Φοβού Τους Δαναούς,Philip Kerr
Είδος: Αστυνομικό/Ιστορικό
Βαθμολογία: 9/10
Πρωτότυπος τίτλος:Greeks Bearing Gifts
Εκδόσεις: ΚΕΔΡΟΣ
Τον Μάιο του 2018 σίγησε για πάντα η πένα του Βρετανού συγγραφέα Φίλιπ Κερρ, βυθίζοντας στη θλίψη τους απανταχού βιβλιόφιλους.Στάθηκε ιδαίτερα αγαπητός στο ελληνικό κοινό-ιδίως για τη σειρά των αστυνομικών βιβλίων με πρωταγωνιστή τον αντιφατικό Γερμανό ντέτεκτιβ ,Μπέρνχαρντ Γκούντερ και στο φόντο του Β Παγκοσμίου Πολέμου.
Θαρρείς κι ο Kerr διαισθάνθηκε το επερχόμενο τέλος του, έκλεισε τον κύκλο του ξεχωριστού του Μπέρνι, τοποθετώντας την τελευταία του περιπέτεια στην Ελλάδα για να...διερευνήσει με τον δικό του τρόπο τη βρόμικη υπόθεση Μαξ Μέρτεν και τη λεηλασία της εβραικής κοινότητας λίγο πριν τη μεταφορά των "Ελλήνων Εβραίων" στο Άουσβιτς...
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
1957: Ο Μπέρνι Γκούντερ, στα 56 του πια, πασχίζει να επιβιώσει στη μεταπολεμική Γερμανία , με άλλο όνομα (Κρίστοφ Γκραφ) και μια εργασία έντιμη κι αρκούντως θλιβερή, διαποτισμένη θάνατο.
Με την αγωνία μην αποκαλυφθεί η αληθινή του ταυτότητα, ο Μπέρνι μπλέκεται- ερήμην του- στα γρανάζια μιας απάτης, η οποία καταλήγει σε συνεργασία με έναν άλλοτε ναζιστικό παράγοντα.
Από τη νέα θέση του πραγματογνώμονα μιας κολοσσιαίας ασφαλιστικής εταιρείας,ο Μπέρνι θα καταφθάσει στην Αθήνα για να διερευνήσει μια ύποπτη υπόθεση ενός ναυαγίου στις ακτές της Πελοποννήσου.
Τα πράγματα θα περιπλακούν όταν θα βρεθεί ένα πτώμα με εξορυγμένους οφθαλμούς...
Απέναντι στον Γκούντερ θα σταθεί ένα από τα πιο ωραία δείγματα ελληνικής αξιοπρέπειας, ο Υπαστυνόμος Σταύρος Λεβέντης που διψά για δικαιοσύνη και δικαίωση της βασανισμένης χώρας του.
Ο Μπέρνι θα βρεθεί στα χνάρια μιας ιστορίας που πηγάζει από το ολοκαύτωμα της σεφαραδίτικης κοινότητας Θεσσαλονίκης υπό τη σκιά του σαδιστή Αλόις Μπρούνερ και το άρπαγα Μαξ Μέρτεν.
Ανάμεσα σε όλα θα αναδυθεί και μια υπόθεση λαθρεμπορίου στις παρυφές της κατασκοπίας..., που φτάνει μέχρι το πραξικόπημα του Νάσερ και τη μυστική δράση της ισραηλινής Mosand.
Κι όσο ο Μπέρνι διερευνά διαρκώς ν'έα πρόσωπα θα μπουν στο κάδρο.
Πλάι στον Μπέρνι, η γοητευτική δικηγόρος Έλλη θα αφυπνίσει τη συμαισθηματική πλευρά της καθημαγμένης ψυχής του Μπέρνι...
Πίσω από όλα, τελικά, θα αναδειχθεί η ενδοτικότητα της ελληνικής κυβέρνησης μπρος στο πλαστό όνειρο μιας ακριβοπληρωμένης ΕΟΚ, που αντικατέστησε τα δίκαια ενός μαρτυρικού λαού,
κι η εν γένει προστυχιά μιας ψευδεπίγραφης ειρήνης, στο όνομα της οποιας αμνηστεύθηκαν ναζί εγκληματίες πολέμου μέσα στο περιβόητο θαύμα του Κόνραντ Αντενάουερ...
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Η όγδοη -και αναπόφευκτα τελευταία- περιπέτεια του Γερμανού Μπέρνχαρντ Γκούντερ είναι...βαθιά "ελληνική", κι αυτό ήδη διαφαίνεται από τον ευφυή τίτλο, που τον έλκει από την Ιλιάδα του Ομήρου:
"Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας!" ανέκραξε ο ιερέας του Απόλλωνα, Λακόων, που, μαζί με την Κασσάνδρα, προειδοποίησε εις μάτην τους πολιορκημένους Τρώες για την κρυμμένη απειλή στον Δούρειο Ίππο που έφερναν οι Αχαιοί!
Μια αντίστοιχα επικίνδυνη παγίδα καλείται να αποκρυπτογραφήσει, τώρα, ο Μπέρνι στην τραχιά Ελλάδα που παραπαίει ανάμεσα στος πληγές του Εμφυλίου κι έναν άτσαλο οραματισμό για συμμετοχή στην Ε.Ο.Κ., σε μια ψευδαίσθηση προόδου.
Αυτή η περιπέτεια είναι ίσως το πιο πνευματώδες βιβλίο της σειράς με τον Μπέρνι, με οξυδερκέστατους παραλληλισμούς και αντιπαραβολές.
Χιούμορ αιχμηρό, απολαυστικό, ενίοτε σπαρταριστό, αλλά συνάμα, απαιτητικό- με αναφορές σε υστερόγραφα της Ιστορίας και της Λογοτεχνίας.
Σίγουρα οι αναφορές του Κερρ απαιτούν γνωστική ετοιμότητα εκ μέρους του αναγνώστη, και τα επεξηγηματικά σημειώματα της μετάφρασης είναι οπωσδήποτε διαφωτιστικά.
Από λογοτεχνικής απόψεως, είναι το πιο δουλεμένο από τα 8 βιβλία της σειράς.
Κατά τα άλλα, έχουμε και στο "Φοβού τους Δαναούς" τον ιδανικό συγκερασμό μυθοπλασίας, μυστηρίου και ιστορικής πραγματικότητας-με τα υπαρκτά πρόσωπα να συναλλάσσονται "επί ίσοις όροις"- και σε πιστή απόδοσή τους- με τους φανταστικούς χαρακτήρες, σε ένα αξεδιάλυτο σύνολο
Με το γνώριμο αυτό στιλ του ο ΚΕΡΡ εκκινεί ξανά από μια ήσσονα υπόθεση για να θίξει μια πολύπλοκη ιστορία εξαπλώνοντας γεωγραφικά κ θεματολογικά την πλοκή του.
Αν και στην Ελλάδα της φριχτής Κατοχής διεπράχθησαν άφατης αγριότητας εγκλήματα από τις δυνάμεις της τριπλής κατοχής- με κορυφαία τον Λιμό, τις αψυχολόγητες εκτελέσεις και πολλαπλά ολοκαυτώματα (Δίστομο Καλάβρυτα, Κομμένο Άρτας,Κάνδανος, Ανώγεια,Χορτιάτης) ο ΦΙΛΙΠ ΚΕΡΡ εστιάζει αποκλειστικά στην εξόντωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης- ζήτημα με πιο βαθιές πολιτικές και διεθνοποιημένες προεκτάσεις...
Είναι γνωστό ότι στα πλάισια του Ψυχρού Πολέμου και της καπιταλιστικής ανάπτυξης, η Δύση ξέχασε "πολύ εύκολα" τα αποτρόπαια εγκληματα πολλών κορυφαίων προσώπων της ναζιστικής ελίτ.Αυτό εκφράστηκε περισσότερο από αλλού στην Ελλάδα όπου τα ηνία έλαβαν με τη βία η βασιλική οικογένεια και η Δεξιά
Δεν ξεφεύγουν από την κριτική κι ενίοτε υπαινικτική πένα του Φίλιπ Κερρ το γεγονός ότι μεθοδεύσεις τους σε συνδυασμό με την αντικομμουνιστική υστερία άφησαν ατιμώρητους ναζί εγκληματίες και ντόπιους συνεργάτες τους, που αιματοκύλησαν την Ελλάδα..
Παρουσιάζει και ιδεολογικό ενδιαφέρον η πολιτική οπτική του Κερρ για την πολυτάραχη δεκαετία του 50 στην Ελλάδα, όπως την εξέφρασε ο Μπέρνι Γκούντερ και δευτερευόντως άλλοι ήρωες του στο Φοβού Τους Δαναούς:
Καθότι Βρετανός, ο Φίλιπ Κερρ βρίσκει την ευκαιρία να εκφράσει την απαξίωσή του για τον κομμουνισμό, όχι όμως υπό το συντηρητικό πρίσμα του μοναρχικού αλλά εκφράζοντας σαφή προσκόλληση στον πραγματισμό του Αστικού Κοινοβουλευτισμού! Αυτόν, άλλωστε, τον κηρύττει σε κάθε ευκαιρία ο Μπέρνι Γκούντερ και μου θύμισε λίγο την θέση του Βρετανού Ιστορικού Μαρκ Μαζάουερ, που έχει επίσης γράψει συγγράμματα για την ταραχώδη διαδρομή της Ελλάδας στον Β'ΠΠ και γενικότερα τον 20ο αιώνα!
Ωστόσο οι πολιτικοί υπαινιγμοί του ΚΕΡΡ στέκονται, απερίφραστα επικριτικοί απέναντι στην ολέθρια παρουσία της Μοναρχίας στην Ελλάδα, καθώς και στον αμφιλεγόμενο ρόλο των ανακτόρων και της Δεξιάς του Καραμανλη στο πολυπλοκο πολιτικό σκηνικό, με αιχμή του δόρατος την ύποπτη στάση του(ς) στην αμνήστευση του χασάπη Μέρτεν, του Αλόις Μπρούνερ κι άλλων ναζί που εκρίζωσαν την εβραική κοινότητα της Θεσσαλονίκης, υπεξαιρώντας αμύθητα ποσά.
Το βιβλίο του Κερρ είναι μια καλή αφορμή για καθέναν που ζητά την ιστορική αλήθεια να αναζητήσει κι άλλες πηγές όπως "Έλληνες Στο Άουσβιτς" της Τομαή, "Υπόθεση Αλόις Μπρούνερ" του Σπύρου Κουζινόπουλου και πλήθος μαρτυριών όπως του Slomo Venezia(Sonderkommando), του Κούνιο, του Έρικ Σεβίλλα και το Θεσσαλονίκη η Πόλη των Φαντασμάτων του Mazaower σχετικά με την εβραική κοινότητα της Θεσσαλονίκης.Αντάμα και πολύ ενδιαφέροντα ιστορικά μυθιστορήματα όπως το "Κάποτε στη Σαλονίκη" της Κράλλη και Το Άγαλμα Στη Σοφίτας" της Πασχαλίας Τραυλού που θίγει το ζήτημα με συναίσθημα κι ωριμότητα.
Αυτό είναι το πλάισιο της τελέυταίας περιπέτειας του αγαπημένου μας Γερμανού ντέτεκτιβ!
Ο Μπέρνι Γκούντερ,λοιπόν, τσακισμένος απο τον πόλεμο και την προσπάθεια να ξεπλυθεί από αυτόν σε Λατινική Αμερική και Γερμανία, επανέρχεται με μια απρόσμενη συγκυρία σε ένα γνώριμο παρελθόν, που του θυμίζει πως "κανένας Γερμανός της γενιάς του δεν μπορεί να δηλώνει ολότελα αθώος κι αδαής σε αυτόν τον πόλεμο"
Κάπως έτσι, ο Μπέρνι ανακαλύπτει την Ελλάδα μας και συναντιέται με το βρόμικο παρασκήνιο εκρίζωσης της πολυπληθέστερης εβραικής κοινότητας μετα την Πολωνία....
Πουθενά, πάντως, ο Μπέρνχαρντ Γκούντερ δεν προβάλλει τόσο... Γερμανός όσο στο "Φοβού Τους Δαναούς":
Ενώ η αντίθεσή του προς τον Ναζισμό και το αποτρόπαιο όραμά του αποξένωνε τον Γκούντερ κ τον απομόνωνε απο τον περίγυρό του, η Ελλάδα- με τις χαοτικές αντιθέσεις της κ το φλογερό ταμπεραμέντο- τού...επιστρέφει τη γερμανική του αυστηρότητα. Απέναντι στο ηλιόλουστο, αλλά και πιο... πρωτόλειο περιβάλλον της μητρόπολης των Βαλκανίων, η ματιά του Γκούντερ σαρώνει με καχυποψία τεκταινόμενα και συμπεριφορές, σχολιάζοντας φλεγματικά την ανεμελιά και την απειθαρχία ενός ανυπότακτου λαού με διαχρονικές παθογένειες κι αρχαίες αρετές.
Όλα αυτά συνθετουν ένα λίγο οδυνηρό πορτρέτο της μετεμφυλιακης Ελλάδας , που σίγουρα μάς πληγώνει αλλά αρθρώνει αλήθειες πιθανόν..."ενοχλητικές"!Αναπαράγονται ωστόσο κάποια στερεότυπα κι η παράξενη συγγραφική εμμονή του Φίλιπ Κερρ να παρουσιάζει πολλά πρόσωπα στη χώρα μας με ελλειμματική υγιεινή.Ωστόσο υπερτονισμένη παραμένει η αγάπη στο γυναικείο φύλο κι η εξωραισμένη εκδοχή του.
Το θετικό εδώ είναι πως ο Φίλιπ Κερρ δεν καταφεύγει στην κολακεία του ελληνικού κοινού, αλλά παρουσιάζει μια εντιμότητα γύρω απο το πώς βλέπει την Ελλάδα, διατηρώντας κ μια φυσικότητα στον ήρωά του.
Αν κι η έμφαση στα μειονεκτήματα των Ελλήνων, είναι κατι που συναντήσαμε ξανά (και στη δεύτερη περιπέτεια του Κερρ με τον προπονητή Μάσον ίσως είχε αγγίξει την υπερβολή) η ιστορική εγκυρότητα και ο εν γένει κυνισμόςτου Γκούντερ στο "Φοβού Τους Δαναούς", λειαίνει τις αιχμές κι αφήνει στον απόηχο μιαν αγάπη στη χώρα μας!
Επίσης ο συγγραφέας δεν παραλείπει μια περιήγηση από τα γραφικά στενά της Πλάκας μέχρι τις πολυτέλειες της Πλατείας Συντάγματος και τη γραφική Ερμιόνη
Αξιοσημείωτο στοιχείο ως προς τον καθεαυτό μύθο στο "Φοβού τους Δαναούς" είναι τα συμπαθή πρόσωπα.
Έτσι, ο suis generis Αχιλλέας Γιαρλόπης(!) συνοψίζει τον καιροσκοπισμό και την ικανότητα επιβίωσης ενός Οδυσσέα, διατηρώντας, ωστόσο μια καλοπροαίρετη ψυχή.Ο Σπύρος Ρέππας πάλι είναι ο αμιγής απατεωνίσκος, ενώ η Έλλη προσωποποιεί το γυναικείο κάλλος που τόσο ανύψωσε κι η αρχαιοελληνική Γλυπτική λαξεύοντας το μέτρο στο μάρμαρο.
Ανάμεσα σε όλους δεσπόζει -κατά μία έννοια- αντίπαλον δέος του Γκούντερ στην Ελλάδα, ο Σταύρος Λεβέντης - το ελληνικό του αντίστοιχο, ιδανική προσωποποίηση του επιθέτου του:
Ο Υπαστυνόμος Σταύρος Λεβέντης πασχίζει να διατηρήσει την ακεραιότητά του και το ηθικό του ανάστημα μέσα σε ένα ρευστό, αιματοβαμμένο σκηνικό πολιτικών παθών και ένα παρακράτος που λειτουργεί με τη δωροδοκία, τη διαφθορά και την υποτέλεια, ακριβώς όπως ο Μπέρνχαρντ Γκούντερ πάσχιζε να μην αφομοιωθεί από το δολοφονικό, ναζιστικό κράτος, τα χρόνια της χιτλερικής παντοδυναμίας
Ο αναγνώστης που έχει παρακολουθήσει την πορεία του Μπέρνι μπορεί να βρει αντιστοιχίες και να γοητευτεί εξίσου κ από τους δυο στη σκακιστικών όρων ηθική τους μονομαχία!
Ίσως αυτή η αντιπαράθεση έκλεισε λιγάκι απότομα κι απρόσωπα, χωρίς τον πνευματώδη τρόπο που ξεκίνησε.
Η ερωτική ιστορία πάλι έχει μια πειστική κατάληξη συμβατή προς τη γενικότερη εξέλιξη αυτού του χαρακτήρα.
Τούτο το όγδοο βιβλίο του Φίλιπ Κερρ είναι, σίγουρα, πασπαλισμένο από μια ενισχυμένη αχλύ λυρισμού, που ενισχύει και τη λογοτεχνική του ομορφιά.
Είναι σίγουρα ένα βιβλίο όπου περισσότερο κυριαρχεί το πολιτικό παρασκήνιο παρά η καθεαυτή δράση, ενώ δίδεται κι ένα ηθικό στίγμα -όλης της σειράς ίσως- στον εξαίσιο διάλογο Μέρτεν και Γκούντερ, που πραγματεύεται το απώτερο φιλοσοφικό δίλημμα στην πορεία καθενός μας...
Η τελευταία μας εικόνα από τον λατρεμένο μας Μπέρνι Γκούντερ είναι από το κορυφαίο μνημείο των Αιώνων που συμβολίζει όσο τίποτα το πέρασμα του πανδαμάτωρα χρόνου πάνω από το γήινο κλέος, τονίζοντας ,με μια λαβωμένη περηφάνεια, τη ματαιότητα των ανθρώπινων...
Είναι μια παράξενη "αιωνιότητα" που κέρδισε στα λογοτεχνικά δρώμενα κι αυτός ο τόσο ξεχωριστός , αντιφατικός ήρωας του Κερρ, παραμένοντας πιστός τουλάχιστον στην Ηθική του- κι ας μετρά πληγές κι αποπροσανατολισμένα βήματα κάποιες στιγμές.
Είναι ο απόηχος της μάχης που έδωσε ο Γκούντερ μέσα στην κτηνωδία ενάντια στο "κτήνος" που παραμόνευε και τον ίδιο, για να παραμείνει τελικά "τόσο αμαρτωλός κι ωραίος, τόσο ...άνθρωπος".
Είδος: Αστυνομικό/Ιστορικό
Βαθμολογία: 9/10
Εκδόσεις: ΚΕΔΡΟΣ
Τον Μάιο του 2018 σίγησε για πάντα η πένα του Βρετανού συγγραφέα Φίλιπ Κερρ, βυθίζοντας στη θλίψη τους απανταχού βιβλιόφιλους.Στάθηκε ιδαίτερα αγαπητός στο ελληνικό κοινό-ιδίως για τη σειρά των αστυνομικών βιβλίων με πρωταγωνιστή τον αντιφατικό Γερμανό ντέτεκτιβ ,Μπέρνχαρντ Γκούντερ και στο φόντο του Β Παγκοσμίου Πολέμου.
Θαρρείς κι ο Kerr διαισθάνθηκε το επερχόμενο τέλος του, έκλεισε τον κύκλο του ξεχωριστού του Μπέρνι, τοποθετώντας την τελευταία του περιπέτεια στην Ελλάδα για να...διερευνήσει με τον δικό του τρόπο τη βρόμικη υπόθεση Μαξ Μέρτεν και τη λεηλασία της εβραικής κοινότητας λίγο πριν τη μεταφορά των "Ελλήνων Εβραίων" στο Άουσβιτς...
1957: Ο Μπέρνι Γκούντερ, στα 56 του πια, πασχίζει να επιβιώσει στη μεταπολεμική Γερμανία , με άλλο όνομα (Κρίστοφ Γκραφ) και μια εργασία έντιμη κι αρκούντως θλιβερή, διαποτισμένη θάνατο.
Με την αγωνία μην αποκαλυφθεί η αληθινή του ταυτότητα, ο Μπέρνι μπλέκεται- ερήμην του- στα γρανάζια μιας απάτης, η οποία καταλήγει σε συνεργασία με έναν άλλοτε ναζιστικό παράγοντα.
Από τη νέα θέση του πραγματογνώμονα μιας κολοσσιαίας ασφαλιστικής εταιρείας,ο Μπέρνι θα καταφθάσει στην Αθήνα για να διερευνήσει μια ύποπτη υπόθεση ενός ναυαγίου στις ακτές της Πελοποννήσου.
Τα πράγματα θα περιπλακούν όταν θα βρεθεί ένα πτώμα με εξορυγμένους οφθαλμούς...
Απέναντι στον Γκούντερ θα σταθεί ένα από τα πιο ωραία δείγματα ελληνικής αξιοπρέπειας, ο Υπαστυνόμος Σταύρος Λεβέντης που διψά για δικαιοσύνη και δικαίωση της βασανισμένης χώρας του.
Ο Μπέρνι θα βρεθεί στα χνάρια μιας ιστορίας που πηγάζει από το ολοκαύτωμα της σεφαραδίτικης κοινότητας Θεσσαλονίκης υπό τη σκιά του σαδιστή Αλόις Μπρούνερ και το άρπαγα Μαξ Μέρτεν.
Ανάμεσα σε όλα θα αναδυθεί και μια υπόθεση λαθρεμπορίου στις παρυφές της κατασκοπίας..., που φτάνει μέχρι το πραξικόπημα του Νάσερ και τη μυστική δράση της ισραηλινής Mosand.
Κι όσο ο Μπέρνι διερευνά διαρκώς ν'έα πρόσωπα θα μπουν στο κάδρο.
Πλάι στον Μπέρνι, η γοητευτική δικηγόρος Έλλη θα αφυπνίσει τη συμαισθηματική πλευρά της καθημαγμένης ψυχής του Μπέρνι...
Πίσω από όλα, τελικά, θα αναδειχθεί η ενδοτικότητα της ελληνικής κυβέρνησης μπρος στο πλαστό όνειρο μιας ακριβοπληρωμένης ΕΟΚ, που αντικατέστησε τα δίκαια ενός μαρτυρικού λαού,
κι η εν γένει προστυχιά μιας ψευδεπίγραφης ειρήνης, στο όνομα της οποιας αμνηστεύθηκαν ναζί εγκληματίες πολέμου μέσα στο περιβόητο θαύμα του Κόνραντ Αντενάουερ...
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Η όγδοη -και αναπόφευκτα τελευταία- περιπέτεια του Γερμανού Μπέρνχαρντ Γκούντερ είναι...βαθιά "ελληνική", κι αυτό ήδη διαφαίνεται από τον ευφυή τίτλο, που τον έλκει από την Ιλιάδα του Ομήρου:
"Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας!" ανέκραξε ο ιερέας του Απόλλωνα, Λακόων, που, μαζί με την Κασσάνδρα, προειδοποίησε εις μάτην τους πολιορκημένους Τρώες για την κρυμμένη απειλή στον Δούρειο Ίππο που έφερναν οι Αχαιοί!Μια αντίστοιχα επικίνδυνη παγίδα καλείται να αποκρυπτογραφήσει, τώρα, ο Μπέρνι στην τραχιά Ελλάδα που παραπαίει ανάμεσα στος πληγές του Εμφυλίου κι έναν άτσαλο οραματισμό για συμμετοχή στην Ε.Ο.Κ., σε μια ψευδαίσθηση προόδου.
Αυτή η περιπέτεια είναι ίσως το πιο πνευματώδες βιβλίο της σειράς με τον Μπέρνι, με οξυδερκέστατους παραλληλισμούς και αντιπαραβολές.
Χιούμορ αιχμηρό, απολαυστικό, ενίοτε σπαρταριστό, αλλά συνάμα, απαιτητικό- με αναφορές σε υστερόγραφα της Ιστορίας και της Λογοτεχνίας.
Σίγουρα οι αναφορές του Κερρ απαιτούν γνωστική ετοιμότητα εκ μέρους του αναγνώστη, και τα επεξηγηματικά σημειώματα της μετάφρασης είναι οπωσδήποτε διαφωτιστικά.
Από λογοτεχνικής απόψεως, είναι το πιο δουλεμένο από τα 8 βιβλία της σειράς.
Κατά τα άλλα, έχουμε και στο "Φοβού τους Δαναούς" τον ιδανικό συγκερασμό μυθοπλασίας, μυστηρίου και ιστορικής πραγματικότητας-με τα υπαρκτά πρόσωπα να συναλλάσσονται "επί ίσοις όροις"- και σε πιστή απόδοσή τους- με τους φανταστικούς χαρακτήρες, σε ένα αξεδιάλυτο σύνολο
Με το γνώριμο αυτό στιλ του ο ΚΕΡΡ εκκινεί ξανά από μια ήσσονα υπόθεση για να θίξει μια πολύπλοκη ιστορία εξαπλώνοντας γεωγραφικά κ θεματολογικά την πλοκή του.
Αν και στην Ελλάδα της φριχτής Κατοχής διεπράχθησαν άφατης αγριότητας εγκλήματα από τις δυνάμεις της τριπλής κατοχής- με κορυφαία τον Λιμό, τις αψυχολόγητες εκτελέσεις και πολλαπλά ολοκαυτώματα (Δίστομο Καλάβρυτα, Κομμένο Άρτας,Κάνδανος, Ανώγεια,Χορτιάτης) ο ΦΙΛΙΠ ΚΕΡΡ εστιάζει αποκλειστικά στην εξόντωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης- ζήτημα με πιο βαθιές πολιτικές και διεθνοποιημένες προεκτάσεις...
Είναι γνωστό ότι στα πλάισια του Ψυχρού Πολέμου και της καπιταλιστικής ανάπτυξης, η Δύση ξέχασε "πολύ εύκολα" τα αποτρόπαια εγκληματα πολλών κορυφαίων προσώπων της ναζιστικής ελίτ.Αυτό εκφράστηκε περισσότερο από αλλού στην Ελλάδα όπου τα ηνία έλαβαν με τη βία η βασιλική οικογένεια και η Δεξιά
Δεν ξεφεύγουν από την κριτική κι ενίοτε υπαινικτική πένα του Φίλιπ Κερρ το γεγονός ότι μεθοδεύσεις τους σε συνδυασμό με την αντικομμουνιστική υστερία άφησαν ατιμώρητους ναζί εγκληματίες και ντόπιους συνεργάτες τους, που αιματοκύλησαν την Ελλάδα..
Παρουσιάζει και ιδεολογικό ενδιαφέρον η πολιτική οπτική του Κερρ για την πολυτάραχη δεκαετία του 50 στην Ελλάδα, όπως την εξέφρασε ο Μπέρνι Γκούντερ και δευτερευόντως άλλοι ήρωες του στο Φοβού Τους Δαναούς:
Καθότι Βρετανός, ο Φίλιπ Κερρ βρίσκει την ευκαιρία να εκφράσει την απαξίωσή του για τον κομμουνισμό, όχι όμως υπό το συντηρητικό πρίσμα του μοναρχικού αλλά εκφράζοντας σαφή προσκόλληση στον πραγματισμό του Αστικού Κοινοβουλευτισμού! Αυτόν, άλλωστε, τον κηρύττει σε κάθε ευκαιρία ο Μπέρνι Γκούντερ και μου θύμισε λίγο την θέση του Βρετανού Ιστορικού Μαρκ Μαζάουερ, που έχει επίσης γράψει συγγράμματα για την ταραχώδη διαδρομή της Ελλάδας στον Β'ΠΠ και γενικότερα τον 20ο αιώνα!Ωστόσο οι πολιτικοί υπαινιγμοί του ΚΕΡΡ στέκονται, απερίφραστα επικριτικοί απέναντι στην ολέθρια παρουσία της Μοναρχίας στην Ελλάδα, καθώς και στον αμφιλεγόμενο ρόλο των ανακτόρων και της Δεξιάς του Καραμανλη στο πολυπλοκο πολιτικό σκηνικό, με αιχμή του δόρατος την ύποπτη στάση του(ς) στην αμνήστευση του χασάπη Μέρτεν, του Αλόις Μπρούνερ κι άλλων ναζί που εκρίζωσαν την εβραική κοινότητα της Θεσσαλονίκης, υπεξαιρώντας αμύθητα ποσά.
Το βιβλίο του Κερρ είναι μια καλή αφορμή για καθέναν που ζητά την ιστορική αλήθεια να αναζητήσει κι άλλες πηγές όπως "Έλληνες Στο Άουσβιτς" της Τομαή, "Υπόθεση Αλόις Μπρούνερ" του Σπύρου Κουζινόπουλου και πλήθος μαρτυριών όπως του Slomo Venezia(Sonderkommando), του Κούνιο, του Έρικ Σεβίλλα και το Θεσσαλονίκη η Πόλη των Φαντασμάτων του Mazaower σχετικά με την εβραική κοινότητα της Θεσσαλονίκης.Αντάμα και πολύ ενδιαφέροντα ιστορικά μυθιστορήματα όπως το "Κάποτε στη Σαλονίκη" της Κράλλη και Το Άγαλμα Στη Σοφίτας" της Πασχαλίας Τραυλού που θίγει το ζήτημα με συναίσθημα κι ωριμότητα.
Αυτό είναι το πλάισιο της τελέυταίας περιπέτειας του αγαπημένου μας Γερμανού ντέτεκτιβ!
Ο Μπέρνι Γκούντερ,λοιπόν, τσακισμένος απο τον πόλεμο και την προσπάθεια να ξεπλυθεί από αυτόν σε Λατινική Αμερική και Γερμανία, επανέρχεται με μια απρόσμενη συγκυρία σε ένα γνώριμο παρελθόν, που του θυμίζει πως "κανένας Γερμανός της γενιάς του δεν μπορεί να δηλώνει ολότελα αθώος κι αδαής σε αυτόν τον πόλεμο"Κάπως έτσι, ο Μπέρνι ανακαλύπτει την Ελλάδα μας και συναντιέται με το βρόμικο παρασκήνιο εκρίζωσης της πολυπληθέστερης εβραικής κοινότητας μετα την Πολωνία....
Πουθενά, πάντως, ο Μπέρνχαρντ Γκούντερ δεν προβάλλει τόσο... Γερμανός όσο στο "Φοβού Τους Δαναούς":
Ενώ η αντίθεσή του προς τον Ναζισμό και το αποτρόπαιο όραμά του αποξένωνε τον Γκούντερ κ τον απομόνωνε απο τον περίγυρό του, η Ελλάδα- με τις χαοτικές αντιθέσεις της κ το φλογερό ταμπεραμέντο- τού...επιστρέφει τη γερμανική του αυστηρότητα. Απέναντι στο ηλιόλουστο, αλλά και πιο... πρωτόλειο περιβάλλον της μητρόπολης των Βαλκανίων, η ματιά του Γκούντερ σαρώνει με καχυποψία τεκταινόμενα και συμπεριφορές, σχολιάζοντας φλεγματικά την ανεμελιά και την απειθαρχία ενός ανυπότακτου λαού με διαχρονικές παθογένειες κι αρχαίες αρετές.
Όλα αυτά συνθετουν ένα λίγο οδυνηρό πορτρέτο της μετεμφυλιακης Ελλάδας , που σίγουρα μάς πληγώνει αλλά αρθρώνει αλήθειες πιθανόν..."ενοχλητικές"!Αναπαράγονται ωστόσο κάποια στερεότυπα κι η παράξενη συγγραφική εμμονή του Φίλιπ Κερρ να παρουσιάζει πολλά πρόσωπα στη χώρα μας με ελλειμματική υγιεινή.Ωστόσο υπερτονισμένη παραμένει η αγάπη στο γυναικείο φύλο κι η εξωραισμένη εκδοχή του.
Το θετικό εδώ είναι πως ο Φίλιπ Κερρ δεν καταφεύγει στην κολακεία του ελληνικού κοινού, αλλά παρουσιάζει μια εντιμότητα γύρω απο το πώς βλέπει την Ελλάδα, διατηρώντας κ μια φυσικότητα στον ήρωά του.
Αν κι η έμφαση στα μειονεκτήματα των Ελλήνων, είναι κατι που συναντήσαμε ξανά (και στη δεύτερη περιπέτεια του Κερρ με τον προπονητή Μάσον ίσως είχε αγγίξει την υπερβολή) η ιστορική εγκυρότητα και ο εν γένει κυνισμόςτου Γκούντερ στο "Φοβού Τους Δαναούς", λειαίνει τις αιχμές κι αφήνει στον απόηχο μιαν αγάπη στη χώρα μας!
Επίσης ο συγγραφέας δεν παραλείπει μια περιήγηση από τα γραφικά στενά της Πλάκας μέχρι τις πολυτέλειες της Πλατείας Συντάγματος και τη γραφική Ερμιόνη
Έτσι, ο suis generis Αχιλλέας Γιαρλόπης(!) συνοψίζει τον καιροσκοπισμό και την ικανότητα επιβίωσης ενός Οδυσσέα, διατηρώντας, ωστόσο μια καλοπροαίρετη ψυχή.Ο Σπύρος Ρέππας πάλι είναι ο αμιγής απατεωνίσκος, ενώ η Έλλη προσωποποιεί το γυναικείο κάλλος που τόσο ανύψωσε κι η αρχαιοελληνική Γλυπτική λαξεύοντας το μέτρο στο μάρμαρο.
Ανάμεσα σε όλους δεσπόζει -κατά μία έννοια- αντίπαλον δέος του Γκούντερ στην Ελλάδα, ο Σταύρος Λεβέντης - το ελληνικό του αντίστοιχο, ιδανική προσωποποίηση του επιθέτου του:
Ο Υπαστυνόμος Σταύρος Λεβέντης πασχίζει να διατηρήσει την ακεραιότητά του και το ηθικό του ανάστημα μέσα σε ένα ρευστό, αιματοβαμμένο σκηνικό πολιτικών παθών και ένα παρακράτος που λειτουργεί με τη δωροδοκία, τη διαφθορά και την υποτέλεια, ακριβώς όπως ο Μπέρνχαρντ Γκούντερ πάσχιζε να μην αφομοιωθεί από το δολοφονικό, ναζιστικό κράτος, τα χρόνια της χιτλερικής παντοδυναμίας
Ο αναγνώστης που έχει παρακολουθήσει την πορεία του Μπέρνι μπορεί να βρει αντιστοιχίες και να γοητευτεί εξίσου κ από τους δυο στη σκακιστικών όρων ηθική τους μονομαχία!
Ίσως αυτή η αντιπαράθεση έκλεισε λιγάκι απότομα κι απρόσωπα, χωρίς τον πνευματώδη τρόπο που ξεκίνησε.
Η ερωτική ιστορία πάλι έχει μια πειστική κατάληξη συμβατή προς τη γενικότερη εξέλιξη αυτού του χαρακτήρα.
Τούτο το όγδοο βιβλίο του Φίλιπ Κερρ είναι, σίγουρα, πασπαλισμένο από μια ενισχυμένη αχλύ λυρισμού, που ενισχύει και τη λογοτεχνική του ομορφιά.
Είναι σίγουρα ένα βιβλίο όπου περισσότερο κυριαρχεί το πολιτικό παρασκήνιο παρά η καθεαυτή δράση, ενώ δίδεται κι ένα ηθικό στίγμα -όλης της σειράς ίσως- στον εξαίσιο διάλογο Μέρτεν και Γκούντερ, που πραγματεύεται το απώτερο φιλοσοφικό δίλημμα στην πορεία καθενός μας...
Η τελευταία μας εικόνα από τον λατρεμένο μας Μπέρνι Γκούντερ είναι από το κορυφαίο μνημείο των Αιώνων που συμβολίζει όσο τίποτα το πέρασμα του πανδαμάτωρα χρόνου πάνω από το γήινο κλέος, τονίζοντας ,με μια λαβωμένη περηφάνεια, τη ματαιότητα των ανθρώπινων...Είναι μια παράξενη "αιωνιότητα" που κέρδισε στα λογοτεχνικά δρώμενα κι αυτός ο τόσο ξεχωριστός , αντιφατικός ήρωας του Κερρ, παραμένοντας πιστός τουλάχιστον στην Ηθική του- κι ας μετρά πληγές κι αποπροσανατολισμένα βήματα κάποιες στιγμές.
Είναι ο απόηχος της μάχης που έδωσε ο Γκούντερ μέσα στην κτηνωδία ενάντια στο "κτήνος" που παραμόνευε και τον ίδιο, για να παραμείνει τελικά "τόσο αμαρτωλός κι ωραίος, τόσο ...άνθρωπος".
Είναι ιδιαίτερη συγκίνηση για μας τους Έλληνες αναγνώστες που ο Μπέρνχαρντ Γκούντερ μας αποχαίρετα κάτω από τη σκιά του Παρθενώνα ως φόρο τιμής στη χώρα μας- αντιφατική όσο ο αγαπημένος μας αυτός ηρωας.
Οι Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ εχουν ενημερώσει οτι επίκειται η μεταφραση και κυκλοφορία 2 ακόμη βιβλίων από την πολύτιμη παρακαταθήκη του PHILIP KERR,
Πρωτο θα είναι το Metropolis
Προέρχεται απο τα 1928 όταν ο Μπέρνι εργάζεται ακόμη για την Αστυνομία.
Στα αποκαίδια του ΑΠΠ ο οξυδερκής Γκούντερ αντιμετωπίζει έναν serial killer που δολοφονεί ανάπηρους πολέμου οι οποίοι ζητιανεύουν στους δρόμους του Βερολίνου και λαβώνουν το ναζιστικό όραμα της άρειας τελειότητας...
Επόμενο θα είναι το PRUSSIAN BLUE
Mια υπόθεση ενός Γερμανού παράγοντα της STAZI φέρνει στην επιφάνεια μια σκοτεινή δολοφονία που συνέβη το 1939 στο θερινό καταφύγιο του Αδόλφου Χίτλερ στο Ομπερσαλτσμπεργκ όπου ο Μπέρνχαρντ Γκούντερ είχε κληθεί για να την εξιχνιάσει.
