ΠΑΣΧΑΛΙΑ ΤΡΑΥΛΟΥ, 'Αγγελοι Από Στάχτη (3)

                                           Η Ελεγεία Της Στάχτης (3): Άγγελοι Από Στάχτη, Πασχαλία Τραυλού                                                              Είδος: Κοινωνικό Θρίλερ 
                                                              Βαθμολογία: 10/10                                                        

Να διαβαστεί μετά τα 2 πρώτα μέρη.
Α Μέρος: Θεοί Από Στάχτη (1) - Πατήστε εδώ

Β Μέρος: Άνθρωποι Από Στάχτη (2) - Πατήστε εδώ 

Γ Μέρος Άγγελοι Από Στάχτη (3) Παρουσίαση

Η  Πασχαλια Τραυλού φέτος κλείνει την Τριλογία της Στάχτης με το τρίτο και τελευταίο μέρος.
Μετά το νοσταλγικό εποχής "Θεοί Από Στάχτη" και το ταξίδι της Ροζαλίας στην Τέχνη και τον Έρωτα,
ακολούθησαν οι "Άνθρωποι Από Στάχτη", όπου κορυφώνεται η αγάπη της Ροζαλίας με τον Ανατόλ Κοβάλσκι και ξετυλίγεται το χρονικό του δωγμού των Εβραιων και τα μαρτυρια τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
"Οι Άγγελοι από Στάχτη" ολοκληρώνουν τον κύκλο προσφέροντας ένα δυστοπικό θριλερ διαποτισμένο με  αστυνομικό μυστήριο, που διερευνά την απώτατη διαστροφή του ναζισμού ανά τον χρόνο και την οδύνη της Διαφορετικότητας...

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Βερολίνο, 1997.Η φοιτήτρια Εύα βρίσκεται φριχτά κακοποιημένη, πλάι στον νεκρό εγχρωμο φίλο της, τον Ααλίφ, σε μια υπόγεια στοά του Πανεπιστήμου κι ο μοναχικός αστυνομικός επιθεωρητής Νόρμπερτ Γουόκερ καλείται να εξιχνιάσει την επίθεση που δείχνει να προέρχεται από νεοναζιστικούς κύκλους.
Στην άλλη ακρη της πόλης, ο διαπρεπής ψυχίατρος Χανς Εμπερχαρντ παλεύει με τους προσωπικούς του δαίμονες του, πασχίζοντας να κατακτήσει μιαν οδυνηρή αυτογνωσία, στα συντρίμμια μιας χαμένης φιλίας που τον σημάδεψε για πάντα.
Το νήμα της αλήθειας θα αποκαλύψει το πιο εφιαλτικό μυστικό του ναζιστικού οράματος που δυστυχώς δεν εξαερώθηκε στις καμινάδες των κρεματορίων αλλά εξακολουθεί να σημαδεύει ζωές κ συνειδήσεις.
          Παράλληλα θα απαντηθούν όλα τα ερωτήματα γύρω από τη μυστηριώδη και φλογερή Ροζαλία Σεφεριάδη, για να αποδείχθει πως στον άνθρωπο ενυπάρχει 
το καλύτερο και το χειρότερο -
η άδολη αγάπη και το διεστραμμένο μίσος,
ο Ουρανός κι ο Άδης - με αμφίβολο νικητή...


ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
"Εκεί που καίνε βιβλία θα κάψουν και ανθρώπους!" προφήτευσε ζοφερά ο Χαίνε.
Αν στο "Φαρενάιτ 451" ο Bradbury Ray διερευνούσε τη...θερμοκρασία καυσης των βιβλίων από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, η Πασχαλία Τραυλού παιρνοντας άτυπη σκυτάλη, στη δική της δυστοπία διερευνά την συνέχεια της ρήσης -το στάδιο όπου καίνε τους ανθρώπους!
             "Οι Άγγελοι Από Στάχτη" είναι ίσως το πιο πρωτότυπο από όλα τα βιβλία της Πασχαλίας Τραυλού και μια απόπειρα σε αχαρτογράφητα νερά, καθώς επέλεξε να δώσει απαντήσεις για τους προσφιλείς μας ήρωες με έναν τρόπο που ξαφνιάζει και συνάμα συγκλονίζει.
Ένα καλοστημένο αστυνομικό μυστήριο που κλιμακώνεται επιδέξια- στα πρότυπα της νορβηγικής σχολής φέροντας κάτι από την ατμόσφαιρα του Κοκκινολαίμη.
Προσθέστε σε αυτό, τον ζόφο και το φανταστικό στοιχείο μιας δυστοπίας  κι έχετε μια καινοτόμα έμπνευση.
Με τρόπο παραστατικό η πλοκή αρπάζει κατευθείαν τον αναγνώστη σε μια υπόθεση ρατσιστικής επίθεσης με τραγικές συνέπειες.
Και σταδιακά μπαίνουν στη σκηνή ένας ένας οι ήρωες κερδίζοντας ο καθένας τον χώρο του με τη μοναδικότητα του, σε μια απρόσμενη , νοερή ή μη, " συνύπαρξη" με πρότερους χαρακτήρες της Τριλογίας από τη Ροζαλία και την Κλοντέτ, μέχρι τη Νεφέλη Παπανδρέου και το απέραντο πάθος της με τον ανάπηρο πολέμου Πάκη.
          Μεσα σε όλα, ξετυλίγεται μια συγκινητική ανδρική φιλία, γεμάτη αυτοθυσία κ αλληλοπεριχώρηση, θέμα που ανέδειξε με άλλον τρόπο κ στο Κλειδωμένο Συρτάρι.
Εδώ ομως η Φιλία θυμίζει μεγάλες στιγμές από τη διεθνή λογοτεχνία:
Μου έφερε στο νου το "Ξαναβρήκα Τον Φίλο Μου" του Φρεντ Ούλμαν , αλλά κυρίως τη φιλία ανάμεσα στον σαστισμένο Μαξ και τον αψύ Λουτσγιαν στο αριστουργημα της Scali MAX , που διερευνησε αριστοτεχνικά το πρόγραμμα Lebensborn -αυτό που αποτελεί πυρήνα και στους "Αγγελους Από Στάχτη".
 Η ακραία αυτή έκφραση της ναζιστικής πολιτικής όπως εκφράστηκε στα Πρόγραμμα της Ευγονικής,
κάτω από την πένα της Πασχαλίας Τραυλού  εμπλουτιζεται με γόνιμη φαντασια, κι έτσι διαστέλλεται σε ενα ευρηματικό  θριλερ που αποκτά πολιτικές αλλά και υπαρξιακές προεκτάσεις,αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τη δύναμη της αγάπης .
          Η Πασχαλία Τραυλού στην "Ελεγεία της Στάχτης" δεν ιστοριογραφεί:
Αξιοποιεί την ιστορική γνώση για να στήσει έναν δικό της κόσμο καμωμένο από υλικά της πραγματικότητας, για να χαρτογραφήσει τα όρια της Ανθρώπινης Ηθικής,
και  να ανιχνεύσει τα άδυτα της ανθρώπινης νοσηρότητας, όπως αυτή ενισχύεται από την οδύνη, ή την αποχαλίνωση της ανθρώπινης ιδιοφυίας σε υψιπετή οράματα, που έχουν εξοβελίσει τη συμπόνια, το έλεος και το Φως.
Ιστορία και μύθος συμπλέκονται αξεδιάλυτα σε ένα σκηνικό βγαλμένο από τους πιο ακραίους δυστοπικούς εφιάλτες καταδεικνύουν πόσο ολέθριος  μπορεί να γίνει ο διαχωρισμός των Ανθρώπων κι πόσο επικίνδυνη είναι η Επιστήμη χωρίς την ανθρωπιά που της ζητούν ο Αριστοτέλης και ο Γκάντι.
Αυτό το είδαμε πράγματι στα πειράματα της Bayern από τα επιτελεία του Μένγκελε, του Φόρστερ, κι άλλων επίορκων γιατρών του Ναζισμού στα στρατόπεδα συγκέντρωσης (Dahau, Ravensbrik, Auschwitz).
Με ακραίο τροπο η Τραυλού επεκτείνει αυτα τα ναζιστικά πειράματα σε μιαν ασύλληπτη εξέλιξη που θρυμματίζει τη λογική , αλλά δεν απέχει από τη συγχρονη παγματικότητα, αφού ο εφιαλτης της Πασχαλίας υλοποιείται σήμερα, σε σκοτεινά εργαστήρια, όπου μεθοδεύονται βιολογικά όπλα , νέοι ιοί, κλωνοποιήσεις και μια βεβήλωση της φυσικής ισορροπίας σε πειράματα άγνωστα κ συγκλονιστικά,  πίσω από την πλάτη των Λαών...
Ο Νομπελίστας Kazuo Ishinguro μίλησε κι αυτός στο "Μη Μ Αφήσεις Ποτέ"  άλλωστε για μια τέτοια δυστοπική μικροκοινωνία πειραματόζωων, με την ανθρωπία να αντιμάχεται μιαν αδυσώπητη κανιβαλική Επιστήμη.
Μια τέτοια πολιτικοποιημένη ματιά επιχειρεί η Πασχαλία στο φαινόμενο του ναζισμού , ανασυστήνοντας το σκοτεινό έπος του Μίσους πίσω από το Ολοκαύτωμα.
Ως Μάρτυρες Κατηγορίας επιστρατεύει τα αθώα θύματα ενός διεστραμμένου σχεδίου.

Γιατί στόχος της Πασχαλίας Τραυλού δεν είναι αναναμασήσει συγκλονιστικές μεν αλλά χιλιοειπωμένες ιστορίες μιας εποχής ντροπιαστικής για το Γένος μας ,ούτε να εκμεταλλευτεί συγγραφικά την αυτονόητη δυναμική μιας πεπατημένης συνταγής γύρω από το Ολοκαυτωμα που ακόμη καίει.
Είναι να εκριζώσει τον σπόρο που γέννησε τους δυσώδεις και σκοτεινούς βλαστούς του θανάτου εκεί που θα πρεπε να ανθίζει ζωή, χαρά, δημιουργία..
.Για να αφυπνίσει λοιπόν παρουσιάζει το πιο ακραίο σενάριο και το παρακολουθεί να διαλύει τις ψυχές των ηρώων της.Το όραμα του Χίμμλερ για βιολογική επικράτηση της Αρίας Φυλής μέσα από πειράματα - στην Τραυλού επεκτείνεται με μια δυναμική και πειστική εικασία "Και...αν ?", με τη λογική που την  επεχείρησε κι ο Robert Harris στo Fatherland.
Παρότι οι "Αγγελοι Από Στάχτη" διαθέτουν μια σφιχτοδεμένη πλοκή με καλοδομημένους χαρακτήρες, πίσω από τη μυθιστορηματική δομή τους ενυπάρχουν γνωρίσματα ποίησης , όπως  η "υπέρβαση, η αλληγορική διάθεση , η αφαιρερικότητα και κάποια στοιχεία υπερρεαλισμού, που προσδίδουν συμβολική διάσταση σε ορισμένα πρόσωπα και καταστάσεις.
Λχ η αναμετρηση Χίτλερ κ Κοβάλσκι, παρότι ο Φύρερ δεν πάτησε ποτέ στο Αουσβιτς ήταν μια εικόνα που -ποιητική αδεία- εξυπηρετεί μια λυρική κορύφωση του δράματος σαν αναμέτρηση του Πολιτισμού με την Αποκτήνωση του Πολέμου.
Ηχηρό στοιχείο Υπερρεαλισμού είναι σαφώς η φρανκενσταινική φιγούρα του ξεχωριστού Χανς Έμπερχαντ - βγαλμένη θαρρείς από τις σελίδες μιας Μαίρης Σέλλευ κι ενός αντεστραμμένου Ουάιλντ.
Η περίπτωση  του κι ο τερατώδης κατοπτρισμός του θυμίζουν οργουελικο εφιαλτη κι έρχονται σαν προφητικό σημάδι από ένα μέλλον που η ανθρωπότητα έχει χρέος να αποτρέψει.
Από την άλλη ο Χανς Έμπερχαντ  εκφράζει τη μοναξιά και τον φόβο του διαφορετικού.Είναι μια άλλη έκφανση της  έννοιας του "Ξένου".
Κάποιες στιγμές η μόνωσή κι η τραγικότητα του Χανς μου έφεραν στο νου τον Μπεν Λόβατ από το "Πέμπτο Παιδί" της Νομπελίστριας Doris Lessing καθώς και την ακατέργαστη ενηλικίωση του ήρωα της στο δεύτερο μέρος, "Ο Μπεν Στον Κόσμο"...Άλλος ένας ξένος τρομαγμένος από μια εχθρική κοινωνία βρίσκει καταφυγή σε κείνους που δοκίμασαν ένα στίγμα.
Παράλληλα με την κεντρική στοχοθεσία στους "Αγγελους Από Στάχτη" της Τραυλού παρόν ο έρωτας σε όλες του τις μορφές από την πιο αγνή ως την πιο παράφορη και αιματηρή, πάντοτε όμως τραγικός ,σαρωτικός και αναμορφωτής ψυχών- ενίοτε δε και ολετήρας.
           Ανάμεσα στους ήρωες της Πασχαλίας Τραυλού, όμως, δεσπόζει κι αστραποβολά η ωραία ερωτική φιγούρα του έγχρωμου φοιτητή  Ααλίφ. 
Ένας ήρωας που σε σημαδεύει όσο την πολύπαθη αγαπημένη του ,Εύα- ένα πλάσμα αγαθό σε νοερή κι ακούσια ομολογία με τον έγχρωμο "άγιο" της Αναστασίας Καλλιοντζή, τον αθώο καλοκάγαθο Αφρικανό μετανάστη "Ροτίμι" στην Παρανοια.
Ο Ααλιφ , με την φωτεινή σοφία της αγάπης και της αξιοπρέπειας πρεσβεύει τους Αθώους τούτου του κόσμου και κομίζει ένα επίκαιρο αντιρατσιστικό μήνυμα σε μια εποχή που η σκιά της Ξενοφοβίας κηλιδώνει τον πολιτικό λόγο και βίο σε όλη  την Ευρώπη.
Παράλληλα, η σαγηνευτική καλλιέργεια του Ααλίφ, και η αντίσταση του σε πάσης φύσεως σκοταδισμό υπογραμμίζουν τη συμβολή της Παιδείας στην αναμόρφωση των κοινωνιών, επισημαίνοντας έτσι την Ευθύνη όσων κρατούν στα χέρια τους τη Μόρφωση των παιδιών ...το προμηθεικό πυρ που οι Εξουσίες συχνά ζητούν να αποστερούν από τις συσκοτισμένες μάζες.
Στο πρόσωπό του Ααλιφ λοιπόν, η Τραυλού συνόψισε μια φλογερή νιότη, που δε σιωπά στο Αδικο
κι απλούστευσε όμορφα τα κηρύγματα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και του Νέλσον Μαντέλα,  διατρανώνοντας την Ισότητα και τη Συναδέλφωση των Εθνών.
Παράλληλα η συγγραφέας σαρώνει με την κριτική ματιά του Ααλίφ τα οπισθοδρομικά ήθη  καταδυνάστευσης του γυναικείου σώματος στη  Αφρική κ τον Τρίτο Κόσμο, χωρίς να εξιδανικεύει κανέναν.
Ο Ααλιφ είναι ενας αυθεντικός Πολίτης Του Κόσμου πρότυπο για κάθε δημοκράτη.
Η αδικη δολοφονία του Ααλίφ από νεοναζιστικούς κύκλους σε μια καθημερινή του βόλτα, δεν είναι απλά μοχλός της πλοκής αλλά η ουσία της.

Εκφράζει το μοτίβο ενός προβληματισμού που απαντάται, όχι συχνά αλλά καίρια ,σε καλά δείγματα της σύγχρονης Λογοτεχνίας μας, σαν κώδωνας κινδύνου
Έτσι δολοφονήθηκε ο αδικοχαμένος "Ροτίμι" ,όπως κι ο μετανάστης παντοπώλης από το νεανικό μυθιστόρημα της Λότης Πέτροβιτς "Τα Τέρατα Του Λόφου" -κι εδώ το Βιβλίο διασταυρώνεται με τη ζωή, καθώς αυτή η διπλή, ζοφερή προφητεία πραγματώθηκε όντως το 2010 με τον γλυκύ κι άφταιγο μετανάστη Σαχζάτ Λουκμάν που κάθε μέρα πήγαινε γελαστός με το ποδηλατό του στη δουλειά, πριν τον δολοφονήσουν αναίτια Έλληνες νεοναζί στα Πετραλωνα.
Ασφαλώς μην ξεχνάμε τη δολοφονική απόπειρα κατά του φοιτητή Κουσουρή από νεοναζι.
Η διπλή ιδιότητα του Φοιτητή Ααλίφ συμπυκνώνει αυτές τις τις επίθεσεις κατά του Μεταναστη και του δημοκρατικού λόγου, σε διττό συμβολισμό.  

Η Τραυλού κάνει μια έντεχνη υπόμνηση αυτού του διαχρονικού κινδύνου, που έμεινε ίδιος από τα πογκρομ του 1938 και τα κερματόρια, μέχρι την τυφλή βία των σύγχρονων κοινωνιών με γνώμονα το χρώμα και την ανημπόρια όπως κορυφώθηκαν στο Προσφυγικό Ζήτημα.

             Είναι γιατί το Μίσος στην Ετερότητα είναι παντού το ίδιο ειδεχθές, το ίδιο παράλογο, το ίδιο δολοφονικό:
Είναι γιατί ο Ναζισμός δεν έσβησε το 1945 με τον Χίτλερ κάτω από την Καγκελαρία, αλλά είναι εδώ ,και κραταιός!
Ενέδρευει πίσω από τη  Αμάθεια, τις διαλυμένες οικογένειες, τη βία.
Μασκαρεύεται με προσωπεία επικής κι εθνικής υπερηφάνειας.
Μα πάντα πλάνη είναι ο Ναζισμός.
Εχθρεύεται τα νιάτα, τη συμφιλίωση και τα λουλούδια, γιατί ζητά Αίμα.
Φοβάται τα Βιβλία, τη Δημοκρατία και τον Διάλογο, γιατί ζητά τα Όπλα.
Φθονεί την Ανδρεία, τον Έρωτα και τους Αθώους, γιατί εκφράζει τη Θρασυδειλία και τα Κατώτερα Ένστικτα.
Απορρίπτει τον Άνθρωπο κι επιστρέφει στο Θηρίο.
Ο Ναζισμός προωθείται από διεφθαρμένα Συμφέροντα που διχάζουν , που κατακερματίζουν τις κοινωνίες σε χειραγωγησιμες αγέλες που μισούν τυφλά- για να μη διεκδικούν οι πολίτες τη δικαιοσύνη που τούς στερούν οι κρατούντες, αλλά να εκτονώνονται στοχοποιώντας άκριτα το Ξένο.
Μισούμε τον Άλλον γιατί αρνούμαστε να δούμε και να γιατρέψουμε την προσωπική μας "αθλιότητα"
Είναι απερίφραστος και επιδέξιος ο τρόπος που η Πασχαλία τα καταδεικνύει όλα αυτά, συμπεριλαμβανοντας την ευθύνη των θεσμών- μέσα από το αίμα του Ααλίφ, την αγωνία του Νόρμπερτ, το μαρτύριο της Εύας, τη λεηλατημένη ξεγνοιασιά της Άπεργκειλ, το σαρδόνιο χαμόγελο του Σλάντερ
          Παρά λοιπόν την εντυπωσιακή - και σχετικά άγνωστη στην Ελλάδα- ιστορία γύρω από την Ευγονική, για μένα αυτός ο Ναζιστικός Κίνδυνος είναι το κεντρικό μήνυμα που η Πασχαλία Τραυλού περνά διαμέσου της Εύας και του Ααλιφ- -κ δευτερευόντως μεταμφιέζοντάς το σε μια αλληγορική βουτιά σε αυτη την αποκρουστική πτυχή της  Ιστορίας.Είναι αξιέπαινη για την τόλμη της αυτή και σε λογοτεχνικό και σε κοινωνικό επίπεδο η συγγραφέας Πασχαλία Τραυλού που πάντα ζητά νέους δρόμους να αναδείξει κρισιμα κοινωνικά ζητήματα.
          Ας την ακούσουμε όλοι, όσο θα απολαμβάνουμε την εκπληκτική της αφήγηση,  για να μη βλέπουμε άλλο τους άφταιγους Αγγέλους του κόσμου τούτου να γίνονται Στάχτη!

Α Μέρος: Θεοί Από Στάχτη (1) - Πατήστε εδώ

Β Μέρος: Άνθρωποι Από Στάχτη (2) - Πατήστε εδώ 

Λότη Πέτροβιτς, Τα Τέρατα Του Λόφου

Μαξ , Sarah Coen Scali

Dorris Lessing , Tο Πέμπτο Παιδί

Dorris Lessing Ο Μπεν Στον Κόσμο