Θοδωρής Παπαθεοδώρου,Το Αστρολούλουδο Του Βοσπόρου (1)

                                   Μέρες της Πόλης (1) :  Το Αστρολούλουδο Του Βοσπόρου , Θοδωρής  Παπαθεοδώρου
                                               Είδος: Δράμα Εποχής
                                               Βαθμολογία 9,5/10

Το 2004, ο συγγραφέας-και δάσκαλος- Θοδωρής Παπαθεοδώρου έκανε μια δυναμική είσοδο στον χώρο του κοινωνικού μυθιστορήματος που- μάλιστα- συνομιλεί με την Ιστορία.
Αναβιώνοντας λοιπόν μέρες της Πόλης, μέσα από έναν βαθιά τραγικό έρωτα, ο συγγραφέας έθεσε βάσεις μιας φιλόδοξης παρουσίας στα λογοτεχνικά δρώμενα.
Το "Αστρολούλουδο Του Βοσπόρου" του Θοδωρή Παπαθεοδώρου άνθισε ευωδιάζοντας τους αναγνώστες του με τα μύρα της Μνήμης και της Αγάπης, αποσπώντας Βραβείο Καλύτερου Έργου Μνήμης 2003-2004 στο πλαίσιο του 20ού Πανελλήνιου Συμποσίου Ποίησης και Πεζογραφίας!

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η Χαρά Σεκέρογλου είναι μια ατίθαση έφηβη που μεγαλώνει στην Κωνσταντινούπολη,
μεσούντος του Ά Παγκοσμίου Πολέμου.
Μοναχοκόρη του φιλόπονου εμπόρου Παναγιωτάκη και της ωραίας Ρόζας με το ταραχώδες παρελθόν, η Χαρά αναπτύσσει ένα πνεύμα ελεύθερο, που εμπνέεται από τις σάγκες του Ρομί,
και τις κοριτσίστικες ονειροπολήσεις, διαποτισμένες με τα αρώματα της Ανατολής.
Μια μέρα την πόρτα της χτυπά ένας φυγάς, που οι ζαπτιέδες καταδιώκουν για να τον σύρουν στα θανάσιμα αμελέ ταμπουρού.
Στο σπίτι των Σεκέρογλου το παλικάρι θα βρει καταφύγιο, και στο πρόσωπό του η Χαρά θα βρει έναν απροσδόκητο σύντροφο στις πνευματικές της αναζητήσεις.
Ο νεαρός Νικήτας, άλλοτε ζωγράφος στο κοσμοπολίτικο Παρίσι, θα μυήσει τη Χαρά στα άδυτα της Τέχνης πυρπολώντας τα νεανικά της όνειρα με τη φωτιά ενός πρωτόγνωρου έρωτα.
         Δυστυχώς η μοίρα τους έχει άλλα σχέδια και μια συμφορά σκορπά το σπιτικό των Σεκερογλου, σφραγίζοντας συνάμα και το ριζικό του Νικήτα με τον πλέον αδυσώπητο τρόπο.
Ψάχνοντας τα βήματά της στη ζωή, η Χαρά θα ανακαλύψει τις ομορφιές άλλων πολιτειών, ώσπου επιστρέφει για να συναρμολογήσει τα κομμάτια της οικογένειας της και της ψυχής της- διχως να ξεχάσει τον Νικήτα της καρδιάς της:
Κι εκείνος, αθέατος στη σκιά ενός εφιαλτικού μυστικού που θα μετατρέψει τον έρωτά του σε οδύνη... 

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Όπως ήδη προδιαγράφει ο αστροκέντητος τίτλος του "Το Αστρολούλουδο του Βοσπόρου" του Θοδωρή Παπαθεοδώρου είναι πρωτίστως ένα παραμύθι ζυμωμένο από μπαχάρια της Ανατολής και γαλλικό ρομαντισμό του 19ου αιώνα.
Σαν γλυκό νανούρισμα για την "ξενύχτισσα  Σεχραζάτ", το "Αστρολούλουδο Του Βοσπόρου" φιλοξενεί στα χάρτινα "πέταλά" του χρώματα, πάθη, τραγωδίες και γοητευτικά αποφθέγματα για τη ζωή- αλέσμένα όλα στο χαρμάνι της αληθινής αγάπης. 
Η αφήγηση ξεκινά με επίκεντρο την έφηβη Χαρά, που υπακούει στο μοτίβο του ελεύθερου κοριτσίστικου πνεύματος που συγκρούεται με τους περιορισμούς κ τη γυναικεία καταπίεση, γεννώντας ισχυρές και σαγηνευτικές προσωπικότητες.Ενα προσφιλές πρότυπο σε συγγραφελις μυθιστορημάτων εποχής.
Γύρω από τη οξυδερκή και ευαίσθητη Χαρά, τα πρόσωπα της οικογένειάς της -καθένα με την προσωπική του διαδρομή.
Ανάμεσά τους δεσπόζει η θεία Σουλτάνα, μια τυπική πολίτικη φιγούρα  βγαλμένη θαρρείς από τις σελίδες της Λωξάντρας, ενώ με αφορμή αυτήν καταδεικνύεται το σκότος της θρησκοληψίας καθώς οι διαφωνίες της με τη Χαρά φέρνουν σχηματικά σε αντιπαραβολή τον Ορθολογισμό και τη Δεισιδαιμονία.
Ξεχωριστή θέση στην καρδιά του αναγνώστη διεκδικεί η βαθιά αγάπη του στωικού Παναγιωτάκη και της φλογερής Ρόζας που σαγηνεύει με τον ερωτισμό της.
Ο οικογενειακός βίος των Σεκέρογλου ξεδιπλώνει πλήθος λαογραφικών στοιχείων από τη ζωή στην Κωνσταντινούπολη και την καθημερινότητα του Ελληνισμού σε αυτήν.
Η Πόλη των Πόλεων σε όλο της το μεγαλείο.
Ένα πανόραμα εικόνων, αρωμάτων ακουσμάτων και παραδόσεων με τις σελίδες του Παπαθεοδώρου να γίνονται μια πλούσια συλλογή απο ονειρικές καρτ ποστάλ και μας ξεναγούν σε τοπία σκεπασμένα με τη βυζαντινή αχλύ και τις αναθυμιάσεις αρωματισμένων αργιλέδων.
Η εικονοπλασία του βιβλίου ζωντανεύει μυστικούς τόπους και κάνει τον αναγνώστη κοινωνό όλων των αρωμάτων από τους πολίτικους μπαξέδες.
Παράλληλα τον σεργιανά στο υπόγειο παρελθόν της Πόλης και στην αθέατη πλευρά των απόκληρων πίσω από τους περήφανους μιναρέδες,και των αποξεχασμένων της κοινωνίας, πίσω από από τρανά οικήματα ματαιοδοξίας και πρόσκαιρου πλούτου.

Η γλώσσα του Παπαθεοδώρου είναι ιδιόρρυθμη, στολισμένη με περίτεχνα σχήματα, 
"ανοικονόμητη" σαν παλαιό κέντημα.
Επίσης αιφνιδιάζει ένα χιούμορ ιδιαίτερο, γεμάτο σπιρτάδα ,ευστροφία, και σαρκασμό, που εν μέρει αποδομεί κάποιες φορές τη "σοβαροφάνεια" χαρακτήρων και καταστάσεων.
Ίσως αυτή η παιγνιώδης, ηδεία γλώσσα μετριάζει την βαθιά δραματικότητα που αναδύεται από κάποιες λυπητερές εξελίξεις μεγάλης έντασης,ενώ αξιοσημείωτο είναι πως και οι διαλογοι ακόμη παρουσιάζουν αυτή την παράξενη κι όμορφη πολυπλοκότητα σε μεγαλύτερες ίσως δόσεις από όσες συνήθως αναλογούν στην προφορικότητα.
Σίγουρα το δυνατό σημείο στο "Αστρολούλουδο του Βοσπόρου"- πέραν της ζωηρής παραστατικότητας- είναι η σχέση Χαράς και Νικήτα.
Μέσα από εκείνους, ο συγγραφέας αποκαλύπτει μια λύρική πλευρά - σπάνια σε ιστορικής διάθεσης μυθιστορήματα, Μέσα από τον καλλιτεχνη Νικήτα και την ενορατική Χαρά, 
ο Παπαθεοδώρου φιλοσοφεί για την ουσία της Τέχνης,αλλά και της αγάπης.
Ένας χορός χρωμάτων και συμβολισμών.
Η Τέχνη γίνεται τότε για τη Χαρά και τον Νικήτα γλώσσα μυστική- κωδικας κρυπτογραφικός, να ανοίγουν οι πύλες του Παραδείσου για τους ευλαβικούς μύστες της.
              Ένας νεανικός έρωτας στη σκιά της απειλητικής "Τουρκιάς" εξελίσσεται σα γλυκόπιοτο σερμπέτι, κι όλα δρομολογούνται ευχάριστα κ οικεία, ώσπου έρχεται η ανατροπή για τη Χαρά και τον Νικήτα.
               Σε μια παραλληλία προς τη μικρογραφία της, τη Θεσσαλονίκη, η Κωνσταντινούπολη  δοκιμάστηκε κι αυτή από μια μεγάλη πυρκαγιά, η οποία σημαδεύει το πεπρωμένο των ηρώων κι αναδεικνύει μια φιγούρα βγαλμένη από την κόλαση να διεκδικεί την καρδιά της ωραίας κόρης.
Είναι αυτό το στοιχείο του  ευρωπαϊκού ρομαντισμού, που διαφοροποιέι το"Αστυρολούλουδο" από άλλα βιβλία παρεμφερούς, ελληνοκεντρικής θεματολογίας.
Παρόλαυτα οι ήρωες όλοι ακολουθούν μια δύσβατη ανηφόρα, σπαρμένη ματαιώσεις, ήττες και διλημματικές καταστάσεις, παλεύοντας να κατακτήσουν άξια όσα η ζωή πεισματικά τους ορθώνει ως εμπόδια. 
Μοναδικό αντιστάθμισμα σε όλα αυτά, ο έρωτας, αξιοπρεπής ο ειλικρινής, ο διηνεκής:   
Ενας έρωτας πένητας, με αρχοντιά απροσιτη σε όλους τους Αυτοκράτορες που προικοδότησαν τη Βασιλεύουσα με κλεος απαστράπτον στους Αιώνες... 
Ένας έρωτας που, με την αγιοσύνη ενός δια Χριστόν Σαλού, ξεμπροστιάζει 
την ατσαλάκωτη ασπλαχνιά των "Γνωστικών".
Ένας έρωτας που κυκλοφορεί "ανυπόδητος" (όπως το βάπτισε ο Πλάτων)-για να μην αφήσει τα δικά του πόδια "ανέπαφα από τα αγκάθια που πλήγωσαν το αγαπημένο του πρόσωπο",
αλλά να υποφέρει μαζί του.
Ένας έρωτας που κάθεται αντάμα με τους Αμαρτωλούς,τους Απόκληρους και τους Σημαδεμένους,για το τελευταίο τσιγαράκι της ημέρας, γιατί μονάχα αυτοί μπορούν να βιώσουν την ταπείνωσή του,
Ένας έρωτας "ρακένδυτος", που καταδέχτηκε τη γύμνια για να ντυσει το αγαπημένο πρόσωπο
μες στην παγωνιά ετούτου του ντουνια...
Ένας έρωτας που περιδιαβαίνει τις λασπερές στοές και υπονόμους, διασχίζοντας το σκοτάδι του αγαπημένου,για να τον κουβαλήσει επίμονα στο φως, όπως "έκανε ο Αγιάννης για τον Ιαβέρη (με το μεγαλείο της άφεσης στον εχθρό αυτός)".
Ένας έρωτας- Ορφέας που παιανίζει το τραγούδι της χαράς μέσα στου Άδη τις σιωπές, καλώντας την Ευρυδίκη του, πίσω στο πανηγύρι της ζωής, που τόσο πρόωρα σχόλασε.
Έτσι ακριβώς άστραψε η λάμψη της αγάπης στο "Αστρολούλουδο", συνθέτοντας 
μιαν εξαίσια ωδή στον έρωτα,
με τον σεβντά  του παλιού αμανέ
και την τρυφερή φινέτσα των Βενετσάνων τροβαδούρων...
Δύναμη αναστάσιμη στη σκιές του θανάτου η αγάπη και πνοή ζώσα στην Τέχνη.Ποιητής των όλων...
Τούτο το μυθιστόρημα είναι πράγματι, η πιο λυρική εκδοχή της πένας του Παπαθεοδώρου, διατηρώντας έναν ανθρωποκεντρικό πυρήνα, με το ιστορικό πλαίσιο σε δεύτερο πλάνο.
"Το Αστρολούλουδο Του Βοσπόρου" από τον Θοδωρή Παπαθεοδώρου ήταν - με μια φράση-
το πιο ρομαντικό αλλά και το πιο πρωτότυπο μυθιστόρημα που διάβασα
με θέμα την Κωνσταντινούπολη του Α Παγκοσμίου Πολέμου!Με γοητευσε τόσο που με έκανε να αδημονώ για τη συνέχεια το "Σαν Ταξιδιαρικα Πουλιά" όπου ξετυλίγεται η μοίρα της Χαράς, αλλά κι η τελευτάια πράξη της τραγωδίας του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας, 
με την εκρίζωση των Ελλήνων της Πόλης το 1955!
Στα "Σαν Ταξιδιάρικα Πουλιά" ο αναγνώστης θα βιώσει το Πάθος του Γένους μας και τον ναζιστικού τύπου εκδιωγμό του από την τουρκική επικράτεια "μια και καλή", πολύ πιο ανάγλυφα από το πρώτο αυτό -τρυφερό- μέρος, που αποτέλεσε θαρρείς προπομπό νοσταλγίας κ ξεριζωμού, δημιουργώντας τις ειδυλλιακές μνήμες που θα θρηνήσουμε την ώρα του χαμού...
               Μια θεαματική αρχή λοιπόν για έναν συγγραφέα που εξελίχθηκε θεαματικά, αλλά που πάντα αντάμα με την ιστορική εγκυρότητα διατήρησε την ευαισθησία του στο ζήτημα του έρωτα, συμπάσχοντας με τους ήρωες του. 

Διαβάστε την παρουσίαση για τη ΣΥΝΕΧΕΙΑ του έργου 
"Σαν Τα Ταξιδάρικα Πουλιά"(πατώντας ΕΔΩ)

Άλλες παρουσιάσεις για τον 
ΘΟΔΩΡΗ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
"ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ"

Γυναίκες Της Μικρής Πατρίδας


Λιανοκέρια Της Μικρής Πατρίδας 

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Σαν Ταξιδιάρικα Πουλιά (2)

                                                                           Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Μέρες της Πόλης (2) :Σαν Ταξιδιάρικα Πουλιά
                                        Eίδος: Iστορικό Δράμα
                                        Βαθμολογία 9,5/10

Διαβάστε -για- το πρώτο μέρος, "ΤΟ ΑΣΤΡΟΛΟΥΛΟΥΔΟ ΤΟΥ ΒΟΣΠΟΡΟΥ"- εδω-

κι αφήστε ένα έρωτα- από τους πλέον τραγικούς-
να σας σεργιανήσει στην απόκρυφη γοητεία της Πόλης των Βασιλέων
σε ένα μοναδικό ταξίδι,
από το καθρέφτισμα του δειλινού στον Κεράτιο Κόλπο,
μέχρι τις αντανακλάσεις των αστεριών στη Γέφυρα του Γαλατά,
και στους "μπαξέδες της αγάπης" που, καμιά φορά, μπορεί να ανθίσουν στις βυζαντινές στοές...

...ΣΑΝ ΤΑΞΙΔΙΑΡΙΚΑ ΠΟΥΛΙΑ
Και πάμε στο δεύτερο μέρος της -"δυστυχώς"- Διλογίας που συμπληρώνει (;) το έργο που ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου απέδωσε ως προσκύνημα στη μνήμη για την εκρίζωση των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης.

Συναντάμε, λοιπόν, τους αγαπημένους ήρωες από το "Αστρολούλουδο",να δημιουργούν, να...πληθαίνουν, να προσφέρουν το "τραγούδι της αγάπης τους", και να ανοίγουν τις τσακισμένες φτερούγες τους ,ταξιδεύοντας στους άγριους καιρούς, "Σαν Ταξιδιάρικα Πουλιά", κυνηγημένα από τις θύελλες της Ιστορίας και της ανθρώπινης βαρβαρότητας.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το ξέσπασμα του Β Παγκοσμιου Πολέμου δείχνει φαινομενικά μακρυά από το διαμάντι της ράθυμης Ανατολής- την όμορφη Κωνσταντινούπολη που καμαρώνει τους εξαίσιους αντικατοπτρισμούς της

στα νερά του Βοσπόρου.

Βρίσκουμε την αγαπημένη Χαρά παντρεμένη με τον Νικήτα Κεσανλή,

που με μυρια χρώματα ζωγράφισε τη νιότη της, για να την κάνει τελικά μητέρα των παιδιών του.

Η Χαρά με την αρωγή της αειθαλούς θείας Σουλτάνας κ πλήθος φίλων καμαρώνει τους δυο γιους της ,τον σώφρωνα, εσωστρεφή Κωνσταντή και τον αλέγκρο, θερμόαιμο Παναγιώτη,

όταν η Ιστορία τής χτυπά ξανά την πόρτα. 

           Σύντομα , η τούρκικη βαρβαρότητα θα βρει τρόπο να ξετυλίξει το εφιαλτικό ρεπερτόριο των εκφοβισμών ,της τρομοκρατίας και των εκτοπίσεων, ενώ θα αποκαλύψει κι ένα ανθρώπινο πρόσωπο, όταν η Τουρκία θα γίνει το μοναδικό κράτος που κινητοποίειται άμεσα για τη μαζική αποστολή επισιτιστικής βοήθειας της μέρες του φριχτού κατοχικού Λιμού στην γερμανοκρατούμενη Ελλάδα.

Κάτω από τη σκιά ενός τούρκικου Κράτους βαθιά ρατσιστικού και υποχθόνια ρεβανσιστικού,

ο νεαρός Παναγιώτης Κεσανλής θα συναντήσει την Τουρκάλα Φεράχ με τα ζαφειρένια μάτια κ τον σκαμπρόζικο ερωτισμό των 16 της χρόνων, κι ένας έρωτας απαγορευμένος θα ανθίσει.

Εκείνος, όμως, λογοδοτεί σε ένα Γένος καθημαγμένο 5 αιώνες τώρα, από το οθωμανικό γιαταγάνι,

σε δυο εθνοκαθάρσεις,σε ένα πένθος οικογενειακό 

και σε πλήθος χαμένων συγγενών που έσβησαν στα αμελέ ταμπουρού.

Εκείνη λογοδοτεί σε μια λαβωμένη εθνική περηφάνεια μιας ακρωτηριασμένης πατρίδας- 

βοράς ξένων συμφερόντων-

στα λεηλατημένα χωριά της εκστρατείας του Σαγγάριου 

και στους ξεριζωμένους Μουσουλμάνους της Βόρειας Ελλάδας.

            Κι ενώ το γλυκό μυστικό αναμετράται με το ηθικό χρέος, το πάθος θεριεύει αντάμα με τα εθνικά μίση, που θα κορυφωθούν στο βρόμικο πογκρόμ του 1955.

                 Ξεριζωμός- "κι έρχεται η ώρα για να αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιους θα αφήσεις"...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ 

Το δεύτερο μέρος της Διλογίας για τον Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης φέρνει την απαραίτητη κορύφωση, "εγκαθιδρύοντας" στην ψυχή το οριστικό πένθος για την αμετάκλητα χαμένη Ομορφιά που ψηλαφίσαμε στο "Αστρολούλουδο του Βοσπόρου".

             Με το "Σαν Ταξιδιάρικα Πουλιά" ο Θοδωρής Παπαθεορώρου ολοκληρώνει, λοιπόν, το μαγευτικό-όσο και δραματικό- οδοιπορικό της μνήμης στους μαχαλάδες της Πόλης και στα πάθη του Ελληνισμού που ήκμασε σε αυτήν 15 και πλέον αιώνες!

Τα "Ταξιδιάρικα Πουλιά" έρχονται και συμπληρώνουν ιδανικά, σε μια υποδειγματική συμμετρία το Αστρολούλουδο του Βοσπόρου, φέρνοντας μια μαθηματική ισορροπία στο σύνολο του έργου αυτού:

Ενώ, λοιπόν, το "Αστρολούλουδο" είναι μπολιασμένο με το όνειρο κι έναν γοητευτικό λυρισμό, που γίνεται σπαρακτικός, μέσα από τον μοναδικό έρωτα που περιγράφει, τα "Ταξιδιάρικια Πουλιά" είναι το βιβλίο του Ρεαλισμού- οδυνηρό όσο η Ενηλικίωση.

Πράγματι, στα "Ταξιδιάρικα Πουλιά" οι αφηγηματικοί τρόποι, οι χαρακτήρες και οι ιστορικές αναφορές προβάλλουν όλα τους πιο ώριμα και μεστά- προσφέροντας ένα μυθιστόρημα μέγαλης ιστορικής βαρύτητας, που δεν του λείπει σαφώς το συναίσθημα, αλλά που σίγουρα δεν είναι το κυρίαρχο ζητούμενο.

Πρόκριμα εδώ, δεν είναι τόσο η συναισθηματική εξέλιξη των ηρώων ή ο έρωτας καθεαυτός, αλλά η ίδια η Ιστορία κι οι προκλήσεις που ορθώνει στο πλέγμα των οικογενειακών και κοινωνικών σχέσεων- με κορυφαία, αλλά όχι μοναδική, την απαγορευμένη σχέση του Ελληνα Παναγιώτη και της Τουρκάλας Φεράχ.  
Εδώ η γλώσσα του συγγραφέα έχει αποτινάξει τα πρότερα "αρχαία της στολίδια", έχει απαρνηθεί την πληθωρικότητα του προηγούμενο μέρους με περιγραφές πιο λιτές, χωρίς να τις λείπουν οι χαριτωμένες, χιουμοριστικής διάθεσης αντιπαραβολές.

 Στα "Ταξιδιάρικα Πουλιά"(όπως και σε πολλά από τα επόμενα βιβλία του Θοδωρή Παπαθεοδώρου) έχουμε μιαν "εξόχως δραματοποιημένη" ιστοριογραφία, υψηλών προδιαγραφών, που δε σε αφήνει να πάρεις ανάσα.

Δεν υπάρχει ελληνική καρδιά που θα μείνει απαθής μπροστά σε αυτές τις σελίδες, τις κατάσπαρτες αίμα, δάκρυα μητρικά, ιδρωμένες πέτρες της Ανατολίας, σπασμένα γυαλιά, και λίγο άρωμα λουλουδιών αναμεμιγμένο με κανέλα.

Παρότι, ο Παπαθεοδώρου μας μιλά για μια περιόδο πολυσυζητημένη και για θέματα οικεία στη Μνήμη που ματώνει, κατορθώνει να πρωτοτυπήσει και να δώσει κάτι που έλειπε:

Παίρνει το νήμα της Μικρασιατικής Καταστροφής, παραμένει εντός τουρκικού εδάφους και συνενώνει την περίοδο του Παγκοσμιου Πολέμου με το Πογκρόμ του 1955, διαγράφοντας τα πάθη και τις πολιτικές διεργασίες που κόχλαζαν στην Κωνσταντινούπολη και εκδηλώνονταν σε τρομοκρατήσεις του ελληνικοχριστιανικού στοιχείου- για να δείξει τις απώτερες σκοπιμότητες που ξεσπάσαν στην οριστική εκρίζωση της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης, τσαλαπατώντας κάθε έννοια Διεθνούς Δικαίου και φυσικά τη Συνθήκη της Λωζάννης.  

Πουθενά,λοιπόν, δε βρήκα τόσο αναγλυφα δοσμένη την πολύπαθη πορεία του Ελληνισμού της Πόλης τα χρόνια του Β' Παγκοσμιου Πολέμου, όπου η μυθιστοριογραφία συνήθως παραμένει εστιασμένη στον ελλαδικό χώρο και στο Εβραϊκό Ζήτημα (Θεσσαλονίκη ή και Γιάννενα).

Πρώτη φορά επίσης, σε μυθιστόρημα διαβάζουμε για μια άγνωστη αλλά κρίσιμη και τόσο ..."ωραία" λεπτομέρεια της Ιστορίας:

Πρόκειται για την απίθανη ιστορία του ηρωικού πλοίου Κουρτουλούς, μια φωτεινή εκδήλωση της αλληλεγγύης των λαών, όταν οι Τούρκοι- σε σύμπραξη με ελληνικά σωματεία της Πόλης- αψηφώντας την επικινδυνότητα του ναρκοθετημένου πλέον Αιγαίου, έσπασαν τον ναυτικό αποκλεισμό για να μεταφέρουν τρόφιμα στους λιμοκτονούντες Έλληνες, επαναλαμβάνοντας το θεάρεστο εγχείρημά τους αρκετές φορές, μέχρι τη θλιβερή κατάληξη...   

            Δυστυχώς όμως ο Ανθρωπισμός συχνά πνίγεται σε κυνικά συμφέροντα κι εθνοτικά μίση, που οι Ελληνες ήρωες του Παπαθεοδώρου θα τα γευθούν σταγόνα σταγόνα σαν κώνειο σωκρατικό- αρνούμενοι να αποδράσουν από τα πάτρια.

Με παραστατικότητα και περισσή αγωνία, μέσω των Κεσανλήδων,παρακολουθούμε την οικονομική κι ηθική εξόντωση των άξιων Ελλήνων της Πόλης από εναν λαό οκνηρό και ζηλόφθονο, με σχεδιασμούς που προσομοίαζαν επικίνδυνα προς την ναζιστική πολιτική του 34 εις βάρος των Εβραίων.Μονάχα που το Νταχάου εδώ ονομάζεται Ερζερούμ και σα Μινώταυρος αξιώνει νιάτα ελληνικά...

Κι εντέχνως έρχεται η κορύφωση με την Ιστορία να επαναλάμβάνεται σα φάρσα...

Στον πανώρια Βασιλέυουσα, Σεπτέμβρη του 55, αναβιώνει από τον τούρκικο όχλο ένα προγκρόμ εις βάρος ελληνικών περιουσιών ανάλογο με την εφιαλτική Kristallnacht του 38 σε βάρος των Εβραίων.

Η προβοκάτσια είναι ιδανικά στημένη με διττό στόχο- ακριβώς όπως επί ναζισμού.

Όπως ο Χίτλερ το 33 εκμετάλλευτηκε την πυρπόληση του Reichstag για να κατηγορήσει τους κομμουνιστές, έτσι κι η τούρκικη κυβέρνηση εκμεταλλέυτηκε τα επεισόδια της 7ης Σεπτέμβρη αφενός για να ενοχοποίησει του Τούρκους  κομμουνιστές, αφετέρου να στοχοποίησει κ να εκδίωξει τον στερνό χριστιανικό θύλακα της τούρκικης επικράτειας- τους Χριστιανούς της Πόλης.

Κι αν λίγο εδώ... κουραστήκατε από τα ιστορικά στοιχεία- μην... ανησυχείτε καθόλου, διότι μέσα από τη γοητευτική αφήγηση του Θοδωρή Παπαθεοδώρου η ιστορική γνώση αποκτά αίμα κ ψυχή ζωσα μέσω των δυνατών χαρακτήρων και των παθών τους, που δεν αφήνουν κανέναν ασυγκίνητο.Ο αναγνώστης βιώνει με τους ήρωες "πανικόβλητος" κι ο ίδιος, τους διωγμούς, τις κακουχίες, την αγωνία, το πένθος -αλλά και τη λαχτάρα της αγάπης.

           Καταρχάς, ο έρωτας σαν αντίβαρο, αλλά και πρώτο θύμα της αιματοβαμμένης Ιστορίας επιβάλλει τον δικό του νόμο στις καρδιές.Παρόλαυτα όχι!- δεν έχουμε ένα... στερεοτυπικό "Ρωμαίο κ Ιουλιέττα της Ανατολής".

Πρόκειται για ένα πάθος που εξελίσσεται πειστικά χωρίς εξιδανικεύσεις, μετα ηθικά του διλήμματα να επιφέρουν φυσιολογικά πισωγυρίσματα.

Η Φεράχ ,μια πλούσια κοπέλα- πολύ προοδευτική για το πλάισιο της μουσουλμανικής κοινωνίας, που την αναθρέφει- υποβάλλει τη δική της αδιαπραγμάτευτη χειραφέτηση ακόμη και απέναντι στους ίδιους τους πόθους της, ενώ ο Παναγιώτης προβάλλει πιο ευάλωτος.

Δεν είμαι σίγουρη πως ο έρωτας αυτός συνεπάιρνει τον αναγνώστη- ειδικά από την πλευρά της Φεράχ- κι υποψιάζομαι πως κι ο συγγραφέας ήθελε να δώσει μια πιο ρεαλιστική εκδοχή του αταίριαστου πάθους, κι όχι μια χάρτινη "ονειροπόληση".

          ...Γιατί -παρά τον αντιφατικό έρωτα- εκεινο που κυριαρχεί στα "Ταξιδιαρικά Πουλιά" είναι η Οικογένεια, κι ως συνεκτικός κρίκος η φιγούρα της Μάνας.

Γνωρίσαμε τη Χαρά ως ονειροπόλα καλλιτέχνιδα και τρυφερή Ερωμένη και τώρα συμπάσχουμε με τον αγώνα της για επιβίωση και τις εναγώνιες προσπάθειες της να σώσει τα παιδιά της απο τη λαίλαπα του Πολέμου...

Καπου εκέι ξαναβρίσκουμε τον Νικήτα της.Σίγουρα, ο οικογενειαρχης Κεσανλής παρουσιάζει μιαν ασυνέχεια προς τον ιδεαλιστή ζωγράφο που γνωρίσαμε στο "Αστρολούλουδο", ενώ το ατομικό του δράμα έχει σχεδόν "ατονήσει" μπροστά στις απαιτήσεις του οικογενειακού του βίου και στο χρονικό άλμα που έχει συμβεί από την περίοδο του "Αστρολούλουδου".
Αντιπροσωπεύουν όλοι τους όμως, επάξια τον αγώνα του απλόυ Έλληνα για προκοπή, μέσα στις αντιξοότητες της μοίρας και της Πολιτικής.

Σίγουρα "Τα Ταξιδιάρικα Πουλιά" παρουσιάζουν μια μεγαλύτερη αυτονομία ως προς το πρωτο μέρος καθώς το φινάλε έρχεται φυσικό κουβαλώντας μια νοσταλγία όσο τα "Πουλιά Ταξιδεύουν" μακρυά.

Θα ήταν ίσως δεκτικό μιας δυνητικής συνέχειας, αλλά κι έτσι διαθέτει μια δική του πληρότητα.  

Το "Σαν Τα Ταξιδιαρικα Πουλιά" ειναι ένα από τα πιο σημαντικά ιστορικά μυθιστορήματα που έχουν γραφτεί για τον ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης, καθώς συμπυκνώνει όλον τον πόνο και την τραγωδία της φυλής μας, και αξίζει κάθε Έλληνας να το διαβάσει.
Περιττό ίσως να πω, ότι μια 10ετία περίπου μετά από αυτό το έργο, ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου δικαίωσε πανηγυρικά τις προσδοκίες που με αυτό είχε θέσει εμπλουτίζοντας το Ιστορικό Μυθιστόρημα με σημαντικά βιβλία που διασώζουν αξίες, Συναισθήματα και Ιστορική Μνήμη.

Θοδωρής Παπαθεοδώρου,Το Αστρολούλουδο Του Βοσπόρου (1)

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Σαν Ταξιδιάρικα Πουλιά (2)

ΤΡΙΛΟΓΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ

Θοδωρής Παπαθεοδώρου Γυναίκες Της Μικρής Πατρίδας (1) 

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Λιανοκέρια της Πικρής Πατρίδας(2)

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Τα Συναξάρια της Μικρής Πατρίδας (3)

ΔΙΛΟΓΙΑ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Ζωές Του Φθινοπώρου

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Ζωές Του Ανέμου (2)

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Ζωές Του Φθινοπώρου

 Ζωές Του Φθινοπώρου ,Θοδωρής Παπαθεοδώρου

                                                                                             Είδος Κοινωνικό
                                                                                              Βαθμολογία 9/10

     
Μετά τη διλογία της Πόλης και την πολυσυζητημένη τετραλογία του για τον Εμφύλιο, ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου επανέρχεται με τη διλογία "Ζωές" που χρονικά παίρνει τη σκυτάλη από την τετραλογία και αναβιώνει τη μεταπολεμική Ελλάδα παραμονές του Πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου.
Παρόλαυτα δεν πρόκειται για ένα πολιτικό μυθιστόρημα αλλά για ένα κοινωνικό μυθιστόρημα για τους καθημερινούς ανθρώπους.
Το πρώτο μέρος "Οι Ζωές Του Φθινοπώρου" στήνει τον καμβά και πλέκει δράματα που αγγίζουν την ψυχή , προλειαίνοντας το έδαφος για όσα θα περάσουν οι ήρωες στο δεύτερο μέρος.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ένα γράμμα και μια υπόσχεση φέρνουν έναν άντρα από την Αμερική στην Ελλάδα, για να επιστρέψει η μνήμη σε μια εποχή αθωότητας αλλά κι αναταραχής, αγνότητας κι άκρατης φτώχειας:
1966.Βρισκόμαστε σε μια συνοικία της Αθήνας, στο κτιριακό συγκρότημα Δουρούτη, που έχοντας χάσει τις παλιές του δόξες , στεγάζει πλέον χαμοζωές αντάμα με ξεπεσμένα μεγαλεία.
Στο οίκημα, λοιπόν, και πέριξ αυτού, συναντούμε έναν χορό προσώπων, που ο Χρόνης καλημερίζει πριν πάρει το καροτσάκι του να πουλήσει την πραμάτεια του.
Είναι ο Άρης Δουρούτης άλλοτε κληρονόμος και πλέον ευπατρίδης του παλιού καιρού που αποχαιρετά τη νιότη.
Στο οίκημα, τον συντροφεύει , ένας απόστρατος αξιωματικός ο γλυκύτατος και μελαγχολικός  Αγησίλαος που μετρά παλιά παράσημα και προσπαθεί να προστατεύσει  κρυφά την ανεκπλήρωτη αγάπη του.
Από την άλλη ο θυρωρός Ισίδωρος με τη σύζυγό του Σαββούλα βλέπουν τον γιο τους τον φιλήσυχο, ευσεβή Λουκα να μεταλλάσσεται όταν η αδικία κι η προκατάληψη του γκρεμίζουν άδικα το πιο μεγάλο του όνειρο.
Από την άλλη η νεαρή καλλονή Κατερίνα ,από ανυποψίαστη ερωτευμένη έφηβη που ονειρευόταν έναν γάμο με τον παιδικό της έρωτα, αναστρέφει την πυξίδα της ζωής της.
Στα υπόγεια δώματα, συναντούμε την  Άννα Ροδά με τη βαριά οικογενειακή ιστορία που μαζί με τη μητέρα της καλείται να πληρώσει ένα τίμημα χρέους, ενώ γεύεται έναν έρωτα που ασφυκτυά  κάτω από την κομματική σκιά.
Κοντά της μένει κι η ορφανή εργατριούλα Αργυρώ που, σαν επιστέγασμα της κακοδαιμονίας της, καλείται να αντιμετωπίσει τη σοβαρή ασθένεια της αδελφούλας της, ώσπου συναντά έναν από μηχανής θεό.
Γύρω τους, πόρνες, χαφιέδες, μικρές τροτέζες κι άνθρωποι του υποκόσμου, κινούνται στο σκοτάδι ενώ στα βουλευτικά γραφεία και στα επιτελεία εξυφαίνονται σχέδια ερήμην κ στην πλάτη συνάμα του λαού...
Ώσπου μια μέρα, καταφθάνει στη Δουρούτη ένας νέος ένοικος με πολλά μυστικά πίσω από το γοητευτικό του παρουσιαστικό... 

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Το μυθιστόρημα "Ζωές Του Φθινοπώρου" του Θοδωρή Παπαθεοδώρου αποτελεί ένα χαμηλόφωνο και συνάμα βαθιά ουσιαστικό βιβλίο, όπου κυριαρχούν η συγκίνηση κι η ρεαλιστική απεικόνιση της μετεμφυλιακής Ελλάδας... 
Ο τίτλος ήδη προδιαγράφει την ατμόσφαιρά του βιβλίου:Όπως το φθινόπωρο χαρακτηρίζεται από βροχή, υγρασία, μουντό ουρανό, αλλά και την απροσδόκητη ομορφιά των χρυσών φύλλων και της ευωδιάς του βρεγμένου χώματος, έτσι και οι σελίδες αυτές αναδίδουν μελαγχολία, υγρασία θλιβερών σπιτιών, γκρίζες ζωές, μα κι απροσδόκητη γοητεία, πάθος, φλόγα.
       "Οι Ζωές Του Φθινοπώρου" δεν είναι πολιτικό βιβλίο αλλά βαθιά κοινωνικό,που προτάσσει τον καθημερινό άνθρωπο απέναντι στα τερτίπια της Πολιτικής και της Ιστορίας..
Μια θεματολογία με τη νοσταλγικότητα παλιάς ελληνικής ταινίας αλλά με την αληθοφάνεια μιας σύγχρονης πένας.
Μέσα από ένα μωσαικό ετερόκλητων προσωπικοτήτων, ο συγγραφέας προσπαθεί να αναπαραστήσει μια ολάκερη εποχή, που έχει χαθεί ανεπιστρεπτί.
Κάθε πρόσωπο, κάθε ατομικό δράμα αντιπροσωπεύει μια συγκεκριμένη πλευρά του κοινωνικοπολιτικού γίγνεσθαι, στην Ελλάδα του  60.
Μέσα από τα πρόσωπα, λοιπόν, ζωντανεύει ξανά η Ελλάδα της βιοπάλης, των πολιτικών ζυμώσεων,  και των πολιτικών πληγών που ακόμη χαίνουν.
Συναντούμε, λοιπόν, τους ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς,αλλά και την άτσαλη προσπάθεια των καταπιεσμένων- νέων γυναικών για αυτοπροσδιορισμό.(Θάλεια,Κατερίνα,Αργυρώ,Αννα).
Συστρατευόμαστε με τα νιάτα που επαναστατούν κ ζητούν να χαράξουν νέους ηλιοφώτιστους δρόμους με ό,τι θεωρεί καθένας φως( Άννα, Σπύρος, Αλέκος, Λουκάς και Φώντας)
Βιώνουμε τη σταδιακή ελευθεριότητα των ηθών κάτω από το κράτος της ανέχειας,αλλά και την προσωπική ωραιοπάθεια,(πορνείο της Μπέμπας. ,Λόλα,Κατερίνα).
Παρακολουθούμε τη φθορά του Λαικού Κινήματος κ τις ζωές αγνών ιδεολόγων να συνθλίβονται ανάμεσα στο παρακρατικό ντελίριο της φιλομοναρχικής δεξιάς από τη μια,
και, ταυτόχρονα, από μιαν απαρέγκλιτη κομματική πειθαρχία-μιαν αρτηριοσκλήρυνση που λησμόνησε τον άνθρωπο. (Λάμπρος,Μάρθα,Κυριάκος,Άννα)
Πλάι σε αυτους συναντούμε σκοτεινές φιγούρες από μνήμες δωσιλόγισμου κ μαύρης αγοράς.(Μένιος) σε έναν κόσμο αθέατου εγκλήματος.
Μέσα από κάποια άλλα πρόσωπα, πάλι, βλέπούμε την επέλαση του Γήρατος κ τα οδυνηρά σημάδια του ανηλεούς χρόνου.(Αρης,Λόλα,Μπέμπα,Αγησίλαος).
Μέσω κάποιων ηρώων παρακολουθούμε ένα ρυπαρό πολιτικό παρασκήνιο μεθοδεύσεων κ πλανημένων ιδεών που οδήγησε στην αμερικανοδουλη Χούντα και που η νεότερη γενιά αγνοεί...
Ο συγγραφέας έχει εντάξει με επιτυχία τους ήρωες μυθοπλασίας του στο κάδρο των πολιτικών εξελίξεων και τους βάζει να συνδιαλέγονται ακόμη κ με υπαρκτά πρόσωπα που διατηρούν την αίγλη που τους έχει προσδώσει -δίκαια ή συχνά αδικα- η Ιστορία.
Πάνω από όλα όμως, κοινός τόπος στις "Ζωές Του Φθινοπώρου" είναι η Φτώχεια που έχει καλύψει με τον μανδύα της την πραγματικότητα των ηρώων.
Η φτώχεια έχει επικαθήσει στη συνοικία Δουρούτη και κινεί τα νήματα ζωών επιλογών -ακόμη κ αισθημάτων.
Είναι γεγονός, άλλωστε, πως τον συγγραφέα δεν τον ενδιαφέρει η όποια λαμπερή πλευρά της εποχής, με τους ανερχόμενους αστέρες, και την αίγλη προσωπικοτήτων της εποχής κ του lifestyle όπως ο Ωνάσης .
Οι ήρωες του Παπαθεοδώρου κινούνται αυστηρά στον μικρόκοσμο της συνοικίας και των προκλήσεων που ανακύπτουν από τα δεδομένα τους.
Οι αναταράξεις που από τις πολιτικές ανατροπές των ημερών επηρεαζουν καθοριστικά τις ζωές τους.
Κάθε χαρακτήρας είναι ιχνηλατημένος άρτια εμπνέοντας ενσυναίσθηση στον αναγνώστη που γίνεται κοινωνός των συναισθηματικών διακυμάνσεων καθενός ήρωα ξεχωριστά.
Πρωταγωνίστρια ασφαλώς είναι η ευαίσθητη Άννα που γίνεται μήλον της έριδος για πολλούς, αλλά κι αρκετοί άλλοι χαρακτήρες διεκδικούν τη θέση τους στις σελίδες του βιβλίου, και την καρδιά μας.
Ποιος δε συμπάσχει με τη Σαββούλα, 
ποιος θα μείνει απαθής απέναντι στη μεγαλοψυχία του Αγησίλαου, ποιος δε θα καρδιοχτυπήσει με την κακοδαιμονία της Αργυρώς και τις αναζητήσεις του Λουκά;
Ποιος δε θα νιώθει να κρυώνει μαζί με τους απόκληρους του οικήματος, ποιος δε συμμεριστεί την καθημερινή αγωνία της επιβίωσης των κατατρεγμένων από την κρατική βία και την κοινωνική αδικία;
Ασφαλώς ηχηρή είναι η παρουσία του έρωτα στις ζωές των ηρώων και μάλιστα δεν απουσιάζει η τόλμη κι οι έντονες περιγραφές ερωτικών σκηνών.
Ενυπάρχει σίγουρα μια χροιά πολιτικοποίησης από τον συγγραφέα , αλλά αυτή παραμένει έντιμη.
Ο συγγραφέας δίνει το στίγμα μιας σαφούς αποστασιοποίησης από τις κομμουνιστικές ιδέες που έχουν παρουσιαστεί ως πλάνη (αν όχι ως εξαπάτηση&αποχαλίνωση) αλλά δεν αποκρύπτει ούτε τις κοινωνικές ανισότητες που τις γεννησαν, ούτε τα εγκλήματα της άλλης πλευράς, ούτε τον αριβισμό και την ανωριμότητα του πολιτικού κόσμου ο οποίος, τελικά, παρέδωσε τη χώρα στα δεσμά της Χούντας κ των αμερικάνικων συμφερόντων.
Στάση σαφής αλλά έντιμη και γόνιμη, διότι, είτε ταυτιστεί κάποιος με αυτην είτε όχι έχει να μάθει πολλά, με τρόπο σχεδόν βιωματικό δια μέσου των χαρακτήρων. 
           Νομίζω πως από πλευράς χαρακτήρων και ενδιαφέροντος το βιβλο είναι άρτιο κ διαβάζεται απνευστί εμπνέοντας αγωνία για την έκβαση κάθε ιστορίας ξεχωριστά.
Το προτέρημα -και συνάμα  ελάττωμα- στις "Ζωές Του Φθινοπώρου είναι πως όλες οι καταστάσεις μένουν ημιτελείς κι εκκρεμείς με την προοπτική της συνέχειας προσμένοντας το δεύτερο μέρος ,"Ζωές Του Ανέμου", να τις αποσαφηνίσει και να τις ολοκληρώσει.
Δε διαθέτει ,δηλαδή, την αυτοτέλεια που έχουν τα δυο μέρη του έργου για την Κωνσταντινούπολη(Αστρολούλουδο του Βοσπόρου- Σαν Ταξιδιάρικα Πουλιά), που κάλυπταν δυο γενιές, σε ξεχωριστή πορεία ζωής κι αυτοπραγμάτωσης 
Στη διλογία "Ζωές" κάθε βιβλίο αδυνατεί να υπάρξει αυτόνομα χωρίς το άλλο μέρος.
Αυτή η αλληλεξάρτηση των δύο έργων  επιτείνει την αγωνία αλλά αποστερεί κάθε βιβλίο από μιαν αυθύπαρκτη γοητεία, αφου η πλοκή κ η τελικη εντύπωση διαμορφώνονται στο δεύτερο μέρος.
Οι Ζωές του Φθινοπώρου είναι τόσο καλό βιβλίο που σε κάνει να το αποχωρίζεσαι απρόθυμα και να αδημονείς για τη συνέχεια 

ΑΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ Θ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΔΙΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Θοδωρής Παπαθεοδώρου,Το Αστρολούλουδο Του Βοσπόρου (1)

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Σαν Ταξιδιάρικα Πουλιά (2)

ΤΡΙΛΟΓΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ

Θοδωρής Παπαθεοδώρου Γυναίκες Της Μικρής Πατρίδας (1) 

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Λιανοκέρια της Πικρής Πατρίδας(2)

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Τα Συναξάρια της Μικρής Πατρίδας (3)

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Ζωές Του Ανέμου (2)

                                              Ζωές Του Ανέμου (2), Θοδωρής Παπαθεοδώρου
                                                 Είδος:Κοινωνικό
                                                            Βαθμολογία 9,5/10

 ...Κι επιστρέφουμε στο οίκημα Δουρούτη για να μάθουμε τι απέγιναν οι τόσο οικείοι μας ένοικοί του:
Δεν υπάρχει αναγνώστης που διάβασε τις τόσο συγκινητικές  "Ζωές του Φθινοπώρου" και δεν αναζήτησε με αγωνία τη συνέχεια όσων διαδραματίστηκαν εκεί στο δεύτερο μέρος τις "Ζωές Του Ανέμου" που, τω όντι, επιφυλάσσουν στιγμές πολύ δυνατότερες από το πρώτο βιβλίο της διλογίας.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
1967.Η Άννα Ροδά γιορτάζει τους αρραβώνες της σε μια βραδιά που ανατρέπει πολλά από τα δεδομένα στη γειτονιά, γκρεμίζοντας όνειρα από τη μια, και προιωνίζοντας σκληρές μέρες από την άλλη.
Απρίλης 1967 και τα τανκς των Συνταγματαρχών κατακλύζουν το Κέντρο της Αθήνας κονιορτοποιώντας την παρωδία δημοκρατίας που βίωνε ως τότε η χώρα.
Οι διώξεις κλιμακώνονται, ο φόβος εξαπλούται και ζωές σκορπίζουν στον ανεμο.
Τότε, η Άννούλα, με το βαρύ κομμουνιστικό παρελθόν, αναγκάζεται να κρυφτεί, σε μια απέλπιδα προσπάθεια διαφυγής από τους δημίους της.
Κι ενώ οι διώκτες της βρίσκονται στα χνάρια της, η Αννα δίνει νοερά την υποσχεση να ξαναβρεί τον αγαπημένο της και να σώσει,με κάθε τίμημα, το παιδί που ήδη μεγαλώνει στα σπλάχνα της...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Οι "Ζωές Του Ανέμου" είναι το δεύτερο μέρος της κοινωνικής διλογίας του Θοδωρή Παπαθεοδώρου για τη μετεμφυλιακή Ελλάδα,
και παίρνει τη σκυτάλη της πλοκής ακριβώς από τη μέρα που έκλεινε το πρώτο μέρος, "Ζωές Του Φθινοπώρου".
Παρότι το πρώτο βιβλίο διατηρούσε αμείωτο το ενδιαφέρον και τη δυναμική του, χωρίς στιγμή να φθίνει ή να εκτονώνεται, η συγκινησιακή φόρτιση στις Ζωές Του Ανέμου πραγματικά εκτοξεύεται.
Αφετηρία και πάλι η Δουρούτη, με τα γνώριμα πρόσωπα που μας σεργιάνισαν στις γειτονιές της παλιάς Αθήνας και στους σκονισμένους δρόμους της βιοπάλης:
Η Αννούλα, ο Ισίδωρος, ο Σπύρος, η Αργυρούλα, ο Αγησίλαος κι ο Χρόνης με το αιώνιο καροτσάκι και τον μερακλίδικο καφέ του τώρα καλούνται να ζήσουν στη σκιά της Δικτατορίας...Αυτή η πρώτη περίοδος της Χούντας φωτίζεται μέσα από το ατομικό δράμα των προσώπων.
Εδώ όμως τα πράγματα αλλάζουν, κι αναδεικνύεται  μια ειδοποιός διαφορά από το πρώτο μέρος.
Εδώ οι υπόλοιποι χαρακτήρες υποχωρούν κι αποχωρούν από το προσκήνιο αιφνιδίως.
Το πολυπρόσωπο μωσαικό στις Ζωές Του Φθινοπώρου αποσυναρμολογείται πλήρως.
Τώρα, στο επίκεντρο έρχεται ξεκάθαρα η Άννα και εκείνος που επέλεξε η καρδιά της
Το δεύτερο μισό του βιβλίου, αναπτύσσεται στους εναλλασσόμενους μονολόγους δυο αποκλειστικά προσώπων που σε μια αφηγηματική σκυταλοδρομία ξετυλίγουν την πλοκή.
Η Άννα κι αγαπημένος της ξεχωριστά μοιράζονται όσα τους συμβαίνουν κ τους αποκόβουν από τη γνώριμη μας συνοικία:
Μια ιδιότυπη αναγνωστική "εξορία" αφού -από ένα σημείο κι έπειτα- αποσιωπάται η έκβαση στις ζωές των υπολοίπων ενοίκων της Δουρούτη.Αφήνουμε πίσω μας λοιπόν πρόσωπα όπως ο γλυκύς και μελαγχολικός Αγησίλαος, η αθώα Ελενίτσα, η ηδυπαθής Ελένη, η πολύπαθη Αργυρούλα, ο ύπουλος Μάρκος.
Ωστόσο οι προσωπικότητες των δυο πρωραγωνιστών είναι τόσο ισχυρές κι οι εξελίξεις τόσο τραγικές που αυτό το κενό δεν οδυναμώνει το έργο.
Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου πραγματεύεται με θάρρος κ γλαφυρότητα τις διώξεις και τα μαρτυρια των προοδευτικών ανθρώπων που δοκίμασαν τη βαρβαρότητα του καθεστώτος.
Υγρά, δυσώδη κελιά που ζέχνουν δυστυχία τυλίγουν τον αναγνώστη ενώ στα αυτιά του αντηχούν οι κραυγές αυτών που βασανίστηκαν σκληρά, ασύλληπτα, αλλά δεν πρόδωσαν..
Στιγμιότυπα της "Ταράτσας.Το περήφανο όνομα της...Μπουμπουλίνας ατιμάζεται από το φασιστικό μένος εναντίον του ίδιου του Ανθρώπου, κι αποκαθίσταται από τη Θυσία των ωραίων μαρτύρων".
Ένας από τους ήρωες του πάντως παραπέμπει συνειρμικά στην περίπτωση του φλογερού αγωνιστή, Αλέκου Παναγούλη, που μια ατυχής του έμπνευση εναντίον του Γεωργιου Παπαδόπουλου τον οδήγησε στα κολαστήρια της ΕΣΑ για να γνωρίσει απερίγραπτα μαρτύρια.Στον συσχετισμό αυτόν με οδηγεί άλλη μια λεπτομέρεια , που ίσως να μην είναι τυχαία, κ δεν την αναφέρω για να μη φωτογραφήσω πρόσωπα
      Από την άλλη, έχουμε τον γολγοθά της βασικής ηρωίδας , που η πένα του Παπαθεοδώρου τον ακολουθεί με βαθιά διεισδυτικότητα προς τις θύελλες της γυναικείας ψυχής της και την τρομακτική αγωνία του αθώου αμνού μπρος στο μαχαίρι:
Ο συγγραφέας, με την περιώνυμη ευαισθησία του προς τη Γυναίκα Μάνα, βάζει την ηρωίδα του στη δεινή θέση να έχει συρθεί έγκυος στη φυλακή της ΕΑΤ ΕΣΑ, και να δοκιμάζει εκεί ένα ζοφερά ευφάνταστο ρεπερτόριο απανθρωπιάς και σωματικού πόνου απερίγραπτου.
Η αφήγηση, αποτροπιαστική και σπαρακτική, συγκλονίζει και διαπερνά κάθε ευαίσθητη ψυχή, αναδεικνύοντας τα ερέβη του ανθρώπινου σαδισμού ακόμη και προς ένα αγέννητο παιδί...
Κάθε γυναίκα αναγνώστρια υποφέρει εδώ μαζί με την Άννα, διότι ο Παπαθεοδώρου δεν αποσιωπά καμιά από τις φριχτές δοκιμασίες που της επεφύλαξαν, γελώντας,οι δήμιοι της ΕΣΑ, όπως σεπλήθος αθώων, τσαλαπατώντας τη γυναικεία φύση κ τα μυστήρια της ζωής στο κολαστήριό τους.
Ένας αφυπνισμένος αναγνώστης θα αναγνωρίσει αναπόφευκτα στην Άννα Ροδά "κάτι" απ' την περίπτωση της Έλλης Παππά , της συντρόφου του Νίκου Μπελογιάννη που συνελήφθη, φυλακίστηκε και δικάστηκε σε κατάσταση εγκυμοσύνης, η οποία τη γλύτωσε τουλάχιστον από τη θανατική καταδίκη!
Προς επίρρωσιν του ιστορικού αυτού παραλληλισμού, έρχονται απροσδόκητα λυρικές στιγμές από την εξορία στο Παρθένι, όπου η αγάπη ανθίζει άλικη ανάμεσα στις πέτρες.
Στην εξορία,ο αναγνώστης πληροφορείται και για στιγμές μαρτυρικές, που στιγμάτισαν τη σύγχρονη ιστορία-πριν την Αμνηστία του 1972 κ την επιστροφή των εξόριστων, που για κάποιους ήρθε πολύ αργά...
 Ο Παπαθεοδώρου -προς τιμήν του- αποδίδει,μεσω των βασικών πρωταγωνιστών του, ένα σιωπηλό προσκύνημα στα μαρτύρια όσων αγωνίστηκαν για μια δικαιότερη ζωή.
            Η λύση της ιστορίας στις "Ζωές Του Ανέμου",δεν περιμένει τη Μεταπολίτευση αλλά ακολουθεί τους κύκλους των ηρώων κι έρχεται πειστικά, με τρόπο που αφοπλίζει.
Είναι σχεδόν αδύνατον να μείνει κάποιος αδάκρυτος με όσα επιφυλάσσουν οι τελευταίες σελίδες.
       Με όλα αυτά, θα μιλούσαμε για τελειότητα αν δεν είχαν κοπεί τόσο απότομα οι ιστορίες κάποιων από τους υπόλοιπους ήρωες, που ο ίδιος ο Παπαθεοδώρου μάς έκανε να αγαπήσουμε και να δεθούμε μαζί τους.Θα θέλαμε να μάθουμε τι απέγιναν οι υπόλοιποι ήρωες όπως η Αννούλα κι όσα αγάπησε.
           Μόλαταύτα η Ζωές παραμένουν ένα σπουδαίο έργο που αξίζει όλοι να διαβάσουμε, διότι μέσα από βαθιά ανθρώπινους χαρακτήρες, φωτίζει με εντιμότητα κι αντικειμενικότητα σχετικά άγνωστες πτυχές της μετεμφυλιακής Ελλάδας, ιχνηλατώντας με θάρρος, το παρασκήνιο που έφερε τη Χούντα των Απριλιανών.
                Βιβλία σαν του Θοδωρή Παπαθεοδώρου συνιστούν σημαντικές στιγμές της σύγχρονης λογοτεχνίας μας, συμβάλλοντας στη μνήμη κ στην ιστορική γνώση, μακρυά από παρωπίδες.
Εκείνο που μένει ως απόηχος, εν τέλει, είναι η κραυγή της συμφιλίωσης και το αίτημα για μια δικαιότερη κοινωνία 
και λίγη περισσοτερη ανθρωπιά.

ΑΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ Θ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΔΙΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Θοδωρής Παπαθεοδώρου,Το Αστρολούλουδο Του Βοσπόρου (1)

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Σαν Ταξιδιάρικα Πουλιά (2)

ΤΡΙΛΟΓΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ

Θοδωρής Παπαθεοδώρου Γυναίκες Της Μικρής Πατρίδας (1) 

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Λιανοκέρια της Πικρής Πατρίδας(2)

Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Τα Συναξάρια της Μικρής Πατρίδας (3)

                                                                                 

ΕΛΕΝΗ ΤΖΑΓΚΑΡΑΚΗ, Αναζητώντας την Κοινωνικη Δικαιοσυνη Μεσα απο την Τεχνη

ΕΛΕΝΗ ΤΖΑΓΚΑΡΑΚΗ: 
Από τις δροσερές κι ανεπανάληπτες δημιουργίες του Λίνου Κόκοτου και τις αισθαντικές δημιουργίες του Δημήτρη Λέκκα, στους ΔΑΙΜΟΝΕΣ της Άννας Βίσση και στη Στρατευμένη Τέχνη, η πολυταλαντη ηθοποιός κι ερμηνεύτρια σε μια σπάνια συνέντευξη μιλάει για την καριέρα της ,τις ηθικές της μάχες και τη σύγχρονη Ελλάδα, με αφορμή την παράσταση του NINO GALETTI "O ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΟΣ" στο θέατρο Ιδέα/ 
Μια χειμαρρώδης κατάθεση ψυχής από μια διαχρονική καλλιτέχνιδα ,την Ελένη Τζαγκαράκη, που αξίζει να θυμόμαστε σωστά το όνομά της για τους σωστούς λόγους.


Συνέντευξη στη Δέδε Ελισσάβετ

1.O ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΟΣ στο θεατρο ΑΛΦΑ…

Ποιο είναι το Ιδανικό και το όραμα αυτής της παράστασης;
Το κειμενο ανήκει στον Νίνο Γκαλέττι, Έλληνα σκηνοθέτη- κατά κόσμον Πέτρο Παπαδόπουλο- κι ασχολείται με ένα ερώτημα που έχει κατά καιρούς βασανίσει όλους μας:
Τελικά ,"Ο Άνθρωπος Γεννιέται Κακός ή Γίνεται;"
Ψυχίατροι και ψυχαναλυτές έχουν μιλήσει γι αυτό, κι ίσως δεν έχουν βρει την τελική απάντηση.
Αυτό λοιπόν απασχολεί και τον Νίνο Γκαλέττι όμως ο ίδιος πιστεύει ότι
ο "Άνθρωπος δε γεννιέται κακός", αλλά γίνεται.
Ο άνθρωπος είναι σα λευκό χαρτί κι όσα "πέφτουν επάνω του" διαμορφώνουν τον χαρακτήρα του- με τις επιλογές του να ακολουθούν όσα έχουν αποτυπωθεί στο άλλοτε... 
"λευκό αυτό χαρτί, με το οποίο γεννιέται ο καθένας.

2.Τι θεωρείτε κάνει τον ανθρωπο να εκπίπτει;
Πρώτα η οικογένειά του ,τα παιδικά του χρόνια, που είναι πολύ σημαντικά.
Έπεται η Παιδεία και βεβαίως η ατομική ευθύνη.

3.Τι σας γοητεύει στο κείμενο  του Nino Galetti;
Η απλότητα κι η αμεσότητά του.

4.Εσείς υποδύεστε την αρτίστα Μιράντα, παράλυτη καλλιτέχνιδα…

Μιλήστε μας για την πρόκληση αυτού του ρόλου.
Η Μιράντα είναι μια γυναίκα με κινητικές δυσκολίες, που μέσα από την πορεία της ζωής της, έχει μετανιώσει για κάποιες επιλογές, όχι όμως για κάποιες άλλες, αφού η ίδια η ζωή την οδηγούσε σε αυτές.

5.Σάς έβαλε σε αντίστοιχη διαδικασία προσωπικής αυτοκριτικής ο ρόλος αυτός,
 σε παραλληλία προς τη Μιράντα;
 Όχι, γιατί η δική μου ζωή ήταν τελείως διαφορετική.Ωστόσο έχω δει τέτοιους ανθρωπους κ ανάλογες συμπεριφορές- όχι σε επίπεδο γνωριμίας αλλά σε επίπεδο παρατήρησης.

6.Συμπονέσατε την ηρωίδα σας;
Πάντα συμπονώ την πορεία ζωής ενός ανθρώπου.Είτε κάποιος έχει πιο εύκολη είτε πιο δύσκολη πορεία,
εκείνο που πρωτοστατεί είναι ο Πόνος.
Η χαρά έρχεται σε δεύτερο επίπεδο, γι αυτό πάντα συμπονώ τη ζωή, γιατί οι άνθρωποι διασχίζοντας όλα τα μονοπάτια τους κ φτάνοντας προς το τέλος τους εκέι κάνουν το ξεκαθάρισμα των πράξεων τους.Εκεί μετανιώνουν, γιατί όσο είναι νέοι νομίζουν πως το αύριο πάλι τους ανήκει.
Όταν όμως πλησιάζουν στο τέλος εκεί αρχίζουν να πονάνε, να κοιτούν τις πληγές τους, και ζητούν με έναν τρόπο την κάθαρση.
Κάποιοι το συνειδητοποιούν, άλλοι ψάχνουν χωρίς να το ξέρουν.Εκείνους εγώ συμπονω περισσότερο,
αυτούς που δεν συναισθάνονται τι ψάχνουν.
Όταν κάποιος έχει επίγνωση λέω"Εντάξει ο ήρωας βρήκε την κάθαρσή του."

7.Ο τίτλος παραπέμπει στη ρήση του Σωκράτη «Ουδείς Εκών Κακός» …Το ασπάζεστε;
Ναι το πιστεύω αυτό, γιατί αν δεν το πίστευα η ζωή μου θα ήταν πιο δύσκολη:
Eίναι ελευθερία να το πιστεύεις, διότι έτσι αποκτάς ενσυναίσθηση κι επιείκεια.
Αν πιστέψεις ότι ο άνθρωπος είναι από το DNA του κακός τότε διαμορφώνεις μέσα σου "ανθρώπους" κι "υπανθρώπους".Ίσως σήμερα να ζούμε στην εποχή που θέλουν να φτιάξουν υπαθρώπους κ αυτή είναι η τραγωδία των καιρών μας.Δεν πρέπει να το επιτρέψουμε να γίνει.

8.Εσείς είστε μια σεμνή κι ουσιαστικη παρουσια στον χωρο του θεατρου, αλλα και με τηλεοπτική παρουσία.Ποια συνεργασία ξεχωρίζετε;;

Ας επισημάνουμε εδώ ότι "σεμνή" είμαι με την έννοια εκείνης της" σεμνότητας" που καθένας πρέπει να έχει στη ζωή, καθώς και της απόστασης από τους μηχανισμούς της δημοσιότητας που εγώ τους βαριέμαι γιατί εκεί μόνο πληγές αποκτάς.Εγώ δεν ήθελα να κουβαλήσω τέτοιες πληγες.
Εγώ απλώς ήθελα πάντα να βλεπει ο κόσμος πως ό,τι καταθέτω το κάνω με αλήθεια.Το παρασκήνιο της δημοσιότητας δεν μπορούσα ουδέποτε να το χειριστώ, γι αυτό και δεν το άγγιξα.

9.Ποιος ρόλος ηταν αυτός που θεωρείτε σας στιγμάτισε;;
Δεν ξεχωρίζω κάποιον γιατί ό,τι κι αν έχω κάνει- αυτό το λίγο ή το πολύ- το αγαπάω βαθιά.

10.Υπάρχει κάποιος ρόλος του παγκόσμιου ρεπερτορίου που θα θέλατε να αναμετρηθείτε μαζί του;
Ε, πολλοί, αλλά θα ήθελα πραγματικά να είχα την ευκαιρία να μελετούσα την Κλυταιμνήστρα.Είναι μια φιγούρα που την έχω δικαιολογήσει πολλές φορές.Δεν τη θεωρώ κακιά.Συνυπάρχει σε αυτήν το δίπολο θύτης και θύμα.
Όλοι οι αρχαίοι ήρωες της Τραγωδίας άλλωστε είναι θύτες κ θύματα ταυτόχρονα.Είναι η αντίφαση της ανθρώπινης φύσης.

11.Ποιο είδος θεάτρου προτιμάτε;
Τα καλά κείμενα!

12.Πώς ορίζετε εσείς το "καλό" κείμενο;
Εκείνο που θα με γοητεύσει από την πρώτη του σελίδα.
Ο τρόπος που μεταχειρίζεται ο συγγραφέας τη γλώσσα
 και τέλος η αλήθεια του.
Ακόμη κ μέσα από το φανταστικό ή το παράλογο θέλω να βγαίνει η αλήθεια...

13.Υπάρχει όμως μία αλήθεια;Ο Λουίτζι Πιραντέλλο έχει κάνει τίτλο το γεγονός ότι η αλήθεια είναι υποκειμενική.....
Υπάρχουν πολλές, αλλά σε ένα κείμενο αναζητώ μία τουλαχιστον, που να συμβαδίζει με το δικό μου σύστημα αξιών.

14.Το 1991, επιστρατεύοντας και το τάλαντό σας στο Τραγούδι συνεργαστήκατε με την Άννα Βίσση
στη ροκ όπερα του Νίκου Καρβέλα ΔΑΙΜΟΝΕΣ. Αν θυμάμαι καλά υποδύθηκατε τη Μύρνα και το Μέντιουμ

15.Μιλήστε μας για το πώς βιώσατε τη συνεργασία με την Άννα Βίσση

και τον ιδιαίτερο συνθέτη Νίκο Καρβέλα;
Ήταν μια παραγωγή πρωτόγνωρη για την Ελλάδα, που στήθηκε με όλες τις προδιαγραφές μιας διεθνούς υπερπαραγωγής.
Όλοι οι συντελεστές ανέδειξαν με το ταλέντο τους το έργο του Καρβέλα.
Η Άννα Βίσση ήταν μια έκπληξη, γιατί απέδειξε ότι μπορούσε να κάνει περισσότερα πράγματα από αυτά που την είχε μάθει το κοινό.Δούλεψε πολύ σκληρά , ακούγοντας έμπειρους ανθρωπους που την καθοδήγησαν σωστά...
          
16.Κι ως προς τη θεματολογία τους, όμως, οι "Δαίμονες" παρουσίαζαν ένα γοτθικο στοιχείο αγγλοσαξονικής χροιάς μπροστά από τα ελληνικά δεδομένα...
Ακριβώς, κι αυτό ήταν το γοητευτικό!
Γι' αυτό η παράσταση αγκαλιάστηκε από τον κόσμο.
Ξεκινούσα για το θέατρο και δεν ήξερα αν θα φτάσω γιατί υπήρχαν τέτοιες ουρές κόσμου στο Αττικόν, που νόμιζες ότι γινόταν... διαδήλωση στη Σταδίου!

17.Πώς προέκυψε η συνεργασία αυτή;
Με κάλεσε ο συνάδελφος Σταμάτης Γκίκας να περάσω από οντισιόν κι έτσι προέκυψε.

18.Υπήρξατε μια από τις πιο όμορφες και τεχνικά κατηρτισμένες γυναικείες φωνές της Μεταπολίτευσης.

Εντούτοις, σας είδαμε σε ποιοτικές μεν, αλλά μάλλον περιορισμένες μουσικές συνεργασίες.

Προσωπική επιλογή ή συγκυρίες;
Και τα δύο θα έλεγα.Εγώ δεν είχα αγωνία να γίνω "διάσημη".Επεδίωκα συνεργασίες με ανθρώπους που τους πίστευα κ τους αγαπούσα ως ανθρώπους, γι' αυτό κι οι επιλογές μου υπήρξαν περιορισμένες.
Δε με ενδιέφερε η αναγνωρισιμότητα.
Όταν απουσίαζε ο σεβασμός , αποχωρούσα..
Για μένα ήταν σημαντικό να εκτιμώ και την προσωπική διαδρομή, το άνθρωπο πίσω από τον Καλλιτέχνη.
Η στάση ζωής είναι που μου δημιουργούσε ασφάλεια να δημιουργήσω.

19.Προτάξατε το θέατρο έναντι του Τραγουδιού;
Ναι γιατί όταν μπήκε ο βιοποριστικός παράγοντας υπήρξαν και κάποιοι συμβιβασμοί.

20.Πολλές φορές ερμηνεύετε με ιδιατερη εκφραστικότητα/δραματικότητα.
Oφείλεται στις θεατρικές σας σπουδές ή σε προσωπική σας μέθεξη με τα νοήματα που τραγουδήσατε;
Πιστεύω ότι οφείλεται στο ότι με ενδιέφερε ο στίχος.Προσπαθουσα, πάντα, να μπω στην ψυχή του δημιουργού και να αποστραγγίσω όλα τα νοήματα και την ψυχή των στίχων του.Όπως λέγαμε και πιο πάνω, ο πόνος είναι εκείνο που κυριαρχεί στη ζωή των ανθρώπων, όχι η χαρά.Αυτόν ανίχνευα κι αναδείκνυα στις ερμηνείες μου.

21.Πώς κρίνετε την πορεία του Τραγουδιού σήμερα;
Οι εταιρείες πια δεν...υπάρχουν, αλλά και τότε που υπήρχαν προωθούσαν αυτούς που ήθελαν.Υπάρχουν όμως νέοι καλλιτέχνες αξιόλογοι.Μπορεί να μην τους γνωρίζω όλους με τα ονόματά τους αλλά έχω ακούσει πολύ ωραίες , καλλιεργημένες φωνές, συνθέσεις που θα ήθελα να τις ερμηνεύσω.Είναι όμως τόσο ρευστά τα πράγματα τα πράγματα-κι όχι μόνο για τη δισκογραφία-γενικότερα.Νομίζω όμως ότι αυτό ισχύει σε όλη την Ευρώπη, ίσως γιατί αλλάζουν πολλά πράγματα πολύ γρήγορα.
Οι πληροφορίες δεν προλαβαίνουν να αφομοιωθούν γιατί έρχονται αμέσως οι επομενες.
Υπάρχουν όμως ταλαντούχοι άνθρωποι, που αξίζει να τους ανακαλύψουμε.

ΜΟΥΣΙΚΑ ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ

22.Ας τα πάρουμε από την αρχή. Ο συνθέτης που ερμηνεύσατε ως επί το πλείστον, ήταν ο Λίνος Κόκοτος, στον απόηχο του Νέου Κύματος .
Με τον Λίνο Κόκοτο δούλεψα περισσότερο σε live εμφανίσεις, όμως ήταν ο πρώτος συνθέτης που είχα τόσο εκτεταμένη συνεργασία.
Μου έμαθε πολλά ο Λίνος.Το έργο του με συγκινούσε πολύ.Μύριζε καλοκαίρι και θάλασσα.
Πέρα από το ταλεντο του είναι και το ήθος.Η σεμνότητα του Λίνου Κόκοτου ξεχωρίζε.
Μέσα από τα τραγούδια του Λίνου βρήκα τους εκφραστικούς μου τρόπους.
Μαζί κάναμε έναν σημαντικό δίσκο, ίσως τον κορυφαίο του,το "Ποτάμι", όπου θεωρώ ότι ο Κόκοτος παρουσιάζει μια εξαιρετική μουσική γραφή με νέους μουσικούς δρόμους...Προκειται για εναν δίσκο ουσίας, βαθιά πολιτικό, όπου συμμετείχε και η Σωτηρία Μπέλλου.
         Ένας άλλος συνθέτης που μου έδωσε δυνατότητα να εκφράσω και τη θεατρική μου πλευρά είναι ο Δημήτρης  Λέκκας στο "Νύχτα κι Άλλη Νύχτα". 

Πρόκειται για έναν βαθιά γυναικείο δίσκο σε στίχους του αξιόλογου Δημήτρη Βενιζέλου που έφυγε νωρίς.
Σε αυτόν τον δίσκο υπάρχει η διαδρομή της γυναικείας ψυχής, γι αυτό, όχι απλά τον λάτρεψα αλλά πιστεύω ότι τετοιοι δισκοι δεν επαναμβάνονται.

23.Ερμηνεύσατε, λοιπόν, Τριπολίτη τραγουδώντας

«Στον Κόσμο όλα Ψευτικα/ Όλα Σημαδεμένα».

Πεσσιμισμός ή ρεαλισμός;
Ψευτικα όχι.Σημαδεμένα ναι.Από τη μοιρα μας, από το ριζικό μας, απ όσους ήταν πριν από μας; κι ίσως για κάποιους, που είμαστε προγραμμένοι.

24.Με περισσή ευαισθησία «θρηνήσατε»,αρχές του 80,

  για τα «Παιδιά της Πόλης» που τα ζώνει
το «τσιμεντοκονίαμα της Αστυφιλίας».

Ως μητέρα ενός κοριτσιού αισθανθήκατε κι εσείς το έλλειμμα της ανεμελιάς

κ την εσωστρέφεια που επέβαλε στα παιδιά το αστικό τοπίο;

Τότε ήμουν πολύ νέα κοπέλα, δεν είχα καν την επιθυμία να γίνω μητέρα.
Παρατηρούσα όμως ότι τα δικά μου παιδικά χρόνια  ήταν πιο ανέμελα από των παιδιών που μεγάλωναν τότε.Αργότερα, όταν έγινα κι εγώ μητέρα, το είδα αυτό και στο μεγάλωμα του δικού μου παιδιού.

25.Πώς μπορεί ο γονέας να αποτρέψει αυτήν την αλλοτρίωση;
Πρέπει ο γονιός να φτιαξει μικρούς πυρήνες, "μικρούς κήπους" γύρω από το παιδί του.
Ο σύγχρονος γονέας πρεπει να γίνει πιο ευφάνταστος από ό,τι οι παλιοί ,
και με τη φαντασία του να αναδεικνύει -όχι ψευτικα πράγματα- αλλά την ομορφιά που κάπου χάνεται στις γρήγορες ταχύτητες που βιώνουμε.
Ξέρεις ότι το παιδί σου δε θα ξαναζήσει τα παιδικά του χρόνια, γι' αυτό πρέπει να τα περιφρουρείς, διασώζοντας όμορφα πραγματάκια γι χάρη του.

26.Τι σηματοδότησε στη δική σας ζωή η μητρότητα;
Δεν το πίστευα ότι θα το ζούσα -και τώρα ακόμη, που η κόρη είναι μια νέα γυναίκα, τη βλέπω και λέω ότι
"Μωρέ, αυτό είναι τελικά το πιο ωραίο πράγμα που έφτιαξα στη ζωή μου." 
Όχι όμως ότι δε θέλω να φτιάξω κι άλλα όμορφα πράγματα φυσικα, κάθε άλλο...

27.Ποια ιδανικά θέλατε να εμφυσήσετε στην αγαπημένη σας κόρη;
Τον σεβασμό προς τον άνθρωπο.
Θυμάμαι πως μου το επεσήμανε κι ίδια η Μαρίνα ,κάπου στα 17 της, ότι δεν τη μάλωνα αν δεν έφερνε καλούς βαθμούς, αλλά τής θύμωνα πολύ αν δε σεβόταν καποιον συμμαθητή της ή αν κατ-έκρινε πολύ εύκολα.
Για να κρινεις κάποιον πρέπει πολύ καλά να το σκεφτείς, να πιάσεις όλες τις πλευρές.Υπάρχει λόγος που έκανε μια κακή επιλογή, κι εκεί ερχόμαστε πάλι στην παράσταση "Ο Άνθρωπος Δεν Είναι Κακός".
Πάντα υπάρχει κάποια αιτία που οδηγεί κάποιον να κάνει το κακό κι αυτή μπορεί να μην είναι "δική" του αλλά όσων είναι πίσω από αυτόν.

28.Τι θαυμάζετε στην κόρη σας;
Θαυμάζω τη σκέψη της, τις αγνές της προθέσεις .Την εργατικότητά της και πως όταν αγαπά κάτι θέλει να το κάνει με τον καλύτερο τρόπο.

29.Στον δίσκο «Ποτάμι» τραγουδήσατε –και- το σατιρικό

«Καημένο Δωδεκάθεο».

30.Θεωρείτε πως- όπως υπαινίσσεται ο καυστικός στίχος του Φώντα Λάδη- παραμένουμε αγκυλωμένοι σε μια στείρα προγονοπληξία χωρίς να κεφαλαιοποιήσουμε τα διδάγματα της για το μέλλον μας;
Πράγματι, αυτοί οι συγκεκριμένοι στίχοι του Φώντα Λάδη εκφράζουν απόλυτα τη σημέρινη πραγματικότητα και την ιδεολογική σύγχυση της σύγχρονης Ελλάδας!.

31.«Κόκκινο» της Ελλαδας το «Ποτάμι»;

Κατακόκκινο! 
Καταρχήν η Έλλάδα ήταν διαχρονικά στο στόχαστρο όλων, δεν την άφησαν ποτέ να ξαποστάσει.
Άνθρωποι μάτωσαν- και ματώνουν έστω και με άλλον τρόπο σήμερα.
Οπότε, το Κόκκινο δηλώνει και τον Πόνο,αλλά και την Ελπίδα για το αύριο,που βαστά η Ελλάδα από το χέρι.
Αίμα δίνει πάντα η Ελλάδα -Ελπίδα όμως δεν της έχουν δώσει και πολλή...
Θέλω να πιστεύω πως θα βγει στο ξέφωτο κάποια στιγμή και θα είναι "κόκκινη" πια από τον Ήλιο μας!

32.Μια από τις κορυφαίες σας μουσικές στιγμές ήταν η συμμετοχή στον δίσκο «Μπλόκο»

[σύνθεση Αρχιτεκτονίδη κ ποίηση Κακουλίδη]

 που αφιερώθηκε στους εκτελεσθέντες της Κοκκινιάς 17 Αυγούστου 1944… 
Πόσα χρόνια πίσω με πας!
Τότε σπούδαζα στη Σχολή του Πέλλου Κατσέλη.
!Στίχους σε αυτόν έγραψε ο Κακουλίδης που τον αγαπούσα πολυ και με είχε στον κύκλο του παρ'ότι ήμουν ακόμη φοιτήτρια.
Στο Μπλόκο αφηγητης ήταν ο Κατράκης.
Πήρα πολλά από τη συνεργασία αυτή.
Πολλά από όσα μας έλεγε ο σπουδαίος μου δάσκαλος ο Πέλλος Κατσέλης τα κατάλαβα ακούγοντας τον Κατράκη να ηχογραφεί εναν μονόλογο!
Δε χρειάστηκε να με συμβουλεύσει με λέξεις. Ο τρόπος που ο Κατράκης κινήθηκε ερμηνεύτικά στα αφηγηματικά μέρη του "Μπλόκου" και το έμπρακτο παράδειγμά του
μού δίδαξαν όσα δε θα μπορούσαν οι λέξεις...

 33. Ποιο χρεος σηματοδοτεί η Μνήμη απέναντι στη θυσία αυτών των ανθρώπων;
Εκείνοι θυσιάστηκαν γιατί τη Θυσία την είδαν ως Χρέος.
Μέσα σε κάθε λαό υπάρχει ένα κομμάτι που υπερβαίνει τις δυνατότητες του ανθρώπου.
Αισιοδοξώ ότι κάποια στιγμή θα βγούμε στο φως.
Δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε ειδή υπήρξαν αυτοί οι ήρωες.Δεν αρκεί να τους μνημονεύουμε, γιατί στην ουσία δε δείχνουμε να έχουμε κατανοήσει τη θυσία τους.

Αν ήταν εδώ, ίσως να ήθελαν και να μας ...φτύσουν.

34.Στον αντίποδα πώς αισθανθήκατε ως Έλληνας πολίτης κ αφυπνισμένη καλλιτέχνιδα με την άνοδο της Ακροδεξιάς στην Ελλάδα;
Η ζωή κυκλους κάνει.Ήταν αναμενόμενο να ξανάρθει κάτι τέτοιο.Φαντάσου την τραμπάλα..Οι ιδέες μετεωρίζονται δεν είναι ξεκάθαρες σήμερα, δεν υπάρχουν σταθερές αξίες.

35.Συμπράξατε σε συναυλίες  με τον Σπύρο Σαμοίλη που έχει μελοποιήσει μερικούς από τους πιο ρηξικέλευθους στίχους του Βάρναλη ενώ συμμετείχατε και στον δίσκο της ΚΝΕ το 1984.

Σηματοδοτούν αυτά όλα μια συστράτευση κ μια συγκεκριμένη πολιτική επιλογή;
Εγώ σαν άνθρωπος ήμουν πάντα με το Δίκαιο.
Ό,τι ένιωθα πως ηταν δίκαιο εκεί προσανατολιζόμουν.
Από το άδικο απομακρυνόμουν.
Το Δίκαιο είναι εμφανές αν θέλεις να το δεις.Ξέρεις, οι άνθρωποι κουράζονται να το αναζητούν.Όχι ότι έχω κουραστεί να ψάχνω το δίκαιο , αλλά ξέρω οτι ο κόσμος ποτέ δε θα είναι δίκαιος.Τουλάχιστον, να είναι πιο συμμαζεμένος.
...Και δεν είμαστε εμείς το κέντρο του κόσμου: Η "Γενοκτονία" που γίνεται στα χρόνια μας πραγματοποιείται με ασύλληπτη σκληρότητα, κι εμείς είμαστε αδύναμοι.
Όλος ο πλανήτης είναι αδύναμος να σταματήσει αυτό το κακό,γιατί τα συμφέροντα είναι πολύ ισχυρά και τόσο μεγάλα που δεν τα πιάνει ανθρώπου νους.
Σήμερα είναι η πιο σκληρή εποχή αυτή που ζούμε.Υποτίθεται ότι σήμερα έχουμε την τεχνογνωσία, έχουμε λύσει πολλά πράγματα, τα έχουμε όλα- κι όμως, δεν εχουμε λύσει το Θέμα Άνθρωπος!

36.Τελικά, όντως,…  «Xάσαμε, Νικολάκη» (ΤΑΒΛΙ- Πάνου Τσαπάρα/ Πόθου Διάφανου);

Ή… μήπως -όπως το  κηρύττει ο Άλκης Αλκαίος στο ΚΙΦ-

«Δεν Παίχτηκε η Παρτίδα Μας Ακόμη»; 

Η Ιστορία είναι χωρισμένη σε κομμάτια.Σε κάποια μέρη τη χάσαμε την παρτίδα αλλά υπάρχουν και κομμάτια που δεν τα παίξαμε ακόμη.Δεν έχουμε αναλογιστεί κάποια πράγματα.
Εμείς οι Έλληνες δύσκολα ενωνόμαστε σε μια γροθιά.Θέλουμε τραγικα γεγονότα για να ενωθούμε.
Δηλαδή για να ενωθούμε κ να πορευτούμε μαζι στο Μεγάλο Βήμα πρεπει να έρθει κάποια τραγωδία , κάποιος Εμφύλιος;
Ελπίζω όχι!
Είναι δύσκολο ερωτημα που δεν μπορω με σιγουριά να το απαντήσω.Ακόμη κι εσύ που μου το ρωτάς υποψιάζομαι ότι δεν έχεις βρει την απάντηση.

37.Πιστεύετε ότι η Τέχνη κομίζει κι έναν πολιτικό ρόλο;
Βεβαίως!Αλίμονο αν η Τέχνη δεν έχει πολιτικό Λόγο.
Η Τέχνη είναι Πολιτική!
Χωρίς πολιτική η Τέχνη είναι "Τέχνη για την Τέχνη"
-και ποιον ενδιαφέρει αυτο;
Είναι αδιάφορη μια τέτοια ,"απολίτικη" Τέχνη...

38.Υπάρχει κι η ποιήτρια Ελένη Τζαγκαράκη και πρόσφατα από τον Μετρονόμο του Θανάση Συλιβού κυκλοφόρησαν οι «Καταχωρίσεις» . Ποια ήταν η εσώτερη σπίθα που πυροδότησε αυτήν την έκρηξη ψυχής που αποτελεί πάντα ένα ποιητικό έργο;Ποιο ήταν το όραμα στο ποίημά σας;
Εμένα μου αρέσουν οι λέξεις.Με γοητεύουν οι λέξεις.Πάντα τις λέξεις έψαχνα,αυτές που θα με έκαναν να αποκρυπτογραφήσω συναισθήματα, εικόνες,ζωές γεγονότα!Έτσι βγήκε η "Ελένη -που- Γράφει".
Μέσα από το έργο μου "Καταχωρίσεις" αναζητώ το Καλύτερο,
ψάχνω το Δίκαιο που μια το βρίσκω μια το χάνω.
Ψάχνω την αληθινή έννοια της αγάπης, που μπορει να τη βρεις μέσα σε μια στιγμούλα και να μην τη βρίσκεις σε μια ολάκερη διαδρομή ζωής.
Την αγάπη μπορεί  να μην την έχεις στην αποσκευή σου, ενώ έχεις την ψευδαίσθηση ότι έχεις φτάσει ψηλα.

39.Μιλάτε για δόσιμο και θυσία εαυτού;
Γιατί να τα βλέπουμε ολα σώνει κ καλά σα θυσία;
Η αγάπη είναι ευτυχία, η αγάπη σε τρέφει,
αλλά αυτό απαιτεί μια πνευματική ετοιμότητα, κι εγρήγορση.Να είσαι λιγο υποψιασμένος ότι ήρθες σε αυτή τη ζωή για να ζήσεις καλά και να αφήσεις κάτι όμορφο πίσω σου.
Το καλο τι είναι εκτός από την αγαπη;
Με αυτήν μπορείς να φιλοσοφήσεις όμορφα.
Με την αγαπη να μεταλαμπαδεύσεις κάτι φωτεινό.Με το κακό δεν μπορείς να αφήσεις κάτι να σε θυμούνται.
Η Μνήμη...Τι ωραιότερο από το να σε θυμούνται ως κάποιον που ήθελε να αγαπήσει κ να αγαπηθεί;
Τι πιο ωραίο από τα να δίνεις από την ψυχή σου και να μην το κρατάς μίζερα για σένα;
Αυτό είναι το Νόημα της Ζωής πιστεύω.

40.Ποιοι ποιητές συνόδεψαν τα πνευματικά σας βήματα;
Ως έφηβη διάβασα Ελύτη Παλαμά κι άλλους...
Αγαπώ ιδιαίτερα τον Καβάφη μεταξύ άλλων- όχι γιατί τον θεωρώ "μεγαλύτερο τεχνίτη του λόγου" από άλλους, αλλα γιατί με απλές λέξεις αφήνει αχνάρια για να πατάς- είτε για να επιστρέψεις στις ρίζες σου ή και για να  φτάσεις στην άλλη άκρη.
Επιπλέο,ν ο Βρεττάκος κι ο Ρίτσος είναι οι ποιητές που "συγυρίζουν" τις ημέρες μου.

41.Υπάρχει κάποιο βιβλίο ή κάποιος συγκεκριμένος συγγραφέας που σας έχει σημαδέψει;;;
Ο Καζανζάκης αλλά και ο λόγος των θεατρικών κειμένων που έκρυβε πάντα μεγάλες αλήθειες.
Συγγραφείς θεατρικοί όπως ο Καμπανέλλης , ο Σκούρτης, ο Μουρσελλάς.Αληθινά διαμάντια.
Από ξένους;Χμμ...Ο Ντοστογιέφσκι,διαχρονικός!
Ο Τέννεσι Ουίλλιαμς το ίδιο!
Η αξία των συγγραφέων τελικά κρίνεται από το πόσο διαχρονικοί είναι...
Όλοι οι μεγάλοι βλέπουν μπροστά από την εποχή τους.Δε στέκονται σε μεμονωμένες περιόδους καισυγκεκριμένα γεγονότα..Βλέπουν τον Άνθρωπο, και τα πάθη του ,τα λάθη του,τις ανάγκες του.Επιλέγουν γεγονότα που θα επαναληφθούν και αγγίζουν όλες τις εποχές.

42.Ετοιμάζετε κάποιο επόμενο βήμα ύστερα από την παράσταση Ο Άνθρωπος Δεν Είναι Κακός,που θα παίζεται μέχρι τις 16 Απρίλη;

Δεν κάνω μακροπρόθεσμα σχέδια.
Εύχομαι μόνο να είμαι καλά και να αφουγκράζομαι...
Να μη μου φύγει η διάθεση για τη ζωή και για τις ανθρώπινες σχέσεις.

Αυτό με φοβίζει:Μην τυχόν πάψω να ενθουσιάζομαι για τις ανθρώπινες σχέσεις, 

για τη χαρά και τον "σωστό",τον δημιουργικό πόνο:
Τον πόνο που μπορεί να σε φέρει πιο κοντά στην αγάπη,

διότι αν δεν νιώσεις τον πόνο του άλλου ανθρωπου
η χαρά σου είναι κάλπικη,
κι εγώ δεν θέλω χαρές κάλπικες!

43.Κάπου εδώ φτάσαμε στο τέλος.Σας ευχαριστώ από καρδιάς για την πολύ όμορφη συζήτηση που είχαμε.
Κι εγώ σε ευχαριστώ και χάρηκα πολύ γι αυτή τη συζήτησή μας!



Η παράσταση "ο Ανθρωπος Δεν είναι Κακός" 
παίζεται κάθε 
Δευτέρα και Τρίτη στις 9μ.μ.
μέχρι τις 16 Απριλίου
στο θέατρο ΑΛΦΑ ΙΔΕΑ
28ης Οκτωβρίου (Πατησίων) 37 & Στουρνάρα 51, 

Αθήνα 104 32 

Τηλ.: (210) 5221444- 2105238742.
Προπώληση ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ Viva.gr

Η ποιητική συλλογή της Ελένης Τζαγκαράκη 
"Καταχωρίσεις" εκδόσεις "Μετρονόμος"
διατίθεται σε όλα τα βιβλιοπωλεία
Σελίδες 56
Ημ Εκδοσης Απρίλιος 2018

Περιεχόμενα

ΧΡΗΣΜΟΣ
Η ΓΥΝΑΙΚΑ
ΕΠΡΟΤΙΜΑΣ
ΣΕΡΤΙΚΟ
ΟΔΟΙΠΟΡΟΣ
ΜΠΛΕ ΣΟΝΑΤΕΣ
ΕΚ ΤΩΝ ΕΣΩ
ΕΚΕΙ ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΟΥ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ
ΚΕΝΤΡΙΚΗ 
ΘΑΨΤΕ ΤΟ
ΜΗ(Ν)
ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ
19-9-2013
ΤΟΥ ΝΑΡΚΙΣΣΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΗΧΟΥΣ
Η ΑΠΟΠΟΜΠΗ
ΑΤΙΤΛΟ
ΠΑΡΙΣΙ
ΑΝΤΕΧΕΤΑΙ
ΑΠΛΑ ΤΑ ΑΥΤΟΝΟΗΤΑ
ΑΠΟΔΡΑΣΗ
ΝΟΣΤΟΣ
ΚΟΙΤΑΞΕ ΜΕ
ΑΥΡΙΟ ΑΣ ΜΑΣ ΠΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΝΑΙ!
ΕΣΥ ΚΙ ΕΚΕΙΝΟΙ
ΙΩΔΙΟ ΚΑΙ ΑΛΑΤΙ
ΥΠΟΣΧΕΣΗ
ΣΛΑΠ
ΤΟ ΠΙΚΡΑΜΥΓΔΑΛΟ
ΑΠΟΥΣΙΑ
ΜΙΛΑ ΜΟΥ
ΠΡΟΤΡΟΠΗ
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
ΚΙ ΑΝ
ΟΡΚΟΣ
ΚΛΙΚ
ΕΠΙΛΟΓΗ
ΜΑΡΙΝΑ
ΧΩΡΑ
ΘΥΤΕΣ
ΓΝΩΣΗ ΜΟΥ
ΕΤΣΙ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΧΩ ΤΙΠΟΤΑ ΑΛΛΟ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΝΩ ΠΟΛΕΜΟ
REVANCHE