιτηση όπως το κηρύττει ο Καζαντζακης στην Ασκητική.
 Στην άρνησή του να αφομοιωθεί ηθικά από τον ατομικισμό του Φόβου, από την υποδούλωση στο φαύλο ισχυρότερο αναδεικνύεται 
Όταν επιδίωξη του Ανθρωπου δεν είναι η βιολογική του διάσωση,  αλλά η περιφρούρηση της αξιοπρέπειάς του.Της ανθρωπιάς του.
          Αυτή η σχεδόν καζαντζακικού χαρακτήρα χαραμάδα ελπίδας μέσα από τον ματαιωτικό ζόφο της αναπόδραστης ήττας είναι ένα ανεκτίμητο επιστέγασμα και αυτής της δύσβατης συνοδοιπορίας του αναγνώστη με τον ιδιαίτερο θυριδοποιό Μάνο Λαζάρου.
Ο "Θυριδοποιός" του Φαίδωνα Κυριακού, λοιπόν, συνιστά ένα εναλλακτικό μυθιστόρημα γύρω από την πολυσυζητημένη περίοδο της Κατοχής, με χοφερή ατμόσφαιρα που ίσως δεν είναι για όλους, διατηρώντας στοιχεία πρωτοτυπίας, που όμως δεν υπερβαίνουν την ιστορική εγκυρότητα.
Βιβλίο δύσκολο λόγω της βαθυστόχαστης φύσης του και των συμβολισμών του, αλλά με χιούμορ και διαδρομές ψυχής 
      Είναι εμφανές ότι ο Φαίδων Κυριακού είναι ένας στοχαστικός μυθιστοριογραφος, με βαθιά αγάπη στην Ελληνική Ιστορία, που δε συγγράφει διεκπεραιωτικά αλλά πελεκά με φιλοπονία τις ιστορίες του προσδίδοντας τους ηθικούς προβληματισμούς και πολλαπλά αναγνωστικά επίπεδα.