ΤΟ 5ο ΠΑΙΔΙ, Doris Lessing

                                                                            TO ΠΕΜΠΤΟ ΠΑΙΔΙ
                                         Είδος : Κοινωνικό/Αλληγορικό
                                   Βαθμολογία : 9/10

Ξενόγλωσσος τίτλος THE FIFTH CHILDISBN13 9789600338560
Εκδότης ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ
Σειρά ΒΡΑΒΕΙΑ ΝΟΜΠΕΛ 12
Χρονολογία Έκδοσης Μάιος 2010
Αριθμός σελίδων 146
Διαστάσεις 21x12
Μετάφραση ΜΑΝΩΛΙΔΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
Επιμέλεια ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗΣ ΑΝΤΑΙΟΣ

Συγγραφέας/Δημιουργός (Ελληνικά) ΛΕΣΙΝΓΚ ΝΤΟΡΙΣ

Ένα από τα πλέον αξιοπρόσεκτα αναγνώσματα της σειράς του Καστανιώτη "Βραβεία Νόμπελ "είναι σίγουρα το Πέμπτο Παιδί της Ντορις Λεσινγκ.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η ΧΑΡΡΙΕΤ κ ο ΝΤΕΙΒΙΝΤ -συντηρητικοί ,τοποθετώντας τον εαυτό τους σε μια ελίτ ηθική, που δεν καταδέχεται να τσαλακωθεί από πάθη κ αυθόρμητες χαρές, μοιράζονται το ίδιο όραμα της αξιοζήλευτης ευτυχίας.

Μιας ευτυχίας που ενδόμυχα περιμένουν να τους ανυψώσει πάνω από τους κοινούς, γεμάτους αποτυχίες οικείους τους.

Πράγματι στήνουν ένα αξιομίμητο ,"κουκλίστικο" σπιτικό γεμάτο χαριτωμένα , ροδαλά μωρά που γίνεται αντικείμενο θαυμασμού και πυρήνας οικογενειακών συνευρέσεων ευτυχία τους όμως είναι ένα εγωκεντρικό ,ψυχαναγκαστικό όραμα που στηρίζεται σε ξένες πλάτες(οικονομική ενίσχυση από πατέρα και βοήθεια μητέρας στο νοικοκυριό).Κίνητρο της οικογένειας δεν είναι η αγάπη κ η ανάγκη δοσίματος. Είναι ο ναρκισσισμός.
Έτσι, όλα καταρρέουν όταν η ΧΑΡΡΙΕΤ μένει έγκυος για πέμπτη φόρα και ο εφιάλτης ξεκίνα με το νέο μωρό να παρουσιάζει ήδη από την κοιλιά της μητέρας του μια κανιβαλική αδηφαγία, που σταδιακά απομυζά τα πάντα γύρω του...
Το μωρό γεννιέται μεγαλόσωμο, παράξενο, απρόσμενα χειροδύναμο, επιθετικό κι εξαντλητικά απαιτητικό.
Ένα πλάσμα ακατανόητο ,μη εντάξιμο. Ένα πλάσμα ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ που αποδομεί όλο τον οικογενειακό ιστό των ΛΟΒΑΤ, αναδεικνύοντας σχέσεις σαθρές και ισχνά συναισθήματα πίσω από την αψεγάδιαστη βιτρίνα...

                               

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

To Πέμπτο Παιδί είναι μια συγκλονιστική ιστορία που από μια ρεαλιστική χαμηλών τόνων κοινωνική ματιά σε μια συντηρητική οικογενειακή ζωή μεταμορφώνεται ι σε μια αυθεντική ιστορία τρόμου.

        Η αίσθηση αυτή του τρόμου δεν αναδεικνύεται όμως από μια ανόητη, εύπεπτη εκτροπή στον κόσμο ανύπαρκτων όντων κ παραφυσικών φαινομένων, που κατ’ εμέ οπισθοδρομούν απλώς τη σκέψη μας.

           Πλάθεται από υλικά της αρχέγονης αλήθειας του ίδιου του Ανθρώπου, καταφάσκει την Τραγικότητα του, είναι μπολιασμένη από τον Πόνο, αυτόν τον πιστό Σύντροφο του Πεπρωμένου όλων μας...

Αναφύεται αυθεντικά, μοναδικά εκκωφαντική όπως η μεγάλη αποκάλυψη που γκρεμίζει το ροζ σύννεφο ναρκισσιστικών ψευδαισθήσεων.

Η φύση έρχεται σαν τιμωρός στην αλαζονική μωρία του σύγχρονου αστού ,η αγνότητα του ακατέργαστου έρχεται να τσαλακώσει το περιτύλιγμα μιας στιλιζαρισμένης , ευυπόληπτης ζωής.

Αρχικός στόχος της ΛΕΣΣΙΝΓΚ ήταν να στήσει μια ιστορία ανατροπής και τρόμου και το πετυχαίνει με μια αφοπλιστική απλότητα ,με τρόπο βραχυλογικό, με ροή σχεδόν κινηματογραφική. Όμως δε μένει εκεί.

        Το μυστικό αποκωδικοποίησης του έργου δεν έγκειται στην ιδιομορφία του κτήνους ,που βγάζει τη γλώσσα στην ανθρώπινη κοινωνία. 
Η πηγή της δυστυχίας δεν είναι η έλευση του διαφορετικού, έστω κι αν αυτό προβάλλει ενίοτε και ζωώδες.

    Το μυστικό της δυστυχίας στην οικογένεια του ΠΕΜΠΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ είναι ένας ιδιότυπος κοινωνικός ναρκισσισμός που αρνείται να αποδεχτεί αυτό το σκανδαλιστικά ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ κ να το πλαισιώσει με αγάπη.

Δυστυχία είναι ο καθωσπρεπισμός που αρνείται να συνδιαλαγεί μαζί του πάρα πασχίζει να το αλλάξει, να το επικαλύψει και έπειτα να το συνθλίψει ανάλγητα.

            Για να το πετύχει επιστρατεύει την εύκολη ,ανώδυνη ταμπέλα "ζώο", απροσάρμοστος", ιδρυματικός και τον παραπετά -μέθοδος κατά την οποία η κοινωνία αναίσχυντα περιθωριοποιεί όποιον δεν εντάσσεται στα στερεοτυπικά της κουτάκια. 
Έτσι άλλωστε ,η κοινωνία στρουθοκαμηλίζει απενοχοποιητικά προς ό,τι απειλεί την ορθότητα που αυθαίρετα έχει ορίσει -συχνά σε ρήξη με την ίδια τη Φύση κ την Αλήθεια... 

        Σε επίπεδο πιο καθημερινό το ΠΕΜΠΤΟ ΠΑΙΔΙ είναι μια διεισδυτική ματιά στις οικογενειακές σχέσεις. 
Δείχνει ανάγλυφα πως όταν απουσιάζει η αγάπη ως κίνητρο μέσα στην οικογένεια η πρώτη δυσκολία θα φέρει τη φυγομαχία ,τη λιποταξία και τελικά τη διάλυση. 
Πόσο συχνά το συναντάμε στην καθημερινότητα με την έλευση ενός φερ’ ειπείν παιδιού με αναπηρία!!! Πόση άρνηση! Πόσος θυμός! 
Πόσες αλληλοκατηγορίες κι ενοχή δεν τινάζουν συχνά τη συζυγική ζωή στον αέρα!

      Πόση πικρή αλήθεια πίσω από κλειστές πόρτες τάχα αρμόνικων σπιτικών δεν αποκάλυψε το τολμηρότατο αυτό έργο της Λεσσινγκ!

Το μόνο μειονέκτημα του βιβλίου , είναι το τέλος που σε αφήνει ανικανοποίητο κ σχεδόν ουδέτερο-αυτό όμως έρχεται να διορθωθεί διαφωτιστικά και σπαρακτικά στο βιβλίο της που γράφτηκε μια 15ετια μετά ως συνέχεια-σίκουελ, το" Ο ΜΠΕΝ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ".

Το θαυμαστό με το ΠΕΜΠΤΟ ΠΑΙΔΙ, είναι πως ανεξαρτήτως των αρχικών-ίσως λιγότερο μεγαλεπήβολων- προθέσεων της ΛΕΣΣΙΝΓΚ, αυτό μπορεί να αναχθεί σε ένα πολυδιάστατο σχόλιο για το σύγχρονο πολιτισμό ,τα ήθη, την οικογενειακή ζωή ...

Γι 'αυτό στη λιτότητα του έχει αναδειχθεί ένα παγκόσμιας εμβέλειας αριστούργημα, που αγαπήθηκε πολύ κι από μένα ακόμη περισσότερο.

              BIΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ

Η Doris May Tayler (Kermanshah, 1919 - Λονδίνο, 2013), όπως είναι το πατρικό όνομα της Doris Lessing, γεννήθηκε στην Περσία (σημερινό Iράν) από Άγγλους γονείς. Σε ηλικία πέντε ετών ακολούθησε τους γονείς της, έναν πρώην τραπεζικό υπάλληλο και μια νοσοκόμα, στη Nότια Pοδεσία (σημερινή Zιμπάμπουε), η οποία σπαρασσόταν από τις φυλετικές διακρίσεις (ο αδελφός της ήταν ρατσιστής, όπως αφηγείται η ίδια). Έχοντας περάσει τα παιδικά της χρόνια σε ένα αγρόκτημα της χώρας, εγκατέλειψε το σχολείο και την οικογενειακή εστία σε ηλικία 14 ετών, κάνοντας διάφορες δουλειές για να ζήσει, και συμμετέχοντας σε αριστερές οργανώσεις. Πριν εγκατασταθεί στην Aγγλία, το 1949, με τον μικρότερο γιο της, είχε ήδη κάνει δύο γάμους -με έναν νεαρό δημόσιο υπάλληλο, στα 17 της, και στη συνέχεια με τον Γερμανό κομμουνιστή Γκότφριντ Λέσινγκ- και είχε αποκτήσει δύο παιδιά από τον πρώτο και ένα από τον δεύτερο. Το πρώτο της μυθιστόρημα, "The Grass is Singing" (ελλ. μτφρ. "Τραγουδάει το χορτάρι", εκδ. Γνώση, 1984), το οποίο εκδόθηκε το 1950, αναφέρεται ακριβώς σε μια "τραγωδία που αναμιγνύει την αγάπη με το μίσος, με υπόβαθρο τις ασυμφιλίωτες ρατσιστικές εντάσεις στην Αφρική". Το βιβλίο γνώρισε σημαντική επιτυχία στη Bρετανία, τις Hνωμένες Πολιτείες και μεταφράστηκε σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες. Μεταξύ 1952 και 1956 υπήρξε μέλος του βρετανικού κομμουνιστικού κόμματος ("όλοι είμασταν κομμουνιστές τότε", θα πει αργότερα η ίδια), αποχώρησε όμως μετά τα γεγονότα του 1956 στην Ουγγαρία. Ως συγγραφέας, διακρίθηκε όχι μόνο για τα μυθιστορήματά της, αλλά και για τα δοκίμια και τα διηγήματά της. Για τη συλλογή διηγημάτων "Πέντε" ("Five") τιμήθηκε με το Bραβείο Σόμερσετ Mομ. Tο 1981 της απονεμήθηκε το Aυστριακό Kρατικό Bραβείο Eυρωπαϊκής Λογοτεχνίας και το 1982 το Bραβείο Σαίξπηρ της Ο. Δ. Γερμανίας. Mεταξύ των γνωστότερων μυθιστορημάτων της συγκαταλέγονται η πεντάτομη σειρά "Παιδιά της βίας" ("Children of Violence"), στην οποία περιγράφεται η πορεία του κεντρικού χαρακτήρα (Μάρθα Κουέστ) στη διαδρομή του 20ου αιώνα μέχρι τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο -"Μάρθα Κουέστ" ("Martha Quest", 1952), "Ένας καλός γάμος" ("A Proper Marriage", 1954), "Προμήνυμα καταιγίδας" ("A Ripple from the Storm", 1958), "Landlocked" (1965), "The Four-gated City" (1969)-, "To χρυσό σημειωματάριο" ("The Golden Notebook", 1962) -ένα "βιβλίο του 20ου αιώνα που σημάδεψε τον τρόπο που βλέπουμε τις σχέσεις ανδρών-γυναικών, σύμφωνα με τη Σουηδική Ακαδημία"-, "To καλοκαίρι πριν το σκοτάδι" ("The Summer Before the Dark"), "Οι αναμνήσεις ενός επιζώντος" ("Memoirs of a Survivor"), κ.ά. Διηγήματά της συμπεριλήφθηκαν στις συλλογές "Στο δωμάτιο δεκαεννιά" ("To Room Nineteen") και "O πειρασμός του Tζακ Όρκνεϊ" ("The Tempation of Jack Orkney"), τα δε αφρικανικά της διηγήματα στις συλλογές: "H χώρα του γέρου φυλάρχου" ("This Was the Old Chief\'s Country") και "O ήλιος στα πόδια τους" ("The Sun Between their Feet"). Tο 1979, εκδόθηκε η "Σικάστα" ("Shikasta"), το πρώτο μιας σειράς πέντε μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με το γενικό τίτλο "O Kάνωπος στο Άργος: Aρχεία" ("Canopus in Argos: Archives").
Για το μυθιστόρημά της "O καλός τρομοκράτης" ("The Good Terrorist") τιμήθηκε το 1985 με το λογοτεχνικό βραβείο W. H. Smith. Η Ντόρις Λέσινγκ δεν έπαψε να βλέπει τη συγγραφή ως αλληλένδετη με την πολιτική της στράτευση υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των γυναικών. "Νομίζω ότι ξεκινάς να αλλάξεις την κοινωνία με τη λογοτεχνία και έπειτα, όταν δεν συμβαίνει αυτό, έχεις μια αίσθηση αποτυχίας. Έπειτα όμως αναρωτιέσαι: γιατί αισθάνθηκα ότι θα αλλάξω την κοινωνία; Κι έτσι συνεχίζεις...", λέει η ίδια στη συγγραφέα Τζόις Κάρολ Όουτς (εφημ. "Τα Νέα", 12.10.2007).

Το 2007, σε ηλικία 88 ετών, τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, σύμφωνα με το σκεπτικό της Σουηδικής Ακαδημίας, ως μια "επική συγγραφέας της γυναικείας εμπειρίας, η οποία με σκεπτικισμό, φλόγα και ενορατική δύναμη υπέβαλε έναν διχασμένο πολιτισμό σε εξονυχιστική διερεύνηση".

Πέθανε στο Λονδίνο στις 17 Νοεμβρίου 2013, σε ηλικία 94 ετών.