Σάρα Κοέν Σκάλι, MAΞ

                                                                                 ΜΑΞ (ΜAX), Sarah Kohen Scali
                                          Eίδος :Ιστορικό Θρίλερ
                                          Βαθμολογία: 10/10

Αρχική Γλώσσα            Γαλλικά 
Μετάφραση                  Κοντολέων Άννα
Εκδόσεις                       Πατάκη 
Σελίδες                          488
Διαστάσεις                    21χ14
Χρονολογία Έκδοσης  Σεπτέμβριος 2014
Τιμή στην αγορά          17- 12,93 ευρώ                                        

Το Σεπτέμβριο του 2014 κυκλοφόρησε ένα από τα πιο ξεχωριστά βιβλία που γράφτηκαν ποτέ για τον παραλογισμό του ναζισμού:
Σκληρός και τόσο τρυφερός συνάμα- ο "Μαξ" της Σάρα Κοέν ήρθε να φωτίσει μια από τις πιο εφιαλτικές πτυχές του ναζιστικού καθεστώτος, σκιαγραφώντας παράλληλα κι ένα μοναδικό πορτρέτο του.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ 
Μεσάνυχτα της 19ης Απριλίου του 1936, ένα αγόρι προσμένει να γεννηθεί.
Είναι ο Μαξ, το τελειότερο δείγμα της Αρείας Φυλής, που θα αποτελέσει ένα ακριβό δώρο στα γενέθλια του Χίτλερ:

        O Μαξ συνελήφθη στο πλαίσιο του Προγράμματος Ευγονικής "Lebensborn", που εμπνεύστηκε ο Χάινριχ Χίμμλερ, ζευγαρώνοντας αξιωματικούς των Ες Ες με επιλεγμένα μέλη της Γυναικείας Νεολαίας.
Όλα εκείνα τα νόθα μωρά ενσάρκωναν το άρειο πρότυπο, προερχόμενα από κατάξανθους, υγιείς γενήτορες.
          Έτσι, και ο Μαξ θα αποκοπεί από τη μάνα του για να μεγάλωσει σε Κρατικό Ορφανοτροφείο, υπό την αυστηρή εποπτεία του καθεστώτος, ώστε να ενταχθεί στην υπηρεσία του χιτλερικού Ράιχ.
Εκεί, ο Μαξ θα αφομοιώσει το ναζιστικό δηλητήριο που του ενστάλαξαν οι εκπαιδευτές του.
Θα εξελιχθεί σε ένα σκληροτράχηλο, ξανθό παλικαράκι, που έχει "εξωβελίσει" την αγάπη από την ψυχή του.
         Στα 1942 θα μεταφερθεί στην Ακαδημία της Πολωνίας, όπου γερμανοποιούνται απαχθέντα παιδιά των ντόπιων με άρεια χαρακτηριστικά.
         Ανάμεσά τους θα γνωρίσει τον Πολωνοεβραίο Λούτσγιαν, ο οποίος θα διατηρήσει ακέραιο το πνεύμα της αντίστασης
Κοντά στον Λούτσγιαν, ο μικρούλης "Μαξ" θα αισθανθεί για πρώτη φορά συντροφικότητα ,συμπόνια και αγωνία για ένα άλλο ανθρώπινο πλάσμα.
Για πρώτη φορά, ο μικρός "Μαξ" θα νιώσει διχασμένος ανάμεσα στη ναζιστική ιδεολογία που τον εξέθρεψε και στην ανθρωπιά- μάχη κρίσιμη, με αμφίβολο νικητή...


ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Από τα πιο δύσκολα προς κατάταξη βιβλία, ο "Μαξ" της Κοέν είναι ένα έργο που χαράσσεται στην καρδιά του αναγνώστη σα στάμπα από πυρωμένο σίδερο!
Από τα πιο δυνατά κείμενα που θα διαβάσετε ποτέ!
      Ο Μαξ έχει καταγραφεί στην παιδική λογοτεχνία από τον οίκο του.
Θεωρώ όμως, πως το ιδιαίτερο θέμα του βιβλίου αυτού κι οι άρτια δομημένοι χαρακτήρες συνθέτουν ένα καθαρόαιμο ιστορικό θρίλερ ,με δυνατά στοιχεία κοινωνικού δράματος.
      Ο Μαξ συνιστά ένα από τα ευφυέστερα και πιο πρωτότυπα βιβλία που έχουν γραφτεί με θέμα το Τρίτο Ράιχ, θίγοντας μια σχετικά άγνωστη παράμετρο της ναζιστικής πολιτικής.
     Πρόκειται για το πρόγραμμα Lebensborn που ενορχήστρωσε ο Χάινριχ Χίμμλερ από το 1935 μυστικά στη Γερμανία.
        Ζευγαρώνοντας αξιωματικούς των Ες Ες με επιλεγμένες ξανθές και γαλανομάτες κοπέλες της Χιτλερικής Νεολαίας (τις Braune Schwester), ο Χίμμλερ έχτιζε τη νέα γενιά των Γερμανών, στα μορφολογικά πρότυπα της Άρειας Φυλής.
Οι γυναίκες αυτές προστατεύονταν καθ' όλη την εγκυμοσύνη τους, ενώ απομακρύνονταν από τα μωρά λίγες εβδομάδες μετά τη γέννα.
            Τα μωρά μεγάλωναν με την κρατική μέριμνα υπό την αιγίδα του Φύρερ που μάθαιναν να τον λατρεύουν ως επίγειο θεό.

Από παιδάκια εντάσσονταν σε ναζιστικές στρατιές και γαλουχούνταν με βαθύ μίσος και το ήθος του "Αρχαίου Πολεμιστή", όπως τον παρουσίαζε η σκανδιναβική μυθολογία, με την οποία ο Χίμλερ είχε εμμονή.
        Όλα αυτά ζωντανεύουν μέσα από μια δυνατή φιλία!
      Αφηγητής ένα...παιδί, που μας παρουσιάζει τη ζωή του από την εμβρυική του κιόλας ηλικία.
Μαζί του θα ανακαλύψουμε το αποτρόπαιο φυλετικό όραμα του Χίμμλερ, τις Ακαδημίες του Χίτλερ και την γκεμπελική προπαγάνδα.
Θα ταξιδέψουμε ως την Πολωνία των γκέτο, της Τρεμπλίνκα, και των απαγωγών, για να καταλήξουμε στις τελευταίες μέρες του Βερολίνου πριν την πτώση του 1945...
 Ένα πανόραμα του πολέμου που σχηματίζεται μέσα από επιδέξια επιλεγμένες ψηφίδες .
Γλώσσα απολαυστική σε έναν επιδέξιο συνδυασμό εσκεμμένης παιδικής αφέλειας με τη σκληρότητα της αργκό, που ξεγυμνώνει τη φρίκη χωρίς προσχήματα"
          Απαλλαγμένη από τις αγκυλώσεις της ενήλικης ορθότητας, αυτή η αμείλικτη παιδική ματιά σαρώνει σαν τομογράφος τη διαστροφή του ολοκληρωτισμού και την παθολογία των ατόμων που την υλοποίησαν με πάθος.
          Κόβει σα λεπίδα καθώς ανατέμνει όλη τη μισαλλόδοξη βαρβαρότητα του ναζισμού και ανατριχιάζει με τον ακατέργαστο κυνισμό της.

    Το συγγραφικό τέχνασμα ενός εμβρύου που παρατηρεί τον παραλογισμό των ενηλίκων και κατακρίνει ένα απολυταρχικό καθεστώς το συνάντησα πριν χρόνια, στο νεανικό "Κάτω Από την Καρδιά της" της Βούλας Μάστορη, που το "δικό της" αγέννητο βρέφος μίλησε απολαυστικά για τη 7ετή Δικτατορία των Συνταγματαρχών (1967-1974)...
            Στον "Μαξ" βέβαια έχουμε να κάνουμε με ένα εκκολαπτόμενο τέρας, ένα φρανκεσταινικό όραμα που διαβρώνει ψυχές, αντικαθιστώντας την αθωότητα με μια αυτοματοποιημένη αίσθηση ανωτερότητας εις βάρος των αδύναμων.
              Ένας μηχανισμός ακραιφνώς μπιχεβιοριστικός ανασταίνοντας κατά παραγγελίας "δολοφόνους".
       Η αγάπη υπό διωγμόν κι εδώ κατανοούμε πως σε δεύτερο επίπεδο ο "Μαξ" είναι ένα βαθιά κοινωνικό βιβλίο που διατρανώνει ένα αίτημα ανθρωπιάς, αναδεικνύοντας τον ιερό δεσμό ανάμεσα σε Μάνα -Παιδί καθώς και  το μεγαλείο της φιλίας.
      Μέσα στην επιφαινόμενη σκληρότητα του μικρού Γερμανού προβάλλουν στιγμές σπαραγμού που μάταια αυτός προσπαθεί να κρύψει:
Έτσι, η ορφάνια του νεαρού "στρατιώτη" φαντάζει πιο οδυνηρή.
Η Γυναίκα σε αυτό το νοσηρό πλαίσιο προβάλλει άλλοτε ως τραγική Μάνα, άλλοτε ως αποπροσωποιημένο γρανάζι του καθεστώτος!Πότε εμπνέει θλίψη, πότε θαυμασμό και πότε αποστροφή.
Υπάρχουν στιγμές πραγματικά σπαρακτικές... 
           Όλα αυτά τα συναισθήματα προκύπτουν από ιδανικά ιχνηλατημένους χαρακτήρες- με σαφή εστίαση στον μικρό αφηγητή και τον Πολωνοεβραίο Λούτσγιαν.
O Λούτσγιαν είναι ένας όμορφος νεαρός Πολωνός, θύμα κι αυτός της πολιτικής εκγερμανισμού των παιδιών στην κατεχόμενη Πολωνία που διέθεταν άρεια χαρακτηριστικά κι απήχθησαν για να ενταχθούν στις στρατιωτικές ακαδημίες ή να υιοθετηθούν από άκληρα ζευγάρια Γερμανών..
Στη Σχολή εκπαίδευσης των μικρών "γενίτσαρων του ΡΆΙΧ".
Ο Λούτσγιαν θα υποστεί αλλαγή του ονόματός του επί το γερμανικότερον "Λούκας" και θα πασχίσει να διατηρήσει το φρόνημά του ακέραιο του παρόλα τα βασανιστήρια και την εκπαίδευση.
Εκεί θα γνωρίσει το μικρούλη μας "Μαξ" και θα ανθίσει μια αντιφατική και όμορφη φιλία, που θα τους σημαδέψει και τους δυο...
           Στο πρόσωπο του Πολωνού Λούτσγιαν συμπυκνώνεται το ελεύθερο φρόνημα του πολίτη έναντι στον Φασισμό και την αφομοίωση στη μάζα.
        Ο ανυπότακτος Λούτσγιαν γοητεύει τον μικρούλη Μαξ με την πνοή αντίστασης που φέρει για πρώτη φορά σε μια τυποποιημένη ζωή και οι περιγραφές του μικρού συμπαρασύρουν και τον αναγνώστη που παρακολουθεί εναγωνίως την  αγνή τους φιλία να ορθώνει ανάστημα στο καθεστώς...
        Ο κύκλος της φιλίας τους, φτάνει ως το Βερολίνο όταν πια αυτό έχει καταληφθεί από τον σκληροτράχηλο Κόκκινο Στρατό με τα δυο αγόρια σε έναν αγώνα επιβίωσης.
          Μια ετερόκλητη φιλία, αντίσταση αγάπης, και οδοιπορικό δυο αγοριών τις τελευταίες μέρες του πολέμου, που αναπόφευκτα φέρνει συνειρμικά στο νου το κορυφαίο νεανικό αντιπολεμικό βιβλίο "Το Αγόρι Με τη Ριγέ Πιτζάμα".
       Το "Αγόρι" όμως, αν και αναφέρεται στο Ολοκαύτωμα, προβάλλει πιο ανώδυνο και, παρά το συγκλονιστικό του φινάλε,μπορεί εύκολα να διαβαστεί από παιδιά.
Ο Μαξ, πάλι, περιλαμβάνει πιο πολύπλοκες έννοιες και απαιτεί βαθύτερο ιστορικό υπόβαθρο, που αντιστοιχεί σε  μεγαλύτερες ηλικίες- στη μετεφηβεία και στους ενήλικες φυσικά. Σίγουρα οχι σε παιδιά.
Ο Μαξ είναι πολύ σκληρό, ίσως κι επώδυνο ανάγνωσμα για ένα παιδί.
Είναι από τα βιβλία εκείνα που αναδεικνύουν την "Κόλαση των Παίδων" και "φέρνουν σε "δύσκολη θέση" τους ενήλικες...

Στην κορύφωση του τέλους, από τεχνικής απόψεως, ο "Μαξ" παραπέμπει στο "Ξαναβρήκα Τον Φίλο Μου" του Φρεντ Ούλμαν-προσφέροντας την ίδια αιφνίδια συγκίνηση και χαρίζοντας μια εξίσου ιδιότυπη δικαίωση.
Ένα βιβλίο, λοιπόν, που μιλά για παιδιά ωστέ να αφυπνίσει τους ενήλικες και την ιστορική μνήμη, ο "Μαξ" φέρει  μια αθωότητά  ματωμένη,σαν το κατακόκκινο εξώφυλλό του...
       Ο Μαξ της Σάρα Κοέν, με βασικό άξονα τον ναζισμό και απώτερο στόχο το αίτημα της αγάπης μεταξύ των ανθρώπων, συνιστά ένα από τα πιο συγκλονιστικά, αντιπολεμικά βιβλία που δε θα ξεχάσετε ποτέ!