Δευτέρα 28 Οκτωβρίου 2019

Τίτσα Πιπίνου, Το Κορίτσι του Αλεσσάντρο

                                     Το Κορίτσι του Αλεσσάντρο, Τίτσα Πιπίνου
                                               Είδος : Ιστορικό Μυθιστόρημα
                                                  Βαθμολογία 10/10
                                
  
Παρότι η Ελλάδα τα μαύρα χρόνια 41- 44 γνώρισε Τριπλή Κατοχή από Γερμανούς Ιταλούς, αλλά και τους Βουλγάρους σε Μακεδονία- Θράκη, στη συλλογική συνείδηση δεσπόζει - καταλυτική- η παρουσία των Γερμανών , που έφερε το ιδεολογικό στίγμα αυτού του "αμετανόητου" ολοκληρωτισμού και συντόνισε τους δυο συμμάχους της στον διαμελισμό της δύσμοιρης Ελλάδας.
Έτσι, τα περισσότερα έργα - είτε στην ιστοριογραφία, είτε στον κινηματογράφο, είτε στην Λογοτεχνία και τα Εικαστικά- εστιάζουν στα φριχτά πεπραγμένα των Γερμανών, δίνοντας συχνά τον απενοχοποιητικό ρόλο του κομπάρσου σε Ιταλούς και Βουλγάρους.
Στην πραγματικότητα, όμως, ενώ οι Βούλγαροι έμειναν γνωστοί για την ακατέργαστη βαρβαρότητά τους, ήδη από τον Μακεδονικό Αγώνα και τους Βαλκανικούς Πολέμους ,οι πιο..."συμπαθείς και χαριτωμένοι" Ιταλοί υπήρξαν κι αυτοί πολύ σκληροί κατακτητές , με τη νησιωτική Ελλάδα μάλιστα να υποφέρει για πολύ περισσότερα χρόνια κάτω από τα δεσμά τους.
Ίσως η συνθηκολόγηση του Μπαντόλιο και οι διώξεις που αρκετοί Ιταλοί υπεστησαν από τον Σεπτέμβρη του 1943 από τους άλλοτε συμμάχους τους τους Γερμανούς, τούς ξεπλένει παραπλανητικά από όλο το αίμα που έφεραν κι αυτοί στην Ελλάδα.
Από τους λίγους συγγραφείς που εστίασαν στην ιταλική κατοχή ήταν η Τίτσα Πιπίνου που, μέσα από μια ξεχωριστή κοπέλα και την οικογενειά της, μάς έδωσε μια σύντομη αλλά διαφωτιστική επισκόπηση της σκλαβιάς που γνώρισαν τα Δωδεκάνησα από τους άπληστους Ιταλούς που κάτω από το καθεστώς του Μπενίτο Μουσολίνι οραματίζονταν ήδη κυριαρχία στη Μεσόγειο...
"Το Κορίτσι του Αλεσσάντρο" διαφωτίζει με έναν πολύ εύληπτο τρόπο αυτό το επίσης δραματικό κομμάτι της Ιστορίας μας, μέσα από μια πληθώρα ατομικών παθών

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δωδεκάνησα 1937.Η Άννα είναι η τρίτη κόρη της Δωροθέας και του ονειροπόλου Νικηφόρου -η πιο φιλελεύθερη & πιο παραμελημένη από τις 3 αδελφές, την πειθαρχημένη Πηνελόπη, που προετοιμάζεται για τον κοινωνικά ιδανικό γάμο, και την ανέμελη Φραγκίσκη, που απολαμβάνει να εξερευνά τη φύση.Ασφυκτυώντας κάτω από τον ιδεοληπτικό συντηρητισμό της δεσποτικής γιαγιάς της, κι έναν ορίζοντα κλειστό για ένα κορίτσι δίχως προίκα, η Άννα εγκαταλείπει το φτωχό ιταλοκρατούμενο νησί της και μεταβαίνει στη Ρόδο να βρει την τύχη της.
Η συνάντησή της με την κορυφαία μοδίστρα της εποχής τη Φραγκολεβαντίνα μανταμ Φλώρα θα της δώσει την ευκαιρία που αναζητά. Υπό την καθοδήγηση εκείνης, η Άννα θα αναδείξει το ταλέντο της , που θα της ανοίξει τις πόρτες των σαλονιών, προσφέροντάς της σύντομα την καθιέρωση.
Συμπαραστάτριά της θα έχει την ξαδέλφη της, τη γλυκιά Βερονίκη, που απρόσμενα θα γνωρίσει τον αλέγκρο Ιταλό αξιωματικό Ντάριο 
Στη Ρόδο, όμως, η Άννα θα συναντήσει τον Ιταλό μηχανικό Αλεσάντρο Κιοράντο και μαζί του θα παραδοθεί στη δίνη ενός κρυφού έρωτα, που θα δοκιμαστεί σκληρά:
Ο φοβερος πόλεμος θα ανατρέψει τις ζωές όλων.Οι φιλήσυχοι άνθρωποι θα αναμετρηθούν με τον φόβο, την απώλεια και τη ναζιστική θηριωδία.
Όλοι θα δουν τις ως τότε ισορροπίες να ανατρέπονται, ενώ μια επιστροφή θα σαρώσει τις πρότερες προκαταλήψεις.
Η δε Άννα θα χάσει τον Αλεσάντρο και πιεσμένη από την αμείλικτη κοινωνική κατακραυγή θα οδηγηθεί σε έναν συμβατικό γάμο.
 Η μοίρα όμως έχει διαφορετική γνώμη και καραδοκεί να πει την τελευταία της λέξη...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
"Το Κορίτσι του Αλεσσάντρο" της Τίτσας Πιπίνου αποτελεί ένα από τα πιο  πλούσια, μεστά και γοητευτικότερα μυθιστορήματα που έχω διαβάσει με θέμα την Κατοχή.
Αυτό είναι από τα ελάχιστα μυθιστορήματα που εστιάζει στην παρουσία των Ιταλών κατακτητών κι όχι των Γερμανών.
Αισθάνομαι ότι ο λίγο "αφελής" τίτλος το αδικεί και προδιαθέτει ίσως για ένα πιο "ανάλαφρο και μονοδιάστατο" ανάγνωσμα, ενώ το μυθιστόρημα της Τίτσας Πιπίνου προσφέρει πολλά περισσότερα, καθώς αποτελεί μια πολυπρόσωπη ηθογραφία με πλούτο συναισθημάτων, διαθέσεων και εικόνων!
Κοιτά κατάματα τα άλλα δυο δημοφιλέστερα ελληνόφωνα μυθιστορήματα με θέμα την ιταλική κατοχή.
Ανάμεσά τους φυσικά κυριαρχεί το αριστουργηματικό "Μαντολίνο Του Λοχαγού Κορέλι" από τον Λουί ντε Μπερνιέρ, που  μίλησε κι αυτό για την ιταλική κατοχή- στα Επτάνησα, δίνοντας όμως μια θεώρηση αντιμιλιταριστική, γεμάτη ανθρωπισμό, με τον φωτεινό και γλυκύ μουσικό αξιωματικό Αντόνιο Κορέλι να αποτελεί προσωποποιημένη καταγγελία του Πολέμου και τον τραγικό Κάρλο Γκουέρτσο να προσωποποιεί την αυτοθυσία του αγνού έρωτα.
Από την άλλη, ο Στέφανος Λίβος με το "Μυστικό του Λεβάντε" προσέγγιζε κι αυτός την ιταλική κατοχή  στα Επτάνησα επίσης ανθρωποκεντρικά, με μιαν αμείλικτη ιστορική εγκυρότητα κι αληθοφάνεια στους ήρωές του , χρησιμοποιώντας μια γλώσσα χωρίς λυρισμό και λογοτεχνικά σχήματα.
"Το Κορίτσι του Αλεσσάντρο" ξεχωρίζει γιατί αγγίζει πειστικά το περιπετειώδες ζήτημα της ιταλικής κατοχής στα Δωδεκάνησα πριν τον πόλεμο και μέχρι το οριστικό τέλος του για τα νησιά, το 1947, φανερώνοντας το δράμα των καθημερινών ανθρώπων, με μια γλώσσα καλοδουλεμένη, που διατηρεί άσβεστη τη φλόγα της αγάπης και τον συναισθηματισμό της.
Η Τίτσα Πιπίνου, τιμώντας τη ροδίτικη καταγωγή της, εστιάζει στην ιστορία των Δωδεκανήσων και στο βίωμα της ιταλικής κατοχής που διαδέχθηκε την οθωμανική.
Είναι εμφανές ότι γι' άλλη μια φορά, έχει πραγματοποιήσει φιλόπονη ιστορική έρευνα και εχει αξιοποιήσει ιδανικά τις βιβλιογραφικές πηγές της και τις μαρτυρίες, ώστε να αναπαραστήσει γλαφυρά και πιστά το σκηνικό εκείνης της εποχής στον αναγνώστη.Το Κορίτσι του Αλεσσάντρο ανάγεται σε μια πολύ ζωντανή ηθογραφία.
Η βιοπάλη και η καταπιεσμένη θέση της γυναίκας αναδεικνύονται από κάθε πλευρά, μέσα από το χτίσιμο των χαρακτήρων και της ίδιας της πλοκής.
Μια σχεδόν εξοργιστική εθιμοτυπία που υπακούει σε και μια διαστρεβλωμένη μητριαρχική εξουσία καταπνίγει την ελευθερία και υποσκάπτει την ατομική ευτυχία και ρην αυτοπραγμάτωση , εκεί που το να γεννηθείς κορίτσι τελευταίο στη χρονική σειρά συνιστούσε καταδίκη κι αιτία κοινωνικής περιθωριοποίησης!!
Εκπρόσωπος αυτής της τάσης η γιαγιά Πηνελόπη , η πρωτοτοκη εγγονή της, κη μητέρα, η Δωροθέα.
Η συγγραφέας όμως κατορθώνει να ιχνηλατήσει την κοινωνική αλλαγή που επιφέρουν οι καιροί, οι ανατροπές και φυσικά μια νέα γενιά που ζητά να σπάσει τα ανόητα στεγανά.
Ασφαλώς η κεντρική ηρωίδα η Άννα αντιπροσωπεύει την επιθυμία του ατόμου για αυτοδιάθεση κι αυτοπραγμάτωση κυνηγώντας τα όνειρά της και παραδινόμενη στα πάθη της. Δεν είναι όμως μόνον η Άννα, καθώς την πλαισιώνουν πλήθος χαρακτήρων άρτια σκιαγραφημένων.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο Λουκής, ένας άντρας θλιμμένος, αλλά οξυδερκής που θα παλέψει με το κοινωνικό στίγμα και τον ανεκπλήρωτο έρωτά του.
Ή δε Πηνελόπη θα διαπιστώσει πόσο λανθασμένο και παραπλανητικό ήταν το κοσμοείδωλο που της υπέβαλε 
Είναι ο μακρόθυμος Μαρής Κομνηνός που αντιτάσσει την καλοσύνη στις δοκιμασίες της ζωής.
Από την αλλη, ο ιταλικός πόλος στη μυθοπλασία εκπροσωπείται από ανθρώπους της λογικής , που εμφορούνται από δημοκρατική αντίληψη και θα γευθούν τη ναζιστική σκληρότητα...
Ασφαλώς, ο Αλεσσάντρο αλλά και ό Ντάριο ή ο τραγικός αξιωματικός Βιτόριο διατηρούν την ανθρωπιά τους και απέχουν από το μοτίβο του άδικου κατακτητή.
Δεν υπάρχει δηλαδή κάποιος Ιταλός ήρωας που να ανήκει στους αμετανόητους φασίστες., εντούτοις, η συγγραφέας κατορθώνει να παρουσιάσει τους φαύλους ηγέτες σαν τον Ντε Βέκι και τον αφελληνισμό που επιχείρησαν.
Η καθεαυτή πλοκή εκτυλίσσεται γραμμικά με ορισμένα επεξηγηματικά φλας μπακ, σχετικά με το υπόβαθρο των ηρώων.( Σε κάποια σημεία ίσως αντί της περιγραφής θα προτιμούσα απευθείας διαλόγους.)
Εντούτοις, η γενική εντύπωση είναι πως "Το Κορίτσι του Αλεσσάντρο" είναι ένα μυθιστόρημα με εναλλασσόμενες εικόνες και πρόσωπα , που κυλάει ευχάριστα και διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον, μέχρι την τελευταία του σελίδα, συνδυάζοντας την αγάπη και την Ιστορία.
Πρόκειται για ένα θαυμάσιο μυθιστόρημα, όμορφο, αέρινο αλλά και δραματικό, όπως το υπέροχο και αντιφατικό εξώφυλλό του, με την πανέμορφη φινετσάτη κοπέλα στον φόντο του πολέμου.
Συνιστά μια ιδανική αναγνωστική επιλογή- ειδικότερα για το επετειακό κλίμα των ημερών.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου