Η ιστορία Ενός Ορφανού Παιδιού, Pam Jenoff
Είδος Πολεμικό Δράμα
Βαθμολογία: 9/10
Δεν ξέρω αν φταίνε τα τρομακτικα συνειδησιακά, ηθικά και συναισθηματικά φορτία του συγκεκριμένου ζητήματος που σημαδεψε ανεξίτηλα την Ευρωπαική Ιστορία, πάντως το Ολοκαύτωμα αποδεικνύεται μια απύθμενη δεξαμενή έμπνευσης κι ανθρώπινων ιστορίων που παντα θα μας αφορούν, αγγίζοντας όλο το φάσμα του Πολιτισμού μας.
Η "Ιστορία ενός Ορφανού Παιδιού" της Παμ Τζένοφφ (από τις εκδόσεις Μίνωα) φωτίζει μιαν ακόμη άγνωστη όσο και γοητευτική πτυχή του λαικού πολιτισμού που δεν την άφησε αλώβητη το ναζιστικό μένος κι είναι το πιο πρωτότυπο από τα βιβλία της Λογοτεχνίας του Ολοκαυτώματος.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η 17χρονη Ολλανδή Νόα ύστερα από ένα δεσμό μέναν νεαρό Γερμανό εκδιώκεται από το σπίτι της και τριγυρίζει στους δρόμους.Αναγκάζεται να δουλέψει ως καθαρίστρια στον σιδηροδρομικό σταθμό του Μπέρνχάιμ.
Η 17χρονη Ολλανδή Νόα ύστερα από ένα δεσμό μέναν νεαρό Γερμανό εκδιώκεται από το σπίτι της και τριγυρίζει στους δρόμους.Αναγκάζεται να δουλέψει ως καθαρίστρια στον σιδηροδρομικό σταθμό του Μπέρνχάιμ.
Μια νύχτα καταφθάνει ένα τρένο που σε ένα του βαγόνι κρύβει ένα φτριχτό μυστικό.
Μερικές δεκάδες βρέφη εβραικής καταγωγής σε άθλια κατάστααη πάνε προς θανατωση.
Μπροστά στο αποτρόπαιο θέαμα η νεαρή κοπέλα υποκύπτει σε μια επικίνδυνη παρόρμησή της και αρπάζει ένα από τα μωρά σε μια απέλπιδα προσπάθεια να διαφύγει μαζί του και να το διασώσει από τη μανία των ορδών του Χίτλερ.
Ημιθανής θα βρει καταφύγιο στο απροσδόκητο περιβάλλον ενός τσίρκου, που - και αυτό- κρύβει τα δικά του μυστικά.
Μοναδική της επιλογή για να σωθεί η ίδια και το ορφανό μωρό είναι να δουλέψει σε ένα από τα νούμερα του τσίρκου- το πιο ριψοκίνδυνο, που απαιτεί συνεργασία με την πιο δύστροπη εργαζόμενη του τσίρκου, την ταλαντούχα ακροβάτισσα Άστριντ .
Η Αστριντ δείχνει να την εχθρεύεται αλλλα η Νόα παλεύει να κερδίσει την εκτίμησή της γιατί είναι η μόνη της πιθανότητα να επιβιώσει αυτή και κυρίως το νεογέννητο Εβραιόπουλο που πια αγαπά σαν παιδί της.
Η Άστριντ σέρνει το δικό της δράμα , αλλά θα δει να ανατέλλει μια νέα ελπίδα - όσο παλεύει να συμβιβαατεί με την παρουσια της νεοφερμένης.Συνδετικός τους κρίκος το νεογέννητο αγοράκι που απειλείται...
Ο καιρός περνά και αναμεσα στις δυο ακροβάτισσες αναπτύσσεται με ιδιότυπη σχέση καχυποψίας, ανταγωνισμού αλλά και υπόκοφης τρυφερότητας που φτάνει ως τη θυσία...
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Η Παμ Τζένοφφ κατέθεσε πως εμπνεύστηκε την "Ιστορία Ενός Ορφανού Παιδιού" από τον συνδυασμό δύο διαφορετικών περιστατικών του Ολοκαυτώματος:
Το ένα, αφόρητο να το διανοηθείς και τόσο δύσκολο να το εντάξεις σε λέξεις!
Ήταν, λοιπόν, η μεταφορά μωρών εβρα'ι'κής καταγωγής σε ένα βαγόνι τρένου με προορισμό τη...θανάτωσή τους.
Το άλλο ήταν η άγνωστη και γοητευτική ιστορία ενός γερμανικού τσίρκου που ο ιδιοκτήτης του έκρυψε στους κόλπους του κάποιους καλλιτέχνες εβρα'ι'ικών καταβολών σώζοντάς έτσι τη ζωή τους.
Αυτά τα δύο στοιχεία- των δεκάδων δολοφονηθέντων μωρών από τους Γερμανούς, και του πονετικού θιασάρχη- συνένωσε τόσο όμορφα η Τζένοφφ σε έναν κοινό σεναριακό άξονα, προσφέροντας μια μοναδική ιστορία -ύμνο στη γυναικεία φιλία και τη μητρική αγάπη στις πολλαπλές μορφές της.
Κεντρικό πρόσωπο μια 17χρονη από την Κατεχόμενη Ολλανδία, η Νόα, που η οικογένειά της της κλείνει οριστικά την πατρική εστία εξαιτίας ενός νεανικου παραπτώματος με τεκτονικές συνέπειες για τη ζωή της.
Η κοπέλα θα περάσει από τα σκοτεινά μονοπάτια του Ναζιστικού Προγράμμτος Lebensborn, όπου από το 1936 οι Γερμανοί ζευγάρωναν ατομα άριας καταγωγής με γαλανά ματια και ξανθά μαλλιά ( ιδιως Ες Ες, με εθελόντριες-τις Braune Schwester ) και τα παιδιά που γεννιούνταν αποσπώνταν από τη μητρική αγκαλιά για να ανατραφούν σε κρατικά ορφανοτροφεία ως ιδανικοί Γερμανοί πιστοί στα οράματα του Αδόλφου Χίτλερ.
Από κει θα καταλήξει να βγαζει το ψωμί της καθαρίζοντας έναν γερμανικό σιδηροδρομικό σταθμό.
Στον αντίποδα η λαμπερή και πεισμων ακροβάτισσα Άστριντ, μεγαλωμένη μέσα στο τσίρκο με 4 αδέλφια, και που θα πληρώσει πολύ ακριβά την εβραική της καταγωγή, βλέποντας τη ζωή της με όσα αγάπησε, να αποψιλώνεται σταδιακά.
Δύο φυγάδες, λοιπόν.
Ανάμεσά τους θα βρεθεί,το σύμβολο της αθωότητας, ενας αμνός προς σφαγή:
"Ένα μωράκι ολόγυμνο απεναντι στη ναζιστική θηριωδία", θυμίζοντάς μου τη γερμανική μαρτυρία του Άμπιτς Μπρούνο που με τους συγκρατούμενους του στο στρατόπεδο του Μπούχενβαλντ πάσχισαν να σώσουν ένα 3χρονο Εβραιόπουλο& αποδόθηκε στη γερμανική ταινία "Nackt unter Woelfen".
Πεδίο δράσης, ο μαγευτικός κόσμος του τσίρκου.
Η παράδοση του τσίρκου με την έννοια της διασκέδασης του κοινού, είτε ελιτ - είτε κατωτερων στρωμάτων- μέσα ακροβατικά , την παρουσίαση ανθρώπινων παράδοξων, αλλά και τη χειραγώγηση των ζώων εδράζεται στην αρχαία εποχή , πέρασε τον Μεσαιωνα κ την εποχή των βασιλικών δυναστειών κι επιβιωνει ακόμη και στον αιώνα της τεχνολογίας.
Ποτέ η διαφορετικότητα δεν αποτελεί αξιοθέατο, όμως σε άλλες εποχές κάποιοι ανθρωποι έκαναν την ιδιαιτερότητά τους ατραξιόν και μεσο επιβίωσης.
Γελωτοποιοι, άνθρωποι με ασύλληπτη σωματική ρώμη ακόμη κι άνθρωποι δύσμορφοι τραβούσαν τα βλέμματα του κοινού σε δρώμενα έξω στις πλατείες, σε βασιλικές αυλές ή στο τσίρκο.( Η λογοτεχνία το άγγιξε μέσα από τον Ερκίλ στον "Αγγελο κ το Τερας" του Βαλγκρεν ή τον "Νάνο" του Νομπελίστα Λάγκερβιστ ακόμη κ το Πανηγύρι στην Παναγία των Παρισίων του Ουγκό)
Είναι εκπληκτικό πως ακόμη κ πί ναζιστικής εποχης υπήρχε τσίρκο!!
Χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση των Ουγγροεβραίων Όβιτς , μιας οικογένειας όπου πολυάριθμα μέλη της- αντρες και γυναίκες- έπασχαν από νανισμό και εκμεταλλεύτηκαν αυτό το χαρακτηριατικό τους δίνοντας παραστασεις που αποθεώνονταν από το κοινό τις πρωτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.
Αυτοί οι νάνοι μεταφέρθηκαν στο Άουσβιτς, αλλά σύντοματράβηξαν την προσοχή του τρομερού ωραιοπαθούς Αρχίατρού του, του Γιόζεφ Μένγκελε που συνεπηρμένος από τη χαριστωμενη τους ιδιαιτερότητα των νάνων Όβιτς διηνήργησε πάνω τους πειράματα , παρέτεινε όμως και τη ζωή τους, απολαμβανοντας συχνά και την καλλιτεχνική τους πλευρά.
Τον θιασάρχη Νόιχοφ, την κορυφαία του ακροβάτισσα Άστριντ και τον πρωτοκορυφαίο των κλόουνς τον Ρώσο Πετερ , έναν μικρό Σαρλό της Ανατολικής Ευρώπης που ρισκαρει πολιτικοποίηση των δικών του σατιρικών αναφορών αντίστοιχη με τον Δικτάτορα του Τσάπλιν.
Γύρω τους όλο το παρασκήνιο αυτου του μικρόσκοσμου κ το στήσιμο μιας παράστασης , με τους συντελεστές, τα άγρια θηρία του αλλά κυρίως τις άπειρες ώρες πρόβας, τον κίνδυνο, την αγωνία της επιβίωσης, την έξαψη του χειροκροτήματος.
Η πραγματικότητα του τσίρκου αγκαλιάζει τα πάθη των ηρώων και τον αγώνα τους για επιβίωση κάτω από την απειλή των Γερμανών.
Παρότι ο τίτλος αφορά σε ένα "Ορφανό Παιδί", στην ουσία η πραγματικότητα της ορφάνιας είναι κυρίαρχη γενικά και κατατρύχει όλους τους βασικούς ήρωες.
Όλοι τους, με έναν ιδιότυπο τρόπο, έχουν παραμείνει ανέστιοι, εξαιτίας όχι μόνο του Πολέμου, αλλά κυρίως ελλείψει των γερών θεμελίων που θα βοηθούσαν την αγάπη να γίνει επαρκής πανοπλία στη θύελλα...
Το τσίρκο του πονετικού θιασάρχη- ενός "περιπλανώμενου Σίντλερ"-θα υποκαταστήσει για όλους τους τη χαμένη οικογένεια και το αίσθημα του ανήκειν,
και θα μετατραπεί σε καταφύγιο και σπιτικό για να γλείψουν τις πληγές τους...
Με όλα αυτά έρχεται στον ορίζοντα μια γυναικεία φιλία απο τις πλέον αντιφατικές.
Η πρώτη, μια λαμπερή 35αρα, ψημένη στη ζωή του πλανόδιου καλλιτέχνη, με τον ναρκισσισμό μιας αρτίστας, την σκληρότητα μιας πρωταθλητριας και τον κυνισμό μιας γυναίκας που η πιο ρομαντική της πλευρά διαψευστηκε οικτρά.
Η άλλη μια αμήχανη έφηβη στη δίνη ενός καθοριστικού λάθους και ενός πρόωρου πόνου, πελαγοδρομεί στην ανασφάλειά της και στην τρυφερότητά της.
Η συγγραφέας μας παρουσιάζει τη φιλία τους να εξελίσσεται, με όλες της τις συγκρούσεις, τους ανταγωνισμούς και τις αναμενόμενες αντιζηλείες, μέχρι να φτάσει στην αποδοχή, στην εμπιστοσύνη και τη βαθιά αγάπη.
Μια σχέση ιχνηλατημένη με αληθοφάνεια και βαθιά πειστικότητα μεταφέροντας στον αναγνώστη όλες της τις διακυμάνσεις, και τα διλήμματα, θανάσιμα ενίοτε.
Μια φιλία φαινομενικά αταίριαστη που όμως φέρνει αλλησυμπλήρωση στις δυο τόσο διαφορετικές γυναίκες και τους αλλάζει τη ζωή.
Μια τέτοια φιλία από τον πόλεμο τη θυμάμαι σε βιβλα όπως "Κόκινη Μεταξωτή Κλωστή", "Μίλενα απο Την Πράγα" αλλά και "Το Παιδί Απ'το Άουσβιτς", όπου παλι υπήρξε ένα παιδί προς διάσωση από δυο γυναίκες αιχμάλωτες των Ναζί.
Εδώ όμως η διαδρομή προσφέρει περισσότερα χρώματα, πιο πλούσιες εικόνες και πιο απροσδόκητη συγκίνηση καθώς η εξέλιξη είναι πρωτότυπη.
Δε θα μπορούσε σαφως να απουσιάσει το στοιχείο του έρωτα, εδώ όμως συμβαίνει το εξής παράδοξο:
Ενώ οι καταστάσεις γύρω από τον έρωτα ειναι άκρως δραματικές, κι οι αντρικοι χαρακτήρες εξίσουν ενδιαφέροντες, νομίζω πως η συγγραφέας τις αποδίδει λίγο πιο χαμηλόφωνα από ό,τι θα τους αναλογούσε, προκρίνοντας ξεκάθαρα τη σχέση των δύο ετερόκλητων γυναικών
αλλα και τη στοργή της Νόα προς το πρόσωπο του ανυπεράσπιστου μωρού από όπου αρχίζουν και καταλήγουν όλα...
Ένα αξέχαστο μυθιστορημα ,από τα πιο ξεχωριστά που υπάρχουν για το Ολοκαυτώμα, και από τα βιβλία που φωτίζουν το μεγαλείο της φιλίας , ανυψώνοντάς την σε ουρανούς που μόνον ο ερωτας ή η μητρική αγάπη ατενίζουν.
Αξίζει πραγματικά να το ανακαλύψετε και να παραδοθείτε στις ανατροπές και τα βαθια συναισθήματα που αβίαστα φέρνει- με το αίτημα της ειρηνης και της αγάπης να κυριαρχεί στην ψυχή μας πολύ μετά αφότου κλείσουμε το βιβλίο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου