Ο ΜΠΕΝ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ, Ντόρις Λέσσινγκ

                                                                  Ο ΜΠΕΝ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ, Doris Lessing
                                                                              Είδος :Κοινωνικό Μυθιστόρημα
                                                                                 Βαθμολογία : 8,5/10

Ξενόγλωσσος τίτλος BEN, IN THE WORLD
ISBN13 9789600345971
Εκδότης ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ
Σειρά ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΑΠ' ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Χρονολογία Έκδοσης Σεπτέμβριος 2002
Αριθμός σελίδων 208
Διαστάσεις 21x14
Μετάφραση ΧΑΤΧΟΥΤ ΡΕΝΑ
Επιμέλεια ΚΩΤΣΗ ΑΝΤΩΝΕΤΑ

Και πάμε στη συνέχεια του 5ου ΠΑΙΔΙΟΥ ,οπού έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε ,ενήλικο πια τον Μπεν Λοβατ, ο οποίος περιπλανιέται από την Αγγλία στον αναπτυσσόμενο κόσμο της Λατινικής Αμερικής με το φλογερό ταμπεραμέντο και τις χαώδεις κοινωνικές ανισότητες! Η διαφορετικότητα του, που τόση αναστάτωση έφερε στην άλλοτε αρμονική του οικογένεια ,τώρα πια εμπλέκει τον ίδιο σε περιπέτειες καθιστώντας τον λεία κυκλωμάτων ,όπου απρόσμενα θα συναντήσει και αντισταθμίσματα ανθρωπιάς…

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

Πιο εξωστρεφές από το 5ο Παιδί, το έργο «ο ΜΠΕΝ στον Κόσμο» της ΛΕΣΣΙΝΓΚ βγάζει τον Μπεν από το στενό πυρήνα του οικογενειακού μικρόκοσμου και τον «εξακτινώνει» στη σύγχρονη παγκόσμια πραγματικότητα, καθώς τον φέρνει αντιμέτωπο με ήθη από διαφορετικά δομημένες κοινωνικές πραγματικότητες.  

Κοινός παρονομαστής όμως είναι ένας κόσμος Αφιλόξενος για τους Ανυποψίαστους… 

             Στο οπισθόφυλλο ,ο Μπεν Λόβατ μας παρουσιάζεται ως "Ένα Δυστυχισμένο Κτήνος που προσπαθεί να επιβιώσει στην ανθρώπινη κοινωνία."

Kaι πράγματι, καθώς ο Μπεν Λόβατ σεργιανά στον κόσμο, η αθωότητα του Κτήνους αναδεικνύει οδυνηρά την κτηνωδία του Σύγχρονου Πολιτισμού...

Ως προς τον κεντρικό ήρωα τώρα:

Ισορροπώντας Ανάμεσα

στο Ορμέφυτο και τις Συμβάσεις,

στον Πρωτόγονο και τον Πολίτη ,

στον σεξουαλικά αφυπνισμένο Άντρα και το άδολο Παιδί ,

στην Οξυδέρκεια και την Άγνοια,

ο Μπεν Λοβατ πέρα και πάνω από όλα αναδεικνύει την Ψυχή που συμφιλιώνεται ξανά με τη Δημιουργία. Την Αγνή Ψυχή που μπορεί ακατανόητα να αφουγκράζεται τα αστέρια, την ευαισθησία της πέτρας και το ανείπωτο στα μάτια των ανθρώπων.

Αθώος ήρθε στον κόσμο αυτόν, όπως όλοι...Απορημένος και πικραμένος πορεύτηκε στους καιρούς ,και αθώος "βγήκε", ξεμπροστιάζοντας στην άγνοια του "σοφούς", επιστήμονες, καπάτσους μπον βιβέρ.

Δίκαιη αγανάκτηση προκαλούν τα πάθη αυτού του αθώου, που απλά γεννήθηκε διαφορετικός -μα κάπου βαθιά μια φωνή υπενθυμίζει πως όλοι φέρουμε κάτι από την Ενοχή αυτού του Πολιτισμού, που δεν ξέρει να "συγχωρεί" τους ανυποψίαστους ,τους αθώους... Ο Μπεν είναι μια ύπαρξη που φλερτάρει με το αλλόκοτο ,το παράλογο.Με τον αταβισμό του θυμίζει γοητευτικά ακατέργαστα πλάσματα που σημάδεψαν την Παγκόσμια Λογοτεχνία όπως ο λ.χ. Κινγκ Κονγκ...
                    Η συγγραφέας επιστρατεύει δύο επίπεδα αφήγησης.΄Άλλωτε τα γεγονότα εξελίσσονται μέσα από απρόσωπη εξιστόρηση, άλλωτε τα παρατηρούμε μέσα από τους συλλογισμούς του Ίδιου του Μπεν-στοιχείο που μας "αναγκάζει"να αναλογιστούμε μια οπτική πέραν της δικής μας και να αφουγκραστούμε το διαφορετικό.
          Το σάστισμα αυτού του πλάσματος μπροστά στην πονηριά,την ιδιοτέλεια και την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης δολιότητας των ενηλίκων ξεγυμνώνει πλήρως την ηθική αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου περισσότερο από κάθε φιλοσοφημένη ηθικολογία.Θυμίζει τα εναγώνια ερωτήματα των παιδιών, που φέρνουν σε δύσκολη θέση τους μεγάλους,γεννώντας ταυτόχρονα μια  νοσταλγία για τον απωλεσθέντα παράδεισο της αθωότητάς τους...
Το συναίσθημα στο βιβλίο προκύπτει αβίαστα, μέσα από την τραγικότητα του κεντρικού ήρωα και δεν εκβιάζεται από μελοδραματικό ύφος, λυρικές εκφράσεις ή "μεγαλόσχημα" λεκτικά σχήματα.
Πιο ηχηρά και με μεγαλύτερη ωριμότητα ίσως από το "Πέμπτο Παιδί" ,ο "Μπεν Στον Κόσμο" συνιστά ένα σαφέστατα πολιτικό σχόλιο πάνω στο σημερινό ,δυτικό κόσμο, ο οποίος πυρήνα έχει την κάθε είδους "κερδοσκοπία ",τη σκληρότητα και τη φιλαυτία...

         Παράλληλα, αν και υπαινικτικά, η ΛΕΣΣΙΝΓΚ κλείνει το μάτι σε μια αντιαμερικανική ροπή, καθώς υφέρπει η επίκριση απέναντι στην επεκτατική πολιτική των ΗΠΑ ,που εξαθλίωνε και τους λαούς της Λατινικής Αμερικής..

           Ενδιαφέρον παρουσιάζει η κριτική ματιά της Λέσσινγκ απέναντι στην Επιστήμη -μια επιστήμη απογυμνωμένη απο καθε ειδους ανθρωπιά η ωφέλιμο στόχο -εμφορούμενη απο μιαν άκρατη ματαιοδοξία-μια επιστήμη σαρκοβόρα, παρανοϊκή, σαν αυτή που επικρίνει η αριστοτελική ρήση 

"Πάσα επιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης και της άλλης αρετής ,πανουργία αλλ' ου σοφία φαίνεται"…

ή όπως απλά σημείωσε ο ΓΚΑΝΤΙ "Ένα από αυτά που καταστρέφουν μια Κοινωνία είναι Επιστήμη Χωρίς Ανθρωπιά"!!

                                   

Αξιοσημείωτο πως  οι ειδεχθέστατες εποστημονικές πρακτικές των επιστημόνων του έργου, αποδίδονται υπαινικτικά στην ευρύτερη πολιτική της Αμερικής να απομυζά τόσο αχόρταγα κάθε αδύναμο έθνος, κάθε πόρο σε αυτόν τον πλανήτη.

                 Επιστρέφοντας στο βασικό ήρωα, κάτι άλλο που εντυπωσιάζει επίσης στην ιστορία είναι πως την ανθρωπιά ο Μπεν την εισέπραξε κυρίως από μια γρια κυρία και δυο πόρνες, με τη στοργή εκείνη που μόνο γυναίκες τόσο ταπεινωμένες μπορούν να προσφέρουν.

Με κανένα ανθρώπινο πλάσμα όμως δεν κατάφερε να εν-ωθεί. Καμιά ψυχή δεν μπόρεσε να αφεθεί σε αυτήν τη θυσιαστική παραχώρηση του Είναι της για χάρη του ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΥ ΜΠΕΝ .Αυτήν την ευτυχία του Απόλυτου Έρωτα μονάχα η μορφή στο βράχο του την πρόσφερε-χαρίζοντας του την πιο Μεγάλη Νίκη....

      Μια ποιητική  έξοδος με την επιβλητική συνοδεία του κόνδορα να δεσπόζει-θυμίζοντας τον «Κόνδορα» , σύντροφο άγρυπνο στο «Θρήνο για τον Τσε Γκεβάρα» του Καββαδία, που με "τις φτερούγες του σκοτείνιαζε ένα αλώνι"... Μόνο που ο Μπεν αφήνει ως επιστέγασμα φως κι όχι σκιά...

           Το κέρδος από βιβλία σαν τον «ΜΠΕΝ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ» για την Ανθρώπινη Σκέψη είναι ότι έρχονται λιτά και χαμηλόφωνα να υπενθυμίσουν την ανθρωπιά και να τυλίξουν την ψυχή μας με τη ζεστασιά της συμπόνιας. Χαστούκι στην εγωπάθεια μας. Διαπερνούν κάτι από τις συμβατικές μας άμυνες. Εγείρουν μιαν υπέροχη, λυτρωτική ενσυναίσθηση και προκαλούν την ψυχή μας να ανοίξει και να δεχτεί πονετικά τον Άλλον-κι ας πόνα τόσο αυτή η άλωση του εγώ.

         Βιβλία σαν αυτό συνιστούν μια μεγάλη πρόκληση ζωής. Να αλλάξουμε, να γίνουμε ανοιχτόμυαλοι, επιεικείς. Την αγάπη που ίσως δεν πήρε ο ήρωας που μας συγκίνησε, να την δώσουμε εμείς σε κάποιον άλλον που θα την έχει ανάγκη.
Η συμπόνια είναι η πιο ξεχασμένη αξία ,αλλά η μοναδική ελπίδα του κόσμου τούτου. Χωρίς αυτήν τα πάντα στην κοινωνία καταρρέουν κ επιστρέφουν τον άνθρωπο στο Θηρίο.

  «Συνάντηση» με ήρωες σαν τον Μπεν Λόβατ σε κάνει απλά και χωρίς βαθυστόχαστες φιλοσοφίες καλύτερο άνθρωπο και αυτό είναι το Ύψιστο Κέρδος, πάνω από οποιαδήποτε γνώση...

                            
                                                      Δέδε Ελισσάβετ