Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ κάνει μαζί μας μια αναδρομή σε σταθμούς της συγγραφικής του πορείας, μας μιλάει για την ποίηση του έρωτα και ορίζει τον πνευματικό άνθρωπο, που τόσο τον φοβούνται οι εξουσίες...
Η σύλληψη ξεκίνησε πολύ διαφορετικά.Είχα κατά νου να κάνω μυθοπλασία μια οικογενειακή ιστορία.
Αναφερόταν σε έναν πρόγονό μου , που 13 χρονών τον συνέλαβαν οι Τούρκοι στο Μεσολόγγι ,τον έφεραν σε ένα Μοναστήρι ,στην Κάτω Παναγιά κι εκεί οι καλόγεροι εξαγόρασαν την ελευθερία του.Το παιδί αυτό βρέθηκε λοιπόν στα Τζουμέρκα ,τόπο καταγωγής δικό μου...
Αρχίζοντας όμως να μελετώ την τοπική ιστορία της Άρτας και βλέποντας τη συνύπαρξη 3 διαφορετικών φυλών-Εβραίων,Τούρκων κι Ελλήνων- διαπίστωσα πως τα πράγματα δεν είναι όπως τα παρουσιάζει η επίσημη Ιστορία.
Σε αυτό το πολυπολιτισμικό περιβάλλον, οι άνθρωποι είχαν αναπτύξει σχέσεις φιλίας, σχέσεις επαγγελματικές κι ευρύτερα κοινωνικές…Επειδή
αυτό το πνεύμα απηχούσε και στη δική μου κοσμοθεωρία, άφησα στην άκρη την
οικογενειακή ιστορία κι έγραψα το «Ιμαρέτ», προκειμένου να αποτυπωθεί εκείνη η
εποχή και να σταλούν μηνύματα στο σήμερα.
ΕΡΩΤΗΣΗ Κεντρικός άξονας του Ιμαρέτ είναι μια αντιφατική φιλία ανάμεσα σε ένα Τούρκο κι έναν Έλληνα.Η Φιλία μπορεί να γεφυρώνει όλες τις διαφορές?
Πιστεύω γενικότερα ότι οι άνθρωποι πάντοτε έβρισκαν τους τρόπους και τους κώδικες να επικοινωνήσουν. Κατά την επέκταση των Οθωμανών υπήρξαν πολλά φαινόμενα βίας ,ωστόσο οι άνθρωποι δεν αντιστάθηκαν μόνο ,αλλά προσπάθησαν και να βρουν ταυτόχρονα τον τρόπο να συνυπάρξουν.Αυτό το έχει αποδείξει η Ιστορία…Θεωρώ λοιπόν ότι η φιλία μπορεί να ελαχιστοποιήσει τις διαχωριστικές γραμμές.
EΡΩΤΗΣΗ- Ο Αριστοτέλης όριζε τη Φιλία "ως τον χωρισμό μιας ψυχής σε δύο σώματα"… Ισχύει αυτό για τους δύο σας ήρωες αλλά και για τον ίδιο τον Γιάννη Καλπούζο?
Σχεδόν όλα μου τα βιβλία πραγματεύονται, μεταξύ άλλων, και τη φιλία, η οποία χαρακτηρίζει πιο έντονα τις παλιότερες εποχές… θυμηθείτε τους «Αδελφοποιτούς» ή τους «Βλάμηδες». Η φιλία φέρνει κοντά τους ανθρώπους, αναπτύσσεται ψυχική εγγύτητα, δίνει νόημα στην ίδια τη ζωή κι είναι ζητούμενο της κοινωνίας διαχρονικά.
ΕΡΩΤΗΣΗ Στο Ιμαρέτ υπάρχει έντονη και μια πολιτική χροιά.Έτσι αναδείξατε πολλές κοινωνικές ανισότητες με γνώμονα κυρίως το Αγροτικό Ζήτημα. Παράλληλα είδαμε εξέχουσες προσωπικότητες της πολιτικής ζωής να ασχημονούν…
Η
τέχνη, η ποίηση, η λογοτεχνία αποτελούν για μένα την ύψιστη πολιτική.
Μιλώντας για ασχημίες προσώπων, προφανώς αναφέρεσαι στον Βασιλιά Γεώργιο,
ο οποίος όταν κατέφθασε στην Άρτα μετά την παραχώρηση της περιοχής στο ελληνικό
κράτος, ζήτησε να του βρουν γυναίκα για το βράδυ, όπως έπραξε στη συνέχεια και στους
Καλαρρύτες. Πρόκειται για ιστορικό γεγονός, δεν αποτελεί μυθοπλαστικό εύρημα.
Εκείνο το οποίο με προκάλεσε και το κατέγραψα ήταν η άθλια ψυχή του. Το γεγονός
ότι την ώρα που χιλιάδες λαού τον υποδέχονταν μέσα σε παραζάλη ενθουσιασμού, η
έγνοια του ήταν στο εάν θα έχει γυναίκα για το βράδυ. Και να τη ζητά,
μάλιστα, από τον Δήμαρχο
ΕΡΩΤΗΣΗ Στο έργο σας περιγράφεται η δεινή θέση των κολίγων που εις βάρος τους πλουτίζουν οι τσιφλικάδες ακόμη κ με τη ευλογία μιας Ελλάδας μάνας που αποδείχθηκε μητριά .Μπορούμε να κάνουμε αναγωγές με την κατάσταση που βιώνουμε σήμερα;
ΕΡΩΤΗΣΗ Στο έργο σας περιγράφεται η δεινή θέση των κολίγων που εις βάρος τους πλουτίζουν οι τσιφλικάδες ακόμη κ με τη ευλογία μιας Ελλάδας μάνας που αποδείχθηκε μητριά .Μπορούμε να κάνουμε αναγωγές με την κατάσταση που βιώνουμε σήμερα;
Αυτό το στοιχείο ήταν απαραίτητο για να αναδειχθεί η κοινωνική διαστρωμάτωση της εποχής. Οι αναγωγές με το σήμερα είναι παρακινδυνευμένος.
Σε μια διημερίδα του ΤΕΙ Άρτας, όπου ήμουν προσκεκλημένος ομιλητής για τα Ύστερα Χρόνια της Οθωμανοκρατίας», είχα κάνει μια κατανομή των τάξεων.Την
εποχή που περιγράφει το "Ιμαρέτ" η κοινωνική διαστρωμάτωση σε γενικές
γραμμές έχει ως εξής: Τσιφλικάδες, προύχοντες, εύποροι έμποροι,
μικροεπαγγελματίες, εργάτες, κολίγοι. Η τάξη των κολίγων ήταν η πιο εξαθλιωμένη.
Σήμερα σε αυτήν την κατηγορία θα μπορούσε κανείς να εντάξει τους άνεργους
και τους αστέγους.
Κοντολογίς, βιώνουμε και σήμερα την εκμετάλλευση, όμως και πάλι υπάρχει απόσταση.Εξάλλου σήμερα, πέρα από το καλύτερο βιοτικό επίπεδο, απολαμβάνουμε την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών κι εν γένει ελευθερίες που δεν υπήρχαν τότε.
Συνήθως είμαστε αφοριστικοί στις κρίσεις μας. Περάσαμε χρόνια μιας επίπλαστης ευμάρειας και η στροφή στα υλικά αγαθά δε μας επέτρεψε να στοχαστούμε, να εκτιμήσουμε το σήμερα σε σχέση με το παρελθόν .
Κοντολογίς, βιώνουμε και σήμερα την εκμετάλλευση, όμως και πάλι υπάρχει απόσταση.Εξάλλου σήμερα, πέρα από το καλύτερο βιοτικό επίπεδο, απολαμβάνουμε την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών κι εν γένει ελευθερίες που δεν υπήρχαν τότε.
Συνήθως είμαστε αφοριστικοί στις κρίσεις μας. Περάσαμε χρόνια μιας επίπλαστης ευμάρειας και η στροφή στα υλικά αγαθά δε μας επέτρεψε να στοχαστούμε, να εκτιμήσουμε το σήμερα σε σχέση με το παρελθόν .
Οι αναγωγές υφίστανται, αλλά δεν είναι τόσο απόλυτες.
ΕΡΩΤΗΣΗ- Πόσο δύσκολη είναι η έρευνα για ένα τέτοιο ιστορικό μυθιστόρημα;
ΕΡΩΤΗΣΗ- Πόσο δύσκολη είναι η έρευνα για ένα τέτοιο ιστορικό μυθιστόρημα;
Το να αντλήσει κανείς στοιχεία είναι πολύ εύκολο όσον αφορά γεγονότα που καταγράφει η Επίσημη Ιστορία.
Η δυσκολία έγκειται στην ανεύρεση στοιχείων της καθημερινότητας των απλών ανθρώπων- πώς ζούσαν , τι έτρωγαν,τα ρούχα τους,τη διασκέδασή τους τα φάρμακά τους, την αρχιτεκτονική των σπιτιών- όλα όσα συνθέτουν μιαν άλλη εποχή.
Από τους θρύλους μέχρι ήθη κι έθιμα, είναι ένας ασύλληπτος όγκος υλικού, που το αναζητάς από περιηγητές και τη λαογραφία, μέχρι μουσεία, αρχεία προξενείων και περιοδικά της εποχής. Όλα αυτά πρέπει να ενταχθούν λειτουργικά σε ένα μυθιστόρημα.Βεβαίως,
όλα αυτά πρέπει να ενταχθούν λειτουργικά σε ένα μυθιστόρημα.
Γιατί από την εποχή του Ομήρου και του Αριστοτέλη, που έγραψε το πρώτο βιβλίο δημιουργικής γραφής, το "περί ποιητικής", ο μύθος προέχει έναντι όλων στην τραγωδία, στο έπος στο μυθιστόρημα. Τα πραγματολογικά στοιχεία μεταφέρουν τον αναγνώστη στην εποχή που πραγματεύεται κάθε βιβλίο, ώστε να βιώσει ο αναγνώστης παραστατικά τη μυθοπλασία, αλλά και κυρίως να κρίνει με τα μέτρα και τα σταθμά που ίσχυαν τότε κι όχι με τον τρόπο που σκεπτόμαστε σήμερα. Όπως έλεγε κι ο Γρηγόρης Καμπούρογλου, για να αναπαραστήσεις και να κατανοήσεις μια εποχή πρέπει να συλλέξεις όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία γι' αυτή
Γιατί από την εποχή του Ομήρου και του Αριστοτέλη, που έγραψε το πρώτο βιβλίο δημιουργικής γραφής, το "περί ποιητικής", ο μύθος προέχει έναντι όλων στην τραγωδία, στο έπος στο μυθιστόρημα. Τα πραγματολογικά στοιχεία μεταφέρουν τον αναγνώστη στην εποχή που πραγματεύεται κάθε βιβλίο, ώστε να βιώσει ο αναγνώστης παραστατικά τη μυθοπλασία, αλλά και κυρίως να κρίνει με τα μέτρα και τα σταθμά που ίσχυαν τότε κι όχι με τον τρόπο που σκεπτόμαστε σήμερα. Όπως έλεγε κι ο Γρηγόρης Καμπούρογλου, για να αναπαραστήσεις και να κατανοήσεις μια εποχή πρέπει να συλλέξεις όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία γι' αυτή
ΕΡΩΤΗΣΗ- Μέσα στο Ιμαρέτ εντόπισα ψήγματα αμιγώς ποιητικής γραφής και με αφορμή αυτό θα ήθελα να μεταπηδήσω στην ιδιότητα του Ποιητή Καλπούζου.
Τι είναι η ποίηση για σας;
Κάποτε προσπάθησα να δώσω έναν ορισμό και είπα ότι "Ποίηση είναι όταν το Ουράνιο κατέρχεται και το Γήινο ανέρχεται και συναντιούνται στο ποιητικό σύμπαν».
Κάποτε προσπάθησα να δώσω έναν ορισμό και είπα ότι "Ποίηση είναι όταν το Ουράνιο κατέρχεται και το Γήινο ανέρχεται και συναντιούνται στο ποιητικό σύμπαν».
Για μένα όλα είναι λόγος. Ο λόγος είτε ως πεζογράφημα είτε ως ποίηση έχει ρυθμό, έχει κυματισμούς ποιητικούς.
Η ποίηση βέβαια διαφέρει από το μυθιστόρημα, είναι πιο αυθόρμητη.Κυριαρχεί
το κατακλυσμιαίο συναίσθημα κι έπεται η λογική. Στο μυθιστόρημα προέχει η
φαντασία και η τεχνική, χωρίς να λείπουν οι στιγμές όπου καίγεσαι από το Θείο
πυρ και τη Θεία μανία
ΕΡΩΤΗΣΗ- Ο Καρυωτάκης είχε πει πως Η "Ποίση είναι το καταφύγιο που φθονούμε». Σας εκφράζει αυτή η οπτική;
Καθόλου.Γενικότερα δε θεωρώ τη γραφή ως "καταφύγιο".Είναι τρόπος έκφρασης,ένας στίβος , όπου μπορείς να εξωτερικεύσεις τις ιδέες σου ,να διηγηθείς όμορφες ιστορίες, αλλά δεν το βλέπω σαν δεκανίκι στη ζωή.
Μπορεί μέσα από τη γραφή να αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου και τον κόσμο, μπορεί η γραφή να είναι πλέον εθιστική, όμως δεν τη βλέπω ως καταφύγιο…
Ίσως λειτουργεί ως καταφύγιο για τον Αναγνώστη, με την έννοια ότι εκείνος ζει πολλές ζωές μέσα από ένα ανάγνωσμα και ξεφεύγει από αυτόν τον βομβαρδισμό της πληροφορίας και των ειδήσεων που στην ουσία αλλοιώνει την πραγματική ζωή.
Αντί για τον όρο "καταφύγιο" θα χρησιμοποιούσα για τη γραφή την έννοια της "εξισορρόπησης". Εξισορροπεί τα μέσα και τα έξω με νηφάλιο τρόπο και στοχασμό.
Αντί για τον όρο "καταφύγιο" θα χρησιμοποιούσα για τη γραφή την έννοια της "εξισορρόπησης". Εξισορροπεί τα μέσα και τα έξω με νηφάλιο τρόπο και στοχασμό.
ΕΡΩΤΗΣΗ- Αλήθεια εσείς δε συμβιώνετε σε μια «άλλη ζωή» με τος ήρωές σας , καθώς τους πλάθετε;
Απόλυτα. Οι ήρωες βέβαια είναι σαν τα μικρά παιδιά. Στην αρχή τους προσδίδεις τα χαρακτηριστικά τους. Όμως σιγά σιγά αυτονομούνται και σε τραβούν από το μανίκι όταν προσπαθήσεις να τους οδηγήσεις προς κατευθύνσεις που δε συνάδουν με τον χαρακτήρα τους. Σου φωνάζουν: "Δεν είμαι εγώ αυτός" και σε καθοδηγούν οι ίδιοι στο δρόμο που τους πρέπει. Μέσα από αυτή τη διαδικασία φτάνεις να συμπονάς τα κουσούρια τους και τις αδυναμίες τους.Σε κάθε περίπτωση γίνεσαι και ο "καλός" και ο "κακός" για να μπορέσεις να τους νιώσεις, ενώ εναλλάσσεσαι υποδυόμενος συνεχώς διαφορετικούς ρόλους, κατάσταση ιδιαιτέρως οδυνηρή.
Ο συγγραφέας μετατρέπεται, τρόπον τινά, σε μικρό Θεό προσπαθώντας να στήσει μέσω της μυθοπλασίας έναν κόσμο που δεν υπάρχει κι ο οποίος πρέπει να στέκει ως αληθοφάνεια και να αντέχει σε σύγκριση με τον πραγματικό κόσμο.Για όσο γράφω συγκινούμαι, κλαίω, γελάω, ζω στη ουσία σε μια παράπλευρη πραγματικότητα. Πιο πολύ ζω εκεί… Αλλά και οι ήρωες δεν τελειώνουν όταν ολοκληρωθεί ένα βιβλίο. Παραμένουν μέσα μου στο διηνεκές, σα να υπήρξαν κάποτε φίλοι μου, αγαπημένοι μου, ή κι εχθροί μου ακόμη..
ΕΡΩΤΗΣΗ- Είχατε πει ότι "μεγαλύτερος έχθρος για κάθε βάρβαρη πολιτική είναι ο πνευματικός άνθρωπος".Σε τι συνίσταται όμως αυτή η «επικίνδυνη» πνευματικότητα;
Για μένα ο πνευματικός άνθρωπος είναι η ελπίδα των κοινωνιών.Η πνευματικότητα αποτελεί
το αντίπαλο δέος στις επιθέσεις που δέχεται ένας απαίδευτος λαός, ο οποίος
άγεται και σύρεται από όσους του χαϊδεύουν τ' αυτιά κι είναι ευάλωτος σε κάθε
λαϊκισμό και ψευδολογία!
"Καλλιεργημένος" άνθρωπος όμως, δεν είναι απαραίτητα ο πολύ «γραμματιζούμενος».
Μπορεί κάποιος να είναι εξαίρετος επιστήμων, αλλά να μην είναι καλλιεργημένος.
Απεναντίας συγκαταλέγεται στους καλλιεργημένους ένας χωρικός που έχει κατακτήσει τη λαϊκή σοφία, όπως ο παππούς Ισμαήλ στο "Ιμαρέτ".
Ο "παππούς Ισμαήλ", παρόλη την υπερβολή του ως χαρακτήρας, είναι ένας τέτοιος άνθρωπος, ο οποίος συμπυκνώνει πολλούς γέροντες που είχα την τύχη να συναντήσω στην πορεία μου κ είχαν κατακτήσει τη σοφία αυτή…
Ο "καλλιεργημένος άνθρωπος" έχει λοιπόν κρίση.
Μια καλλιεργημένη κοινωνία, ανεξαρτήτως κομματικών και πολιτικών πεποιθήσεων, θα έστελνε πολύ πιο άξιους να την εκπροσωπήσουν στα δημόσια πράγματα και σίγουρα όχι πολλούς από τους «τενεκέδες» που παρελαύνουν καθημερινά στις τηλεοπτικές οθόνες.
Διαμαρτυρόμαστε, καταγγέλλουμε, αλλά δεν αναζητούμε το μερίδιο της ευθύνης που μας αναλογεί.
Οι «τενεκέδες», λοιπόν, φοβούνται, τρέμουν τον καλλιεργημένο άνθρωπο γιατί θα τους αποκαθηλώσει. Σε αυτό συνίσταται η επικινδυνότητα για κείνους
ΕΡΩΤΗΣΗ- Ποιες είναι οι αρετές του πνευματικού ανθρώπου
Πρώτα απ’ όλα είναι η ίδια η ανθρωπιά , η αλληλεγγύη , ο στοχασμός πανω στον εαυτό μας και στην κοινωνία, η μελέτη που διευρύνει το πνεύμα κι όχι η στείρα γνώση. Και βέβαια η υψηλή αισθητική!
Να απορρίπτει ό,τι αισθητικα ευτελές προβάλλεται με ιλουστρασιόν περιτύλιγμα στα ΜΜΕ.
Ο καλλιεργημένος άνθρωπος επιζητεί τη συνάντηση με τον Άλλον, είναι ανεκτικός, συν-υπάρχει με το διαφορετικό-όπως κι αν οριστεί.
Κι η καλλιέργεια ξεκινά από τον σεβασμό στον διπλανό μας και στα δημόσια αγαθά. Από τα απλά μέχρι τα σύνθετα. Από το δεν τινάζω το χαλί στο μπαλκόνι, μαζεύω τα κόπρανα του σκύλου μου απ' τον δρόμο, δεν καταστρέφω το σχολείο μου, ακούω την άποψη του άλλου και δε μιλώ μόνο για να μιλήσω.
Σκοτώνει ή περιορίζει το "εγώ" του, δεν ανάγει σε μοναδικό κέντρο της ζωής την οικονομία, το χρήμα και το κέρδος
ΕΡΩΤΗΣΗ- Φέτος επανεκδόθηκε το ΣΑΟΣ –Παντομίμα Φαντασμάτων , ένα κείμενο σχεδόν εσχατολογικό που πραγματεύεται την πρόκληση μιας καταστροφής…Μπορούμε να συσχετίσουμε με τη σημερινή Κρίση στη χώρα μας;
Το ΣΑΟΣ αποτελεί μια μικρογραφία του κόσμου μας. Μέσα από ακραία γεγονότα, κατά τη σταδιακή καταβύθιση ενός νησιού, παρακολουθεί τη μετάλλαξη των χαρακτήρων σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Σε συμπυκνωμένη μορφή αυτό βιώνουμε και στις μέρες μας.
Βλέπουμε το καλό και το κακό να κοχλάζει στον ίδιο βραστήρα, μέσα στον ίδιο άνθρωπο. Ακόμη και τα ακραία γεγονότα, έχουν σχέση με την πραγματικότητα.
Όπως συνέβη με το πρόσφατο ναυάγιο του Norman Atlantic. Όταν κατέβαζαν τον κάδο περισυλλογής των ναυαγών απ' το ελικόπτερο και κάποιος τράβηξε μια έγκυο και μπήκε, για να σωθεί ο ίδιος.
Το ΣΑΟΣ μιλά για την αγριότητα που κρύβεται μέσα μας κι εμφανίζεται ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν ή τις καταστάσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
ΕΡΩΤΗΣΗ- Μου θυμίζει λίγο Ντοστογιέφσκι –την ιστορία με το «Κρεμμυδάκι» στους Αδελφούς Καραμαζώφ…
Δεν είχα κάνει αυτόν τον συνειρμό ,αλλά έτσι είναι κι αυτά όλα δείχνουν το αγρίμι που ο άνθρωπος έχει να αντιπαλέψει μέσα του.Αυτό καταγράφει το ΣΑΟΣ με έναν τόνο σαρκαστικό:
Πώς λειτουργεί ο άνθρωπος υπό το κράτος του φόβου, όπως σήμερα που η ελληνική κοινωνία βομβαρδίζεται από ειδήσεις κι ερεθίσματα φόβου.Βέβαια υπάρχουν κι αυτοί που αντιστέκονται, καθώς αντιλαμβάνονται την ευθύνη τους.Είναι οι καλλιεργημένοι άνθρωποι,που λέγαμε πιο πριν.
"Καλλιεργημένος" άνθρωπος όμως, δεν είναι απαραίτητα ο πολύ «γραμματιζούμενος».
Μπορεί κάποιος να είναι εξαίρετος επιστήμων, αλλά να μην είναι καλλιεργημένος.
Απεναντίας συγκαταλέγεται στους καλλιεργημένους ένας χωρικός που έχει κατακτήσει τη λαϊκή σοφία, όπως ο παππούς Ισμαήλ στο "Ιμαρέτ".
Ο "παππούς Ισμαήλ", παρόλη την υπερβολή του ως χαρακτήρας, είναι ένας τέτοιος άνθρωπος, ο οποίος συμπυκνώνει πολλούς γέροντες που είχα την τύχη να συναντήσω στην πορεία μου κ είχαν κατακτήσει τη σοφία αυτή…
Ο "καλλιεργημένος άνθρωπος" έχει λοιπόν κρίση.
Μια καλλιεργημένη κοινωνία, ανεξαρτήτως κομματικών και πολιτικών πεποιθήσεων, θα έστελνε πολύ πιο άξιους να την εκπροσωπήσουν στα δημόσια πράγματα και σίγουρα όχι πολλούς από τους «τενεκέδες» που παρελαύνουν καθημερινά στις τηλεοπτικές οθόνες.
Διαμαρτυρόμαστε, καταγγέλλουμε, αλλά δεν αναζητούμε το μερίδιο της ευθύνης που μας αναλογεί.
Οι «τενεκέδες», λοιπόν, φοβούνται, τρέμουν τον καλλιεργημένο άνθρωπο γιατί θα τους αποκαθηλώσει. Σε αυτό συνίσταται η επικινδυνότητα για κείνους
ΕΡΩΤΗΣΗ- Ποιες είναι οι αρετές του πνευματικού ανθρώπου
Πρώτα απ’ όλα είναι η ίδια η ανθρωπιά , η αλληλεγγύη , ο στοχασμός πανω στον εαυτό μας και στην κοινωνία, η μελέτη που διευρύνει το πνεύμα κι όχι η στείρα γνώση. Και βέβαια η υψηλή αισθητική!
Να απορρίπτει ό,τι αισθητικα ευτελές προβάλλεται με ιλουστρασιόν περιτύλιγμα στα ΜΜΕ.
Ο καλλιεργημένος άνθρωπος επιζητεί τη συνάντηση με τον Άλλον, είναι ανεκτικός, συν-υπάρχει με το διαφορετικό-όπως κι αν οριστεί.
Κι η καλλιέργεια ξεκινά από τον σεβασμό στον διπλανό μας και στα δημόσια αγαθά. Από τα απλά μέχρι τα σύνθετα. Από το δεν τινάζω το χαλί στο μπαλκόνι, μαζεύω τα κόπρανα του σκύλου μου απ' τον δρόμο, δεν καταστρέφω το σχολείο μου, ακούω την άποψη του άλλου και δε μιλώ μόνο για να μιλήσω.
Σκοτώνει ή περιορίζει το "εγώ" του, δεν ανάγει σε μοναδικό κέντρο της ζωής την οικονομία, το χρήμα και το κέρδος
ΕΡΩΤΗΣΗ- Φέτος επανεκδόθηκε το ΣΑΟΣ –Παντομίμα Φαντασμάτων , ένα κείμενο σχεδόν εσχατολογικό που πραγματεύεται την πρόκληση μιας καταστροφής…Μπορούμε να συσχετίσουμε με τη σημερινή Κρίση στη χώρα μας;
Το ΣΑΟΣ αποτελεί μια μικρογραφία του κόσμου μας. Μέσα από ακραία γεγονότα, κατά τη σταδιακή καταβύθιση ενός νησιού, παρακολουθεί τη μετάλλαξη των χαρακτήρων σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Σε συμπυκνωμένη μορφή αυτό βιώνουμε και στις μέρες μας.
Βλέπουμε το καλό και το κακό να κοχλάζει στον ίδιο βραστήρα, μέσα στον ίδιο άνθρωπο. Ακόμη και τα ακραία γεγονότα, έχουν σχέση με την πραγματικότητα.
Όπως συνέβη με το πρόσφατο ναυάγιο του Norman Atlantic. Όταν κατέβαζαν τον κάδο περισυλλογής των ναυαγών απ' το ελικόπτερο και κάποιος τράβηξε μια έγκυο και μπήκε, για να σωθεί ο ίδιος.
Το ΣΑΟΣ μιλά για την αγριότητα που κρύβεται μέσα μας κι εμφανίζεται ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν ή τις καταστάσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
ΕΡΩΤΗΣΗ- Μου θυμίζει λίγο Ντοστογιέφσκι –την ιστορία με το «Κρεμμυδάκι» στους Αδελφούς Καραμαζώφ…
Δεν είχα κάνει αυτόν τον συνειρμό ,αλλά έτσι είναι κι αυτά όλα δείχνουν το αγρίμι που ο άνθρωπος έχει να αντιπαλέψει μέσα του.Αυτό καταγράφει το ΣΑΟΣ με έναν τόνο σαρκαστικό:
Πώς λειτουργεί ο άνθρωπος υπό το κράτος του φόβου, όπως σήμερα που η ελληνική κοινωνία βομβαρδίζεται από ειδήσεις κι ερεθίσματα φόβου.Βέβαια υπάρχουν κι αυτοί που αντιστέκονται, καθώς αντιλαμβάνονται την ευθύνη τους.Είναι οι καλλιεργημένοι άνθρωποι,που λέγαμε πιο πριν.
ΕΡΩΤΗΣΗ - Όπως και στο Ιμαρέτ στο ΣΑΟΣ βλέπουμε έντονο το στοιχείο του έρωτα…Είναι πράξη αντίστασης κι αυτός;Μια πρόκληση να φύγουμε από το Εγώ μας;
Ο έρωτας μπορεί να φυτρώσει όπως το λουλούδι στη χαραματιά της ασφάλτου. Και τον έρωτα,αυτόν, που μας αποδεσμεύει από το εγώ μας, τον είχα πραγματευτεί στο «Ο,τι Αγαπώ Είναι Δικό σου», καθώς μέσα από την ερωτική σχέση ο καθένας εγκαταλείπει το Εγώ του και γίνεται Εσύ.
Στο ποιητικό «Έρωτας , Νυν και Αεί» έγραφα ότι
«Έρωτας
όταν οι Αντωνυμίες συμφωνούν
στην ανταλλαγή αιχμαλώτων".
Όταν το "μου" γίνεται "σου" και προσπαθούμε να έρθουμε πιο κοντά ως κοινωνία.
Έρωτας δεν είναι μόνο η καθεαυτή σχέση,αλλά ο τρόπος που προσλαμβάνει κανείς τη ζωή κ τις στιγμές της, πώς συναναστρέφεται τους γύρω,πώς απολαμβάνει το φαγητό του…Η αισθητική δηλαδή. Αν είναι όλα ζωώδεις εκδηλώσεις ή αν εντάσσονται σε μια πρόσληψη ποιητική.
ΕΡΩΤΗΣΗ- Τι συνθέτει για σας ένα καλό βιβλίο;
Ο έρωτας μπορεί να φυτρώσει όπως το λουλούδι στη χαραματιά της ασφάλτου. Και τον έρωτα,αυτόν, που μας αποδεσμεύει από το εγώ μας, τον είχα πραγματευτεί στο «Ο,τι Αγαπώ Είναι Δικό σου», καθώς μέσα από την ερωτική σχέση ο καθένας εγκαταλείπει το Εγώ του και γίνεται Εσύ.
Στο ποιητικό «Έρωτας , Νυν και Αεί» έγραφα ότι
«Έρωτας
όταν οι Αντωνυμίες συμφωνούν
στην ανταλλαγή αιχμαλώτων".
Όταν το "μου" γίνεται "σου" και προσπαθούμε να έρθουμε πιο κοντά ως κοινωνία.
Έρωτας δεν είναι μόνο η καθεαυτή σχέση,αλλά ο τρόπος που προσλαμβάνει κανείς τη ζωή κ τις στιγμές της, πώς συναναστρέφεται τους γύρω,πώς απολαμβάνει το φαγητό του…Η αισθητική δηλαδή. Αν είναι όλα ζωώδεις εκδηλώσεις ή αν εντάσσονται σε μια πρόσληψη ποιητική.
ΕΡΩΤΗΣΗ- Τι συνθέτει για σας ένα καλό βιβλίο;
Πρώτα από όλα απαιτείται ένας ελκυστικός μύθος,που πολλοί συγγραφείς δεν το τιμούν ιδιαίτερα.Μαζί πάει και η γλώσσα, η αναπαραστατική δύναμη της γλώσσας ,αυτή που θα ταξιδέψει και θα γοητεύσει τον αναγνώστη. Από 'κει και πέρα, απαιτείται φαντασία, το κτίσιμο των χαρακτήρων και...η παρατήρηση,που τη θεωρώ αρετή του συγγραφέα.
Τέλος βεβαίως τα μηνύματα που στέλνει ένα βιβλίο. Να αφήνονται όμως τα συμπεράσματα στον αναγνώστη κι όχι να καταχωρούνται ως διδαχή. Δεν θεωρώ τον συγγραφέα πιο "έξυπνο" από τον αναγνώστη, οπότε δεν μπορεί να του υποδεικνύει.
Σκοπός είναι να προβληματίσει, να δώσει το έναυσμα για έναν πνευματικό διάλογο μέσα από την ιστορία του...
Όπως έλεγε ο Πλάτωνας στον "Γοργία": "Κερδισμένος βγαίνει ο εξαπατώμενος".
Ο συγγραφέας, δηλαδή, προσφέρει μια ελκυστική ιστορία και μεταφέρει και το επιθυμητό μήνυμα στον αναγνώστη,ωφελώντας τον.
Σκοπός είναι να προβληματίσει, να δώσει το έναυσμα για έναν πνευματικό διάλογο μέσα από την ιστορία του...
Όπως έλεγε ο Πλάτωνας στον "Γοργία": "Κερδισμένος βγαίνει ο εξαπατώμενος".
Ο συγγραφέας, δηλαδή, προσφέρει μια ελκυστική ιστορία και μεταφέρει και το επιθυμητό μήνυμα στον αναγνώστη,ωφελώντας τον.
ΕΡΩΤΗΣΗ- Τι σημαίνουν οι βραβεύσεις για σας;
Τα
βιβλία μου τα ανέδειξαν οι αναγνώστες! Το Βραβείο Αναγνωστών, που μου
απονεμήθηκε για το "Ιμαρέτ", αποτέλεσε κίνητρο να συνεχίσω να
εργάζομαι ακόμη πιο πολύ. Λειτούργησε ως δημιουργική πρόσκληση και πρόκληση.
Όπως και να 'χει, κάθε βιβλίο θα κρίνεται πάντα από τους αναγνώστες.
Κανένα βραβείο δε σου εξασφαλίζει μόνιμη επιτυχία. Απεναντίας μπορεί να το επιτύχει η σκληρή δουλειά.
Όπως και να 'χει, κάθε βιβλίο θα κρίνεται πάντα από τους αναγνώστες.
Κανένα βραβείο δε σου εξασφαλίζει μόνιμη επιτυχία. Απεναντίας μπορεί να το επιτύχει η σκληρή δουλειά.
ΕΡΩΤΗΣΗ- Σας αρέσει η επαφή με το κοινό;
Ξεκίνησα με πολύ μεγάλη συστολή στις παρουσιάσεις...Τις επιδίωξα όμως, ώστε οι αναγνώστες να γνωρίσουν τα βιβλία μου κι εμένα, κι έτσι συνέβη.
Οι αναγνώστες μου πήραν τα βιβλία μου, σαν μικρά παιδιά, "από το χέρι" και τα οδήγησαν εκεί που έφτασαν.
Γι αυτό συνεχίζω να κάνω 70 με 80 παρουσιάσεις των βιβλίων μου στην Ελλάδα,την Κύπρο και το εξωτερικό.
Είναι μια όμορφη σχέση.Είναι μια φιλική σχέση, γιατί ο αναγνώστης μέσα από τα βιβλία σου γνωρίζει μια ουσιαστική πλευρά σου,αλλά με την προσωπική επαφή σε γνωρίζει και ως καθημερινό άνθρωπο.
Με όσους βρεθήκαμε συνοδοιπόροι μέσα από τα βιβλία, νιώθω φίλος. Ποτέ δεν μπήκε στο νου μου η έννοια "θαυμαστής". Ακόμη κι όταν μου το λένε, μου ακούγεται "ξένο", δε συνάδει με τη φιλοσοφία μου για τη ζωή.
Αισθάνομαι "φίλος" με τον αναγνώστη και σκοπός είναι η επικοινωνία μέσα από τα βιβλία..
Οι αναγνώστες μου πήραν τα βιβλία μου, σαν μικρά παιδιά, "από το χέρι" και τα οδήγησαν εκεί που έφτασαν.
Γι αυτό συνεχίζω να κάνω 70 με 80 παρουσιάσεις των βιβλίων μου στην Ελλάδα,την Κύπρο και το εξωτερικό.
Είναι μια όμορφη σχέση.Είναι μια φιλική σχέση, γιατί ο αναγνώστης μέσα από τα βιβλία σου γνωρίζει μια ουσιαστική πλευρά σου,αλλά με την προσωπική επαφή σε γνωρίζει και ως καθημερινό άνθρωπο.
Με όσους βρεθήκαμε συνοδοιπόροι μέσα από τα βιβλία, νιώθω φίλος. Ποτέ δεν μπήκε στο νου μου η έννοια "θαυμαστής". Ακόμη κι όταν μου το λένε, μου ακούγεται "ξένο", δε συνάδει με τη φιλοσοφία μου για τη ζωή.
Αισθάνομαι "φίλος" με τον αναγνώστη και σκοπός είναι η επικοινωνία μέσα από τα βιβλία..
ΕΡΩΤΗΣΗ- Θα ήθελα να ρωτήσω τις αναγνωστικές σας αναφορές...
Σαν παιδί, μεγάλωσα σε φτωχικά μέρη -με λίγα λογοτεχνικά ερεθίσματα,οπότε από παιδική λογοτεχνία έμαθα από τα παιδιά μου.
Το πρώτο όμως βιβλίο που με γοήτευσε ήταν τα Ψηλά Βουνά του Ζαχαρία Παπαντωνίου, που μας διάβαζε αποσπάσματά του ο δάσκαλός μου ο Παναγιώτης ο Κώτσης κάθε Σάββατο. Έπειτα μας διάβαζε απο τον Καιρό του Βουλγαροκτόνου της ΠΣ Δέλτα κι αυτή ήταν η πρώτη μου σχέση με τη Λογοτεχνία.
Το πρώτο όμως βιβλίο που με γοήτευσε ήταν τα Ψηλά Βουνά του Ζαχαρία Παπαντωνίου, που μας διάβαζε αποσπάσματά του ο δάσκαλός μου ο Παναγιώτης ο Κώτσης κάθε Σάββατο. Έπειτα μας διάβαζε απο τον Καιρό του Βουλγαροκτόνου της ΠΣ Δέλτα κι αυτή ήταν η πρώτη μου σχέση με τη Λογοτεχνία.
Αγαπώ πολλά βιβλία.
Από τα ποιητικά με έχει σημαδέψει ο Γκάτσος με την "Αμοργό".
Από τα ποιητικά με έχει σημαδέψει ο Γκάτσος με την "Αμοργό".
Από πεζά, Το "Θείο Τραγί" ή το Γυμνό Ψωμί του Μοχάμετ Σουκρί". Επίσης Μπαλζάκ "Χαμένα όνειρα"ο
Καζαντζάκης, ο Καραγάτσης, ο Βιζυηνός και τόσοι άλλοι...
ΕΡΩΤΗΣΗ- Από σημερινούς λογοτέχνες ,ποιους ξεχωρίζετε;
Πολλοί οι αξιόλογοι....
Το σημαντικό είναι, όμως, ότι η ελληνική κοινωνία έχει απαξιώσει και τον συγγραφέα και τη λογοτεχνία.
Διαβάζουμε ως ποσόστωση 7-8% όταν στην Ευρώπη διαβάζουν 30%!
Δεν εντάσσεται στις προτεραιότητές μας η ανάγνωση. Η Πολιτεία και όσοι μετέχουν στα πολιτικά πράγματα δεν ενδιαφέρθηκαν ποτέ να καλλιεργήσουν την ανάγνωση και να υψώσουν ως αξία τη λογοτεχνία. Ο νεοπλουτισμός και οι νοοτροπίες που γεννά, χαρακτηρίζουν την ελληνική κοινωνία ακόμη και τώρα που πέσαμε στην ανέχεια.Τα εισαγόμενα πολιτιστικά υποπροϊόντα έχουν γαλουχήσει τις νεότερες γενιές με μια αισθητική ευτέλεια!Μας διέπει μια προχειρότητα...Τρέμω, με αυτή την ευκολία, όταν εγώ χρειάζομαι 2 χρόνια για ένα βιβλίο με 15 ώρες καθημερινής δουλείας.
Είμαστε κοινωνία με ροπή προς το ακατάσχετο κουβεντολόι, κοινωνία του χαβαλέ και της ρεμούλας, αυτό φταίει.Φταίνε,ωστόσο και κατάλοιπα ακόμη κι από τον Εμφύλιο , όπως τα θίγω και στο "Ό,τι Αγαπώ Δικό Σου".
Και βέβαια, η τάση μας να ζητάμε ευθύνες πάντα από τους "τρίτους",μόνο που για κάποιους άλλους αυτοί οι..."τρίτοι" είμαστε εμείς!
Το σημαντικό είναι, όμως, ότι η ελληνική κοινωνία έχει απαξιώσει και τον συγγραφέα και τη λογοτεχνία.
Διαβάζουμε ως ποσόστωση 7-8% όταν στην Ευρώπη διαβάζουν 30%!
Δεν εντάσσεται στις προτεραιότητές μας η ανάγνωση. Η Πολιτεία και όσοι μετέχουν στα πολιτικά πράγματα δεν ενδιαφέρθηκαν ποτέ να καλλιεργήσουν την ανάγνωση και να υψώσουν ως αξία τη λογοτεχνία. Ο νεοπλουτισμός και οι νοοτροπίες που γεννά, χαρακτηρίζουν την ελληνική κοινωνία ακόμη και τώρα που πέσαμε στην ανέχεια.Τα εισαγόμενα πολιτιστικά υποπροϊόντα έχουν γαλουχήσει τις νεότερες γενιές με μια αισθητική ευτέλεια!Μας διέπει μια προχειρότητα...Τρέμω, με αυτή την ευκολία, όταν εγώ χρειάζομαι 2 χρόνια για ένα βιβλίο με 15 ώρες καθημερινής δουλείας.
Είμαστε κοινωνία με ροπή προς το ακατάσχετο κουβεντολόι, κοινωνία του χαβαλέ και της ρεμούλας, αυτό φταίει.Φταίνε,ωστόσο και κατάλοιπα ακόμη κι από τον Εμφύλιο , όπως τα θίγω και στο "Ό,τι Αγαπώ Δικό Σου".
Και βέβαια, η τάση μας να ζητάμε ευθύνες πάντα από τους "τρίτους",μόνο που για κάποιους άλλους αυτοί οι..."τρίτοι" είμαστε εμείς!
ΕΡΩΤΣΗ- Πώς αρχίσατε τη συγγραφή;
Εργαζόμουν 30 χρόνια στο Υπουργείο Οικονομικών, ώσπου με τον καιρό το δέχτηκα από φίλους ως πρόκληση την παρότρυνση να ασχοληθώ αρχικά με την ποίηση,αν και στην αρχή με έργα πιο ατελή.
Από το 2000 και μετά έχω αφοσιωθεί στη γραφή .
Σέβομαι πολύ του δουλειά μου και τους αναγνώστες,που καλούνται να καταθέσουν τον οβολό τους.
ΕΡΩΤΗΣΗ- Είστε κι ένας εξαίρετος στιχουργός σε γνωστά τραγούδια όπως της Γλυκερίας...Ποια είναι τα μουσικά σας ερεθίσματα;
Είμαι ποτισμένος με το ηχόχρωμα και τη πεντατονία της Ηπείρου ,όπου μεγάλωσα και μέχρι τα 18 μου μπόλιασαν την ψυχή μου, μαζί με τα χρώματα,τις γεύσεις...Αυτά με διαμόρφωσαν.
Από κει και πέρα, μου αρέσει η τζαζ τα μπλουζ, παραδοσιακή μουσική- και του εξωτερικού- αλλά δε μ' αρέσει ο όρος έντεχνο- ακόμη κ 3 νότες να βάλει κάποιος ,"Τέχνη" είναι...
Γενικά μου αρέσουν τα καλά τραγούδια- με κριτήριο την ατομική αισθητική καθενός...
Από κει και πέρα, μου αρέσει η τζαζ τα μπλουζ, παραδοσιακή μουσική- και του εξωτερικού- αλλά δε μ' αρέσει ο όρος έντεχνο- ακόμη κ 3 νότες να βάλει κάποιος ,"Τέχνη" είναι...
Γενικά μου αρέσουν τα καλά τραγούδια- με κριτήριο την ατομική αισθητική καθενός...
ΕΡΩΤΗΣΗ- Αγάπες πέραν της Λογοτεχνίας...
Έχω δοθεί πολύ στην οικογένειά μου κι ήθελα πάντα να είμαι παρών, παρότι η συγγραφή απαιτεί στιγμές μοναξιάς. Κατά τα άλλα, αγαπώ τη συζήτηση- νομίζω είναι φανερό αυτό!(γελάμε) ...Με την αρχαιοελληνική έννοια της "ηδύτητας", την ατμόσφαιρα
που θα δημιουργηθεί από τη γλυκύτητα της κουβέντας.
Έπειτα, κάποιο θέατρο, κάποιο ταξίδι.
Έπειτα, κάποιο θέατρο, κάποιο ταξίδι.
ΕΡΩΤΗΣΗ- Επόμενα σχέδια;
Γράφω
ένα μυθιστόρημα με υπόστρωμα τον ελληνισμό του Πόντου. Ένα θέμα δύσκολο και
οδυνηρό. Με έχει γοητεύσει και πονέσει, και πασχίζω να φανώ αντάξιος της
ιστορίας του τόπου και ανθρώπων, αλλά και των ζητημάτων που πραγματεύεται το
βιβλίο.
ΕΡΩΤΗΣΗ- Φτάνοντας στο τέλος θα θέλατε να δώσετε ένα μήνυμα, ένα μότο;
Όπου
πατώ είναι δικός μου δρόμος." από το μυθιστόρημά μου "Ουρανόπετρα
Σας ευχαριστώ πολύ που τιμήσατε το blog με αυτήν την όμορφη συζήτησή μας.
Ήταν δική μου χαρά και δική μου τιμή...
.Δέδε Ελισσάβετ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου