ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ(Το πληρέστερο ΑΦΙΕΡΩΜΑ)

                                    ΔΙΕΘΝΕΣ ΒΡΑΒΕΙΟ για το ΜΑΟΥΤΧΑΟΥΖΕΝ" του Ιάκωβου Καμπανέλλη

75 χρόνια από την απελευθέρωση του μαρτυρικού Άουσβιτς και στην 75η επέτειο Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος, η Eλλάδα μας απέσπασε μια σπουδαία λογοτεχνική διάκριση που τη φέρνει προεξάρχουσα της Κραυγής για Ειρήνη και του "Ποτέ Ξανά":

         Το αριστουργηματικό βιβλίο Μαουτχάουζεν (Εκδ. Κέδρος)- το μοναδικό πεζογράφημα του θεατρικού συγγραφέα Ιακωβου Καμπανέλλη-μεταφράστηκε , φέτος, πρώτη φορά στα γαλλικά κι απέσπασε  το φετινό Γαλλικό Βραβείο Μετάφρασης, εντυπωσιάζοντας στην πρωτη του έκδοση από τον οίκο Albin Michel:

Η μετάφραση της  Σολάνζ Φεστάλ-Λιβάνις (Solange Festal-Livanis) σύστησε ιδανικά στο γαλλικό κοινό τη μαρτυρία του Ιάκωβου  Καμπανέλλη από την ομηρία του στο στρατόπεδο της Αυστρίας Mauthausen, αποσπώντας, στις 24/01/2020, το Βραβείο Μεταφρασμένης Λογοτεχνίας "Prix du Livre Etranger 2020 France Inter-Le Journal du Dimanche".

      Η ουμανιστικών διαθέσεων φωνή του Καμπανέλλη κατέκτησε- και- τους Γάλλους, με  σύσσωμο τον γαλλικό Τύπο να υποκλίνεται στο ηθικό μεγαλείο του λόγου του, και τον μοναδικό αυτόν συνδυασμό αλήθειας με έναν σπαρακτικό λυρισμό- σε σημείο να το συγκρίνουν με τον Levi!

Ενδεικτικά σχόλια:

Η Le Figaro (Εφημερίδα) δίνει στο βιβλίο του Καμπανέλλη εξέχουσα θέρση ανάμεσα στις κοινές μαρτυρίες του Ολοκαυτώματος και τη φετινή εκδοτική παραγωγή λέγοντας πως το Μαουτχάουζεν «συνθλίβει όλα τα μυθιστορηματάκια του Ιανουαρίου»

LE FIGARO MAGAZINE:

"Λιγότερο φιλοσοφικό από του Πρίμο Λέβι 

και λιγότερο πομπώδες από του Χόρχε Σεμπρούν», 

αλλά «απλό και σεμνό, που παρά τις προσπάθειές του 

να μην κυλήσει στη φρίκη, περιγράφει σκηνές τις οποίες απλά η φαντασία μας δεν καταφέρνει να οπτικοποιήσει»... 

Άγνωστος στη Γαλλία, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης υπήρξε θρύλος στην Ελλάδα, όπου θεωρούνταν από τους σπουδαιότερους δραματουργούς της εποχής του. 

Γεννημένος στη Νάξο, και αφού πέρασε την εφηβεία του στην Αθήνα, θα μπορούσε να είχε ζήσει μια κανονική ζωή. Όμως αυτό δεν συνέβη: όταν ξέσπασε ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος κι οι Γερμανοί συνέθλιψαν την Ελλάδα, ο Καμπανέλλης βρέθηκε εκτοπισμένος στο στρατόπεδο του Μαουτχάουζεν, στην Αυστρία. Παρέμεινε εκεί από τον Οκτώβριο του 1943 ως τον Μάιο του 1945. Η εμπειρία αυτή είναι το θέμα αυτού του βιβλίου, που μεταφράζεται για πρώτη φορά στη Γαλλία. 

Η αφήγηση του Καμπανέλλη διαχωρίζεται από τα υπόλοιπα γνωστά κείμενα σχετικά με την εμπειρία των στρατοπέδων: λιγότερο φιλοσοφική από του Πρίμο Λέβι, λιγότερο πομπώδης από του Χόρχε Σεμπρούν. Ο Έλληνας καταγράφει απλά τις μέρες αυτές που περνούν, σχεδόν σαν μυθιστοριογράφος. 

Η πρωτοτυπία του βιβλίου οφείλεται επίσης στο γεγονός πως η μισή ιστορία εκτυλίσσεται μετά την απελευθέρωση του στρατοπέδου, μερικούς μήνες κατά τους οποίους οι πρώην κρατούμενοι έπρεπε να μάθουν ξανά να ζουν. Ρώσοι, Σέρβοι, Γάλλοι, Έλληνες, Γερμανοεβραίοι που ευελπιστούν να πάνε στην Παλαιστίνη, πανηγυρίζουν όπως μπορούν το τέλος του γολγοθά τους. Ειδύλλια πλέκονται, ποτήρια υψώνονται, άντρες και γυναίκες κάθε εθνικότητας αγκαλιάζονται. Είναι ένα κείμενο απλό και σεμνό, όμως παρά τις προσπάθειές του να μην κυλήσει στη φρίκη, ο Καμπανέλλης περιγράφει, σχεδόν εν παρόδω, σκηνές τις οποίες η φαντασία μας απλά δεν καταφέρνει να οπτικοποιήσει. 

Το 1995, έγραφε: «Χωρίς να μας διαπεράσουν τα όσα μας κληροδότησε το 1945 πέρασαν πενήντα χρόνια από ΤΟΤΕ».

LE MONDE:

«Το σκηνικό της αναγέννησης, σ’ αυτή την μακρόχρονη αναμονή, παραμένει σκηνικό φρίκης. Πώς να πειστεί κανείς πως το δάσος, ο ποταμός κι οι όχθες του, δεν είναι τόποι βασανιστηρίων και εκτελέσεων

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης στέκεται μονίμως στο όριο ανάμεσα στην εφόρμηση προς τη ζωή, που μια ιστορία αγάπης με μια νεαρή Λιθουανή οδηγεί σε πυράκτωση, και το ίχνος της καταστροφής.          Υπάρχει πνοή και οργή στην αφήγησή του, που αποτελεί επίσης μια αξέχαστη μνημόνευση των νεκρών του Μαουτχάουζεν».

La Croix- 22.01.2020

Πάντα και ολοένα πιο επίκαιρη, η μαρτυρία αυτή μας οδηγεί ξανά στο ερώτημα που έθεσε ο Τζορτζ Στάινερ σχετικά με τη φρίκη των στρατοπέδων, και στο οποίο ο ίδιος λέει πως δεν βρήκε απάντηση: Γιατί;

Télérama- 25-31.01.2020
ΤΟ ΜΑΟΥΤΧΑΟΥΖΕΝ έχει στο επίκεντρο την αναμονή της Απελευθέρωσης.Μια αναμονή διαπνεόμενη από συναισθήματα ενίοτε αντικρουόμενα, που ορίζουν τον ανεπιτήδευτο Άνθρωπο. Και που τρέφουν αυτή τη δυνατή σαν ριπή ανέμου αφήγηση, που εκδόθηκε στην Ελλάδα το 1963 κι επιτέλους μεταφράζεται στα γαλλικά.

-www.franceinter.fr

Ως μαρτυρία τόσο της προσωπικής εμπειρίας του συγγραφέα όσο και των συγκρατουμένων του, αναμειγνύοντας 
τη δυστυχία με την τρέλα, 
το γκροτέσκο με το παράλογο, 
τον Έρωτα με τον Θάνατο, 
το Μαουτχάουζεν αφήνει στον αναγνώστη μια έντονη αίσθηση ανθρωπιάς, καθώς εκφράζει μια εμπειρία στα όρια του ανείπωτου, μεταμορφωμένη σε εξαίρετο άσμα αντίστασης και ζωής.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΠΙΟ ΠΛΗΡΕΣ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΓΙΑ ΤΟ "ΜΑΟΥΤΧΑΟΥΖΕΝ" του Ι. Καμπανέλλη ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

Ο "πατριάρχης" του Σύγχρονου Ελληνικού Θεάτρου, ο σπουδαίος Ιάκωβος Καμπανέλλης, που τόσο αγαπήθηκε από έργα σαν το "Μεγάλο Μας Τσίρκο" και την "Αυλή των Θαυμάτων" ή ταινίες σαν τη "Στέλλα" και την "Οδό Ονείρων", κατέθεσε ένα και μοναδικό πεζογράφημα, που στάθηκε αρκετό για να αναδείξει την ευαισθησία και τον βαθύ του ανθρωπισμό, συγκλονίζοντας το κοινό.

           Πρόκειται για το "Μαουτχάουζεν", που συνιστά προσωπική μαρτυρία του Ιάκωβου Καμπανέλλη, από την εφιαλτική διετία 1943- 1945, που ο ίδιος- 24χρονος νεαρός- βρέθηκε όμηρος των Γερμανών στο ομώνυμο στρατόπεδο συγκέντρωσης κοντά στο Λιντς.

Η μαρτυρία Μαουτχάουζεν συνιστά ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία του Β Παγκόσμιου Πολέμου και ένα από τα ηχηρότερα αντιπολεμικά έργα της Ελληνικής, αλλά και της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας!

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Βρισκόμαστε στις 5 Μαΐου του 1945.

Τα συμμαχικά στρατεύματα έχουν ήδη εισέλθει στην Αυστρία και απελευθερώνουν το στρατόπεδο του Μαουτχάουζεν...

          Τους Αμερικάνους στρατιώτες της 31ης Τεθωρακισμένης Στρατιάς τους υποδέχονται περίπου 140.000 αποστεωμένοι όμηροι, περιχαρείς για την ανέλπιστη σωτηρία τους από τα νύχια της ναζιστικής θηριωδίας!Είναι ένα ποσοστό 1/9 που είχε γλυτώσει...

Ανάμεσά τους κι ο νεαρός τότε  Ιάκωβος Καμπανέλλης!(κάτω σε φωτο του από τις μέρες τις Απελευθέρωσης)

Εβραίοι, Ισπανοί, Σοβιετικοί, Ισπανοί, Τσέχοι, Έλληνες γίνονται μια αγκαλιά, πανηγυρίζοντας την επιβίωσή τους, καθώς οι Αμερικάνοι στρατιωτικοί επιχειρούν να περιθάλψουν τους αρρώστους και να οργανώσουν τους επιζήσαντες σε ομάδες ,ώστε να δρομολογηθεί η επιστροφή κάθε εθνικότητας στην πατρίδα της!

'Ωσπου να οργανωθούν οι αποστολές για κάθε χώρα, οι όμηροι αναγκάζονται να συνυπάρξουν στο απελευθερωμένο πλέον στρατόπεδο, "επανασυναρμολογώντας" τα κομμάτια της ψυχής τους και ανακτώντας την ιδιότητα του ελεύθερου πολίτη.

Έτσι ενώνονται πλήθος ετερόκλητων ανθρώπων, που, πληγωμένοι όλοι τους, μοιράζονται αναμνήσεις και περιστατικά από τη φριχτή τριετία τους στο Μαουτχάουζεν και τα χέρια των Ες Ες.

        Ο Αντώνης του Λατομείου, οι δραπέτες της Παράγκας 20, oi Ισπανοί Δημοκράτες όμηροι -"δωράκι" του Δικτάτορα Φράνκο στο Μαουτχάουζεν του "συμμάχου" Χίτλερ-, η κρυφή εβραϊκή σύναξη, η αλληλεγγύη των Ρώσων και πληθώρα προσώπων παρελαύνουν σε ένα σκηνικό φρίκης 3 περίπου χρόνων!
             Τώρα, οι επιζήσαντες (απελευθερωμένοι) όμηροι καλούνται να συνυπάρξουν με τις μνήμες και με την μικροκοινωνία των "αθώων" Αυστριακών αγροτών γύρω από το στρατόπεδο, οι οποίοι θα τους επιφυλάξουν δυσάρεστες εκπλήξεις και μια γνώση οδυνηρή.

            Στα μάτια του αναγνώστη λοιπόν παρελαύνουν στιγμιότυπα ασύλληπτης βαρβαρότητας, χωρίς την παρηγορητική ψευδαίσθηση ότι ανήκουν στη μυθοπλασία. Είναι όλα αλήθεια.

          Το εκπληκτικό αυτό τρίμηνο, μέχρι την επιστροφή του στην Ελλάδα, ο νεαρός Ιάκωβος θα αποκτήσει έναν φίλο- στοχαστή, θα αισθανθεί το σφιχταγκάλιασμα των εθνών κάτω από τον πόθο της ειρήνης, ενώ θα αισθανθεί το σκίρτημα του έρωτα να επιστρέφει σαρωτικό, στα μάτια μιας παράξενης Εβραιολιθουανής, της νεαρής Γιαννίνα Ρίμκουτι.

             Θα αντέξουν οι επιζήσαντες κάτω από την απόλυτη γνώση της ανθρώπινης σκληρότητας;

            Θα καταφέρουν άραγε να χτίσουν ξανά  μέσα από τα ερείπια μια νέα εποχή ευτυχίας και συναδέλφωσης; Πότε η Ανθρωπότητα θα πετύχει επιτέλους το "Ποτέ Ξανά;"

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ 
Το Μαουτχάουζεν του Ιάκωβου Καμπανέλλη συνιστά ένα αυτοβιογραφικό κείμενο, δοσμένο σαν ένα μυθιστόρημα με συγκινησιακή ισχύ μεγατόνων! Ένα βιβλίο που σοκάρει, προβληματίζει και χαράσσεται σαν καυτό τατουάζ στην ψυχή του αναγνώστη...
Όπως μαρτυρά και ο τίτλος, το "Μαουτχάουζεν" του Ιάκωβου Καμπανέλλη συνιστά έναν  φόρο τιμής σε όσα υπέφερε ο ίδιος και αμέτρητοι άλλοι αθώοι στο αυστριακό αυτό στρατόπεδο συγκέντρωσης- από τα χέρια των απάνθρωπων Ες Ες, (αλλά και της γερμανικής κοινωνίας όπως θα αποδειχθεί...)
               Το Μαουτχάουζεν του Καμπανέλλη ανήκει στη Λογοτεχνία του Ολοκαυτώματος, αποτελώντας μάλιστα ένα από τα κορυφαία της δείγματα!
                  Συνιστά ένα παζλ αναμνήσεων του Καμπανέλλη από το στρατόπεδο και τους συγκρατούμενούς του, που πρωτοδημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ". Το 1963, όμως η αφήγηση αυτή απέκτησε τη συμπαγή μορφή ενός καλοστημένου βιβλίου που πρωτοεκδόθηκε από τις εκδόσεις "Θεμέλιο".
Ακολούθησαν πολλές επανεκδόσεις από τον οίκο του Κέδρου και το έργο αποδείχθηκε σημαντικότατος λογοτεχνικός σταθμός, όχι μόνο για την Ελλάδα:
           Το Ολοκαύτωμα είναι θέμα που έχει συζητηθεί όσο ίσως κανενα άλλο ιστορικό ζήτημα!
Η παγκόσμια βιβλιογραφία καταμετρά πλήθος προσωπικών μαρτυριών και βιογραφιών, διασωθέντων Εβραίων.
Στην ελληνική βιβλιογραφία, ξεχώρισε η μαρτυρία του Χρήστου Σαμουηλίδη από το Μπούχενβαλντ, του Σλόμο Βενέτσια "Sonderkommando"(από τα Κρεματόρια του Άουσβιτς!) και το "Warum?" της Βάσως Σταματίου και αρκετά άλλα.
Από ξένα έργα έχουν διαδοθεί βιβλία σαν τη "Νύχτα" του Ελί Βιζέλ, το "Μυθιστόρημα Ενός Ανθρώπου Χωρίς Πεπρωμένου" του Κερτές ,"Το... Άουσβιτς όπως το Εξήγησα Στην Κόρη Μου" κι "Η Λίστα του Σίντλερ".Σε όλα αυτά αξίζει να συνυπολογιστεί το εμβληματικό έργο του φιλειρηνιστή Γερμανού Έριχ- Μαρία Ρέμαρκ "Σκελετός 509", που- αν και προϊόν μυθοπλασίας- αποτυπώνει με αφοπλιστική πιστότητα την ανθρωπογεωγραφία ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης και την ψυχολογία των τροφίμων του.
Την πρωτοκαθεδρία στα έργα του Ολοκαυτώματος, στην παγκόσμια συνείδηση, την κατέχει η κατάθεση του Ιταλοεβραίου χημικού Πρίμο Λέβι ,το "Εάν Αυτό Είναι Ο Άνθρωπος", από το Άουσβιτς
           Το "Εάν Αυτό Είναι ο Άνθρωπος" πέραν της προσωπικής μαρτυρίας, συνιστά μια ανατομία της κόλασης που ονομάζεται ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ο Πρίμο Λέβι με το νυστέρι του οξυδερκούς ψυχογραφήματος συνθέτει μια κοινωνιολογική πραγματεία, αποτιμώντας ψύχραιμα το ακραίο αυτό βίωμα, διατηρώντας την απαραίτητη απόσταση που κάποιες στιγμές, όμως, αγγίζει την ψυχρότητα. Ο Πρίμο Λέβι πασχίζει να επουλώσει το ατομικό του βίωμα μέσα από την επιστήμη κ τη συλλογική αποτίμησή του.
            To Μαουτχάουζεν του Καμπανέλλη, στον αντίποδα, δε "συμφιλιώνεται" με τη φρίκη είναι διαποτισμένο από τη μεσογειακό συναισθηματισμό κι έναν λυρισμό σπαρακτικό που το ανυψώνει ως το επίπεδο Ποίησης! Μεταδίδει αυτούσιο το βίωμα, έτσι που κανείς μας να μην... ξανακοιμηθεί πια ανυποψίαστος κι αμέτοχος!
          Επιπλέον η δομή του Μαουχάουζεν με τους πολυθάριθμους χαρακτήρες, δίνει το πλεονέκτημα μιας πολύπλευρης οπτικής που περιλαμβάνει εικόνες από διαφορετικά πρόσωπα του δράματος -κι όχι μονάχα τη μονόπλευρη οπτική "του ενός" όπως γίνεται στον Λέβι.
             Το κείμενο, σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση του νεαρού Ιάκωβου, είναι χτισμένο σε ένα διττό χρονικό επίπεδο: Αφετηρία είναι η μέρα της απελευθέρωσης του Μαουτχάουζεν -και η οργάνωση των επιζησάντων σε αποστολές επιστροφής στις χώρες τους.

Αυτή η συνύπαρξη των απελευθερωμένων πλέον -ανδρών και γυναικών- γίνεται αφορμή διαδοχικών flash back από διάφορα περιστατικά.
Το έργο, μέσα από την πολυπρόσωπη φύση του, ανάγεται σε ένα μωσαϊκό συγκλονιστικών διηγήσεων, που συνθέτει ένα αποτρόπαιο πανόραμα της πιο παράλογης δυστυχίας που εμπνεύστηκε ο άνθρωπος για άνθρωπο!
Ο άκρατος σαδισμός των Ες Ες στρατιωτών- από τον ανώτατη αρχή, τον Χίμμλερ και τον Τσιράις, μέχρι τον ανώνυμο φρουρό"του πολυβολείου- διαγράφεται ανάγλυφος και αποδεικνύει το εφιαλτικό αποτέλεσμα μιας αγωγής και μιας προπαγάνδας που έχει εξοβελίσει από την ψυχή του ατόμου τη Συμπόνια.
        Τα Στρατόπεδα Εξόντωσης σαν το Μαουτχάουζεν αποτελούν το τελικό στάδιο της ρήσης
"Όπου καίνε βιβλία, θα κάψουν και ανθρώπους!"
        Η "μαρτυρία" του Καμπανέλλη, λοιπόν, δίνει βήμα, όχι μόνο στην ατομική εμπειρία, όχι μόνο στις μνήμες των ζωντανών- αλλά και στους απαγχονισμένους της Πλατείας, στους αποστραγγισμένους από τη δουλειά, "στους φαγωμένους από τα σκυλιά", στους διάτρητους από σφαίρες σε παιχνίδια σκοποβολής των Ες Ες και των παιδιών τους ακόμη!
      Επιπλέον, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης με τη συναισθηματική του ματιά αναδεικνύει το μέγεθος της θηριωδίας και του υποβιβασμού της ανθρώπινης ύπαρξης στο "κτήνος".
Μας κάνει θεατές στη σκανδαλώδη διχοτόμηση του Ανθρωπίνου Όλου και τον χωρισμό του Αιώνιου Ζεύγους, πίσω από τα συρματοπλέγματα του Μαουτχάουζεν, πίσω από τον εξευτελισμό του ανθρώπινου κορμιού...
           "Οι Κυριακές" του Μαουτχάουζεν" αποτελούν ένα μοναδικό διαμάντι ερωτικής ποίησης που θα το ζήλευε ο κάθε Ρίλκε, ο και ο κάθε Σίλλερ κι όλοι οι ρομαντικοί του 19ου αιώνα...Ένα μεταμοντέρνο "Άσμα Ασμάτων"- όχι στα λιβάδια του Ισραήλ τώρα, αλλά στον "Κάμπο του Θανάτου...Ο έρωτας όμως είναι παρών και τις μέρες της απελευθέρωσης με τον Έλληνα Ιάκωβο να χάνεται στη μελαγχολική γοητεία της Γιαννίνα με τα μελαγχολικά μάτια-("μεγάλα για να χωράει ο φόβος").
Μια απροσδόκητη παρουσία θα σχηματίσει ένα ιδιότυπο ερωτικό τρίγωνο με απρόβλεπτη έκβαση!
              Συνοδοιπόρος, στο ταξίδι της επιβίωσης και της αυτογνωσίας του Ιάκωβου, καθώς και "συνωμότης του στον πρόσφατο έρωτά του με τη "Γιαννίνα", ο Βίλχελμ Σνάιντερ, ένας Γερμανός κομμουνιστής που με την αιχμηρή του διάυγεια στοχάζεται, ενώ θα ομολογήσει την πλήρη συνενοχή της γερμανικής κοινωνίας στο Έγκλημα :"Βλάκα! Oλα τα ξέρανε! Όλα τα βλέπανε...
Βλέπανε τους αποστεωμένους ομήρους να δουλεύουν στα έργα οδοποιίας,στα χωράφια,στα εργοστάσια". Μην τους πιστέυεις!Αν ισχυριστούν ότι δεν ξέρανε, πάει να πει ότι δε θέλουν να διορθωθούν."(Προς επίρρωσιν των λόγων του γλυκύτατου φιλέλληνα Σνάιντερ, ήρθε δυστυχώς η στάση των Αυστριακών αγροτών, απέναντι στους απελευθερωμένους ομήρους που θα τη δείτε στο βιβλίο...)
           Xωρία γνήσιας πολιτικής σκέψης και ζητήματα βαθιά ηθικά, λοιπόν, προσδίδουν φιλοσοφική διάσταση στην αριστουργηματική κι αιματηρή μαρτυρία του Ιάκωβου Καμπανέλλη.
Γι αυτόν τον λόγο μπορεί το Μαουτχάουζεν να συγκριθεί και με τη συγκλονιστική "Σπίθα Της Ζωής"του ανθρωπιστή συγγραφέα Ρέμαρκ που ο κεντρικός ήρωας είναι επίσης Γερμανός αντιφρονούς προ το ναζιστικό καθεστώς, που στοχάζεται στο κολαστήριο ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης.Έ χουμε κι εκεί δυνατούς χαρακτήρες και πολύ δυνατές στιγμές, όμως απουσιάζει ο λυρισμός με τον ίδιο τρόπο που λείπει από το "Ουδέν Νεότερον Από Το Δυτικό Μέτωπο"(για τα χαρακώματα του Α' ΠΠ) αν το συγκρίνουμε με τη "Ζωή Εν Τάφω" του Έλληνα Μυριβήλη.
Είναι ίσως ο "αιγαιοπελαγίτικος" λυρισμός μας, που απουσιάζει συνήθως από τον λόγο των Βορειοευρωπαίων.
       Το Μαουτχάουζεν κλείνει την περιήγηση στα τοπία της ανθρώπινης κτηνωδίας -λυπηρά, αφοπλιστικά, με μια σκοτεινή απειλή να αιωρείται ως το χειρότερο αμάρτημα του ανθρώπου, δηλαδή ως "Αμετανοησία"!
Για όλα αυτά, εγώ θεωρώ το "Μαουτχάουζεν" το ανώτερο έργο από όσα μας έχουν παραδοθεί σχετικά με το Ολοκαύτωμα. Προσωπικά, τολμώ να το βάλω πάνω κι από τα εξαίσια κοινωνιολογικά κείμενα του Ιταλοεβραίου Πρίμο Λέβι, πράγμα που ίσως κάποιοι κριτικοί κύκλοι ανά τον κόσμο δε θα συμμερίζονταν.
          Το βιβλίο του Καμπανέλλη, όμως, είναι "εξίσου παγκόσμιας εμβέλειας" ,αλλά συνάμα είναι λιγότερο "επιστημονικό, παραμένοντας πολύ πιο "ανθρώπινο", γι αυτό σπαρακτικό. Αγγίζει πρώτα την καρδιά και έπειτα τη λογική. Διαπερνά σαν κομπρεσέρ κάθε ρανίδα της ψυχής με τον πόνο, με την αποστροφή, αλλά και τη λαχτάρα για ζωή ,εγείροντας μιαν γλυκιά ενσυναίσθηση, που εξευγενίζει τον αναγνώστη! Δε σου επιτρέπει να μείνεις "αλώβητος", την ίδια ώρα που ο Λέβι αισθάνομαι πως ορθώνει ένα τείχος αξιοπρέπειας και α-πάθειας, που κάποιες στιγμές αποστεγνώνει τον τρόμο σου. Δεν ξέρω πόσο η "λαική ψυχή" μπορεί να εισπράξει τα διδάγματά του.
Το Μαουτχάουζεν του Καμπανέλλη, όμως αγκάλιασε με τρόπο προσιτό τον αγωνία του Ανθρώπου και τόσα πάσχοντα έθνη! Είναι ένα έργο διεθνές, δοσμένο με ελληνική σπιρτάδα και ποιητικότητα λόγου, που δύσκολα αφήνει ασυγκίνητο κάποιον, ανεξαρτήτως γνωστικής ετοιμότητας.
Η αξία του, όμως, στο παγκόσμιο στερέωμα αναδείχθηκε κυρίως μέσα από τη Μουσική, όταν ο Καμπανέλλης μετέγραψε τα μαρτυρία και τα πρόσωπα του βιβλίου, σε έναν κύκλο τραγουδιών, που ταυτίζονται με το κείμενο.

Μόλις  η μουσική ιδιοφυΐα του Μίκη Θεοδωράκη το 1966. ανέλαβε τα πολύτιμα λόγια του Καμπανέλλη, γεννήθηκε το μουσικό έπος "Μπαλάντα Του Μαουτχάουζεν", που το ερμήνευσε η 16χρονη τότε χαρισματική Μαρία Φαραντούρη ,με τρόπο ανεπανάληπτο.

Το κεντρικό κομμάτι του δίσκου , με τίτλο,"Άσμα Ασμάτων" είναι ο ωραιότερος ερωτικός θρήνος που γράφτηκε ποτέ και παραπέμπει στα θρηνητικό κάλεσμα του Βασιλιά Σολομώντα προς τη "Νύφη" στο βιβλικό "Άσμα Ασμάτων", που χρονολογείται 7 αιώνες πριν τον Χριστό.(μτφ Σεφέρης/Μεταγραφή Λ.Παπαδόπουλος)
Το τραγούδι συνιστά μια μεταφορά των μαρτυριών που πέρασαν οι Εβραίοι, όχι πλέον στην Αίγυπτο των Φαραώ, αλλά στις νέες "πυραμίδες των ναζιστικών κρεματορίων"... Από την εύφορη Χανάαν του "Ερωτευμένου Βασιλιά", στις "αφιλόξενες" βελανιδιές της Αυστρίας -κι αντί για χρυσούς "κέδρους", τώρα, ενώπιον του Νυμφίου ορθώνονται  οι καμινάδες... Είναι ο Άνθρωπος που μάταια αναζητά την Αγάπη του ξανά σε ένα Κάλεσμα Δημιουργίας".
              Στα υπόλοιπα κομμάτια συναντούμε τον Αντώνη από τους Αμπελόκηπους με την εκπληκτική ιστορία από το Λατομεία Βίντερ Γκράαμπεν, τους "δραπέτες της Παράγκας 10"(Γιάννος Μπερ) και το "τετ α τετ του Ιάκωβου με τη Γιαννίνα και τις αναμνήσεις τους στο απελευθερωμένο στρατόπεδο".
Το "Άσμα Ασμάτων" έγινε το τραγούδι μνήμης του Μαουτχάουζεν και στους εορτασμούς της Απελευθέρωσης του Μαουτχάουζεν είναι αυτό που ηχεί από τα μεγάφωνα σαν Ύμνος για χιλιάδες επιζώντες αλλά και διαδηλωτές της ειρήνης - σε κάθε επέτειο: Ναι. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης με το Μαουτχάουζεν και την "κραυγή" του έρωτα κόντρα στα πολυβόλα έγινε μια παγκόσμια προσωπικότητα!

Προσωπικά πρώτα γνώρισα τον δίσκο αυτόν -γύρω στα 11μου χρόνια και ως φοιτήτρια διάβασα το εξαίσιο βιβλίο που έδωσε σάρκα και οστά στα πρόσωπα των τραγουδιών αυτών .(Βάζω τον συνδεσμο και σας προτείνω να τα ανακαλύψετε παράλληλα.)

Με αυτές τις μελωδίες συντροφιά,  το βιβλίο γίνεται ένα αλησμόνητο βίωμα απανθρωπιάς και συνάμα ανθρωπιάς. Εμπειρία σπαραγμού και έρωτα. Βιβλίο επίγνωσης κι ευθύνης αναπόδραστης.
         Το "Μαουτχάουζεν" του Καμπανέλλη ενχαράσσεται στην ψυχή του αναγνώστη κι από φόρος τιμής μετουσιώνεται κάλεσμα ευθύνης  όλων μας προς "τους υπόλοιπους 8 άτυχους".Προς το 
"Κατ 'Εικόνα και κατ Ομοίωσιν", για το οποίο είμαστε πλασμένοι:
"Γιατί,... (όπως "μας κλείνει το μάτι" ο φιλέλληνας στοχαστής),...
"Αν πούμε ότι δεν ξέραμε, θα πει ότι δε θέλουμε να διορθωθούμε..."
                          
                                                               Δέδε Ελισσάβετ


                                                         ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Το βιβλίο αυτό έφερε (το 2012-2013) στο προσκήνιο ο σκηνοθέτης Θέμης Μουμουλίδης ανεβάζοντας μια σπουδαία παράσταση στο θέατρο Badminton.
Ο Στέλιος Μάινας υπήρξε ένας συγκλονιστικός "αφηγητής- γραφιάς", 
Η Μαριάννα Πολυχρονίδου μια σεμνή, βασανισμένη "Γιαννίνα",
Ο Γιώργος Πυρπασόπουλος ένας γεμάτος μεράκι για τη ζωή Ιάκωβος,
ενώ ο Άρης Λεμπεσόπουλος απέδωσε την πικρή στοχαστικότητα του Σνάιντερ.
Αυτή η παράσταση ήταν ο ιδανική μνεία στον υπέροχο Δημοκράτη και γνήσια πνευματικό άνθρωπο Ιάκωβο Καμπανέλλη και στο Μαουτχάουζεν που διαμόρφωσε ολόκληρο το καλλιτεχνικό του ύφος και την επίλογη του τα έργα του να πραγματεύονται πάντα φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα κ την πολυτάραχη Ιστορία μας,  παλεύοντας για την αναβάθμιση του Ανθρώπου...

Η γαλλική έκδοση του “ΜΑΟΥΤΧΑΟΥΖΕΝ” του Ιάκωβου Καμπανέλλη τιμήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2020 με το σημαντικό βραβείο μεταφρασμένης λογοτεχνίας Prix du Livre Etranger 2020 France Inter – Le Journal du Dimanche (εκδόσεις Albin Michel, 2020 – σε μετάφραση της Solange Festal-Livanis).

ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΔΙΣΚΟΥ "ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΜΑΟΥΤΧΑΟΥΖΕΝ" και Η ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΑΣΜΑ ΑΣΜΑΤΩΝ (Οι όμηροι, χωρισμενοι σε άνδρες κ γυναίκες από τα συρματοπλέγματα ατενίζουν τη λαβωμένη εικόνα του αντίθετου φύλου,αναζητώντας χαμένους συντρόφους όπως ο Σολομών τη Νύφη στο βιβλικό Ποίημα σ. 219-231-"Ερωτικο") 

Τι ωραία που είν’ η αγάπη μου
με το καθημερνό της φόρεμα
κι ένα χτενάκι στα μαλλιά.
Κανείς δεν ήξερε πως είναι τόσο ωραία.

Κοπέλες του Άουσβιτς,
του Νταχάου κοπέλες,
μην είδατε την αγάπη μου;

Την είδαμε σε μακρινό ταξίδι,
δεν είχε πια το φόρεμά της
ούτε χτενάκι στα μαλλιά.

Τι ωραία που είν’ η αγάπη μου,
η χαϊδεμένη από τη μάνα της
και τ’ αδελφού της τα φιλιά.
Κανείς δεν ήξερε πως είναι τόσο ωραία.

Κοπέλες του Μαουτχάουζεν,
κοπέλες του Μπέλσεν,
μην είδατε την αγάπη μου;

Την είδαμε στην παγερή πλατεία
μ’ ένα αριθμό στο άσπρο της το χέρι,
με κίτρινο άστρο στην καρδιά.

Τι ωραία που είν’ η αγάπη μου,
η χαϊδεμένη από τη μάνα της
και τ’ αδελφού της τα φιλιά.
Κανείς δεν ήξερε πως είναι τόσο ωραία.


ΑΝΤΩΝΗΣ (ο συγκατούμενος από τρους Αμπελοκήπους κι η ιστορία του Λατομείου  σ 129-138"ο Ηρωας Πουλουσε Φρουτα")

Εκεί στη σκάλα την πλατιά
στη σκάλα των δακρύων
στο Βίνερ Γκράμπεν το βαθύ
το λατομείο των θρήνων

Εβραίοι κι αντάρτες περπατούν
Εβραίοι κι αντάρτες πέφτουν,
βράχο στη ράχη κουβαλούν
βράχο σταυρό θανάτου.

Εκεί ο Αντώνης τη φωνή
φωνή, φωνή ακούει
ω καμαράντ, ω καμαράντ
βόηθα ν’ ανέβω τη σκάλα.

Μα κει στη σκάλα την πλατιά
και των δακρύων τη σκάλα
τέτοια βοήθεια είναι βρισιά
τέτοια σπλαχνιά είν’ κατάρα.

Ο Εβραίος πέφτει στο σκαλί
και κοκκινίζει η σκάλα
κι εσύ λεβέντη μου έλα εδω
βράχο διπλό κουβάλα.

Παίρνω διπλό, παίρνω τριπλό
μένα με λένε Αντώνη
κι αν είσαι άντρας, έλα εδώ
στο μαρμαρένιο αλώνι. 

Ο ΔΡΑΠΕΤΗΣ (η αντιμετώπιση που είχαν οι όμηροι κι οι δραπέτες από τους Αυστριακούς πολίτες των γύρω αγροικιών σ. 65-77)

Ο Γιάννος Μπερ απ’ το βοριά
το σύρμα δεν αντέχει.
Κάνει καρδιά, κάνει φτερά,
μες στα χωριά του κάμπου τρέχει.

"Δώσε, κυρά, λίγο ψωμί
και ρούχα για ν’ αλλάξω.
Δρόμο να κάνω έχω μακρύ,
πάν’ από λίμνες να πετάξω."

Όπου διαβεί κι όπου σταθεί
φόβος και τρόμος πέφτει.
Και μια φωνή, φριχτή φωνή
"κρυφτείτε απ’ τον δραπέτη".

"Φονιάς δεν είμαι, χριστιανοί,
θεριό για να σας φάω.
Έφυγα από τη φυλακή
στο σπίτι μου να πάω."

Α, τι θανάσιμη ερημιά
στου Μπέρτολτ Μπρεχτ τη χώρα.
Δίνουν το Γιάννο στους Ες Ες,
για σκότωμα τον πάνε τώρα.

ΑΜΑ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ (Ο Ιάκωβος κι η Γιαννίνα επισκέπτονται τους τόπους των βασανιστηριών και κάνουν έρωτα εκεί για να ξορκίσουν τις μνήμες του θανάτου)

Κορίτσι με τα φοβισμένα μάτια
κορίτσι με τα παγωμένα χέρια,
άμα τελειώσει ο πόλεμος
μη με ξεχάσεις.

Χαρά του κόσμου, έλα στην πύλη
να φιληθούμε μες στο δρόμο
ν’ αγκαλιαστούμε στην πλατεία.

Κορίτσι με τα φοβισμένα μάτια
κορίτσι με τα παγωμένα χέρια,
άμα τελειώσει ο πόλεμος
μη με ξεχάσεις.

Στο λατομείο ν’ αγαπηθούμε
στις κάμαρες των αερίων
στη σκάλα, στα πολυβολεία.

Κορίτσι με τα φοβισμένα μάτια
κορίτσι με τα παγωμένα χέρια,
άμα τελειώσει ο πόλεμος
μη με ξεχάσεις.

Έρωτα μες στο μεσημέρι
σ’ όλα τα μέρη του θανάτου
ώσπου ν’ αφανιστεί η σκιά του.

Κορίτσι με τα φοβισμένα μάτια
κορίτσι με τα παγωμένα χέρια,
άμα τελειώσει ο πόλεμος
μη με ξεχάσεις.

Τον δίσκο συμπληρώνουν 6 ακόμη καταπληκτικά κομμάτια του Νίκου Γκάτσου k άλλων (όπως ο Λειβαδίτης,η ο Χριστοδούλου)- "άσχετα" ίσως προς το Μαουτχάουζεν -"σχετικά" όμως με την ελπίδα και τα όμορφα ιδανικά της ζωής, που όλοι μας πρέπει να υπηρετούμε για να μην ξαναυπάρξουν ποτέ Μαουτχάουζεν και Άουσβιτς.


Πηγές των φωτο: 
1)Εταιρεία παραγωγών 5η Εποχή(Πρόγραμμα Παράστασης "Mauthausen"
2)Διαδίκτυο
3) Η Επίσημη Ιστοσελίδα Του Ιάκωβου Καμπανέλλη!!! 

                               

ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΕΙΔΗΣΗΣ

ΕΚδόσεις ΚΕΔΡΟΣ
Εφημερίδα ΠΑΡΟΝ

Ρεπορταζ της efsyn

Ισίδωρος Ζουργός, Οι Ρετσίνες Του Βασιλιά

                                                                                                       Οι Ρετσίνες Του Βασιλιά, Ισίδωρος Ζουργός
                                         Είδος: Κοινωνικό
                                          Βαθμολογία: 8/10                                 

                               

Ύστερα από αναμονή δυο χρόνων για τους λάτρεις της καλής λογοτεχνίας, το 9ο βιβλίο του Ισιδωρου Ζουργού είναι επιτέλους γεγονός!
Οι Ρετσίνες του Βασιλιά είναι ένα μυθιστόρημα που διαφοροποιείται αισθητά από τα προηγούμενα δείγματα γραφής του.
Αφήνοντας μακρυά την άσβεστη αγάπη του για τη γενέτειρα και "Μούσα" του, τη Θεσσαλονίκη, ο Ισίδωρος Ζουργός αυτή τη φορά ακολουθεί τις διαδρομές της ανθρώπινης ψυχής, σε ένα διαφορετικό βιβλίο με τόπο δράσης απροσδόκητο!

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο Λεόντιος Έξαρχος είναι ένας συνταξιούχος μεγαλοεργολάβος με τρεις κόρες, τη Γαβριέλα, τη Ρεγγίνα και την Κορίνα
Ύστερα από την οδυνηρή απώλεια της αγαπημένης του συζύγου, της Ουρανίας, φεύγει από την Αθήνα για να εγκατασταθεί στο εγκαταλελειμμένο αρχοντικό του πεθερού του.
Στο χωριό αναλογίζεται την περασμένη του ζωή ως μεγαλοαστού εργασιομανή οικογενειάρχη, ενώ αναζητεί τα αίτια της ρήξης ανάμεσα σε αυτόν και τις τρεις του κόρες, που ζουν σε διαφορετικά σημεία της γης.
Εν τωμεταξύ, στο χωριό τού ξεδιπλώνεται ένας άλλος κόσμος, ανατρεπτικά ακατέργαστος, χθόνιος και οργιαστικός.
Εκεί, στο βασίλειο του γέλωτα και της ρετσίνας, κάτω από τη σκιά του παράξενου κωδωνοκρούστη ο Λεόντιος θα αφουγκραστεί τη βαθιά φωνή της ψυχής ξανά, και θα πασχίσει να συμφιλιωθεί με τον χρόνο που περνά και με τον εαυτό του, για αν μπορεσει να συγχωρέσει...  

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
"Οι Ρετσίνες του Βασιλιά" είναι το πιο εσωτερικό βιβλίο του Ισίδωρου Ζουργού.Ένα μυθιστόρημα που, αν και ρέει άνετα, απροσδόκητα πολλαπλασιάζει το συναισθηματικό του φορτίο, "πίσω από τις γραμμές".
Πρόκειται για ένα κοινωνικό δράμα, μια οικογενειακή ιστορία, που τελικά ανάγεται σε έναν εσωτερικό μονόλογο αυτογνωσίας και συμφιλίωσης, πράγμα που φανερώνεται κι από την ίδια τη δομή του βιβλίου, καθώς εναλλάσει τριτοπρόσωπη αφήγηση με ημερολογιακές σημειώσεις του ιδιου του πρωταγωνιστή.
Ένα μυθιστόρημα που χωρίς να είναι page turner κυλά σαν ποταμός προσφέροντας εξάρσεις και υφέσεις ως την δική του ιδιότυπη κορύφωση. 
       Οι Ρετσίνες του Βασιλιά είναι το έργο του Ζουργού που περισσότερο από κάθε άλλο κινείται σε επίπεδο σχεδόν συμβολικό.
Σε αυτό συμβάλλει, πρωτίστως  η απροσχημάτιστη διακειμενικότητα του (Shakespear, Rambelais, με ανάλογο τρόπο που τα Ανεμώλια βρίσκονταν σε συνομιλία με τον ομηρικό κόσμο. 
Από την άλλη συμβολικότητα προσδίδει στο βιβλίο το γεγονός πως ούτε εδώ δεν προσδιορίζεται επακριβώς ο τόπος -όπως σε άλλα μεγάλα έργα (οπως λόγου χάρη ο Κατάδικος του Θεοτόκη.)
Το χωριό -σκηνικό της δράσης -θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε οικισμός της επαρχιακής Ελλάδας
Χωρίς στενούς τοπογραφικούς περιορισμούς το δράμα εκτείνεται στον χώρο και διαστέλλεται για να χωρέσει την ψυχή κάθε αναγνώστη.
   Εντούτοις, υπάρχουν στο έργο στοιχεία ηθογραφικά, αναγνωρίσιμα στις μικροκοινωνίες της ελληνικής Επαρχίας, καθώς στο βιβλίο αυτό παρακολουθούμε μια αντιστροφή της υστερικής αστυφιλίας που διέκρινε τις εποχές της επιπλαστης ευμαρειας.Έδώ έχουμε μια αποκέντρωση και μια άρνηση του ασφυκτικού άστεως.Μια παλιννόστηση στις ρίζες.Στην αρμονική συνύπαρξη με τη φύση.
           Ο συνδυασμός πέτρας, δέντρων και θάλασσας τόσο τυπικός στο μεσογειακό τοπίο, που στις "Ρετσίνες Του Βασιλιά" ξαναβρίσκει τον εαυτό του!
Πέτρα.Κύμα.Άνθρωπος.Η μυσταγωγία του Αμπελιού.Το ποτό που ενώνει ετερόκλητους ανθρώπους στην ακολουθία του Οίνου.
  Οι συνάξεις στο καφενείο- εικόνα τόσο χαρακτηριστική στις κλειστές κοινωνιές- προσλαμβάνουν τη μορφή ιεροτελεστίας που έλκει τις τις ρίζες της από την αρχαιοελληνική παράδοση όπου περίοπτη θέση έχει η τελετουργικό της "βρώσης" κι οι προεκτάσεις του.
Δομικά στοιχεία άλλωστε της κοινωνικής ζωής των Αρχαίων Ελλήνων κατέχουν η Φιλοξενία και τα Συμπόσια ως εκκολαπτήρια ήθους και φιλοσοφικής σκέψης.Και οι δυο αυτές εκφάνσεις της κοινωνικότητας, που μάλιστα ανάγονταν ως τους θεούς, έχουν ως συνδετικό κρίκο το Φαγητό και την πρωταρχική ανάγκη της τροφής, που προσδιορίζει τον Πρώτο, Ανυπέρβλητο Δεσμό του ανθρώπου- αυτόν με την Μητέρα- Τροφό.

        Εδώ υπεισέρχεται η συνομιλία με τον Γαργαντούα του Ραμπελαί, όπου ουσιαστικά ανιχνεύεται αυτό που η φρουδική θεωρία ονομάζει στοματικό στάδιο του ανθρώπινου ψυχισμού δηλαδη αφομοίωση του βρέφους με τον μητρικό μαστό ως αντίβαρο στον φοβο του αφανισμού και του θανάτου.
Συνδαιτημόνες λοιπόν μιας υπεκφυγής και μιας χαράς που δεν κρατά αλλά γλυστρά και χάνεται όπως η άμμος στην κλεψύδρα, όπως το κρασί στον ουρανίσκο...
         Σε αυτήν τη συνάθροιση ξεχωρίζει ο εμβληματικός Λεόντιος Έξαρχος- με το όνομά του κιόλας να υποδηλώνει την επιβλητικότητα και την υψηλή του θέση.Υψηλή για να είναι ηχηρότερη η πτώση του, αφού ο  "Βασιλιας" αυτός βλέπει τους Καιρούς να ροκανίζουν τον θρόνο του, μα προτάσσει μια όρθια περηφάνεια μπρος στον αναπόδραστο τέλος, με τα μαλλιά του να αβνεμίζουν στις θύελλες.

         Ο Λεόντιος Εξαρχος του Ζουργού είναι το ομόλογο του σαιξπηρικού Βασιλιά Ληρ.Εκφράζει τη νοσταλγία του μεγαλείου, μα και την παρελθούσα πατριαρχία που εξουσιάζει το θήλυ αλλά και που άγεται ερήμην από αυτό.

Ο Λεόντιος Έξαρχος ως Βασιλιάς Ληρ βλέπει τον παλιό κόσμο να καταρρέει κάτω από την θύελλα της προόδου, της αμφισβήτησης και της ανατροπής που εισηγείται στο σαρωτικό πέρασμά της η Νέα Γενιά.
         Ο Έξαρχος είναι ο King Lear, που απέναντι στις Κόρες του βιώνει την τρομερή απειλή όπως τη διαγράφει ο Καρλ Γιουνγκ, όταν ανιχνεύει το Τραύμα της Απερχόμενης Γενιάς έναντι των Επιγόνων της που "θα γκρεμίσουν τα έργα της".
Είναι η γονιμότητα που κυοφορεί και την πτώση του Λεόντιου.
Είναι η αδυναμία της παρακμής του που θα τροφοδοτήσει την εξουσία των επόμενων και αυτόν τον αναπόφευκτο εκθρονισμό του βιώνει ο Λεόντιος του Ζουργού, βλέποντας ως γονέας τα παιδιά του να πετούν με δικά τους φτερά αρνούμενα να ετεροκαθορίζονται ως ιδιοκτησία του Πατριάρχη.
Γύρω από τον πρωταγωνιστή Λεόντιο ένας χορός προσώπων απτών κι αθέατων.

Είναι, καταρχάς, οι σύντροφοι στην οινοποσία, τυπικές φιγούρες του ελληνικού χωριού:

Ο παπάς, ο καφετζής, η παντοπώλισσα, η ωραία, ο ψαράς, ο προύχοντας...

Αγαθοί και δόλιοι, ηθικοί και διεφθαρμένοι.

        Έπειτα είναι και τα φαντάσματα της μνήμης...

Η μακρινή αγαπημένη , η Ουρανία με το όνομά της να υποδηλώνει την απουσία της στο Επέκεινα.Η αγάπη που ξεπλένει τα κρίματα.Η Σύζυγος.Η Μάνα.

        Οι απούσες κόρες η Γαβριέλα η Ρεγγίνα και η Κορίνα σε αντιστοιχία προς της σαιξπηρικές ηρωίδες την Γονερίλη (Goneril) ,τη Ρεγάνη (Regan) και την Κορδέλια (Cordelia)-διασκορπισμένες κι εκείνες στα "βασίλεια" του σύγχρονου κόσμου- τη Γερμανία, τις Βρυξέλλες και την φτωχή Αθηνα.

       Το παράξενο κάστρο, παντεπόπτης στην άκρη του χωριού διατηρεί τον δικό του αυτόνομο ρόλο- σαν παρουσία ζώσα στην πλοκή- εκκολάπτοντας κι εκείνο τα δικά του φοβερά μυστικά, και πληρώνοντας το δικό του τίμημα στην Αλήθεια και στη μοίρα.

Ένας χαρακτήρας που σίγουρα αποτελεί μια ανατρεπτική πινελιά είναι ο πεθερός του Έξαρχου, ο Ζαμάνης.Μια προσωπικότητα ιδιαίτερη με μια άκρως ενδιαφέρουσα ιστορία -πολυτάραχη και ζοφερή- που συντίθεται κομμάτι κομμάτι σαν παζλ, που μαντεύεις από το όλον το μερικό που σου λείπει.ίσως ήθελα να μάθω ακόμη περισσότερες λεπτομέρειες του βίου του.

       Ο Ζαμάνης σίγουρα αποτελεί το πιο συναρπαστικό κομμάτι του μυθιστορήματος και το κλειδί στη διαδρομή του Λεόντιου προς τη Συμφιλίωση.

Προεξάρχων όμως στον χορό τούτον των παράξενων προσώπων γύρω από τον...Ξεπεσμένο Βασιλέα-"Θέσπις" που θέτει σε κίνηση αυτό το δράμα- είναι ο γλυκύς και μοναχικός κωδωνοκρούστης του χωριού, ο Ζαχαρίας. 

Ο Μασούρης, με τη διονυσιακή του ανεμελιά  είναι αυτό που απλοικά ορίζουμε ως "τρελό του χωριού".Με τη βακχική του άγνοια, αισθάνεται όσα δε σκέφτεται και νιώθει όσα δεν κατανοούν αυτοί που σκέπτονται.

Ένας σαλός με την αγιοσύνη που ο όρος προσέλαβε στην χριστιανική παράδοση, έτσι όπως φέρνει τον Λεόντιο σε επαφή με την ανεπεξέργαστη αλήθεια....

Συνδέοντάς τον Ζαχαρία με την σαιξπηρική εποχή μπορούμε να τον παραλληλίσουμε με μια αναγεννησιακή φιγούρα από την Commedia del 'Arte.

Ένας χαριτωμένος αρλεκίνος, είναι ο Ζαχαρίας ενόσω διασχίζει με παιχνιδιάρικους ελιγμούς τις συνειδησιακές διαδρομές του γερο Λεόντιου- αποδομώντας ψευδαισθήσεις μεγαλείου με την αποκοτιά του σκακιστικού Fou!

           Μια γκροτέσκα βενετσιάνικη μάσκα, που ξεπροβάλλει αιφνιδιαστικά και πίσω από το τρομακτικό της γέλιο κρύβει τη σκοτεινή γνώση.

Μια φιγούρα που παραμερίζει τα φτιασίδια και επαναπατρίζει την ύπαρξη του στα απενοχοποιημένα ένστικτα της anima.

Εντούτοις, ο Ζαχαρίας διατηρεί μια ιδιότυπη συμπόνια και μια ευαισθησία που του εμφυσά μια πνοή από τον -πολύ μεταγενέστερο του Σαίξπηρ- Ρομαντισμό,  

προσδίδοντας του τα στοιχεία ενός άλλου εμβληματικού κωδωνοκρούστη, του τραγικού Quasimodo.

Η συνάφειά τους προκύπτει με τρόπο βαθιά συγκινητικό που μόνον ο Ζουργός ξέρει να υποβάλλει, αποδεικνύοντας πως η αγωνία της γλώσσας σε έναν συγγραφέα δεν αναιρεί ποτέ το χειμαρρώδες συναίσθημα.
"Οι Ρετσίνες Του Βασιλιά" δεν είναι όμως ένα μυθιστόρημα που αποζητά την τέρψη ή τον άκοπο εντυπωσιασμό.
Είναι ένα θεατρικά σκηνοθετημένο δράμα που συνδιαλεγεται με την αρχαία και τη σαιξπηρική τραγωδία, σε σκηνές και ιντερμέτζα- για να κλείσει σε μια σοφόκλεια επίκληση στους Νεκρούς που "τους πήρε ο Άδης και- μέγα πλήθος- η Περσεφόνη εφίλεψε".
      Μέσα στο πανηγύρι της ζωής, διάχυτη είναι η σκιά του θανάτου ως απειλή και μνήμη, όπως ακριβως οι αναγεννησιακές Αποκριες μασκάρευαν τον τρόμο του θανάτου!
Γιατί απώτατο διακύβευμα είναι η αγωνία του εκθρονισμού και του αναπόφευκτου τέλους.
Κι αν ο τρόπος να μη χάσεις κάτι είναι να το δώσεις ο ίδιος, κι αν - όπως ορίζει η ευαγγελική περικοπή-"όποιος θέλει να βρει την ψυχή του πρέπει πρώτα να τη "χάσει", είναι σίγουρα μακρύς κι επώδυνος ο δρόμος για την άρση του Εγωισμού, είναι όμως μονόδρομος σε τούτο το μονοπατι του Θανάτου....
Αυτή είναι η διαδρομή που ο Λεόντιος καλείται να διανύσει με σύντροφο τον Ζαχαρία, την αλέγκρα σκιά της καρδιάς του, για να φτάσει σε ένα φινάλε ακαριαίο και σκοτεινά ποιητικό όπου ανεξήγητα επέρχεται η συμφιλίωση των δύο γενεών.
         Με όλα αυτά οι "Ρετσίνες του Βασιλιά" αποδομούν σαθρά οικογενειακά οικοδομήματα που πίσω απο την κοινωνική επιφάνεια και την ψευδεπίγραφη εικόνα μιας επίπλαστης ευημερίας κρύβουν ανομολόγητα απωθημένα, ένοχα μυστικά και πενία συναισθημάτων.  
Πέραν των ψυχογραφικών τους προεκτάσεων, όμως, "Οι Ρετσίνες" καταλήγουν να είναι κι ένα σύγχρονο βιβλίο που- μέσα από μεσαιωνικά σχήματα και αναγωγές σε προγενέστερες λογοτεχνικές φάσεις της Ευρώπης- αφουγκράζεται το αδιεξοδα του Νεοελληνα της Κρίσης, που είδε οράματα, προσχήματα και ψευδαισθήσεις να καταρρέουν.
"Οι Ρετσίνες" ξεμπροστιάζουν την υποκρισία του σύγχρονου Αστού της Κατανάλωσης, της Κοινωνικής Ανέλιξης και της Άδειας Ψυχής, κι αυτό αποτελεί  ένα ράπισμα στον νεοπλουτισμό της εποχής μας.
Μέσα από τις σελίδες του το μυθιστόρημα αυτό αφουγκράζεται τον παλμό της ρίζας που ξεχνάμε και σηματοδοτεί το νόστιμον ήμαρ στην χωρίς προσχήματα, επιτεύγματα και τίτλους αλήθεια του εαυτού μας.Στην αληθινή μας πατρίδα.Χώμα. Θάλασσα.Κρασί.Απλά όλα- κι αληθινά, σαν τα συστατικά της Ελλάδας του Ελύτη... 
          Το βέβαιο είναι πως "Οι Ρετσίνες του Βασιλιά" αποτελούν ένα πρωτότυπο έργο που αποδεικνύει πως ο Ισίδωρος Ζουργός δεν επαναπαυεται στις δάφνες του αλλά αναζητά νέους δρόμους και διαφορετικούς κάθε φορά προβληματισμούς-γύρω από την Ιστορία, τον έρωτα και την κοινωνία- για να εμπλουτίσει όμορφα τη Σύγχρονη Πεζογραφία μας.
         "Οι Ρετσίνες του Βασιλιά" είναι λοιπόν ένα ακόμη εξαίσιο δείγμα μιας άοκνης πέννας που βρίσκει τρόπους να προσφέρει έμπνευση, συναίσθημα και γόνιμη γνώση στο Λογοτεχνικό μας Γίγνεσθαι.

                                                                Δέδε Ελισσάβετ

Διαβάστε ακόμη για τον ΙΣΙΔΩΡΟ ΖΟΥΡΓΟ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ


ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΙΣΙΔΩΡΟΥ ΖΟΥΡΓΟΥ "ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ"

ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ 

ΛΙΓΕΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΝΥΧΤΕΣ





ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΑΝΑΦΕΡΘΕΙΣΑ  ΡΗΣΗ ΤΟΥ KARL YOUNG
"Η γονιμότητα οδηγεί στην πτώση μας·
κατά την άνοδο της επόμενης γενιάς
η προηγούμενη έχει υπερβεί το ζενίθ της.
Οι απόγονοί μας γίνονται οι πιο επικίνδυνοι εχθροί μας,
απέναντι στους οποίους είμαστε απροετοίμαστοι.
Θα επιζήσουν και θα πάρουν την ισχύ
από τα αποδυναμωμένα μας χέρια"..

Victoria HISLOP, Όσοι Αγαπιούνται

                                                                              Όσοι Αγαπιούνται, Victoria Hislop
                                              Είδος: Ιστορικό
                                          Βαθμολογία: 8,5/10

Η φετινή εκδοτική σεζόν σημαδεύτηκε από την πιο πολύκροτη μεταγραφή των τελευταίων ετών, καθώς η Βρετανίδα συγγραφέας Victoria Hislop που τόσο αγαπήθηκε από το αριστουργηματικό "Νησί" της, μετακινήθηκε από τις εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ στις Εκδόσεις Ψυχογιός.

Η συνεργασία της Χίσλοπ με τον Ψυχογιό εγκαινιάστηκε με ένα πολυσέλιδο ιστορικό μυθιστόρημα αξιώσεων.

           Με ένα θέμα που καίει, το "Όσοι Αγαπιούνται" διατρέχει την πολυτάραχη ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα κι αναμετράται με ένα σκληρό στοίχημα 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Δεκαετία του 30:Η 15χρονη Θέμις μεγαλώνει σε μια οικογένεια που ταλανίζεται από ρωγμές πολύ βαθύτερες από εκείνες που απειλούν το ετοιμόρροπο νεοκλασσικό σπίτι της.

         Με μια μητέρα αλαφροϊσκιωτη κι έναν πατέρα απόντα στα καράβια τα 4 παιδιά είναι χωρισμένα σε δυο ιδεολογικά στρατόπεδα, όπως κι ολόκληρη η χώρα.

Ο μεγάλος Θανάσης κι η ωραιοπαθής Μαργαρίτα γοητεύονται από την πυγμή, την πειθαρχία και τις αρχές του νέου καθεστώτος, ενώ ο νεαρός Πάνος κι η ευαίσθητη Θέμις εμπνεόνται από το όραμα της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης που κηρύττει η διωγμένη Αριστερά.

            Ο Πόλεμος που ξεσπά κι οι δραματικές αλλαγές που φέρνει η Κατοχή κι η παρουσία των Γερμανών στην Ελλάδα θα βαθύνουν το χάσμα.

Απώλειες, αίμα κι αγώνας για την επιβίωση,  θα ωθήσουν τη Θέμιδα να ενταχθεί τελικά στις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού, αποδίδοντας ένα άτυπο χρέος.

Πάνω στο Βουνό η Θέμις θα ανακαλύψει τι σημαίνει να σκοτώνεις ενώ θα αισθανθεί το πρώτο σκίρτημα του έρωτα.

          Κι όσο ο Εμφύλιος μαίνεται η Θέμις θα γνωρίσει την εξορία κρατώντας βαθιά μέσα της το ανομολόγητο μυστικό της.

Στο Τρίκερι, όμως, θα αποκτήσει μια φιλία που θα τη σημαδέψει με απροβλεπτο τρόπο ολόκληρη τη ζωή της κι εκεί θα βρεθεί διχασμένη ανάμεσα στο ιερό Καθήκον και τη λαχτάρα για ζωή...

Εν τω μεταξύ, ο Πόλεμος αλλάζει τη ζωή και για τα υπόλοιπα αδέλφια, χαράσσοντας
την καρδιά της Μαργαρίτας με έναν ανεπούλωτο έρωτα, 
και την όψη του ακροδεξιού Θανάση μ ένα ανεξίτηλο σημάδι μίσους...
Και τα χρόνια περνούν...΄'Ανθρωποι φεύγουν ,λιποτακτούν ,χάνονται κι η επομενη γενεά παραλαμβάνει τξη σκυτάλη των αγώνων...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

Είναι αλήθεια πως όταν πληροφορήθηκα για την έκδοση του νέου μυθιστορήματιος της Χίσλοπ περίμενα με μεγάλη αγωνία να το πάρω στα χέρια μου.

       Η Βρετανίδα Victoria Hislop συστήθηκε στο ελληνικό κοινό με μια συγκλονιστική έμπνευση, αναδεικνύοντας ένα ξεχασμένο κομμάτι της πατρίδας μας, που έκρυβε πολύ πόνο, μα και διδάγματα αξιοπρέπειας":

Το περιβόητο "Νησί" της ήταν η Σπιναλόγκα και ο Γολγοθάς της μικροκοινωνίας των Λεπρών, που είχε καταδικάστει σε απομόνωση κι αργό θάνατο για να μετατρεψει με το ψυχικό της μεγαλείο την ασθένεια σε ύμνο προς τη ζωή και την ανθρωπιά.Εκέι γοητευτηκαμε από μια συγγραφέα που η γραφή της είχε παλμό βαθιά ελληνικό!

        Παρόλαυτα το πιο πρόσφατο μυθιστόρημά της η "Ανατολή" διαπραγματεύτηκε το ζήτημα της Κύπρου με έναν τρόπο απογοητευτικό- ηθικά απαράδεκτο- καθώς μεροπληπτούσε εγκληματικά προς την τούρκικη πλευρά, εξισώοντας τον θυτη με τα θύματά του και σκυλεύοντας έτσι τη μνήμη τόσων αθώων νεκρών κι αγνοουμένων Ελληνοκυπρίων.
Κάτι τέτοιο, αντίκειται σε εναν άνθρωπο του πνεύματος, αλλά ίσως είναι αναμενόμενο από μια συγγραφέα Αγγλίδα, που τα συμφέροντα της χώρας της πολέμησαν τον ελληνισμό της Κύπρου- όχι όμως από μια φιλέλληνα.
       Αυτό το έργο θα την είχε καταδικάσαει στη συνείδησή μου , αν το "Νησί" της και το νήμα δεν αποδείκνυαν τις ειλικρινείς της ευαισθησίες προς την Ελλάδα.

         Έτσι η πρόκληση τώρα με το "Όσοι Αγαπιούνται" ήταν πολύ μεγάλη καθώς, ακούγοντας πως επρόκειτο για μυθιστόρημα σχετικά με τον Εμφύλιο, ο υποψιασμένος αναγνώστης σίγουρα πήρε το βιβλίο αυτό με επιφύλαξη και ζωηρό ενδιαφέρον:Πέραν του ούτως ή αλλως συναρπαστικού θέματος, πολλοι θέλαμε να δούμε πώς μια Βρετανίδα λόγια θα προσέγγιζε αυτήν τη χαίνουσα πληγή της Ελλάδας, όπου κι οι Εγγλέζοι του Churchill είχαν ασφαλώς ολέθρια συμβολή.

Θα κατόρθωνε,λοιπόν μια Βρετανίδα συγγραφέας να εισχωρήσει στην ιδιοσυστασία του Έλληνα;

Θα απέδιδε τις ιδεολογικές αποχρώσεις που δημιουργησαν τα αντιμαχόμενα μέτωπα;

Θα ανίχνευε τα ψήγματα του διαχασμού στην απλή καθημερινότητα των πολιτών;

Θα σκιαγραφούσε τα λάθη και τα εγκλήματα που διεπράχθησαν από όλες τις μεριές;

Θα αφουγκραζόταν τους καημούς του απλού Έλληνα που βρέθηκε να συνθλιβεται από ττις μυλόπετρες της Ιστορίας ενόσω αναζητούσε μια καλύτερη ζωή;

          Υπό αυτό το πρίσμα, έκλεισα το μυθιστόρημα της Χίσλοπ βαθιά εντυπωσιασμένη:Τα πέτυχε όλα!

Η Βρετανίδα Βικτόρια Χίσλοπ έγραψε το μυθιστόρημα αυτό, σαν να ήταν μια αληθινή Ελληνίδα, που στο αίμα της ρέει η Εθνική Μνήμη, το Πένθος και το Χρέος!!!

Το "Όσοι Αγαπιούνται" είναι ένα βιβλίο βαθιά ελληνικό.

Από τις σελίδες του στάζει η αρμύρα του πελάγους, το αίμα των αγωνιστών, το μελάνι των ποιητών, οι οιμωγές των εκτελεσθέντων, η έξαψη των δρόμων, το δάκρυ της ξενητειάς.

         Η συγγραφέας υπηρετεί- όσο είναι δυνατόν για ιστορικό μυθιστόρημα- την αντικειμενικότητα, χωρίς αυτό να αναιρεί τη συναισθηματική φόρτιση των ηρώων της και το δέσιμο του αναγνώστη μαζί τους:

Toυναντίον, δεν είδα καμιά αποστασιοποίηση ούτε αυτήν την απροσωπη ψυχραιμια του ουδέτερου παρατηρητή.

Η συγγραφέας δίνει πνοή στα πάθη των προσώπων, με βαθιά κατανόηση στα κίνητρα των επιλογών τους...

          Έχει επιλέξει προσεκτικά τους ήρωες τους, τοποθετώντας τους στο κάδρο της πλοκής έτσι ώστε να δώσει ενδεικτικά στιγμιότυπα από όσα που σημάδεψαν την πολύπαθη Ελλάδα του 20ου αιώνα.
            Συμβόλισε δε το μείζον ζήτημα του Διχασμού μεταφέροντάς τον στη μικροκοινότητα μιας τυπικής, πολυμελούς οικογένειας.
Στον χορό αυτόν που πλαισιώνει την πρωταγωνιστρια Θέμιδα, προβάλλουν διάφοροι ανθρωπότυποι και τάσεις πολιτικές:Ο φανατισμένος αρτηριοσκληρυντικός δεξιός, οι καιροσκόποι που αναζήτησαν την ευκαιρία να αλλάξουν τη ζωή τους, οι αριβίστες, οι αγνοί ιδεολόγοι κι όσοι έσωσαν τον εαυτό τους συντηρώντας το όνειρο της ανέλιξης, αφήνοντας πίσω πατρίδα, οικογένεια και πολιτικά πάθη.
            Αγώνας, Επιβίωση, Κατοχή, Λιμός,σκληρές διαψεύσεις, προδοσία, οικογενειακοί δεσμοί,προσωπικές φιλοδοξίες, μετανάστευση, ατομικισμός, αχρειότητα, επανάσταση, Δικτατορία, Πολυτεχνείο, Μεταπολίτευση.
         Όλα παρελαύνουν σε ένα πανόραμα Ιστορίας και συναισθημάτων, χτίζοντας το πορτρέτο μιας Ελλάδας πάντα βασανισμένης, πάντα εξαπατημένης, πάντα βοράς σε ξενοκίνητα συμφέροντα, με τον λαό της αυτόχειρα και θύμα μαζί...
Το πέρασμα από κάποιες στιγμές (λχ εκλογές για το Πολιτειακό) σίγουρα είναι πιο βραχυλογικό, όμως κάθε αναφορά είναι καλά σταθμισμένη κι έγκυρη, αποδεικνύοντας τη φιλόπονη έρευνα της συγγραφέως και τον σεβασμό της στην Σύγχρονη Ιστορία της Ελλάδας μας ...
        Σίγουρα στο μυθιστόρημα της αυτό η Χίσλοπ κατάφερε να προσδώσει μεγαλύτερο συναισθηματικό βάθος στους χαρακτήρες της από ό,τι σε προηγούμενα έργα της.
Έχω την αίσθηση ότι στο "Όσοι Αγαπιούνται", Ιστορία και άτομο συνυπάρχουν αρμονικά.

          Η Βικτόρια Χίσλοπ επέλεξε για ηρωίδα της τη Θέμιδα, μια νεαρή ιδεολόγο της Αριστεράς, που η απωλεια θα αφυπνίσει στην πιο κρισιμη καμπή της ζωής της και θα τη στρεψει στον ένοπλο αγώνα για τα δίκαια του λαού.

            Η πορεία της Θέμιδος αναβιώνει σκληρές στιγμές που το κοινό τις πρωτογνώρισε σε έργα σπουδαίων αγωνιστών -λογοτεχνών:
          Τα πάθη της Θέμιδας στην Εξορία μοιάζουν βγαλμένα από την "Οδό Αβύσσου 0" του Μενέλαου Λουντέμη ή τις αφηγήσεις του Μανώλη Κορνήλιου στις "Χάρτινες Βαρκούλες στη Μακρόνησο".

       Αναπόφευκτη είναι η σύγκριση της Θέμιδας με την Άννα του Παπαθεοδώρου στις "Ζωές Του Ανέμου" καθώς και με την υπαρκτή φιγούρα της Έλλης Παππά- με την πορεία των πραγματων λιγότερο ...ρομαντική για την ηρωίδα της Χίσλοπ, μα με τη Μητρότητα να αποτελει πυξίδα της ψυχής και των επιλογών της!
        Η Θέμις διαθέτει όλα  εκείνα τα όμορφα γνωρίσματα που βοηθούν τον αναγνώστη να ταυτιστεί με τον πρωταγωνιστή ενός βιβλίου:Σύνεση, συμπόνια, εντιμότητα, στοργή.
        Δεν παραμένει ωστόσο χάρτινη ούτε εξιδανικευτικά στάσιμη, καθώς η Βικτορία Χίσλοπ την ακολουθεί πειστικά στον αγώνα, στα βασανιστήρια, στην αλλαγή προτεραιοτήτων, στην ιδεολογική κόπωση και τον συμβιβασμό..."Στην ενηλικίωσή της" θα πουν χαιρέκακα κάποιοι εξαρχής βολεμένοι ενθυμούμενοι τη ρήση του Τζων Κ. Γκάλμπρεϊθ: 
«Αλλοίμονο σ’ όποιον, στα δεκαοκτώ του, δεν είναι κομμουνιστής» και την αποστροφή "Αλλοίμονο σε όποιον μετά τα 30 εξακολουθήσει να είναι...» .
        Εικάζω πως η επιλογή αυτής της ξεκάθαρα πολιτικοποιημένης ηρωίδας απηχεί ίσως τη συμπάθεια της συγγραφέως στον αριστερό πόλο χωρίς όμως να αποσιωπά τα εγκλήματα που διεπράχθησαν και από αυτήν την πλευρά...
            Μια άλλη ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι αυτή του Άγγελου ο οποίος θυμίζει τα παιδιά εκείνα μεγάλων αγωνιστών(Βίκτωρ Μπελογιάννης, Λαμπράκης ο νεότερος) που αποτίναξαν το βάρος του ονόματός τους, ακολουθώντας μια σαφώς διαφοροποιημένη πορεία.
Η πιο τραγική και βαθυστόχαστη τολμώ να πω φιγούρα του έργου είναι ο αδελφός της Θέμιδος ο άλλοτε ακροδεξιός Θανάσης, που με το προσωπικό του δράμα συγκλονίζει ως τα τρίσβαθα την ψυχή του αναγνώστη κι αποδεικνύει τη συγγραφική ωριμότητα της Χίσλοπ, αφού οι ανθρώπινοι χαρακτήρες δεν είναι μονοσήμαντοι, ούτε υποτάσσονται σε απλουστευτικές ταμπέλες.
Θα ήθελα η Χίσλοπ να έχει επιμείνει λίγο περισσότερο στην περίπτωσή του, όπως και στης Μαργαρίτας, αφού η μονομερής εστίαση στη Θέμιδα επισκίασε τα υπόλοιπα αδέλφια της, που είχαν κι αυτά να δώσουν πολλά.
         Ένα όμως κεφάλαιο που σίγουρα προσδίδει στο βιβλιο μεγάλο μέρος της γοητείας και της μαχητικότητάς του είναι ο Νίκος ,μια νεανική μορφή βγαλμένη θαρρείς από τα επαναστατικά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη.
Ένας Σωτήρης Πετρουλας, ενας Διομήδης Κομνηνός που με τα ματωμένα του αχνάρια σηματοδοτεί τα ιδανικά για την επόμενη γενιά, κλείοντνας την τελευταία πράξη του δράματος.Είναι αδύνατον να μείνει αναγνώστης ασυγκίνητος...
       Όλα αυτά κυλούν εύληπτα κι αβίαστα όπως ακριβώς τα χρόνια από τις ζωές των ανθρώπων, ολοκληρώνοντας τον κύκλο των αγώνων και του αίματος .
Κοντολογίς, το "Όσοι Αγαπιούνται", συνιστά μια συγκινητική νωπογραφία της Νεότερης Ελλάδας με "ύλη χρωστική" το αίμα των παιδιών της, τον γαλανό ουρανό των ευγενών οραμάτων, και τα τσαλαπατημένα γαρύφαλλα κάτω απο τις ερπύστριες των τανκς.
        Με το νέο αυτό μυθιστορημα επέστρεψε - ωριμότερη και πιο προβληματισμένη- η Βικτόρια Χίσλοπ που αγαπήσαμε στο "Νησί" και στον Γυρισμό" αφήνοντας υποσχέσεις για μεγάλα έργα και στο μέλλον, που το ελληνικό ιδιαίτερα κοινό θα περιμένει να ανακαλύψει... 

Πηγη της φωτο 1 iefimerida
Πηγή της φωτο 2 pinakio.gr