Darren Aronofski , Black Swan

                                                                      Darren Aronofski , Black Swan (Oscar 2012)
                                                                                            Είδος :Ψυχολογικό 

Θρίλερ                        

Ο Ντάρρεν Αρονόφσκι (Requiem For A Dream) ξέρει να μετατρέπει τα... όνειρα σε εφιάλτες , προκειμένου να αναδείξει οδυνηρά αδιέξοδα του κοινωνικού γίγνεσθαι και της ίδιας της ανθρώπινης ψυχής.
To 2011 ή αιχμηρή του ματιά διείσδυσε στον "κρυστάλλινο κόσμο του Μπαλέτου και τον έκανε κομμάτια ματώνοντας τα ολόλευκα φτερά του Κύκνου, σε μια ταινία ιδιαίτερη όσο κι αμφιλεγόμενη, to Βlack Swan...

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η Νina Sayers είναι μια 27χρονη μπαλαρίνα που δουλεύει σε ένα θίασο της Νέας Υόρκης και ζει με μια ψυχαναγκαστική μητέρα, απογοητευμένη από τη δική της αποτυχημένη καριέρα στον Χορό

.Με αφορμή την απόσυρση της Πρίμα Μπαλαρίνας του, ο Διευθυντής του θίασου , ο Τοma Leroy αποφασίζει να ανεβάσει τη "Λίμνη των Κύκνων" .

Έτσι αποζητά την μπαλαρίνα που θα ερμηνεύσει τον διπλό ρόλο του "Λευκού Κύκνου" ("Οντέτ") και του "Μαύρου Κύκνου" ("Οντίλ").

Η Νίνα διεκδικεί τον ρόλο κι ενώ είναι τεχνικά άρτια για τον αέρινο "Λευκό Κύκνο" ο Διευθυντής της πασχίζει να της αφυπνίσει το πάθος που απαιτείται για να ερμηνεύσει τον λάγνο "Σκοτεινό Κύκνο".

          Ανταγωνίστριά της είναι η Lilly, μια νεοφερμένη χορεύτρια που κατάφερε να μην τη ρουφήξει ο πυρετός του Χορού, καταφάσκοντας και την πιο ανάλαφρη πλευρά της ζωής.

          Μέσα από τον ανταγωνισμό τους θα προκύψει μια άσπονδη φιλία που θα αποτελέσει πρόκληση για τη Νίνα να υπερβεί τα όριά της, να αφουγκραστεί τη σεξουαλικότητά της και να ανακαλύψει πως απειλή της είναι ο ίδιος της ο εαυτός.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Η ονειρική μελωδία του Τσαϊκόφσκι βασίστηκε στον θρύλο αγάπης της "Λίμνης των Κύκνων" που εκκινεί από γερμανικές ρίζες και έχει κι επιρροές από ρωσικά λαϊκά παραμύθια.

        Σύμφωνα με την ιστορία , ο σκοτεινός μάγος Rothbard φθονεί τον έρωτα του Siegfried και της αγνής πριγκίπισσας Οdette και τη μαγεύει, μεταμορφώνοντάς εκείνη και τις φίλες της σε λευκούς κύκνους, με την αγάπη να είναι το μοναδικό αντίδοτο στα μάγια.

Ο Μάγος Ρόθμπαρτ όμως στέλνει στον Ζήγκφριντ την κόρη του Odile ως Μαύρο Κύκνο, που αποπλανά τον Πρίγκιπα Ζήγκφριντ και του αποσπά αυτή τον Όρκο Αγάπης!

Η Οντέτ έχοντας χάσει την αγάπη της- καταδικασμένη να ζήσει πια ως Άσπρος Κύκνος για πάντα κατακρημνίζεται στον θάνατο.

Τούτον τον θρύλο κωδικοποίησε ο Αρονόφσκι και τον προσωποποίησε στην ατομική ιστορία μιας μπαλαρίνας που την τυραννά το κυνήγι της Τελειότητας- σε ένα θρίλερ ενηλικίωσης.

Μια σκηνοθεσία προσωποκεντρική ,εστιάζει ως επί το πλέιστον στην πορσελάνινη ομορφιά της Νάταλι Πόρτμαν για , για να φέρει στο προσκήνιο τη Νίνα με όλα τα υπόλοιπα πρόσωπα αισθητά- αφημένα στο φόντο της προσωπικής της τραγωδίας.

Η χρονική εξέλιξη είναι γραμμική, αλλά η συναισθηματική φόρτιση σπειροειδής όσο καταβυθιζόμαστε στις πιο σκοτεινές γωνιές της γυναικείας αυτής ψυχής.

Ο σκηνοθέτης παραλαμβάνει την εύθραυστη ηρωίδα του από το κοριτσίστικο δωμάτιο της ,το διάχυτο σύμβολα μιας παιδικότητας που επιμένει βασανιστικά, και την ακολουθεί στα αβέβαια βήματά της - όχι προς την καταξίωση όπως φαίνεται αρχικά-  αλλά στην ίδια της την ενηλικίωση και την αυτογνωσία.

         Η σκηνοθετική ευφυϊα του Ντάρρεν Αρονόφσκι σκιαγραφεί τον εύθραυστο κοριτσίστικο ψυχισμό, που ασφυκτιά κάτω από τη μητρική εξουσία και το βάρος των γονεϊκών απωθημένων, πασχίζοντας να απογαλακτιστεί - ωστόσο η ταινία ξεφεύγει από την απλή ψυχογραφική φυσιογνωμία και προσλαμβάνει μια μορφή πιο συμβολική που την ανυψώνει μέχρι μια σκοτεινή ποίηση τόσο χαρακτηριστική για τον Αρονόφσκι.

Mia αγωνιώδης διαδρομή μιας κοπέλας προς μια ενηλικίωση που διαρκώς ανέβαλλε και την επίγνωση της θηλυκής της υπόστασης που καταλήγει στην αυτοκαταστροφή! 

Ο σεναριογράφος Χέιμαν αξιοποιεί το δίπολο του Λευκού και του Μαύρου Κύκνου από τον θρύλο, για να αποδώσει τη διττότητα της ανθρώπινης φύσης, με τη φωτεινή πλευρά της, αλλά και τις ανεξιχνίαστες, σκοτεινές της παρορμήσεις κι ο Αρονόφσκι τον ακολουθεί, ξετυλίγοντάς τα όλα, με στοχαστικότητα και παραφορά!

Όσο η Νίνα παλεύει με τον ρόλο και τον ίδιος της τον εαυτό παρακολουθούμε την άτσαλη ανάδυση μιας σπασμωδικής σεξουαλικότητας που εκτρέπεται στα πιο ζοφερά κομμάτια του ενστίκτου μέχρι να αποτινάξει οριστικά τη λαβωμένη αθωότητα και να στραφεί στα γυναικεία μονοπάτια.

        H ταινία ξεκινά υποτονικά από σεναριακής άποψης, δείχνοντας το παρασκήνιο στον χώρο του μπαλέτου που δεν είναι "ιδανικός και μακάριος", όσο φαντάζει στη σκηνή αλλά κρύβει τρομακτικούς ανταγωνισμούς ,αγωνία και πόνο.     Κλιμακωτά, όμως, η πορεία εξελίσσεται σε μια ψυχεδελική ονειροφαντασία, που υποβάλλει στον θεατή μια αίσθηση αδιεξόδου κι έναν τρόμο που κατακυριεύει την ψυχή του, για να κορυφωθεί σπαρακτικά ως την κάθαρση με όρους αρχαίας τραγωδίας.

Ο Αρονόφσκι δε διστάζει να αγγίξει άκρα -άγρια, ανάρμοστα, απαγορευτικά για παιδιά κ εφήβους- "σκανδαλιστικά για τη συντηρητική, ίσως ματιά, αλλά- πλήρως τεκμηριωμένα όσο επιχειρεί να επανασυναρμολογήσει την κατακερματισμένη σεξουαλικότητα της Νίνα.

Κι όσο συνεχίζεται η καταβύθιση στο ασυνείδητο της Νίνα-το id ορθώνεται κι απλώνει το σκοτάδι του στην εύθραυστη ύπαρξή της, κλείνοντας οδυνηρά και ποιητικά αυτόν τον φροϋδικό κύκλο.

             Το βασικό μειονέκτημα της ταινίας είναι ότι ο Αρονόφσκι αφήνει μια ασάφεια ως προς τον περίγυρο της Νίνα- ίσως γιατί θελει να εστιάσει μονόπλευρα στη σύγχυση της ηρωίδας του. Αυτό αφήνει ατελή τα άλλα πρόσωπα που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη βίαιη αφύπνιση της Νίνα και στον θρυμματισμό της α-πάθειας της.

Δεν αναπτυσσει λχ  τα αντιφατικά συναισθήματα ανάμεσα στις δυο αντίπαλες χορεύτριες, ούτε τις προθέσεις της Λίλυ..

Επίσης, σε ένα δευτερεύον επίπεδο, δεν κατορθώνει να στήσει το δίπολο όπου αμφιταλαντέυεται η ψυχή της Νίνα και στη γενική εικόνα .

Δεν κατορθώνει να αντιπαραβάλλει πειστικά το ασφυκτικό δωμάτιο και τους γκρίζους δρόμους που διασχίζει στην καθημερινότητά της η Νίνα προς την ονειρική φαντασμαγορία του Μπαλέτου διότι κι αυτό παραμένει θολό και άχρωμο:

Η ατμόσφαιρα, δηλαδή, κι η σκηνογραφία της ταινίας του παραμένει μονομερώς ζοφερή και βαριά, με φτωχούς χρωματισμούς, και φτωχή χορογραφία , χωρίς να μεταφέρει επαρκώς την εικαστική μαγεία των παραμυθιακών κόσμων που μας συστήνει το Μπαλέτο.

    Δε μας παρασέρνει ο Αρονόφσκι στη σαγήνη του Κλασσικού Χορού, αφού δεν αξιοποιεί αισθητικά το προνομιακό αυτό πεδίο που του προσφέρει το θέμα του.

            Ωστόσο αναδεικνύει την ψυχή του Μαύρου Κύκνου και φυσικά πουθενά αλλού δε θα νιώσετε τον σπαραγμό της Τρίτης Πράξης όσο σε αυτήν την ταινία.

Μεταδίδει λιγότερο την αισθητική- αλλά βαθιά -τη βιωματική διάσταση του Μπαλέτου. Βιώσαμε το μπαλέτο αλλά δεν το είδαμε σε όλο του το μεγαλείο... 

Είναι προφανές ότι δεν είναι μια ταινία για να πάει μια μητέρα με τη μικρή της κόρη να δει στο σινεμά, από... αγάπη στο Μπαλέτο! Επουδενί! Προτιμήστε τον "Billie Eliot",αν είναι έτσι, γιατί με τον "Μαύρο Κυκνο" πιθανότερο είναι ...να τρομάξει ένα νεαρό κορίτσι από το Μπαλέτο κι όχι να γοητευτεί!

        Το "Black Swan" από τον Ντάρρεν Αρονόφσκι δεν έχει τίποτα το αέρινο, τίποτα το ανάλαφρο -τουναντίον είναι ένα φροϋδικών καταβολών θρίλερ, σε μια φόρμα πιο εξελιγμένη κια σαφώς πιο εκλεπτυσμένη από τον "Παλαιστή" του ιδίου.

Μια ταινία στα χνάρια του Ρομάν Πολάνσκυ με την εσωτερικότητα του Στάνλεϋ Κιούμπρικ- γεμάτη συμβολισμούς ψυχαναλυτικής υφής.

Επί της ουσίας παρακολουθούμε μια καλλιτεχνική απόδοση ενός ψυχωσικού επεισοδίου, που το τροφοδοτούν η έλλειψη ταυτότητας και η δυσχέρεια του ατόμου να συμφιλιωθεί με τον ίδιο του τον εαυτό. 

Οι εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών συμβάλλουν στην ατμοσφαιρικότητα της ταινίας.

        Η Νάταλι Πόρτμαν φαίνεται ιδανική για aυτόν τον ρόλο της Prima Balerina, με την πορσελάνινη ομορφιά του φινετσάτου προσώπου της, που ιδανικά το "εκμεταλλεύτηκε" ο Αρανόφσκι: Μήνες προετοιμαζόταν με πολύωρες πρόβες μπαλέτου, με διώρα στο κολυμβητήριο και συντηρητική δίαιτα από καρότα -καταλήγοντας γύρω στα 50 κιλα!

         Επικεφαλής των Μπολσόι δε θα γινόταν ποτέ η Πορτμαν ,καθώς η τεχνική της στον χορό είναι εμφανώς αδύναμη, κατορθώνει, εντούτοις, να ενσαρκώσει κάθε ψυχολογική διακύμανση της Ηρωίδας. Οι κόποι της Πόρτμαν σίγουρα ανταμείφθηκαν όπως της άξιζε,  καθώς την οδήγησαν στο Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου!!!

Ο Βινσέντ Κασσέλ ερμηνεύει ικανοποιητικά και γήινα- δίχως προεκτάσεις- τον εκμαυλιστή, ωστόσο θεωρώ ότι του δίνεται μικρό περιθώριο να εξελίξει τον ρόλο του, αφού η παρουσία του δεν κινεί πραγματικά τα νήματα όπως άλλοι "διαφθορείς" του σινεμά (πχ Al Pacino στο "Devil's Advocate", Gerard Battler στο "Phantom Of The Opera").

          Ξεχωρίζει και η Barbara Hershey στον ρόλο της καταπιεστικής, νευρωτικής μητέρας, που δεν επιτρέπει στην  κόρη της να απογαλακτιστεί από τα δικά της απωθημένα.

Η δε Μίλα Κονις aξιοσημείωτα άνετη και γεμάτη απενοχοποιημένη λαγνεία με αυξομειώσεις στην ένταση της ερμηνείας της που σωστά υποχώρησε την ώρα της κορύφωσης.

        Το "Black Swan" είναι ένα υπαρξιακό δράμα, λοιπόν, που δύσκολα ξεχνάς και που επιβεβαιώνει τη σκηνοθετική δύναμη του Αρανόφσκυ! Μπορεί να μην αγγίζει τις κορυφές ενός κλασσικού αριστουργήματος όμως αποτελεί μια πολύ ιδιαιτερη κι αξιοπρόσεκτη στιγμή του Χόλιγουντ- από τις πλεόν εσωτερικές του.

Βαθμολογία : 8,5/10!