Σαράγιεβο, Γκουέρνικα για Αγγέλους, Κωνσταντίνα Μπάρλα
Είδος: Κοινωνικό Μυθιστόρημα -Μαρτυρία
Βαθμολογία : 9/10
Ημ/νια Έκδοσης:2021
Σελίδες:340
Προσφάτως την προσοχή μου τράβηξε ένα λογοτεχνικό βιβλίο, που δε μοιάζει με κανένα από όσα κατακλύζουν της αναγνωστική αγορά...
Πρόκειται για το ξεχωριστό βιβλίο μιας Ελληνίδας που απαγκιστρώθηκε από τα δεσμά της αυτοαναφορικότητας, η οποία χαρακτηρίζει την ελληνική μυθοπλασία στην συντριπτική της μερίδα,
και κατόρθωσε να μας ταξιδέψει έξω από την ελληνική μας πραγματικότητα, σε ένα ζήτημα φωτιά, που αποκτά εν τέλει οικουμενικότητα...
Ένα αξιοπρόσεκτο αντιπολεμικό βιβλίο, που όλοι πρέπει να διαβάσουν.
Ο λόγος για το δεύτερο βιβλίο της Κωνσταντίνας Μπάρλα "Σαράγιεβο, Γκουέρνικα για Αγγέλους", που μας μεταφέρει στον τεκτονικών αναταράξεων γιουγκοσλαβικό εμφύλιο,με τον οποίο συντελέστηκε ο βίαιος διαμελισμός της Γιουγκοσλαβίας και νέες κρατικές οντότητες πυργώθηκαν πάνω στα οστά των νεκρών της δεκαετίας του 90:
Σλοβενία, Κροατία, Σερβία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη (Μαυροβούνιο, Σκόπια, με κορύφωση τους άνανδρους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ εναντίον πολιτικών στόχων της Σερβίας το 1999 προκειμένου να αποσπαστεί από τον σέρβικο πυρήνα και το ιστορικό Κοσσυφοπέδιο.
Στο πλαίσιο, λοιπόν, αυτού του τρομακτικού Εμφυλίου Πολέμου, που πολλά βράδια μονοπώλησε και τα δελτία ειδήσεων στην Ελλάδα, συσφίχτηκαν οι δεσμοί ανάμεσα στις ορθόδοξες Ελλάδα και Σερβία, με τον ελληνικό λαό να παραστέκεται στον σερβικό, με κάθε μέσο ,ενώ πολλά "παιδιά του πολέμου" βρήκαν σε ελληνικές οικογένειες φιλόξενο σπίτι να γλείψουν τις πληγές τους...
Η Κ. Μπάρλα ήρθε να καλύψει ένα ανεξήγητο θεματολογικό κενό στην ελληνική βιβλιογραφία που έδειξε να αγνοεί αυτές τις αιματηρές εξελίξεις στη γιουγκοσλαβική επικράτεια, αφού τα βιβλία γύρω από το φλέγον ζήτημα του διαμελισμού της Γιουγκοσλαβίας είναι εξαιρετικά περιορισμένα- και έτυχαν αναιμικής ανταπόκρισης από το αναγνωστικό κοινό.
Ελάχιστες σχετικές εκδόσεις έχουν λάβει χώρα.
Κάποια δοκίμια για τον πόλεμο -εκδόσεις Παρατηρητής ή το γνωστότερο "79 μέρες" του Ν. Μπογιόπουλου)
Λιγοστά μετέφρασμένα μυθιστορηματα- κυρίως Σέρβων με ισχνή απήχηση (Τρίγωνο-Τετράγωνο, Στο Αμπάρι, Λίζα και Άβελ, Μικρές Κόκκινες Καρέκλες της Ο Μπράιαν, το εφηβικό "Ζήτημα Χρόνου", εκδ Σαββάλα κλπ)
Η μοναδική μυθιστορηματική απόπειρα από Έλληνα με θέμα τον Πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία, είναι το "χαριτωμένο" βιβλίο του Ιώανα Λα για τον έρωτα ανάμεσα σε μια Αλβανίδα του Κοσσόβου κι έναν Σέρβο το 1999. ("Ο Κοσσοβάρος"- εκδόσεις Βλασση).
Φαντάζεστε τη χαρά μου, λοιπόν, όταν φέτος ανακάλυψα τη καλαίσθητη μυθιστορηματική μαρτυρία που συνέγραψε η Κωνσταντίνα Μπάρλα σχετικά με αυτόν τον τρομακτικό πόλεμο που σημάδεψε τη βαλκανική Ιστορία, το "Γκουέρνικα για Αγγελους", μια θεματολογική προσθήκη απαραίτητη στο σημερινό μυθιστόρημα.
Η συγγραφέας μας προδιαθέτει με έναν τίτλο ποιητικό, που συνομιλεί με τον κορυφαίο αντιπολεμικό πίνακα του Παμπλο Πικάσσο για τον βομβαρδισμό αμάχων της ισπανικης πόλης Γκουέρνικα. 58 χρόνια μετά ο σπαραγμός παραμένει κοινός
Το βιβλίο της Κωνσταντίνας Μπάρλα αναφέρεται σε ένα από τα βιαιότερα επεισόδια του Εμφυλίου , την πολιορκία του Σαράγιεβο (93-95) μέσα από τα μάτια δύο ερωτευμένων παιδιών, του Σέρβου Μπόσκο και της Μουσουλμάνας Αντμίρα, που η αγάπη τους απλώθηκε πάνω από εθνοτικά μίση και το αίμα τους στάθηκε η ηχηρότερη αντιπολεμική καταγγελία...
Εύλογα προκύπτει ο συσχετισμός με το θρυλικό σαιξπηρικό ζευγάρι, Ρωμαίου και Ιουλιέττας- μόνο που στην περίπτωση της Αντμίρα και του Μπόσκο δεν ήταν οι οικογενειακές προκαταλήψεις, αλλά οι φυλετικοί και θρησκευτικοί διαχωρισμοί φαύλων ηγετών και παραφρόνων ,που θέλησαν χωριστά αυτό το ζευγάρι όπως και τους κατοίκους της Βοσνίας στο σύνολό τους.
Ένας έρωτας που θα συγκινήσει καθε αναγνώστη, όσο τον παρακολουθεί από την τρυφερή του γέννηση ως το πέρασμα στην αθανασία...
Η αφηγηματική τεχνική που επέλεξε η Κωνσταντίνα Μπάρλα είναι λίγο ανορθόδοξη.
Τοποθετεί ως κεντρικό αφηγητή έναν Αμερικάνο πολεμικό ανταποκριτή με διασυνδέσεις, ο οποίος πασχίζει να ανασυνθέσει την ιστορία του ερωτευμένου ζευγαριού επιστρατεύοντας ένα θουκυδίδειο παζλ από ετερόκλητες μαρτυρίες- συνεντεύξεις.
Η ανασύσταση μιας τόσο δυνατής ιστορίας από μάτια τρίτων, δίχως να δίνεται βασικά ο λόγος στους κεντρικούς πρωταγωνιστές ήταν επίφοβη.
Θέλει μεγίστη δεξιοτεχνία, ώστε κάτι τέτοιο να μην αποστεγνώνει τη ιστορία από συναισθήματα.
Τεχνική- ρίσκο, που τη θυμάμαι σε δύο μεγάλα κλασσικά έργα, "το Φάντασμα της Όπερας" του Λερού και τα "Ανεμοδαρμένα Ύψη" της Μπροντέ, όπου γνωρίζουμε τον σκοτεινό τους πρωταγωνιστή μέσα από την οπτική τρίτων και τον συνδυασμό μαρτυρίων .
Τη φοβήθηκα στη "Γκουέρνικα" της Μπάρλα αυτή τη μεθοδο παζλ.
Ευτυχώς ομως η συγγραφέας τη χειρίστηκε, εν τέλει, καλά.
Κατάφερε να βάλει στο κάδρο της μαρτυρίας πλήθος προσώπων σαν καταγραφή ντοκυμαντέρ, διαφυλάττοντας όμως τη συναίσθηματική φόρτιση και τη γραμμική εξέλιξη της ιστορίας-από το ερωτικό σκίρτημα της εφηβείας ως τον αδόκητο θάνατο του ζευγαριού στη γέφυρα που τους ένωσε παράδοξα.[αναφερω την καταληξη γιατι ειναι γνωστη απο την ειδησεογραφια κ αρθρα στο διαδικτυο]
Τον λογο παίρνουν φίλοι συγγενείς αλλά και ένα εφηβικό ημερολόγιο...σε μια αλληλουχία που ακολουθεί τη χρονική σειρα των γεγονότων.
Αυτό επέτρεψε να βιώσουμε την κλιμάκωση των καταστάσεων και την τραγικότητα αυτού του έρωτα που στάθηκε μπροστά στα πολυβόλα.
Η ροή της πλοκής, λοιπόν, είναι άνετη, συναρπαστική και βαθιά βιωματική, με τον αναγνώστη να νιώθει οικεία με κάθε πρόσωπο του δράματος.
Είναι ενδιαφέρον κι ενα παράλληλο ρομάντζο που αναπτύσσεται με φυσικότητα, εμπλέκοντας απρόσμενα τον Αμερικάνο με μιαν ακόμη τραγική φιγούρα αυτης της διαμάχης.
Μέσα από το κεντρικό ρομαντικό ζευγάρι του Σέρβου και της Μουσουλμάνας αναδεικνύεται-όσο σε καμια βερμπαλιστική ηθικολογία- ο παραλογισμός του Πολέμου και η στρατοκρατική παράνοια των φαύλων ηγετών, που φανατίζουν τα πλήθη και σέρνουν τους λαούς σε παράλογες αιματοχυσίες, ενώ οι απλοί άνθρωποι ποθούν μια ήσυχη ειρηνική ζωή και συνύπαρξη με τον διπλανό.
Με αυτόν τον συγκλονιστικό έρωτα στο προσκήνιο, λοιπον, η Κωνσταντίνα Μπάρλα ξετυλίγει μια βίαιη πτυχή από την τραγωδία των Δυτικών Βαλκανίων, την πολιορκία του Σαραγιεβο από τα στρατεύματα του Μιλόσεβιτς.
Ο Μπόσκο κι Αντμίρα κηρύττουν την αδελφοσύνη ενόσω μετουσιώνονται οι ίδιοι σε αδέλφια του κάθε αναγνώστη που γίνεται κοινωνός όλης της αγωνίας μιας πόλης σε αποσύνθεση.
Aπό το εξαιρετικό, ιστορικά ενημερωμένο σε ικανοποιητικό βαθμό, κειμενο της παρελαύνουν και χαρακτηριστικές πολιτικές φιγούρες του τρομερού αυτού πολέμου ανάμεσα στο σερβορθόδοξο και το μουσουλμανικό στοιχείο του Σαράγιεβο, όπως ο παραστρατιωτικός Σέρβος Αρκάν με τις τίγρεις του ή ο Μουσουλμάνος μαφιόζος και θρύλος της πόλης Ισμέτ Μπαγιάμοβιτς, όπως και ο θιασώτης των αποσχιστικών τάσεων των Μουσουλμάνων, Αλία Ιζετμπεγκοβιτς.
Ο χαμός του υπέροχου ζευγαριού αποτέλεσε ένα έγκλημα πολέμου που συμπύκνωσε τα δεκάδες που συντελέστηκαν στη Βοσνία με αποκορύφωμα τη Σρεμπρένιτσα ,κι αποτέλεσε μια μικρογραφία αυτής της πολυετούς εμφύλιας διαμάχης.
Το ζήτημα της Βοσνίας ειναι πιο πολύπλοκο, βέβαια.
Στο βιβλίο πλανάται πιο ορατή η εντύπωση πως υπαίτιοι για την τραγωδία στη Βοσνία είναι βασικά οι Σέρβοι.
Αυτή είναι η δυτική προσέγγιση.
Η αλήθεια ειναι πως και στη Βοσνία το μουσουλμανικό στοιχείο έγινε διαχρονικά αιχμή του δόρατος σε πολιτικές δίωξης του χριστιανικού στοιχείου ή πίεσης του κατά την Τουρκοκρατία και σε μεταγενέστερες εποχές κρίσεων (Τούρκοι,Γερμανοί, Αμερικανοι κλπ)
Για παράδειγμα οι Βόσνιοι Μουσουλμανοι υπήρξαν η μοναδική εθνοτική οντότητα στα Βαλκάνια, που επίσημα συνέπραξε κατά τον ΒΠΠ με τα ίδια γερμανικά Ες Ες σχηματίζοντας ξεχωριστό σώμα εθελοντών στους κόλπους τους, φορώντας φέσι με τον ναζιστικό αετό και τη σβαστικα στα νύχια του-ως εκπρόσωποι των ίδιων των SS!!!
Ένα παρελθόν που η ενωτική ομπρέλα του σιδερένιου Τίτο κατάφερε να σκιάσει γλυκά οδηγώντας, με λαθη και σωστά- τον γιουγκοσλαβικό λαό σε μια επίζηλη ευημερία, όπως η κ Μπάρλα ανέδειξε μέσα από μια εξαιρετικά τοποθετημένη κι ενδιαφέρουσα μαρτυρία.
Τη δεκαετία του 90,όταν ξέσπασε η εμφύλια διαμάχη με τη Σλοβενία και την Κροατία, υποδαυλίστηκαν εύκολα αυτά τα πάθη με μια ιδεολογική εκταφή "φαντασμάτων" που ακόμη ζητούσαν αίμα.
Η σφόδρα βίαιη αντίδραση των Σέρβων κι η χωρίς έλεος απάντησή τους συμπλήρωσε, ωστόσο, το πορτρέτο της θηριωδίας και της ενοχής, αποδεικνύοντας πως στον Πολεμο κανένας δεν μπορεί να μείνει αθώος....
Το συγκινητικό είναι πως ο έρωτας της Μουσουλμάνας Αντμίρα και του Σέρβου Μπόσκο αναπτύχθηκε ελεύθερα, ανυπότακτα, υπερνικώντας κάθε προκατάληψη του χθες, στην κοινή γλώσσα της νιότης και της λαχτάρας για δημιουργία.
Αίτημα για φως που αποδεικνύει ότι τελικά "Ο Θεός Αγάπη Εστί".
Ένα δίδαγμα που καθένας μας πρέπει να διασώζει εκρίζώνοντας από την ψυχή του την κουλτούρα του Πολέμου, όπως έκανε το ερωτευμένο ζευγάρι.
Κι αν τα ονειρικά, λαμπερά βράδια του Σαράγιεβο που λάτρευε η Αντμίρα καποιοι τα μετέτρεψαν σε αφέγγαρη, εφιαλτική νύχτα, είναι το φως της αγάπης που θα φέρει μια όμορφη ανατολή ξανά.
Συστήνω οπωσδήποτε αυτό το εξαίσιο βιβλίο της Κωνσταντίνας Μπάρλα σε όλους.
Θα σας συγκινήσει, θα σας συμπαρασύρει σε μια ευρεία γκάμα αλληλοσυγκρουόμενων συναισθηματων και θα σας εμπνεύσει με όμορφα ιδανικά, παρέχοντας ενδιαφέρουσα γνώση για τη σύγχρονη Ιστορία της περιοχής μας.
Άλλωστε πρόκειται για μια καλαίσθητη έκδοση και παρα τα μικρά ατοπηματάκια της επιμέλειας παραμένει ένα διαχρονικό βιβλίο από κείνα που κουβαλάς για πάντα μέσα σε μια γωνίτσα της ψυχής.
Επειδή έχω παρατηρήσει πως γενικά η Κωνσταντίνα Μπάρλα αποφεύγει τις κοινοτυπίες(όπως και στο πρωτο της μυθιστόρημα Φόβος Ή Έρωτας) και προτάσσει μια πιο "κοσμοπολίτικη" αυρα στις αναφορές της, περιμένω με ανυπομονησία την επόμενη έμπνευσή της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου